صفحهٔ اصلی

دانشنامه‌ای آزاد که همه می‌توانند آن را ویرایش کنند؛
با ۶۳۸٬۶۳۳ مقاله به زبان فارسی

مقالهٔ برگزیده

جنگ بین امین و مأمون معروف به فتنهٔ چهارم، به مجموعه حوادث و اتفاقاتی گفته می‌شود که بین سال‌های ۱۹۵ تا ۱۹۸ ه‍.ق، بر سر جانشینی هارون‌الرشید، خلیفهٔ عباسی، میان مدعیان اصلی خلافت، امین و مأمون، دو فرزند ارشد هارون، روی داد و در نتیجهٔ آن برای مدتی قسمت غربی و شرقی خلافت عباسی، در ستیز و کشمکش پنهان و سرانجام آشکار با یکدیگر قرار گرفتند. در این سلسله درگیری‌ها، مأمون تحت حمایت خراسانیان، در قلمرو خویش به مرکزیت مرو به برپایی و حفظ استقلال سیاسی اقدام کرد و امین نیز با حمایت مردم عرب و به‌خصوص خاندان بنی‌هاشم و ابناء دولت عباسی در مرکز و غرب خلافت، به پایتختی بغداد، به مقابله با برادر خویش پرداخت. هارون در دوران فرمانروایی خویش و به علل متعدد، اقدام به تعیین سیستم جانشینی پیچیده‌ای کرد، تا پس از او خلافت عباسی و سرزمین‌های تحت سلطه، به آشوب کشیده نشوند و جنگ قدرت میان اعضای خاندان رخ ندهد. او در سال ۱۸۲ ه‍.ق/۷۹۸ م به سیستم مورد نظر خویش رسمیت بخشید و با اهدای سرزمین‌های متعدد به همراه منابع مالی جداگانه به هر یک از پسرانش، زمینهٔ قدرت‌گیری آنان و آمادگی‌شان برای جانشینی را فراهم ساخت. علی‌رغم تلاش‌های هارون‌الرشید، درگیری‌های موردنظر، پس از وقوف بر مرگ قریب‌الوقوع او و با تحرکات امین آغاز شد و پس از مرگ هارون در سال ۱۹۳ ه‍.ق شدت یافت. امین با هدایت وزیرش، فضل بن ربیع، و سردارش، علی بن عیسی بن ماهان، در راه افزایش نفوذ و اقتدار خویش و ایجاد محدودیت برای برادر و جانشینش، مأمون، به سلسله اقداماتی دست یازید، که در ابتدا به صورت فرامین و دستورهایی قابل قبول بود و اطاعت مأمون را در پی داشت. در مقابل نیز، مأمون با هدایت وزیرش، فضل بن سهل، مجموعه اقداماتی نظیر کاهش مالیات را جهت جلب حمایت مردم محلی و اشراف خراسان و سرزمین های شرقی خلافت انجام داد.

ادامه… مقاله‌های برگزیده – مقالهٔ پیشنهادی هفته

آیا می‌دانستید که …؟

…مسجد وزیر خان، نخستین بنا در لاهور است که در آن مقرنس به کار رفته است؟ (در تصویر)
… فنی برنی، نویسندهٔ مشهور انگلیسی، در سال ۱۸۱۱ بدون بیهوشی تحت عمل ماستکتومی قرار گرفت و از اولین زنانی بود که تجربه‌اش را نگاشت؟
… نام علمی گوریل غربی سرزمین‌های پست، «گوریلا، گوریلا، گوریلا» است؟
… پروتکل اصلی سامانه پنجره‌ای اکس که در سال ۱۹۸۴ ساخته شد، تا به امروز در سیستم‌عامل‌های شبه‌یونیکس استفاده می‌شود؟
… در نبرد کافر قلعه هنگامی که نادر شاه افشار همراه سوارانش به سپاه افغان‌های ابدالی یورش برد، بوسیله‌ی نیزه‌ای از ناحیه پای راستش زخمی شد؟
… اسپهبدان گیلان از زمان فروپاشی شاهنشاهی ساسانی تا پیش از روی کار آمدن صفویان، بر سرزمین‌های تالش و مغان حکومت می‌کردند؟
… عبارت انحراف معیار، برای اشاره به یکی از شاخص‌های پراکندگی در آمار، نخستین بار از سوی کارل پیرسون در سال ۱۸۹۴ پیشنهاد شد و پیش از او، گاوس به آن خطای میانگین می‌گفت؟

دربارهٔ ویکی‌پدیا

ویکی‌پدیا دانشنامه‌ای اینترنتی با بیش از ۲۸۰ زبان با محتوای آزاد است که با همکاری افراد داوطلب نوشته می‌شود و هر کس که به اینترنت دسترسی داشته باشد می‌تواند مقاله‌های آن را ویرایش کند. هدف ویکی‌پدیا آفرینش و انتشار جهانی یک دانشنامهٔ آزاد به تمامی زبان‌های زندهٔ دنیاست. با رشد روزافزون این دانشنامه گردانندگان آن در بنیاد ویکی‌مدیا چندین پروژهٔ مشابه دیگر همچون ویکی‌واژه، ویکی‌کتاب، ویکی‌گفتاورد، ویکی‌خبر، ویکی‌دانشگاه، ویکی‌سفر، ویکی‌داده و ویکی‌گونه را پدیدآوردند. ویکی‌پدیای فارسی دو سال پس از شروع پروژهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، در ۲۸ آذر ۱۳۸۲ (۱۹ دسامبر ۲۰۰۳) فعالیت خود را آغاز کرد و اکنون در ردهٔ هفدهم ویکی‌پدیاها قرار دارد و بزرگترین ویکی‌پدیا در میان زبان‌های خاورمیانه و زبان‌های راست به چپ و بزرگترین دانشنامهٔ فارسی محسوب می‌شود. ویکی‌پدیای فارسی هم اکنون (۲۵ مرداد ۱۳۹۷ خورشیدی) ۶۳۸٬۶۳۳ نوشتار دارد.

ادامه… ویکی‌پدیا، بدون نیاز به اینترنت

درون‌مایه

علوم پایه

علوم کاربردی

علوم انسانی و فلسفه

فرهنگ و هنر

از میان خبرها

تصویری هنری از کاوشگر خورشیدی در حال نزدیک شدن به خورشید

ناسا کاوشگر خورشیدی پارکر (در تصویر) را برای مطالعه لایه بیرونی تاج خورشیدی به فضا پرتاب کرد.
در بمباران یک اتوبوس مدرسه توسط نیروی هوایی عربستان سعودی، در ضحیان استان صعده یمن،۵۱ تن از جمله ۴۰ کودک کشته و ۷۹ نفر دیگر زخمی شدند.
میچل باچله به عنوان کمیسر عالی حقوق بشر سازمان ملل انتخاب شد.
عربستان سعودی پس از دریافت انتقاداتی از دولت کانادا به دلیل رفتارش با فعالان حقوق بشر، سفیر این کشور را اخراج کرد.
زمین‌لرزه ۲۹ ژوئیه و ۵ اوت در لومبوک اندونزی دست کم ۱۱۸ کشته برجا نهاد.

یادبودها

امروز: پنجشنبه، ۱۶ اوت ۲۰۱۸ میلادی برابر ۲۵ مرداد ۱۳۹۷ هجری خورشیدی و ۴ ذی‌الحجّه ۱۴۳۹ هجری قمری (UTC)

رویدادها

۱۳۶۴ - برگزاری چهارمین دوره انتخابات ریاست جمهوری ایران و پیروزی سید علی خامنه‌ای در آن
۱۹۰۶ - زمین‌لرزه‌ای به مقیاس ۸٫۶ ریشتر، شهر والپارائیسو در شیلی را با خاک یکسان کرد و هزاران کشته برجای گذاشت.
۱۹۵۳ - با دستگیری سرلشکر نصیری، رئیس گارد شاهنشاهی ایران، به دست نیروی مقر محمد مصدق، کودتا علیه دولت او ناکام ماند.
۱۹۶۰ - کشور قبرس به رهبری اسقف ماکاریوس، نخستین رئیس جمهور آن، از بریتانیا مستقل شد.

زادروزها

۱۸۴۵ - زادروز گابریل لیپمن فیزیک‌دان و مخترع فرانسوی-لوکزامبورگی، برنده جایزه نوبل فیزیک ۱۹۰۸
۱۸۸۸ - زادروز توماس ادوارد لورنس معروف به لورنس عربستان، محقق، باستان‌شناس و متخصص تدابیر جنگی انگلیسی
۱۹۱۳ - زادروز مناخم بگین ششمین نخست‌وزیر اسرائیل، برنده جایزه صلح نوبل
۱۹۲۰ - زادروز چارلز بوکوفسکی شاعر و داستان‌نویس آمریکایی
۱۹۵۴ - زادروز جیمز کامرون کارگردان آمریکایی اهل کانادا
۱۹۵۸ - زادروز مدونا خواننده و بازیگر آمریکایی

درگذشت‌ها

۱۷۰۵ - درگذشت یاکوب برنولی ریاضی‌دان و فیزیکدان سوییسی
۱۸۸۶ - درگذشت راماکریشنا سر سلسله بسیاری از مکاتب معنوی هند
۱۸۹۹ - درگذشت روبرت بونزن شیمی‌دان آلمانی، کاشف سزیم و روبیدیم
۱۹۴۹ - درگذشت مارگارت میچل نویسنده آمریکایی، خالق رمان بربادرفته
۱۹۵۷ - درگذشت ایروینگ لانگمویر شیمی‌دان و فیزیک‌دان آمریکایی، برنده جایزه نوبل شیمی سال ۱۹۳۲
۱۹۷۷ - درگذشت الویس پریسلی (در تصویر)، «سلطان موسیقی راک اند رول»
۲۰۰۳ - درگذشت عیدی امین سومین رئیس جمهور اوگاندا

→ روز قبل – روز بعد ←
یادبودهای اوت – یادبودهای بیشتر...

صفحهٔ اصلی

منوی ناوبری

ابزارهای شخصی

فضاهای نام

گویش‌ها

بازدیدها

بیشتر

جستجو

بازدید محتوا

همکاری

نسخه‌برداری

در دیگر پروژه‌ها

خوراک‌ها

ابزارها

به زبان‌های دیگر