صفحهٔ اصلی

دانشنامه‌ای آزاد که همه می‌توانند آن را ویرایش کنند؛
با ۱٬۰۱۳٬۰۸۶ مقاله به زبان فارسی

مقالهٔ برگزیده

نقش رستم مجموعه‌ای باستانی در زنگی‌آباد واقع در شمال شهرستان مرودشت استان فارس ایران است که در فاصلهٔ ۶ کیلومتری از تخت جمشید قرار دارد. این محوطهٔ باستانی یادمان‌هایی از ایلامیان، هخامنشیان و ساسانیان را در خود جای داده است و از حدود سال ۱۲۰۰ پیش از میلاد تا ۶۲۵ میلادی همواره مورد توجه بوده است زیرا آرامگاه چهار تن از شاهنشاهان هخامنشی، نقش برجسته‌های پرشماری از وقایع مهم دوران ساسانیان، بنای کعبه زرتشت و نقش‌برجستهٔ ویران شده‌ای از دوران ایلامیان در این مکان قرار دارند و در دورهٔ ساسانی، محوطهٔ نقش رستم از نظر دینی و ملی نیز اهمیت بسیار داشته است. در گذشته، نام این مکان سه‌گنبدان یا دوگنبدان بوده است که در میان مردم منطقه، به نام‌های کوه حاجی‌آباد،کوه استخر یا کوه نِفِشت نیز خوانده می‌شد و احتمالاً نام نقش رستم پس از آنکه ایرانیان میان رستم، پهلوان شاهنامه و سنگ نگاره‌های شاهان ساسانی ارتباط برقرار کردند به این مکان داده شد. کهن‌ترین نقش موجود در نقش رستم مربوط به دورهٔ ایلام است که نقش دو ایزد و ایزدبانو و شاه و ملکه را به تصویر کشیده بود اما سپس در دورهٔ ساسانی، بهرام دوم بخش‌هایی از آن را پاک کرد و نقش خود و درباریانش را به جای آن تراشید. کعبه زرتشت بنای سنگی و بُرج مانند موجود در این محوطه است که به احتمال بسیار در دورهٔ هخامنشی ساخته شده بود و کاربرد آن تاکنون مشخص نشده است؛ بر سه گوشهٔ این بنا دو کتیبه از شاپور یکم و کرتیر نوشته شده است که از نظر تاریخی ارزش بسیاری دارند. چهار آرامگاه دخمه‌ای در سینهٔ کوه رحمت کنده شده‌اند که متعلق به داریوش بزرگ، خشایارشا، اردشیر یکم و داریوش دوم هستند که همهٔ آن‌ها از ویژگی‌های یکسانی برخوردارند. از میان پادشاهان ساسانی اردشیر بابکان نخستین کسی است که در این محوطه، سنگ نگاره‌ای تراشید.

ادامه… مقاله‌های برگزیده – مقالهٔ امروز

آیا می‌دانستید که …؟

… کرایسیپوس فقط برای حل پارادوکس دروغگو، ۲۳ جلد کتاب نوشت؟ (در تصویر)
… در آثار نیکلای مارکف، از پیشگامان معماری مدرن ایران، تلفیق چهار سبک مدرن، التقاطی، غربی و ایرانی دیده می‌شود؟
… در حماسهٔ آترا-هاسیس، خدایان برای کنترل جمعیت انسان طاعون، خشکسالی، قحطی و در پایان طوفان نازل کردند؟
… یکی از پرتنش‌ترین دوره‌ها در تاریخ اسرائیل سه هفتهٔ پیش از جنگ شش روزه بود، دوره‌ای که به «دورهٔ انتظار» معروف است؟
… ندی حافظ در حالی که هفت‌ماهه باردار بود در بازی‌های المپیک ۲۰۲۴ پاریس شرکت کرد؟
… تصرف افغانستان توسط شوروی باعث شد ۶۸ کشور جهان به پیشنهاد آمریکا، المپیک تابستانی ۱۹۸۰ مسکو را تحریم کنند؟
… فریدون ملکم نخستین ورزشکار ایرانی است که در المپیک ۱۹۰۰ پاریس در رشته شمشیربازی وارد این رقابت‌ها شد؟

بیشتر…

دربارهٔ ویکی‌پدیا

ویکی‌پدیا دانشنامه‌ای اینترنتی با بیش از ۳۲۹ زبان با محتوای آزاد است که با همکاری افراد داوطلب نوشته می‌شود و هر کس که به اینترنت دسترسی داشته باشد می‌تواند مقاله‌های آن را ویرایش کند. هدف ویکی‌پدیا آفرینش و انتشار جهانی یک دانشنامهٔ آزاد به تمامی زبان‌های زندهٔ دنیاست. با رشد روزافزون این دانشنامه گردانندگان آن در بنیاد ویکی‌مدیا چندین پروژهٔ مشابه دیگر همچون ویکی‌واژه، ویکی‌کتاب، ویکی‌گفتاورد، ویکی‌خبر، ویکی‌دانشگاه، ویکی‌سفر، ویکی‌داده و ویکی‌گونه را پدیدآوردند. ویکی‌پدیای فارسی دو سال پس از شروع پروژهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، در ۲۸ آذر ۱۳۸۲ (۱۹ دسامبر ۲۰۰۳) فعالیت خود را آغاز کرد و اکنون در ردهٔ نوزدهم ویکی‌پدیاها قرار دارد و بزرگترین دانشنامهٔ فارسی محسوب می‌شود. ویکی‌پدیای فارسی هم اکنون (۱۹ شهریور ۱۴۰۳ خورشیدی) ۱٬۰۱۳٬۰۸۶ نوشتار دارد.

ادامه… ویکی‌پدیا، بدون نیاز به اینترنت

از میان خبرها

افتتاحیه پارالمپیک تابستانی

افتتاحیه بازی‌های پارالمپیک تابستانی (در تصویر)، در پاریس، فرانسه.
پائونگ‌ترن شیناواترا پس از برکناری سرتا تاویسین توسط دادگاه قانون اساسی، نخست‌وزیر تایلند شد.
سازمان جهانی بهداشت شیوع آفریقایی آبله میمون را وضعیت اضطراری جهانی اعلام کرد.
پرواز ۲۲۸۳ پاساردو لینهاس آئرئاس در ایالت سائو پائولو برزیل سقوط کرد و همهٔ ۶۲ سرنشین آن کشته شدند.
شیخ حسینه در پی اعتراضات ضد دولتی بنگلادش از سمت نخست‌وزیری استعفا داد و محمد یونس به عنوان رئیس دولت موقت بنگلادش منصوب شد.

یادبودها

امروز: دوشنبه، ۹ سپتامبر ۲۰۲۴ میلادی برابر ۱۹ شهریور ۱۴۰۳ هجری خورشیدی و ۵ ربیع‌الاول ۱۴۴۶ هجری قمری (UTC)

در کره شمالی: روز جمهوری

رویدادها

۴۹۰ پیش از میلاد - نبرد ماراتون بین ارتش مهاجم ایرانیان در زمان داریوش یکم و ارتش یونان درگرفت.
۱۸۵۰ – کالیفرنیا به عنوان سی‌ویکمین ایالت، به ایالات متحده آمریکا پیوست.
۱۹۹۱ – تاجیکستان پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی به استقلال دست یافت.
۱۹۹۹ – دست کم ۹۳ نفر در یک حادثه انفجار بمب در یک ساختمان مسکونی در مسکو پایتخت روسیه جان باختند.
۲۰۰۱ - ترور احمدشاه مسعود از فرماندهان و مجاهدین افغانستان

زادروزها

۲۱۴ - زادروز اورلیان امپراتور روم
۱۵۸۵ - زادروز کاردینال ریشلیو سیاستمدار و روحانی فرانسوی، صدراعظم لویی سیزدهم
۱۸۲۸ - زادروز لئو تولستوی نویسندهٔ روس، خالق جنگ و صلح و آناکارنینا
۱۹۴۱ - زادروز دنیس ریچی دانشمند علم کامپیوتر اهل آمریکا، از نویسندگان زبان برنامه‌نویسی سی و سیستم عامل یونیکس
۱۹۴۹ - زادروز سوسیلو بامبانگ یودهویونو رئیس‌جمهور اندونزی از اکتبر ۲۰۰۴ تا کنون

درگذشت‌ها

۱۳۵۸ - درگذشت محمود طالقانی، روحانی شیعه و از رهبران انقلاب ۱۳۵۷ ایران
۱۰۸۷ - درگذشت ویلیام یکم پادشاه انگلستان
۱۸۹۸ - درگذشت استفان مالارمه شاعر فرانسوی
۱۹۰۱ - درگذشت تولوز لوترک نقاش و گرافیست فرانسوی
۱۹۷۶ - درگذشت مائو تسه‌تونگ سیاستمدار چینی، بنیانگذار و رهبر جمهوری خلق چین
۱۹۷۹ - درگذشت علینقی وزیری (در تصویر) موسیقی‌دان و آهنگ‌ساز ایرانی
۱۹۸۱ - درگذشت ژاک لاکان پزشک، فیلسوف و روانکاو برجستهٔ فرانسوی
۲۰۰۳ - درگذشت ادوارد تلر فیزیکدان آمریکایی، از بانیان فناوری هسته‌ای در ایالات متحده آمریکا

→ روز قبل – روز بعد ←
یادبودهای سپتامبر – یادبودهای بیشتر…