درگاه:ایران

درگاه‌های ویکی‌پدیا: فرهنگ · جغرافیا · بهداشت و درمان · تاریخ · ریاضیات · علوم طبیعی · مردم · فلسفه · دین · اجتماعی · فناوری

صفحه اصلی   رده‌ها و موضوعات   درگاه‌ها و پروژه‌ها ویرایش   درگاه ایران  آسیا:  ایران    هند    افغانستان    ژاپن    چین    فلسطین    اسرائیل    روسیه    ترکیه    ارمنستان   پرچم ایران نشان رسمی ایران نقشه ایران ایران (به معنی سرزمین نجیب‌زادگان) کشوری در جنوب باختری آسیا، و در خاورمیانه قرار دارد.واژه ایران برگرفته از واژه «آریانام خَشَترام» و به معنای «سرزمین آریاییان» است و از ۶۰۰ سال پیش از میلاد تا ۱۳۱۴ (۱۹۳۵) در میان اروپاییان با نام «پرشیا» شناخته می‌شد. ایران به عنوان یک سرزمین و یک ملت پیشینه‌ای کهن دارد و یکی از تاریخی‌ترین کشورهای جهان به‌شمار می‌رود. فلات ایران نام یک منطقهٔ گسترده جغرافیایی و زمین شناختی در قارهٔ آسیا (اورآسیای مرکزی) در نیمکره شمالی است. این فلات در آسیای جنوبی، آسیای جنوب غربی و قفقاز گسترده شده‌است و از سرزمین‌های کم ارتفاع مجاور خود قابل تمایز است. فلات ایران تقسیمی جغرافیایی بر پایه وجوه تاریخی است. این منطقه، زیستگاه اقوام ایرانی و محدودهٔ اصلی کشور ایران در دوره‌های مختلف تاریخی بوده‌است. وسعت ایران ۱٬۶۴۸٬۱۹۵ کیلومترمربع و از ۳۱ استان تشکیل شده‌است و ۷۷٬۶۴۶٬۵۴۶ نفر (سال ۱۳۹۳) جمعیت دارد.پایتخت کنونی ایران تهران است. ایران از شمال با جمهوری آذربایجان، ارمنستان و ترکمنستان، از شرق با افغانستان و پاکستان و از غرب با ترکیه و عراق همسایه‌است. دریای خزر در شمال و خلیج فارس و دریای عمان در جنوب ایران جای دارند. بیش از نیمی از ایران کویری و نیمه کویری است. حدود یک سوم ایران نیز کوهستانی است و بخش کوچکی از ایران (شامل جلگهٔ جنوب دریای خزر و جلگهٔ خوزستان) نیز از جلگه‌های حاصلخیز تشکیل شده‌است. بلندترین کوه ایران نیز دماوند (۵۶۷۱ متر) می‌باشد. فرهنگ ایرانی ریشه در تاریخ دارد. برای شناخت فرهنگ ایران باید به کشورهای مستقلی که در پیرامون ایران هستند نیز نگریست. افغانستان، تاجیکستان، ازبکستان، پاکستان، ترکمنستان، جمهوری آذربایجان و حتّی ارمنستان و گرجستان و همچنین کردهای عراق و ترکیه همگی کم یا زیاد گوشه‌ای از فرهنگ ایران را به ارث برده‌اند. حتی سرود ملی پاکستان به زبان پارسی است. اسلام دین رسمی، تشیّع مذهب رسمی و فارسی زبان رسمی ایران است. نظام سیاسی ایران برپایهٔ قانون اساسی مصوّب ۱۳۵۸ (و بازنگری ۱۳۶۸) پایه‌ریزی شده‌است. ایران از اعضای سازمان ملل متحد، جنبش عدم تعهّد، سازمان کنفرانس اسلامی، اوپک، سازمان اکو و چندین سازمان بین‌المللی دیگر است. مهمترین صنایع و معادن ایران عبارتست از: نفت و گاز. ایران، سومین ذخایر نفتی جهان و دومین ذخایر گازی جهان را در اختیار خود دارد. ایران رتبه دهم جاذبه‌های باستانی و تاریخی و رتبه پنجم جاذبه‌های طبیعی را در جهان در اختیار دارد. بیشتر… ویرایش   نوشتار برگزیده آرامگاه کورش بزرگ مقبره کورش بزرگ است، بنایی بی‌پیرایه ولی با معماری منحصر به فرد، در فاصله حدود یک کیلومتری جنوب غربی کاخ‌های پاسارگاد است.این بنا از همه سوی دشت مرغاب پیداست، به‌ویژه اگر از سمت جنوب غربی از راه باستانی گذر کنیم و از تنگه بلاغی وارد دشت شویم، نخستین چیزی که جلب توجه می‌کند آرامگاه کوروش است.این اثر در سال ۲۰۰۴ میلادی به عنوان زیر مجموعه پاسارگاد تحت شماره ۱۱۰۶ در میراث جهانی یونسکو ثبت شده‌است.ساختمان آرامگاه دو هزار و پانصد سال در برابر عوامل مخرب طبیعی و غیرطبیعی پایداری کرده‌است و هنوز در دشت پاسارگاد پابرجاست. قاعده یا زیربنای اصلی آن سکویی است سنگی که طرح آن یک مربع مستطیل به طول ۱۳٫۳۵ متر و عرض ۱۲٫۳۰ متر می‌سازد.روی آرامگاه کورش نوشته‌ای به خط میخی پارسی باستان وجود داشت به این مضمون: ای انسان. من کورش پسر کمبوجیه هستم، که شاهنشاهی پارس را بنیاد کردم و شاه (کل) آسیا بودم. پس به این آرامگاه بر من رشک مبر. ویرایش   گفتار برگزیده ز بهر بر و بوم و فرزند خویش زن و کودک و خرد و پیوند خویش همه سربه‌سر تن به کشتن دهیم از آن به که کشور به دشمن دهیم ز خاکیم باید شدن سوی خاک همه‌جای ترس است و تیمار و باک جهان سربه‌سر حکمت و عبرت است چرا بهره ما همه غفلت است؟ — فردوسی شاهنامه ویرایش   تاریخ ایران هخامنشیان (۳۳۰ - ۵۵۰ پیش از میلاد) نام دودمانی پادشاهی در ایران است. پادشاهان این دودمان از پارسیان بودند.کوروش بزرگ را بنیانگذار شاهنشاهی هخامنشی می‌دانند. به پادشاهی رسیدن پارسی‌ها و دودمان هخامنشی یکی از رخدادهای برجستهٔ تاریخ باستان است. اینان دولتی ساختند که دنیای باستان را به استثنای دو سوم یونان زیر فرمان خود در آورد. شاهنشاهی هخامنشی را نخستین امپراتوری تاریخ جهان می‌دانند. پذیرش و بردباری دینی از ویژگی‌های شاهنشاهی هخامنشی به شمار می‌رفت. بیشتر... ویرایش   اساطیر 180px کاوه آهنگر شخصیتی اسطوره‌ای متعلق به ایران باستان است. در شاهنامه فردوسی آمده که او قیامی مردمی علیه فرمانروایی به نام ضحاک را پی می‌ریزد. نشان جنبش او، درفش کاویانی، پیشبند چرمی‌اش است که بر سر نیزه‌ای می‌آویزد. بیشتر... ویرایش   پرچم پرچم ایران از ۱۲۸۶ تا ۱۳۵۷ ه‍.خ. ویرایش   فرهنگ اسفندگان جشن اسفندگان یا سپندارمذگان یکی از جشن‌های ایرانی است که در روز ۵ اسفند برگزار می‌شود. ابوریحان بیرونی در آثارالباقیه آورده‌است که ایرانیان روز پنجم اسفند را روز بزرگداشت زن و زمین می‌دانستند.روز پنجم هر برج، «سپندارمذ» بوده‌است. سپندار مذ لقب ملی زمین است.یعنی گستراننده، مقدس، فروتن. زمین نماد عشق است چون با فروتنی، تواضع و گذشت به همه عشق می‌ورزد. زشت و زیبا را به یک چشم می‌نگرد و همه را چون مادری در دامان پر مهر خود امان می‌دهد. به همین دلیل در فرهنگ باستان اسپندارمذگان را به‌عنوان نماد مهر مادری و باروری می‌پنداشتند. بیشتر... ویرایش   آشپزی ایرانی لوبیاپلو یکی از پلوهای معروف ایرانی است که به ویژه در شهر تهران طرفداران زیادی دارد.مردم کرمانشاه به این غذا، استمبلی می‌گویند. این پلو با گوشت قرمز چرخ کرده یا قرمه شده درست می‌شود. در پخت این پلو، از برنج ایرانی، رب گوجه فرنگی، ادویه‌جات و لوبیا سبز خرد شده، استفاده می‌شود. بیشتر... ویرایش   ایران در جهان بزرگ‌ترین تولیدکنندهٔ پسته، با ۲۳۰٬۰۰۰ تن بزرگ‌ترین تولیدکنندهٔ زعفران، ۹۳٫۷٪ تولید دنیا بزرگ‌ترین تولیدکنندهٔ خاویار بزرگ‌ترین تولیدکنندهٔ انواع توت بزرگ‌ترین تولیدکنندهٔ میوه‌های هسته‌دار بزرگ‌ترین تولیدکنندهٔ زرشک داغ‌ترین دمای ثبت‌شده در سطح زمین، ۷۰٫۷ درجه سانتی‌گراد (۱۵۹ فارنهایت) ثبت شده در دشت لوت مرگبارترین بوران ثبت‌شده در دنیا، ۴۰۰۰ کشته در بوران ۱۳۵۰ ایران بالاترین نرخ فرار مغزها در جهان دقیق‌ترین گاهشماری جهان: گاهشماری خورشیدی بالاترین درصد شیوع مصرف مواد افیونی، ۲٫۸٪ از کل جمعیت سلامت بالاترین تعداد پایتخت‌های پیشین، ۳۱ پایتخت سابق میزبان بزرگ‌ترین جمعیت آوارگان خارجی، عمدتاً آوارگان عراقی و افغان بزرگترین تولیدکنندهٔ فیروزه بزرگترین ذخیره روی بزرگ‌ترین تولیدکننده و صادرکنندهٔ قالی دست‌باف سریع‌ترین رشد سالانه در علم و تکنولوژی دنیا، ۱۰۰۰٪ افزایش تولید علم و تکنولوژی در جهان ویرایش   رویداد برج ویرایش   زندگی‌نامهٔ برگزیده ناصر فکوهی انسان‌شناس، نویسنده و مترجم ایرانی‌است. وی همچنین دانشیار گروه انسان‌شناسی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران است. فکوهی دکترای انسان‌شناسی سیاسی خود را در سال ۱۳۷۳ از دانشگاه پاریس دریافت کرد. وی آثار بسیاری در حوزه انسان‌شناسی دارد. بیشتر... ویرایش   نگارهٔ برگزیده گارد جاویدان نقش برجسته‌ای از گارد جاویدان که در کاخ داریوش بزرگ در شهر باستانی شوش قرار داشت. گارد جاویدان نیروهای خبره‌ای از سربازان بودند که برای ایفای دو نقش تربیت شده بودند؛ هم به عنوان گارد شاهنشاهی و هم به عنوان عضوی از ارتش در جنگ‌های ایران و یونان در دوران هخامنشی ایفای نقش می‌کردند و شمار آن‌ها به ده هزار تن می‌رسید. این سپاه به ده هنگ هزار نفری بخش می‌شد. از آن روی به آن سپاه جاویدان می‌گفتند که هیچ‌گاه از شمار آن‌ها کم نمی‌شد. ویرایش   میراث جهانی یونسکو در ایران میدان نقش جهان میدان بزرگ مستطیل شکلی در شهر اصفهان ایران است که به‌وسیلهٔ بناهایی از دورهٔ صفوی محصور شده‌است. اگرچه نقش جهان پیشینه‌ای کهن‌تر از دوران صفوی دارد، ولی میدان نقش جهان به شکل امروزین در دوره سلطنت شاه عباس صفوی پایه‌گذاری شده‌است. در گذشته این میدان جایگاه برگزاری آیین‌های گوناگون و بازی چوگان بوده‌است که امروزه به‌صورت یک گردشگاه همگانی درآمده‌است.بناهای تاریخی موجود در میدان نقش جهان شامل عالی‌قاپو، مسجد جامع عباسی، مسجد شیخ لطف‌الله و سردر قیصریه است.میدان نقش جهان ۱۹۷۹ (میلادی) به‌عنوان میراث جهانی یونسکو به ثبت جهانی رسید. بیشتر... ویرایش   هنر آشپزی ایرانی یکی از کامل‌ترین ترکیبات غذایی در جهان را شامل می‌شود. خورش‌ها و آش‌های ایرانی نشان می‌دهد که به طور سنتی زنان ایرانی با شناختی دقیق از مواد خوراکی و ترکیب آنها با یکدیگر برای غنی‌تر شدن هر چه بیشتر غذاها، به بازده خوبی دست یافته‌اند. ترکیب گروه‌های غذایی گوناگون غلات، حبوبات، سبزی‌ها و پروتئین‌های گیاهی و حیوانی در همه غذاها دیده می‌شود. بیشتر... ویرایش   طبیعت ایران ببر مازندران در ناحیه گسترده‌ای از چین تا دریای سیاه می‌زیسته‌است. جنگلهای مازندران، قفقاز، ترکمنستان، ازبکستان، تاجیکستان، قزاقستان، قرقیزستان و غرب چین زیستگاه این گونه از ببر بوده‌است که امروزه منقرض گردیده‌است. بیشتر... ویرایش   آیا می‌دانید... آیا می‌دانید... قدیمی‌ترین آثار شراب در ایران به بیش از ۷۰۰۰ سال پیش برمی گردد؟ ... اولین امپراتوری ایران به دست مادها، بیش از ۳۰۰۰ سال پیش تأسیس شد؟ ... زبان فارسی یکی از قدیمی‌ترین زبان‌هاست که به طور مداوم در حال استفاده است؟ ... قدیمی‌ترین اشارات به مفهوم‌های بهشت و جهنم در آموزه‌های زرتشت در اوستا یافت شده‌است؟ ... دین‌های زرتشتی و بهائیت در ایران نشات گرفته است؟ ... ایران دارای بزرگترین جمعیت شیعه در جهان است؟ ... در حدود ۵۰۰ قبل از میلاد مردمان ایرانی برای نخستین بار کانال سوئز را حفر کردند؟ ... بستنی در ایران اختراع شد؟ ... ایران بزرگترین تولیدکننده پسته، انواع توت‌ها، خاویار، زعفران و میوه‌های هسته دار در جهان است؟ ... هلو، انار و پسته برای اولین بار در ایران کشت شد؟ ... واژگان چک، خاویار، کاروان، گل لاله، الگوریتم، شطرنج، مات، یاسمن، بهشت، خاکی و پیژامه در زبان انگلیسی ریشه فارسی دارند؟ ... اولین باتری الکتریکی به دست پارتها اختراع شد؟ ... بیش از دو سوم مردم ایران زیر ۳۰ سال سن هستند؟ ... نوروز بیش از ۳۰۰۰ سال با آغاز بهار جشن گرفته می‌شود و یکی از کهن‌ترین جشن‌های دنیاست؟ ... نشانه‌هایی از اختراع خط پیش از دوران پیشاتاریخ در تمدن جیرفت کشف شده‌است؟ ... دومین کتابی که در اروپا به چاپ رسید، کتاب «قانون» ابوعلی سینا (درنگاره) بود؟ ... ابوسلیمان سجستانی (سیستانی) اولین کسی بود که ۸۰۰ سال قبل از نیوتن به نیروی جاذبه خورشید پی برد؟ ... اولین راه شوسه و زیرسازی‌شده در جهان توسط داریوش بزرگ ساخته شد؟ ... فیثاغورث که به دلایل مذهبی از کشور خود گریخته بود در زمان داریوش بزرگ به ایران پناه آورده بود؟ ... ابن سینا از شاگردان خیام بوده‌است؟ ... تقویم کنونی ایران را خیام به دستور ملک‌شاه سلجوقی در سال ۴۶۷ قمری اصلاح و تکمیل کرد؟ ... ابوریحان بیرونی قبل از گالیله به چرخش زمین پی برده بود؟ ... شهر یزد به دستور یزدگرد یکم ساخته شده‌است؟ ویرایش   نوشتارهای برگزیده نوشتارهای برگزیده: آرامگاه داریوش یکم • آرامگاه کوروش بزرگ • پرچم ایران • شیر و خورشید • کعبه زرتشت • موزه هنرهای معاصر تهران • نقش رستم اراک • استان فارس • تبریز • شیراز • مشهد • همدان اردشیر بابکان • اسپهبد خورشید • پروین اعتصامی • خان احمد خان • داعی کبیر • دیاکو • ساموئل خاچیکیان • سعدی • طاهره قرةالعین • فردوسی • قاسم حاجی‌زاده • کوروش بزرگ • وشمگیر • هووخشتره باشگاه فوتبال پرسپولیس انقلاب فرهنگی ایران • تأثیر آیین‌های کهن ایرانی بر آیین زرتشت • حمله مغول به ایران • ردیف (موسیقی) • زمین‌لرزه ۱۳۷۶ قائن • سکه بهار آزادی • سگ ولگرد (داستان کوتاه) • همسایه‌ها نوشتارهای خوب: آرامگاه فردوسی • ارومیه • بوکان • تالاب میقان • تهران • خرم‌آباد • خوانسار • کرمانشاه • میدان نقش جهان آرمان هوسپیان • اسپهبد خورشید • جلیل ضیاءپور • حسین واعظ کاشفی • خاندان خواجه‌نوری • دریا دادور • زکریای رازی • علیرضا شاپور شهبازی • سلجوقیان کرمان • شاه اسماعیل دوم • شاه صفی • صادق هدایت • صفویان • عبدالله میرزا • فرورتیش • کمبوجیه دوم • کیا افراسیاب چلاوی • محمدرضا پهلوی • محمدرضا لطفی • مرعشیان • ناصر فکوهی • ویگن • هوشنگ ایرانی • یزدگرد یکم احتمال تقلب در انتخابات ریاست‌جمهوری ایران (۱۳۸۸) • جمعیت نسوان وطنخواه • شورش طبرستان (۱۶۸ تا ۱۸۹ هجری) • واقعه ۱۳۶۰ آمل • نبرد ادسا باشگاه فوتبال استقلال تهران • باشگاه فوتبال پاس تهران آذر برزین‌مهر • اینترنت در ایران • رباعیات خیام • سگ‌کشی • شور (دستگاه موسیقی) • قشقایی • لیلی و مجنون • نوروز در ایران باستان • هنر نوگرا و معاصر ایران ویرایش   سراسرنما ارگ بم در استان کرمان ویرایش   همسایه‌ها ویرایش   درگاه مناطق ایران گیلان تالش طبرستان کردستان بلوچستان آذربایجان لرستان خراسان درگاه‌های شهرهای ایران آمل اراک اصفهان اهواز تبریز تهران خرم‌آباد رشت زنجان ساری شیراز کرمان کرمانشاه گرگان مشهد سبزوار همدان ویرایش   در دیگر پروژه‌های ویکی‌مدیا درگاه‌ها چیستند؟ | فهرست درگاه‌ها | درگاه‌های برگزیده