صفحهٔ اصلی

دانشنامه‌ای آزاد که همه می‌توانند آن را ویرایش کنند؛
با ۸۵۶٬۷۷۴ مقاله به زبان فارسی

مقالهٔ برگزیده

تویوتومی هیده‌یوشی (تولد ۱۵۳۶ یا ۱۵۳۷ – مرگ ۱۸ سپتامبر ۱۵۹۸) یک سامورایی و یکی از سه رهبر متحدکنندهٔ ژاپن در دوران آشوب‌زدهٔ سنگوکو بود. اواخر قرن شانزدهم میلادی کشور ژاپن بر اثر جنگ‌های داخلی میان قدرتمندان ولایتی، دایمیوها، تجزیه شده بود و آن‌ها برای کسب قدرت نهایی در حال نبرد با یکدیگر بودند. در سال ۱۵۶۸ اودا نوبوناگا، با جنگ‌های متمادی علیه دایمیوهای رقیب، پایهٔ وحدت ملی را بنیان گذاشت. اما این تویوتومی هیده‌یوشی بود که کار را به اتمام رساند، هرچند میوهٔ آن را توکوگاوا ایه‌یاسو چید. هیده‌یوشی در یک خانوادهٔ فقیر کشاورز متولد شد و با واسطهٔ یکی از آشنایانش به خدمت اودا نوبوناگا درآمد. نوبوناگا وی را آشیگارو (سرباز پیادهٔ تفنگ‌دار) کرد و پس از گذشت چند سال به خاطر جدی بودن در کارش در رأس آشیگاروهای خاندان اودا قرار گرفت. هیده‌یوشی یک مذاکره‌کننده بسیار موفق بود و قبل از نبردها با جنگ‌سالاران طرف مقابل گفتگو می‌کرد و سعی می‌کرد تا آنها را متقاعد کند که به نوبوناگا ملحق شوند. پس از مرگ نوبوناگا، وی خود را به عنوان جانشین مطرح کرد. در سال ۱۵۸۵ هیده‌یوشی توانست مقام کانپاکو (بالاترین مشاور امپراتور) را کسب کند و تا سال ۱۵۹۱ این مقام را عهده‌دار بود و به مقام دایجو-دایجین (صدرالاعظمی ژاپن) نیز رسید و تا هنگام مرگ این مقام را برعهده داشت. پس از وحدت تمامی ژاپن در سال ۱۵۹۲ هیده‌یوشی به کره حمله برد تا پیش‌درآمدی برای هجوم به چین باشد. جنگ هفت سالهٔ تهاجم ژاپن به کره (۱۵۹۸–۱۵۹۲) پس از مرگ هیده‌یوشی در سال ۱۵۹۸ با عقب‌نشینی کامل ژاپن پایان یافت. هیده‌یوشی به عنوان کسی که بیشترین پیشرفت اجتماعی را در تاریخ ژاپن داشته‌است، شهرت دارد. محدود کردن اجازهٔ حمل سلاح به افراد طبقهٔ سامورایی از جمله میراث‌های فرهنگی به‌یادگارمانده از اوست.

ادامه… مقاله‌های برگزیده – مقالهٔ امروز

آیا می‌دانستید که …؟

… موتور توربوفن جنرال الکتریک جی‌ئی۹ایکس تحت عنوان بزرگترین موتور هواپیمای تجاری در رکوردهای جهانی گینس ثبت شده است؟(در تصویر)
… برگچه‌خوار با حداکثر ۱ متر طول، بزرگ‌ترین جونده است؟
… موزا همسر رومی فرهاد چهارم اشکانی پس از قتل شوهرش به مدت شش سال بر ایران حکومت نمود؟
… جزیره دوون بزرگترین جزیره غیر مسکونی دنیا است؟
… شاخص اچ مقیاسی برای رتبه‌بندی دانشمندان است که از طریق برآورد موضوعاتی همچون تأثیر استنادی و میزان بهره‌وری نوشتجات علمی آنها محاسبه می‌گردد؟
… از بازی تیم ملی فوتبال استرالیا با ساموآی آمریکا که با نتیجه ۳۱-۰ پایان یافت به عنوان پرگل‌ترین بازی رسمی فوتبال ثبت شده یاد می‌شود؟

دربارهٔ ویکی‌پدیا

ویکی‌پدیا دانشنامه‌ای اینترنتی با بیش از ۲۸۰ زبان با محتوای آزاد است که با همکاری افراد داوطلب نوشته می‌شود و هر کس که به اینترنت دسترسی داشته باشد می‌تواند مقاله‌های آن را ویرایش کند. هدف ویکی‌پدیا آفرینش و انتشار جهانی یک دانشنامهٔ آزاد به تمامی زبان‌های زندهٔ دنیاست. با رشد روزافزون این دانشنامه گردانندگان آن در بنیاد ویکی‌مدیا چندین پروژهٔ مشابه دیگر همچون ویکی‌واژه، ویکی‌کتاب، ویکی‌گفتاورد، ویکی‌خبر، ویکی‌دانشگاه، ویکی‌سفر، ویکی‌داده و ویکی‌گونه را پدیدآوردند. ویکی‌پدیای فارسی دو سال پس از شروع پروژهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، در ۲۸ آذر ۱۳۸۲ (۱۹ دسامبر ۲۰۰۳) فعالیت خود را آغاز کرد و اکنون در ردهٔ نوزدهم ویکی‌پدیاها قرار دارد و بزرگترین دانشنامهٔ فارسی محسوب می‌شود. ویکی‌پدیای فارسی هم اکنون (۱ بهمن ۱۴۰۰ خورشیدی) ۸۵۶٬۷۷۴ نوشتار دارد.

ادامه… ویکی‌پدیا، بدون نیاز به اینترنت

از میان خبرها

دنیاگیری کروناویروس

تصویر ماهواره ای از فوران هونگا تونگا

آتش فشان هونگا تونگا (در تصویر) منجر به خسارت در تونگا و سونامی در اقیانوس آرام شد.
آتش‌سوزی یک آپارتمان در برانکس، نیویورک، دست‌کم ۱۷ کشته برجای گذاشت.
سنگ‌ریزش در دریاچه فورناس در کاپیتولیو، برزیل ۱۰ کشته برجای گذاشت.
سیدنی پوآتیه بازیگر باهامایی-آمریکایی در ۹۴ سالگی درگذشت.
در نتیجه اعتراضات به افزایش شدید قیمت بنزین در قزاقستان، دولت این کشور استعفا کرد.

یادبودها

امروز: جمعه، ۲۱ ژانویه ۲۰۲۲ میلادی برابر ۱ بهمن ۱۴۰۰ هجری خورشیدی و ۱۸ جمادی‌الثانی ۱۴۴۳ هجری قمری (UTC)

رویدادها

۱۹۵۴ – به آب اندازی یواس‌اس ناتیلوس، اولین زیردریایی هسته‌ای دنیا.

زادروزها

۱۳۳۸ - زادروز شارل پنجم، پادشاه فرانسوی
۱۸۶۹ - زادروز گریگوری راسپوتین راهب ماجراجو و سیاستمدار روسی
۱۸۸۹ - زادروز پیتیریم آلکساندروویچ سوروکین، جامعه‌شناس آمریکایی روس‌تبار
۱۹۰۵ - زادروز کریستین دیور طراح مد فرانسوی، از معروفترین بنیانگذاران خانه مد در دنیا
۱۹۴۱ - زادروز پلاسیدو دومینگو خواننده اسپانیایی/مکزیکی
۱۹۵۳ - زادروز پل آلن از بنیانگذاران شرکت مایکروسافت
۱۹۵۶ - زادروز جینا دیویس بازیگر، تهیه‌کننده، نویسنده، مدل آمریکایی و عضو تیم تیراندازی المپیک بانوان آمریکا، برندهٔ جایزه اسکار

درگذشت‌ها

۱۳۴۳ - ترور و قتل حسنعلی منصور سیاست‌مدار ایرانی
۱۳۵۳ - درگذشت محمد قریب از اولین پزشکان متخصص طب اطفال ایران و بنیان‌گذار طب نوین اطفال در ایران
۱۷۷۴ - درگذشت مصطفی سوم سلطان امپراتوری عثمانی از سال ۱۷۵۷ تا ۱۷۷۴
۱۷۹۳ - درگذشت لوئی شانزدهم پادشاه فرانسه
۱۸۹۲ - درگذشت جان کاوچ آدامز ستاره‌شناس و ریاضیدان بریتانیایی
۱۹۲۴ - درگذشت ولادیمیر لنین رهبر انقلاب ۱۹۱۷ روسیه و بنیانگذار اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی
۱۹۲۶ - درگذشت کامیلو گولگی ‏زیست‌شناس ایتالیایی، برندهٔ جایزه نوبل فیزیولوژی و پزشکی سال ۱۹۰۶
۱۹۵۰ - درگذشت جرج اورول (در تصویر)، داستان‌نویس، روزنامه‌نگار، منتقد ادبی و شاعر انگلیسی

→ روز قبل – روز بعد ←
یادبودهای ژانویه – یادبودهای بیشتر…