دو نوع ترخینه، ترخینه با دوغ (و کمی کره) (چپ)، ترخینه با درصد گندم بیشتر که در کرتیونان مرسوم است. (راست)
ترخینه ملایر، سمت چپ ترخینه جامد و سمت راست ترخینه آماده سرو
ته‌رخینه، ته‌رخنه و ته‌رخوانه Terxîne/Terxine/Terxwane / دوینه (کردی)، ترخینه، آش ترخینه دوغ (فارسی)، کشگینه (لری)،[۱] Tarhana (ترکی)، trachanas/trahanas (یونانی)، trahana (آلبانیایی)، трахана/тархана (بلغاری)، kishk (مصری)، kushuk (عراقی)، غذایی است آبکی که از دوغ یا شیر تخمیر شده به دست می‌آید. این غذا از خیس دادن بلغورگندم یا جو در دوغ ترش به مدت ۱۰ روز تهیه می‌شود. در روش دیگر بلغور را به مدت چند ساعت در دوغ می‌پزند. پس از این مدت قطعاتی از این مخلوط خمیر مانند را گلوله کرده و گاهی با افزودن اندکی گیاه خشک پونه آنرا زیر نور آفتاب خشک می‌نمایند.[۲] تکه‌های خشک ترخینه را با افزودن حبوبات و سبزی خشک به‌عنوان آش آماده می‌کنند. شاید ترخینه را بتوان به‌عنوان اولین غذای نیمه آماده شناخت این غذا در مناطق غرب ایران، مانند کرمانشاه و بویژه ایلام و ملکشاهی جایگاهی خاص و ویژه برخوردار است و خوردن آن طی مراسمی خاص انجام می‌پذیرد.
برای این خوراک خوشمزه شعرهایی محلی نیز سروده شده است.
در تاریخ ایران برای اولین بار در قرن ۱۱ از ترخنه توسط زمخشری در لغت نامه اش نام برده می‌شود و پس از آن در قرن ۱۳ در دانشنامه جهانگیری با نام ترخینه شناخته می‌شود.
نوعی از ترخینه جامد که در مناطق غربی ایران رایج است.
ترخینه به شکل آش یا سوپ بیشتر در روزهای زمستانی طبخ شده، و بعلت برخورداری از طیف وسیعی از آنتی بیوتیکها و ویتامینها خاصیت درمانی برای سرماخوردگی و آنفلوآنزا در روزهای سرد سال را دارد.
ترخینه جامد (ماده اولیه ترخینه که هنوز برای مصرف آماده نشده) به دلیل دوغ زیاد و گندم یا جو که در زیر حرارت خورشید خشک شده بسیار سخت است که معمولاً به اندازه یک همبرگر دست ساز یا کوچکتر از آن است. ترخینه جامد بعد از خیس خوردن در آب جوش کم‌کم به صورت یک سوپ در می‌آید. تقریباً نحوه درست کردن آن شبیه به سوپ‌های آماده امروزی است.
برای طبخ آش ترخینه، ابتدا چند تکه ترخینه خشک را به همراه مقداری حبوبات می‌پزند و در انتها سبزی خشک، زردچوبه و پیاز داغ به آن اضافه می‌کنند. هرچه آش بیشتر بپزد، ترخینه‌های خشک بیشتر از هم باز شده و دوغ آن بهتر در غذا پخش می‌شود. در برخی مناطق سبزی و حبوبات را در همان ابتدای پخت با دوغ به ترکیبات ترخینه خشک اضافه می‌کنند.
