نان لواش

لواش

نانوایی لواش در ایروان
گونه	نان صاف
مواد اصلی	آرد، آب، نمک
رسانه: لواش

فرهنگ پخت نان لواش
میراث فرهنگی ناملموس یونسکو
کشور	ایران
منبع	[https://ich.unesco.org/en/RL/flatbread-making-and-sharing-culture-lavash-katyrma-jupka-yufka-01181 01181 ۰۱۱۸۱]

نان لواش (ارمنی: լավաշ; زبان ترکی آذربایجانی و ترکی استانبولی: lavaş‎; کردی: nanê loş; گرجی: ლავაში) نان نازک تردی است به ضخامت حدود سه میلی‌متر که از خمیر فطیر یا خمیر «کم ورآمده» پخته می‌شود. این نان را نان تنوری هم می‌گویند. نانی را که از همان خمیر ساخته شده ولی بسیار نازک باشد، نان خانگی می‌نامند که پس از پخت بسیار نازک می‌شود.

این نان را در ایران لواش و در جمهوری ارمنستان لاواش می‌نامند. در گرجستان آن را «سومخوری لواشی» یعنی لواش ارمنی می‌خوانند.

دربارهٔ ریشه و اصلیت آن، دانشنامهٔ خوراک کلیمی می‌نویسد که اصل آن از خاورمیانه از ایران بوده‌است. برخی اصل آن را سومری دانسته‌اند.

ثبت به‌عنوان میراث فرهنگی و معنوی یونسکو

مقالهٔ اصلی: ادعاهای دیگران دربارهٔ میراث فرهنگی و معنوی ایران

لواش یک واژه ارمنی است و خاستگاه این نان نیز متعلق به ارمنستان است و این کشور نیز نان لواش را به‌عنوان میراث فرهنگی و معنوی کشورش در یونسکو ثبت کرد و ایران درخواست میراث مشترک داد.

نان لواش با نام لَواش، لِواش و لَباش در بیشتر نقاط ایران شهرت دارد و پخته می‌شود که از نان‌های سنتی کهن ایرانیان است، و ارمنستان هم یکی از حوزه‌های تأثیرپذیر از فرهنگ ایران بوده که سنت لواش‌پزی را از ایران وام گرفته‌است. بنا بر منابع اطلاعات کتبی، دست‌کم ۸۰۰ سال است که فقط از رواج و شهرت عام آن در ایران می‌گذرد.

سایر کاربری‌ها

نان لواش خانگی و ساجیِ قزوین از گذشته‌های دور در همهٔ خانه‌ها پخته می‌شده و شهرت بسزایی داشته‌است.

اشعاری دربارهٔ نان لواش

دو بانوی اهل ارمنستان در حال پخت نان لواش در یک رستوران کوچک در ایروان، جمهوری ارمنستان.

• مولوی:گر عُمَرنامی تو اندر شهر کاش -کس بِنَفْروشد به صد دانگت لواش
• نزاری بیرجندی: پوزِ خود را لویشه کردستمتا طمع بگْسلد ز قرصِ لواش
• یحیی کاشی: وآنگهی بر صف لواش زندیاعلی گوید و بر آش زند

منابع

• Lavash: The bread that launched 1,000 meals, plus salads, stews, and other recipes from Armenia (Armenian Cookbook, Armenian Food Recipes)