نان فطیر
 | برای تأییدپذیری کامل این مقاله به منابع بیشتری نیاز است. |
 فطیر اراک فطیر | |
| نام(های) دیگر | نان فطیر |
|---|---|
| نوع | نان |
| خاستگاه | ایران |
| ایجادکننده(ها) | ایران |
| ترکیبات اصلی | آرد، تخم مرغ، آب یا شیر |
فطیر[۱] نانی را گویند که خمیر آن را مایه (عامل ورآورنده) نزده باشند و برنیامده و نرسیده باشد. این نان بافت خاصی داشته و حالت بیات شده دارد، در واقع خمیر این نان مانند نان‌های دیگر نرسیده‌است! به بعضی از شیرینی‌هایی که در بعضی شهرهای کشور پخته می‌شود هم فطیر می‌گویند همچنین انواع دیگری از نان و نان شیرینی محلی با نام «فطیر» در نواحی ایران پخته می‌شود[۲] که گاه مایه می‌زنند. درکوچ گردان بختیاری یک گونه نان بسیار نازک را با وردنه پهن کرده و روی تاوه می‌پزند و چون خمیر آن کمتر ور می‌آید به آن پتیر یا فتیر می‌گویند. همانی ست که در کرمانشاه نان ساج می‌گویند. نام دیگر این نان در بختیاری نان «تیری» ست. به وردنهٔ باریک و بلندی که چانه را پهن می‌کنند «تیر» می‌گویند.
در نواحی ایران[ویرایش]
در ایران انواع مختلفی نان محلی یا شیرینی است که در برخی از استان‌های ایران (از جمله استان اردبیل استان همدان، استان زنجان، استان مرکزی، آذربایجان شرقی، خراسان و لرستان) تهیه و استفاده می‌شود.
نان شیرینی فطیر از آرد، شکر، تخم مرغ و مواد دیگر تشکیل شده‌است و مانند نان آن را در تنور پخت می‌کنند. فطیر انواع مختلفی از جمله کسمه و شیرمال دارد. انواع مختلفی از این نان شیرینی محلی در نقاط مختلف ایران پخته می‌شود و ار معروف‌ترین آن‌ها فطیر اراک، ملایر، و فطیر طالقان است. یکی از این انواع، شیرینی است به نام توتک که در ساوه، و مامونیه (زرندیه) پخته می‌شود. لازم است ذکر شود که انواع مشابهی از این شیرینی را در منطقه استان همدان ایران می‌توان با نام‌های گوناگون یافت.
فطیر اراک[ویرایش]
در اراک و شهرهای مرکزی ایران، نوعی نان شیرمال را که روی آن زردچوبه زنند و به اندازه‌های کوچک در تنور پزند فطیر می‌گویند و خمیر اینگونه نان را مایهٔ ترش نمی‌زنند. معمولاً روغن و شیرهٔ انگور یا خردهٔ قند نیز به خمیر آن می‌افزایند و این نان را برای زمستان یا نوروز بیشتر تهیه می‌کنند.[۲]
فطیر ملایر[ویرایش]
در تداول مردم ملایر، نوعی نان شیرمال را که روی آن زرده تخم مرغ زنند و به اندازه‌های کوچک در تنور پزند فطیر می‌گویند و خمیر اینگونه نان را مایهٔ ترش نمی‌زنند. معمولاً روغن و شیرهٔ انگور یا خردهٔ قند و شیر تازه گاو یا گوسفند نیز به خمیر آن می‌افزایند و این نان را برای زمستان یا نوروز بیشتر تهیه می‌کنند. فطیر در روستاهای ملایر قدمتی دیرینه دارد.[۲]
فطیر گناباد[ویرایش]
در تداول مردم گناباد، فطیر دو معنی دارد: یکی نانی که مایه یا خمیر ترش به آن نزنند و دیگر نان روغنی.[۲]
فطیر بستان‌آباد[ویرایش]
فطیر شهر بستان آباد نوعی نان سنتی این شهر است که به صورت دو نوع شیرین و ساده با طعم افزوده شده زنجبیل پخته و عرضه می شود.در بستان آباد بسیاری از مراکز فروش فطیر همان مراکز پخت فطیر (فطیرپزی ها) هستند.
فطیر منطقه مهربان (شهرستان سراب)[ویرایش]
نان سنتی منطقه مهربان از توابع شهرستان سراب در آذربایجان شرقی؛ در تنورهای آتش تهیه می‌شود و معمولاً در صبحانه و عصرانه میل می‌شود. هم‌اکنون پخت فطیر مهربان به روش فر نیز مرسوم می‌باشد که خوشمزگی خاص خود را دارد. این نان شیرین دایره‌ای شکل پخت می‌شود. البته فطیر شهر مهربان دارای شهرت جهانی بوده[۳]و از قدمت فراوانی برخوردار است و جزء سوغات این شهرمحسوب می‌شود که به دو دسته (شیرین) و (معمولی) تقسیم می‌شود که مردم شهرستان همراه مربا گل محمدی که خودشان درست می‌کنند میل می‌کنند.
فطیر گردویی یا پنیری[ویرایش]
در مناطق استان زنجان مخصوصاً شهرستان طارم این نوع نان به عنوان عصرانه مورد استفاده قرار می‌گیرد؛ و از ترکیب پنیر و سبزی‌های محلی و خمیر تهیه می‌گردد. این نان در روستای پازکی خیلی مورد استفاده قرار می‌گیرد و از گردو نیز در مواد آن استفاده می‌کنند و به زبان محلی شورلی فطیر نام دارد.
فطیر سبزوار[ویرایش]
این فطیر که بیشتر در روستای ریوند تهیه می‌شود از سوغاتی‌های مشهور سبزوار است. ترکیبات آن خمیر فطیر، روغن حیوانی، گردو، پیازداغ است.
در مراسم و آیین‌ها[ویرایش]
در یهودیت[ویرایش]
مصا: در عید پسح (یا عید فطیر یا مصاها) مصرف می‌شود. یهودیان معتقدند از آنجا که بنی اسراییل هنگام خروج از مصر فرصت کافی برای تهیه خمیر جهت پخت نان نداشتند، مجبور شدند با خمیر ترش نشده (فطیر) نان فطیر بپزند. فطیر در زبان عبری مَصا نام دارد. یهودیان امروزه در عید فطیر تنها نان فطیر می‌خورند.[۴]
در مسیحیت[ویرایش]
مراسم عشای ربانی عید پاک: بنا بر اعتقاد مسیحیان کاتولیک و برخی از ارتدکس‌ها، مسیح به شاگردان خود گفت که شام پسح (فصح) را یک روز جلوتر آماده کنید و این شام را نه «به یاد فصح» بلکه به «یاد من» به‌جا آورید. روز فصح عیسی به صلیب کشیده شد و آخرین غذای عیسی با پیروانش شام آخر نام گرفت.[۵]
منابع[ویرایش]
 |
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ Fatir موجود است. |
|
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ Matzo موجود است. |
- ↑ «فطیر». لغتنامه. دریافت‌شده در ۳۰ دسامبر ۲۰۲۰.
- ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ ۲٫۲ ۲٫۳ لغتنامه دهخدا، فطیر
- ↑ «فطیر مهربان». https://www.far30club.ir/cookery/sweets. 1399.01.25. تاریخ وارد شده در
|تاریخ=را بررسی کنید (کمک); پیوند خارجی در|وبگاه=وجود دارد (کمک)[پیوند مرده] - ↑ جشنهای یهودیان (کلیمیان) ایران. وبگاه گردشگری آنوبانینی. بازبینی در ۲۲ مارس ۲۰۱۴
- ↑ افشین لطیف‌زاده. «شام اتحاد». مجله کلمه. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۳ مارس ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۲۲ مارس ۲۰۱۴.
 |
کتاب آشپزی ویکی‌کتاب یک دستور آشپزی در این رابطه دارد: |
 | این یک مقالهٔ خرد آشپزی است. می‌توانید با گسترش آن به ویکی‌پدیا کمک کنید. |
| انواع |  | |
|---|---|---|
| مواد تشکیل‌دهنده | ||
| تجهیزات | ||
| مراحل تهیه | ||
| مصارف | ||
| سایر | ||
| فهرست مقالات | ||
