صفحهٔ اصلی

دانشنامه‌ای آزاد که همه می‌توانند آن را ویرایش کنند؛
با ۱٬۰۱۵٬۵۵۶ مقاله به زبان فارسی

مقالهٔ برگزیده

مرزبان‌نامه کتابی به زبان طبری (مازندرانی) نوشتهٔ مرزبان باوندی، از شاهزادگان طبرستان، بود که در قرن چهارم هجری نوشته شد. اصل این کتاب امروزه وجود ندارد ولی نسخه‌هایی که چند سده بعد توسط سعدالدین وراوینی و محمد بن غازی ملطیوی از طبری به فارسی دری ترجمه و بازنویسی شدند، به نام‌های مرزبان‌نامه وراوینی و روضةالعقول در دسترس هستند. ترجمه‌های فارسی مرزبان‌نامه در سدهٔ هفتم هجری قمری برگردان شدند و دارای نثری مصنوع هستند. این اثر توسط شیخ‌اوغلو به زبان ترکی قدیم آناتولی، نهضت عمر افندی به زبان ترکی عثمانی و شهاب‌الدین ابن عربشاه به زبان عربی نیز ترجمه شد. اصل کتاب به زبان طبری مفقود است و آن گونه که پیداست، زبان اثر یحتمل چیزی میان پهلوی و زبان محلی گرگان و طبرستان بود که در آن ایام به عنوان زبان ادبی در مازندران رواج داشت. به جز نسخه‌های ترجمه‌شده به فارسی، مهم‌ترین منابع اولیه‌ای که از نسخهٔ اصلی این کتاب نام برده‌اند، قابوس‌نامه و تاریخ طبرستان هستند. نویسندهٔ مرزبان‌نامه یکی از شاهزادگان سلسلهٔ باوندیان در طبرستان، به نام مرزبان بن رستم، است. او در نخستین فصل کتاب، دربار باوند را به تصویر می‌کشد که برادرش، شهریار سوم بر تخت نشسته و با توجه به تحریکات وزیر خود، به مرزبان مشکوک است. مرزبان ضمن روایت حکایاتی که در فصول بعدی کتاب آمده، سعی می‌کند به برادر راه و رسم حکومت را بیاموزد و او را از نیرنگ‌های وزیرش برحذر دارد. داستان‌های مرزبان‌نامه نمادین هستند و در این حکایات از زبان حیوانات نقدهای اجتماعی و سیاسی قابل توجهی بیان شده‌است. مرزبان بن رستم در این کتاب اندیشه‌های اخلاقی و سیاسی خود را بیان کرده و به بررسی جایگاه الهی پادشاهان پرداخته‌است.

ادامه… مقاله‌های برگزیده – مقالهٔ امروز

آیا می‌دانستید که …؟

… پادوسپانیان طولانی‌ترین حکومت تاریخ ایران و دومین حکومت طولانی تاریخ جهان بعد از امپراتوری پاندیان می‌باشد؟ (در تصویر)
… مورچه‌ها پاهای آسیب دیده هم‌نوع خود را قطع می‌کنند تا بقای آنها را بهبود بخشند؟
… کرمیت روزولت، افسر بلندپایهٔ سیا و نوهٔ تئودور روزولت از طراحان اصلی و فرماندهٔ کودتای ۲۸ مرداد بود؟
… در موزه مدفوع دایناسورها موسوم به پوزم، مجسمه‌ای از یک تیرانوسوروس در حال مدفوع کردن وجود دارد، که تداعی‌کننده تندیس مشهور اندیشه‌گر می‌باشد؟
… حمله‌های موشکی عراق به اسرائیل در سال ۱۹۹۱ به صورت مستقیم و در زمان حکومت صدام حسین صورت پذیرفت؟
… آفانتازیا به ناتوانی در تجسم تصاویر ذهنی گفته می‌شود و افراد مبتلا نمی‌توانند تصاویر را در ذهنشان بازسازی کنند، حتی اگر به وضوح آن‌ها را به یاد داشته باشند؟

بیشتر…

دربارهٔ ویکی‌پدیا

ویکی‌پدیا دانشنامه‌ای اینترنتی با بیش از ۳۲۹ زبان با محتوای آزاد است که با همکاری افراد داوطلب نوشته می‌شود و هر کس که به اینترنت دسترسی داشته باشد می‌تواند مقاله‌های آن را ویرایش کند. هدف ویکی‌پدیا آفرینش و انتشار جهانی یک دانشنامهٔ آزاد به تمامی زبان‌های زندهٔ دنیاست. با رشد روزافزون این دانشنامه گردانندگان آن در بنیاد ویکی‌مدیا چندین پروژهٔ مشابه دیگر همچون ویکی‌واژه، ویکی‌کتاب، ویکی‌گفتاورد، ویکی‌خبر، ویکی‌دانشگاه، ویکی‌سفر، ویکی‌داده و ویکی‌گونه را پدیدآوردند. ویکی‌پدیای فارسی دو سال پس از شروع پروژهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، در ۲۸ آذر ۱۳۸۲ (۱۹ دسامبر ۲۰۰۳) فعالیت خود را آغاز کرد و اکنون در ردهٔ نوزدهم ویکی‌پدیاها قرار دارد و بزرگترین دانشنامهٔ فارسی محسوب می‌شود. ویکی‌پدیای فارسی هم اکنون (۱۸ مهر ۱۴۰۳ خورشیدی) ۱٬۰۱۵٬۵۵۶ نوشتار دارد.

ادامه… ویکی‌پدیا، بدون نیاز به اینترنت

از میان خبرها

شیگرو ایشیبا

شیگرو ایشیبا (در تصویر) پس از پیروزی در انتخابات رهبری حزب لیبرال دموکرات، نخست‌وزیر ژاپن شد.
در بحبوحهٔ تشدید تنش‌ها در خاورمیانه، اسرائیل به لبنان حمله کرد و ایران چندین موج از موشک‌های بالستیک را به سمت اسرائیل شلیک کرد.
سید حسن نصرالله دبیرکل حزب‌الله لبنان، در پی حملهٔ نیروی هوایی اسرائیل در ضاحیه لبنان کشته شد.
مگی اسمیت بازیگر بریتانیایی در ۸۹ سالگی درگذشت.
آنورا کومارا دیسانایکه به‌عنوان رئیس‌جمهور سری‌لانکا انتخاب شد.

یادبودها

امروز: چهارشنبه، ۹ اکتبر ۲۰۲۴ میلادی برابر ۱۸ مهر ۱۴۰۳ هجری خورشیدی و ۵ ربیع‌الثانی ۱۴۴۶ هجری قمری (UTC)

در کره جنوبی: روز هانگول (۱۴۴۶)، در اوگاندا: روز استقلال (۱۹۶۲)، در آمریکا: روز لایف اریکسون

رویدادها

۱۹۶۷ - ارنستو چه‌گوارا توسط سربازان ارتش بولیوی به جرم تحریک برای برپایی یک انقلاب در بولیوی، به قتل رسید.
۱۹۷۵ - آندره ساخاروف دانشمند شوروی و معروف به «پدر بمب هیدروژنی»، موفق به کسب جایزه صلح نوبل شد.
۱۹۹۷ - داریو فو نمایشنامه‌نویس ایتالیایی، جایزه نوبل ادبیات را از آن خود کرد.
۲۰۰۴ - مردم افغانستان پس از سقوط حکومت طالبان و برای نخستین بار در تاریخ این کشور، برای انتخابات ریاست جمهوری به پای صندوقهای رای رفتند.

زادروزها

۱۸۵۲ - زادروز هرمان امیل فیشر شیمیدان آلمانی، برندهٔ جایزه نوبل شیمی سال ۱۹۰۲
۱۸۷۹ - زادروز ماکس فون لائو فیزیک‌دان آلمانی، برندهٔ جایزه فیزیک نوبل برای کشف پراش در پرتوهای ایکس در بلورها
۱۸۹۲ - زادروز ایوو آندریچ رمان‌نویس کروات-بوسنیایی اهل یوگسلاوی، برندهٔ جایزه نوبل ادبیات سال ۱۹۶۱
۱۹۳۸ - زادروز هاینتس فیشر رئیس‌جمهور سابق اتریش
۱۹۴۰ - زادروز جان لنون (در تصویر)، خواننده، آهنگساز و فعال صلح‌طلب عضو گروه معروف بیتلز
۱۹۶۶ - زادروز دیوید کامرون نخست‌وزیر سابق بریتانیا

درگذشت‌ها

۱۹۴۳ - درگذشت پیتر زیمان فیزیک‌دان هلندی، برندهٔ جایزه نوبل فیزیک سال ۱۹۰۲
۱۹۵۸ - درگذشت پیوس دوازدهم از پاپ‌های کلیسای کاتولیک رم
۱۹۷۸ - درگذشت ژاک برل خواننده، نویسنده، بازیگر و کارگردان بلژیکی
۲۰۰۴ - درگذشت ژاک دریدا فیلسوف الجزایری‌تبار فرانسوی، پدیدآورندهٔ فلسفهٔ واسازی (یاشالوده شکنی)

→ روز قبل – روز بعد ←
یادبودهای اکتبر – یادبودهای بیشتر…