صفحهٔ اصلی

دانشنامه‌ای آزاد که همه می‌توانند آن را ویرایش کنند؛
با ۸۴۲٬۹۵۵ مقاله به زبان فارسی

مقالهٔ برگزیده

بوشیدو به معنای «راه جنگجو» یا راه و رسم سامورایی به منشور اخلاقی و ارزش‌های طبقهٔ سامورایی در دوران پیشانوین ژاپن اشاره دارد. نام بوشیدو تا سدهٔ شانزدهم استفاده نمی‌شد، اما شکل‌هایی از این آئین از دوره کاماکورا (۱۱۹۲–۱۳۳۳) وجود داشت. اصطلاح کتبی بوشیدو نخستین بار در کتاب کویو گونکان، تقریباً در حدود سال ۱۶۱۶ میلادی، ظاهر می‌شود. ارکان تغییرناپذیر آن روحیهٔ رزمی، از جمله تسلط بر مهارت‌های ورزشی و نظامی و همچنین نترسیدن از دشمن در جنگ است؛ اما از لحاظ تاریخی برخی از ارکان بوشیدو تحت تأثیر تفکرات بودایی ذن و کنفوسیوس‌گرایی شکل گرفته‌است. زندگی صرفه‌جویانه، مهربانی، صداقت و شرافت شخصی و همچنین تقوای فرزندی نیز بسیار مورد توجه بوده‌است. با این حال، عالی‌ترین وظیفهٔ سامورایی در قبال ارباب فئودالی یا دایمیوی خویش بود، حتی اگر این امر موجب رنج والدینش می‌شد. در دوره ادو (۱۶۰۳–۱۸۶۷) تفکر بوشیدو تحت تأثیر اخلاق کنفوسیوسی قرار گرفت و تبدیل به یک سیستم همه‌جانبه شد که بر تعهد یا وظیفه تأکید داشت. سامورایی با «انسان کامل» از نظر کنفوسیوس برابر شد و به او آموختند که کارکرد اساسی سامورایی الگوی فضیلت شدن برای طبقات فرودست است. وظیفه در درجه اول ارزش‌ها قرار گرفت، حتی اگر منجر به نقض دیگر قوانین بوشیدو می‌شد. احکام بوشیدو در اواسط سدهٔ نوزدهم اساس آموزش اخلاقی برای کل جامعه قرار گرفت، و به عنوان کانون وفاداری امپراتور ژاپن جایگزین ارباب فئودال شد. بوشیدو پس از اصلاحات میجی و با ظهور ملی‌گرایی ژاپنی، به تقویت روحیهٔ غیرنظامیان در طول جنگ چین و ژاپن (۴۵–۱۹۳۷) و جنگ جهانی دوم کمک کرد. دستورالعمل‌های بوشیدو با شکست ژاپن در سال ۱۹۴۵ رسماً کنار گذاشته شد.

ادامه… مقاله‌های برگزیده – مقالهٔ امروز

آیا می‌دانستید که …؟

… گرینلند در حالی بزرگترین جزیره کره‌زمین است که ۹۷٪ از مساحت آن معادل ۱٬۷۱۰٬۰۰۰ کیلومتر مربع (۶۶۰٬۰۰۰ مایل مربع) با لایه‌های یخی به ضخامت ۳ کیلومتر پوشیده شده است؟ (در تصویر)
… نیو هورایزنز نخستین فضاپیمای ساخت بشر است که به کاوش پلوتون پرداخت؟
… مارلون براندو در جریان فیلمبرداری شورش در بونتی آنچنان مجذوب اهالی و چشم‌اندازهای تاهیتی شد که یک آب‌سنگ حلقویِ دوازه‌جزیره‌ای در آنجا خرید؟
… در جریان موج افشاگری‌ها از آزار جنسی در ایران، تابلوی خاطرات امید به ده برابر قیمت پایه در حراج تهران به فروش رفت و رکورد حراجی را شکست؟
… شاخص درد نیش اشمیت مقیاسی است برای اندازه‌گیری میزان درد ناشی از نیش پرده‌بالان؟
… شارلمانی نوه شارل مارتل و پادشاه فرانک‌ها از دودمان کارولنژی اولین امپراتور غرب پس از فروپاشی امپراتوری روم غربی بود؟
… پرومته که یکی از تایتان‌ها و خدای آتش نیز بود به دلیل اهدای پنهانی آتش به نژاد بشریت و سرپیچی از فرمان خدایان مورد غضب زئوس قرار گرفت و به صخره‌ای زنجیر شد و سرانجام به دست هرکول رهایی یافت؟

دربارهٔ ویکی‌پدیا

ویکی‌پدیا دانشنامه‌ای اینترنتی با بیش از ۲۸۰ زبان با محتوای آزاد است که با همکاری افراد داوطلب نوشته می‌شود و هر کس که به اینترنت دسترسی داشته باشد می‌تواند مقاله‌های آن را ویرایش کند. هدف ویکی‌پدیا آفرینش و انتشار جهانی یک دانشنامهٔ آزاد به تمامی زبان‌های زندهٔ دنیاست. با رشد روزافزون این دانشنامه گردانندگان آن در بنیاد ویکی‌مدیا چندین پروژهٔ مشابه دیگر همچون ویکی‌واژه، ویکی‌کتاب، ویکی‌گفتاورد، ویکی‌خبر، ویکی‌دانشگاه، ویکی‌سفر، ویکی‌داده و ویکی‌گونه را پدیدآوردند. ویکی‌پدیای فارسی دو سال پس از شروع پروژهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، در ۲۸ آذر ۱۳۸۲ (۱۹ دسامبر ۲۰۰۳) فعالیت خود را آغاز کرد و اکنون در ردهٔ نوزدهم ویکی‌پدیاها قرار دارد و بزرگترین دانشنامهٔ فارسی محسوب می‌شود. ویکی‌پدیای فارسی هم اکنون (۲۷ مهر ۱۴۰۰ خورشیدی) ۸۴۲٬۹۵۵ نوشتار دارد.

ادامه… ویکی‌پدیا، بدون نیاز به اینترنت

از میان خبرها

دنیاگیری کروناویروس

دیوید امس

سر دیوید امس، نماینده پارلمان بریتانیا (در تصویر) پس از حمله با چاقو در یک جلسه حوزه انتخابیه جان باخت.
آتش‌سوزی در یک برج در کائوهسیونگ، تایوان دست‌کم ۴۶ کشته و ۴۱ زخمی برجای گذاشت.
الکساندر شالنبرگ پس از استعفای زباستیان کورتس، صدراعظم اتریش شد.
جایزه یادبود نوبل علوم اقتصادی به دیوید کارد به‌دلیل فعالیت در «اقتصاد کار» و به جاشوا آنگریست و گیدو ایمبنس به‌دلیل فعالیت در «تجزیه و تحلیل روابط علت و معلول متغیرهای اقتصادی» تعلق گرفت.
بعد از انتخابات سراسری جمهوری چک، اتحاد «اسپولو» در تشکیل ائتلاف با اتحاد «دزدان دریایی و شهرداران» توافق کرد که پتر فیالا رهبر «اسپولو»، سمت نخست‌وزیری را به‌دست بگیرد.

یادبودها

امروز: سه‌شنبه، ۱۹ اکتبر ۲۰۲۱ میلادی برابر ۲۷ مهر ۱۴۰۰ هجری خورشیدی و ۱۲ ربیع‌الاول ۱۴۴۳ هجری قمری (UTC)

رویدادها

۱۷۸۱ - لرد کورنوالیس انگلیسی در «یورک‌تاون» ایالت ویرجینیا، از جرج واشنگتن فرمانده نیروهای ارتش آمریکا شکست خورد که در نتیجه آن انقلاب آمریکا به پایان رسید و این کشور به استقلال دست یافت.
۱۸۱۲ - ناپلئون بناپارت عقب‌نشینی نیروهایش از روسیه را آغاز کرد.
۱۹۷۷ - نخستین فرود هواپیمای کنکورد (در تصویر)، در شهر نیویورک به انجام رسید.
۱۹۹۸ - شرکت مایکروسافت به اتهام نقض قانون «ضد تراست» و با شکایت دولت فدرال ایالات متحده، به دادگاهی در شهر واشینگتن دی.سی. فراخوانده شد.

زادروزها

زادروز محمد بن عبداللّه بنیان‌گذار و پیامبر اسلام به روایت اهل سنت

۱۸۸۲ - زادروز اومبرتو بوچونی نقاش و پیکرتراش آینده‌گری ایتالیایی
۱۸۹۹ - زادروز میگل آنخل آستوریاس شاعر و نویسندهٔ گواتمالائی، برندهٔ جایزه نوبل فیزیک سال ۱۹۶۷
۱۹۱۰ - زادروز سابراهمانین چاندراسکار اخترفیزیک‌دان آمریکایی، برندهٔ جایزه نوبل فیزیک سال ۱۹۸۳به همراه ویلیام آلفرد فاولر، برادرزادهٔ سی وی رامان
۱۹۲۱ - زادروز گونار نوردال فوتبالیست سوئدی
۱۹۴۰ - زادروز مایکل گامبون بازیگر بریتانیایی-ایرلندی تئاتر، تلویزیون و سینما
۱۹۴۶ - زادروز فیلیپ پولمن نویسندهٔ انگلیسی

درگذشت‌ها

۱۲۱۶ - درگذشت جان از شاهان سلسله پلانتاژنت انگلستان
۱۷۴۵ - درگذشت جاناتان سوییفت هجو نویس، شاعر و نویسندهٔ ایرلندی
۱۹۰۹ - درگذشت سزار لومبروزو پزشک و جرم‌شناس ایتالیایی
۱۹۳۶ - درگذشت لو شون نویسنده، ویراستار، مترجم، منتقد، مقاله‌نویس و شاعر چینی
۱۹۳۷ - درگذشت ارنست رادرفورد فیزیکدان هسته‌ای اهل نیوزلند
۱۹۹۹ - درگذشت ناتالی ساروت حقوق‌دان، رمان‌نویس و نظریه‌پرداز ادبی فرانسوی

→ روز قبل – روز بعد ←
یادبودهای اکتبر – یادبودهای بیشتر…