باقلا

باقلا
Vicia faba
رده‌بندی علمی
فرمانرو:	گیاهان
(طبقه‌بندی‌نشده):	آوندداران
(طبقه‌بندی‌نشده):	گیاهان گل‌دار
(طبقه‌بندی‌نشده):	دولپه‌ای‌های نو
(طبقه‌بندی‌نشده):	گل‌سرخ‌داران
راسته:	باقلاسانان
تیره:	باقلاییان
زیرخانواده:	باقالی‌ها
سرده:	ماشک
گونه:	باقلا
نام دوبخشی
Vicia faba کارل لینه
مترادف
Faba sativa

میوهٔ باقلا به شکل غلاف

باقلا، باقلی، باقالی، باقله، باقالا، باکله (مازنی.تالشی) یا پخله،پاخلا (در زبان ترکی) (نام علمی: Vicia faba) گیاهی یک‌ساله است. دارای برگ‌های تخم مرغ شکل و میوهٔ غلاف‌مانند است. به میوه و دانه آن نیز باقلا گفته می‌شود.

باقلا

ارزش غذایی به ازای هر ۱۰۰ گرم (۳٫۵ اونس)
انرژی	۱٬۴۲۵ کیلوژول (۳۴۱ کیلوکالری)
کربوهیدرات	58.29 g
فیبر خوراکی	25 g
چربی	1.53 g
پروتئین	26.12 g
ویتامین‌ها	درصد ارزش روزانه
ویتامین (B۱)	۴۸٪ ۰٫۵۵۵ میلی‌گرم
(B۲)	۲۸٪ ۰٫۳۳۳ میلی‌گرم
نیاسین (B۳)	۱۹٪ ۲٫۸۳۲ میلی‌گرم
ویتامین ب۶	۲۸٪ ۰٫۳۶۶ میلی‌گرم
فولیک (B۹)	۱۰۶٪ ۴۲۳ میکروگرم
ویتامین ث	۲٪ ۱٫۴ میلی‌گرم
ویتامین کا	۹٪ ۹ میکروگرم
مواد معدنی	مقدار درصد ارزش روزانه
کلسیم	۱۰٪ ۱۰۳ میلی‌گرم
آهن	۵۲٪ ۶٫۷ میلی‌گرم
منیزیم	۵۴٪ ۱۹۲ میلی‌گرم
منگنز	۷۷٪ ۱٫۶۲۶ میلی‌گرم
فسفر	۶۰٪ ۴۲۱ میلی‌گرم
پتاسیم	۲۳٪ ۱۰۶۲ میلی‌گرم
سدیم	۱٪ ۱۳ میلی‌گرم
روی	۳۳٪ ۳٫۱۴ میلی‌گرم
Link to USDA Database entry
یکاها μg = میکروگرم • mg = میلی‌گرم IU = یکاهای بین‌المللی
†درصدهای تقریبی ارائه شده برای افراد بزرگسال از روی مرجع مصرف رژیم غذایی هستند. منبع: مرکز داده غذای وزارت کشاورزی آمریکا

فواید پزشکی گیاه باقلا

ماده‌ای که از گیاه باقلا به دست می‌آید، می‌تواند برای تعیین گروه خونی افراد استفاده شود.

تاریخچه

این گیاه پیشینهٔ کشت زیادی دارد. در مصر باستان، یونان باستان و روم باستان از این گیاه استفاده می‌شده‌است. و در ۲۸۰۰ سال پیش از میلاد مسیح به چین رسیده‌است.

خواص درمانی

باقلا منبع تأمین فیبر مناسبی است. همچنین به دلیل بالا بودن میزان پروتئین، می‌تواند همراه با برنج (باقلاپلو) به یک غذای کامل تبدیل شود. کلسیم و پتاسیم موجود در باقله می‌تواند از بروز پوکی استخوان جلوگیری نموده و به کنترل فشارخون بالا کمک می‌کند.

برای باقلا خواصی در رابطه با سنگ کلیه، رماتیسم، مثانه و نقرس ذکر شده‌است. در عوض باقلا تحریک‌کنندهٔ اصلی بیماری فاویسم بوده‌است که به خاطر آن به این بیماری در فرهنگ عامه باقله‌ای گفته می‌شود. مصرف آن برای مبتلایان می‌تواند سبب مرگ بیمار شود. در بسیاری از افراد باقلا پاسخ آزمایش هپاتیت ب را مثبت می‌کند و باعث اشتباه شدن آزمایش خون می‌شود و توصیه می‌شود خانم‌های باردار به هیچ عنوان مصرف نکنند تا به کودک آسیب وارد نشود.

موارد مصرف امروزه باقلا

در عمل، امروزه باقلا خواصّ پزشکی سنّتی خود را از دست داده و فقط مصرف خوراکی دارد. در برخی از نواحی باقلاخیز، مانند گیلان و مازندران، باقلای خام، به تفنّن، تنها یا با برخی «مخلّفاتِ» دیگر (مثلاً، در گیلان با کته، «اشپل» یا تخم نمک‌سود ماهی) خورده می‌شود. اما خوردن باقلای پخته گرم (همراه با نمک و گلپر و سرکه) در کوچه و بازار به ویژه در فصل سرما در همه جا معمول است. به گزارش مارتین لیوی، باقلای پخته «یکی از خوراکی‌های عمده مستمندان است و در شهرهای مصر بیش‌تر مردم باقلا و روغن و سرکه را با نان لقمه کرده به عنوان صبحانه می‌خورند». در ایران، باقلا جزء اصلی چند خوراک، از جمله باقلاپلو، خورشِ باقلا، باقلا قاتق و کوفته باقلا نیز هست. در ادب فارسی، مدح یا ذمی از باقلا سراغ نداریم، ولی بسیاری از شاعران عرب، فارغ از قیل و قال حکما، در وصف و تشبیه باقلا داد سخن داده‌اند.

جستارهای وابسته

• فاویسم (بیماری باقله‌ای)

منابع

• دانشنامه رشد
• تبیان