درگاه:ایران

درگاه‌های ویکی‌پدیا: فرهنگ · جغرافیا · بهداشت و درمان · تاریخ · ریاضیات · علوم طبیعی · مردم · فلسفه · دین · اجتماعی · فناوری

صفحه اصلی   رده‌ها و موضوعات   درگاه‌ها و پروژه‌ها ویرایش   درگاه ایران  آسیا:  ایران    هند    افغانستان    ژاپن    چین   🇵🇸 فلسطین    اسرائیل    روسیه    ترکیه   🇦🇲  ارمنستان   پرچم ایران نشان رسمی ایران ایران (به معنی سرزمین نجیب‌زادگان) کشوری در جنوب باختری آسیا، و در خاورمیانه قرار دارد.واژه ایران برگرفته از واژه «آریانام خَشَترام» و به معنای «سرزمین آریاییان» است و از ۶۰۰ سال پیش از میلاد تا ۱۳۱۴ (۱۹۳۵) در میان اروپاییان با نام «پرشیا» شناخته می‌شد. ایران به عنوان یک سرزمین و یک ملت پیشینه‌ای کهن دارد و یکی از تاریخی‌ترین کشورهای جهان به‌شمار می‌رود. فلات ایران نام یک منطقهٔ گسترده جغرافیایی و زمین شناختی در قارهٔ آسیا (اورآسیای مرکزی) در نیمکره شمالی است. این فلات در آسیای جنوبی، آسیای جنوب غربی و قفقاز گسترده شده‌است و از سرزمین‌های کم ارتفاع مجاور خود قابل تمایز است. فلات ایران تقسیمی جغرافیایی بر پایه وجوه تاریخی است. این منطقه، زیستگاه اقوام ایرانی و محدودهٔ اصلی کشور ایران در دوره‌های مختلف تاریخی بوده‌است. وسعت ایران ۱٬۶۴۸٬۱۹۵ کیلومترمربع و از ۳۱ استان تشکیل شده‌است و ۷۷٬۶۴۶٬۵۴۶ نفر (سال ۱۳۹۳) جمعیت دارد.پایتخت کنونی ایران تهران است. ایران از شمال با جمهوری آذربایجان، ارمنستان و ترکمنستان، از شرق با افغانستان و پاکستان و از غرب با ترکیه و عراق همسایه‌است. دریای خزر در شمال و خلیج فارس و دریای عمان در جنوب ایران جای دارند. بیش از نیمی از ایران کویری و نیمه کویری است. حدود یک سوم ایران نیز کوهستانی است و بخش کوچکی از ایران (شامل جلگهٔ جنوب دریای خزر و جلگهٔ خوزستان) نیز از جلگه‌های حاصلخیز تشکیل شده‌است. بلندترین کوه ایران نیز دماوند (۵۶۷۱ متر) می‌باشد. فرهنگ ایرانی ریشه در تاریخ دارد. برای شناخت فرهنگ ایران باید به کشورهای مستقلی که در پیرامون ایران هستند نیز نگریست. افغانستان، تاجیکستان، ازبکستان، پاکستان، ترکمنستان، جمهوری آذربایجان و حتّی ارمنستان و گرجستان و همچنین کردهای عراق و ترکیه همگی کم یا زیاد گوشه‌ای از فرهنگ ایران را به ارث برده‌اند. حتی سرود ملی پاکستان به زبان پارسی است. اسلام دین رسمی، تشیّع مذهب رسمی و فارسی زبان رسمی ایران است. نظام سیاسی ایران برپایهٔ قانون اساسی مصوّب ۱۳۵۸ (و بازنگری ۱۳۶۸) پایه‌ریزی شده‌است. ایران از اعضای سازمان ملل متحد، جنبش عدم تعهّد، سازمان کنفرانس اسلامی، اوپک، سازمان اکو و چندین سازمان بین‌المللی دیگر است. مهمترین صنایع و معادن ایران عبارتست از: نفت و گاز. ایران، سومین ذخایر نفتی جهان و دومین ذخایر گازی جهان را در اختیار خود دارد. ایران رتبه دهم جاذبه‌های باستانی و تاریخی و رتبه پنجم جاذبه‌های طبیعی را در جهان در اختیار دارد. بیشتر… ویرایش   نوشتار برگزیده مشهد کلان‌شهری در شمال شرقی ایران و مرکز استان خراسان رضوی است. این شهر در زمان افشاریان، پایتخت ایران بود. مشهد با ۳۲۸ کیلومتر مربع مساحت، دومین شهر پهناور ایران بعد از تهران است. براساس سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال ۱۳۹۰ این شهر با ۲٬۷۶۶٬۲۵۸ تن جمعیت، دومین شهر پرجمعیت ایران پس از تهران است. این شهر به واسطهٔ وجود حرم علی بن موسی الرضا، هشتمین امام مذهب شیعه، سالانه پذیرای بیش از ۲۷ میلیون زائر از داخل و دو میلیون زائر از خارج از کشور است. شهر مشهد در حوزهٔ رودخانهٔ کشف‌رود و در دشت مشهد بین کوه‌های هزارمسجد و بینالود گسترده شده‌است. بیشینهٔ ارتفاع شهر مشهد ۱۱۵۰ متر و کمینهٔ آن ۹۵۰ متر است. شهر مشهد دارای آب و هوای متغیر، اما معتدل و متمایل به سرد و خشک است و از تابستان‌های گرم و خشک و زمستان‌های سرد و مرطوب برخوردار است. بیشینهٔ درجه حرارت در تابستان‌ها ۴۳ درجه بالای صفر و کمینهٔ آن در زمستان‌ها ۲۳ درجه زیر صفر است. مشهد دارای ۱۳ منطقهٔ شهرداری است و شهردار آن، توسط شورای شهر ۲۵ نفره انتخاب می‌شود. این شهر دارای یک فرودگاه بین‌المللی، یک ایستگاه راه‌آهن و سه پایانه است که ارتباط آن با شهرهای دیگر را ممکن می‌سازد. حمل و نقل داخلی مشهد، توسط سامانهٔ تاکسی‌رانی و اتوبوس‌رانی و قطار شهری انجام می‌شود. اقتصاد مشهد متکی به گردشگری مذهبی با تمرکز بر حرم امام رضا است. در کنار آن، وجود مراکز تجاری بزرگ و امکانات پزشکی قابل توجه، موجب رونق گردشگری تفریحی و گردشگری سلامت در این شهر نیز شده‌است. بیش از ۹۳٪ مردم مشهد فارسی‌زبان هستند. تراکم جمعیت در مشهد بیش از نه‌هزار تن در هر کیلومتر مربع است. این شهر در سال ۱۳۸۸ رسماً به عنوان «پایتخت معنوی ایران» انتخاب شد. هم‌چنین مشهد به عنوان «پایتخت فرهنگ اسلامی» در سال ۲۰۱۷ برگزیده شده‌است. ویرایش   گفتار برگزیده بسی رنج بردم بدین سال سی عجم زنده کردم بدین پارسی پی افکندم از نظم کاخی بلند که از باد و باران نیابد گزند بناهای آباد گردد خراب ز باران و از تابش آفتاب — فردوسی شاهنامه ویرایش   تاریخ ایران اشکانیان یکی از قدرت‌های سیاسی و فرهنگی ایرانی در ایران‌زمین بود این امپراتوری در قرن ۳ پیش از میلاد توسط ارشک رهبر قبیله پرنی پس از فتح ساتراپ پارت در شمال شرقی ایران تاسیس گردید. وی سپس برعلیه سلوکیان قیام کرد. مهرداد یکم (۱۷۱–۱۳۸ پ.م) با تصرف مناطق ماد و بین‌النهرین قلمرو اشکانی را تا حد زیادی گسترش داد. پهناوری دولت اشکانی در دوره اقتدارش از رود فرات تا هندوکش و از کوه‌های قفقاز تا خلیج فارس را شامل می‌شد. به دلیل قرار گرفتن جاده ابریشم در گستره حکومت اشکانی و قرار گرفتن مسیر تجاری بین امپراتوری روم و حوزه مدیترانه و امپراتوری هان در چین، این امپراتوری به مرکزی برای تجارت بدل گشت. بیشتر... ویرایش   اساطیر ققنوس یک پرندهٔ مقدس افسانه ای در اساطیر ایران است.ققنوس پرنده‌ای نادر و تنهاست و جفتی و زایشی ندارد. اما هزار سال یکبار، بر توده‌ای بزرگ از هیزم بال می‌گشاید و آواز می‌خواند،و با منقار خویش آتشی می‌افروزد و با سوختن در آتش از خاکستر آن ققنوسی دیگر زاده می‌شود. ققنوس در اغلب فرهنگ‌ها، نماد جاودانگی و عمر دگربار انگاشته شده‌است. بیشتر... ویرایش   پرچم پرچم ایران در دوران آقا محمد خان ویرایش   فرهنگ چهارشنبه‌سوری یکی از جشن‌های ایرانی است که در شب آخرین چهارشنبه سال (سه‌شنبه شب) برگزار می‌شود.در شاهنامه فردوسی اشاره‌هایی درباره بزم چهارشنبه‌ای در نزدیکی نوروز وجود دارد که نشان دهنده کهن بودن این جشن است. مراسم سنتی مربوط به این جشن ملی، از دیرباز در فرهنگ سنتی مردمان ایران زنده نگاه داشته شده‌است.واژه «چهارشنبه‌سوری» از دو واژه چهارشنبه که نام یکی از روزهای هفته‌است و سوری که به معنی سرخ است ساخته شده‌است. آتش بزرگی تا صبح زود و برآمدن خورشید روشن نگه داشته می‌شود. بیشتر... ویرایش   آشپزی ایرانی مرصع پلو یا پلو نگین‌کار یک ویزه پلوی مخلوطی است که به خاطر مخللاط درخشانی که در آن آمیخته‌است این نام را گرفته‌است. این پلو از چلو سفید و در حدود ۱/۳ چلو زعفران داده با درآمیختن چندین جور میوه تازه یا خشک کوچک چون آلبالو و کشمش‌های سبز و قرمز و تکه‌های زردآلو خشک و خلال‌های خشک شده پسته سبز و بادام و خلال پوست مرکبات که همه آنها در روغن کره کمی تفت داده شده‌اند آماده می‌شود. نام دیگر این خوراک شیرین پلو است. در انگلیسی به آن Jewelled Rice می‌گوییم. بیشتر... ویرایش   ایران در جهان بزرگ‌ترین تولیدکنندهٔ پسته، با ۲۳۰٬۰۰۰ تن بزرگ‌ترین تولیدکنندهٔ زعفران، ۹۳٫۷٪ تولید دنیا بزرگ‌ترین تولیدکنندهٔ خاویار بزرگ‌ترین تولیدکنندهٔ انواع توت بزرگ‌ترین تولیدکنندهٔ میوه‌های هسته‌دار بزرگ‌ترین تولیدکنندهٔ زرشک داغ‌ترین دمای ثبت‌شده در سطح زمین، ۷۰٫۷ درجه سانتی‌گراد (۱۵۹ فارنهایت) ثبت شده در دشت لوت مرگبارترین بوران ثبت‌شده در دنیا، ۴۰۰۰ کشته در بوران ۱۳۵۰ ایران بالاترین نرخ فرار مغزها در جهان دقیق‌ترین گاهشماری جهان: گاهشماری خورشیدی بالاترین درصد شیوع مصرف مواد افیونی، ۲٫۸٪ از کل جمعیت سلامت بالاترین تعداد پایتخت‌های پیشین، ۳۱ پایتخت سابق میزبان بزرگ‌ترین جمعیت آوارگان خارجی، عمدتاً آوارگان عراقی و افغان بزرگترین تولیدکنندهٔ فیروزه بزرگترین ذخیره روی بزرگ‌ترین تولیدکننده و صادرکنندهٔ قالی دست‌باف سریع‌ترین رشد سالانه در علم و تکنولوژی دنیا، ۱۰۰۰٪ افزایش تولید علم و تکنولوژی در جهان ویرایش   رویداد برج ۱ بهمن-۲۱ ژانویه - زادروز فردوسی ۲ بهمن-۲۲ ژانویه - بهمنگان ۳ بهمن-۲۳ ژانویه - تصرف بوشهر به دست انگلیسی ها٬سال ۱۸۵۷ ۵ بهمن-۲۵ ژانویه - جشن نوسره مذاکرات سران ۴ کشور بزرگ غرب در«گوادلوپ» در باره ایران ۶ بهمن-۲۶ ژانویه -رفراندم برای تصویب اصول شش گانه معروف به «انقلاب سفید» در سراسر ایران برگزار شد، ۱۳۴۱ ۷ بهمن-۲۷ ژانویه - شکست مروان از ابومسلم خراسانی سال ۷۵۰ میلادی زادروز شاه عباس، سال ۱۵۵۶ میلادی ۱۰ بهمن-۳۰ ژانویه - جشن باستانی سده ۱۲ بهمن-۱ فوریه -بازگشت آیت الله خمینی از فرانسه به ایران ۱۴ بهمن-۳ فوریه - محمدشاه قاجار، سوم فوریه سال ۱۸۴۶ میلادی از حاکمیت ایران بر منطقه سلیمانیه (واقع در عراق امروز) صرف نظر و با انتقال آن به دولت عثمانی موافقت کرد. ۱۵ بهمن-۴ فوریه - جشن میانه زمستان تیراندازی به شاه در دانشگاه تهران ٬سال ۱۳۲۷ ۱۶ بهمن-۵ فوریه - انتخاب مهدی بازرگان به نخست‌وزیری انقلاب، ۱۳۵۷ ۱۸ بهمن-۷ فوریه - انتشار پول کاغذی در ایران ۱۲۹۴ میلادی، در دوران حکومت گیخاتوخان مغول حکمران وقت، ایران مانند چین دارای پول کاغذی شد که «چاو» نام داشت. ۲۱ بهمن-۱۰ فوریه - درگذشت بزرگ علوی، نویسنده ایرانی، ۱۳۷۵ ۲۲ بهمن-۱۱ فوریه - سالروز پیروزی انقلاب اسلامی ۲۴ بهمن-۱۳ فوریه - درگذشت فروغ فرخزاد شاعر ایرانی، ۱۳۴۵ سالگشت ابوجعفر محمد جریر طبری تاریخ‌نگار شهیر ایران زادروز صادق هدایت داستان نگار بنام معاصر ایران ۲۹ بهمن-۱۸ فوریه - رویداد سیاهکل ۳۰ بهمن-۱۹ فوریه - رضاخان پهلوی فرمانده کل نیروهای مسلح ایران شد، ۱۳۰۳ ویرایش   زندگی‌نامهٔ برگزیده محمد زکریای رازی پزشک، فیلسوف و شیمی‌دان ایرانی که آثار ماندگاری در زمینهٔ پزشکی و شیمی و فلسفه نوشته است و به‌عنوان کاشف الکل و جوهر گوگرد (اسید سولفوریک) مشهور است. به گفته جرج سارتن، پدر تاریخ علم، رازی «بزرگ‌ترین پزشک اسلام و قرون وسطی بود.» این دانشمند ایرانی از آن‌جا که کتاب‌های خود را به زبان عربی می‌نوشت، نزد غربیان به جالینوس عرب نیز مشهور بوده‌است. به پاس زحمات فراوان رازی در داروسازی روز پنجم شهریورماه (۲۷ اوت)، روز بزرگداشت زکریای رازی شیمی‌دان بزرگ ایرانی و روز داروسازی نام‌گذاری شده است. بیشتر... ویرایش   نگارهٔ برگزیده شیردال موجودی افسانه‌ای با تن شیر و سر عقاب (دال) و گوش اسب است. دال واژه فارسی برای عقاب است. تندیس‌های به شکل شیردال در معماری کاربرد زیادی دارند. در معماری تخت جمشید نمونه‌های زیادی به کار رفته‌است. ویرایش   میراث جهانی یونسکو در ایران چغازنبیل نیایشگاهی باستانی‌است که در زمان عیلامی‌ها و در حدود ۱۲۵۰ پیش از میلاد ساخته شده‌است. چغازنبیل بخش به‌جامانده از شهر دوراونتش است.این سازه در ۱۹۷۹ به عنوان نخستین میراث جهانی در ایرن در فهرست میراث جهانی یونسکو جای‌گرفت. بیشتر... ویرایش   هنر قالی ایرانی یکی از هنرهای ایرانی است.قدیمی‌ترین نمونه قالی ایرانی که یافته شده قالیچه‌ای است با نقوش اصیل هخامنشی که در گور یخ‌زده یکی از فرمانروایان سکایی در دره پازیریک در ۸۰ کیلومتری مغولستان بیرونی پیدا شده و قالی پازیریک نامیده می‌شود. پژوهشگران این قالی را از دست‌بافت‌های پارت‌ها یا مادها می‌دانند. بیشتر... ویرایش   طبیعت ایران شیر ایرانی یا شیر پارسی یا شیر آسیایی، زیر گونه‌ای از شیرها می‌باشد که هم اکنون تنها در هند یافت می‌شود جاییکه شیر هندی نامیده می‌شود. این گونه شیر زمانی از دریای مدیترانه تا جنوب غربی آسیا یافت می‌شد. تنها جمعیت باقیمانده اینگونه شیر حدود ۲۵۰ تا ۳۵۰ قلاده شیری است که در جنگل گیر واقع در گجرات هند یافت می‌شود. بیشتر... ویرایش   آیا می‌دانید... آیا می‌دانید... قدیمی‌ترین آثار شراب در ایران به بیش از ۷۰۰۰ سال پیش برمی گردد؟ ... اولین امپراتوری ایران به دست مادها، بیش از ۳۰۰۰ سال پیش تأسیس شد؟ ... زبان فارسی یکی از قدیمی‌ترین زبان‌هاست که به طور مداوم در حال استفاده است؟ ... قدیمی‌ترین اشارات به مفهوم‌های بهشت و جهنم در آموزه‌های زرتشت در اوستا یافت شده‌است؟ ... دین‌های زرتشتی و بهائیت در ایران نشات گرفته است؟ ... ایران دارای بزرگترین جمعیت شیعه در جهان است؟ ... در حدود ۵۰۰ قبل از میلاد مردمان ایرانی برای نخستین بار کانال سوئز را حفر کردند؟ ... بستنی در ایران اختراع شد؟ ... ایران بزرگترین تولیدکننده پسته، انواع توت‌ها، خاویار، زعفران و میوه‌های هسته دار در جهان است؟ ... هلو، انار و پسته برای اولین بار در ایران کشت شد؟ ... واژگان چک، خاویار، کاروان، گل لاله، الگوریتم، شطرنج، مات، یاسمن، بهشت، خاکی و پیژامه در زبان انگلیسی ریشه فارسی دارند؟ ... اولین باتری الکتریکی به دست پارتها اختراع شد؟ ... بیش از دو سوم مردم ایران زیر ۳۰ سال سن هستند؟ ... نوروز بیش از ۳۰۰۰ سال با آغاز بهار جشن گرفته می‌شود و یکی از کهن‌ترین جشن‌های دنیاست؟ ... نشانه‌هایی از اختراع خط پیش از دوران پیشاتاریخ در تمدن جیرفت کشف شده‌است؟ ... دومین کتابی که در اروپا به چاپ رسید، کتاب «قانون» ابوعلی سینا (درنگاره) بود؟ ... ابوسلیمان سجستانی (سیستانی) اولین کسی بود که ۸۰۰ سال قبل از نیوتن به نیروی جاذبه خورشید پی برد؟ ... اولین راه شوسه و زیرسازی‌شده در جهان توسط داریوش بزرگ ساخته شد؟ ... فیثاغورث که به دلایل مذهبی از کشور خود گریخته بود در زمان داریوش بزرگ به ایران پناه آورده بود؟ ... ابن سینا از شاگردان خیام بوده‌است؟ ... تقویم کنونی ایران را خیام به دستور ملک‌شاه سلجوقی در سال ۴۶۷ قمری اصلاح و تکمیل کرد؟ ... ابوریحان بیرونی قبل از گالیله به چرخش زمین پی برده بود؟ ... شهر یزد به دستور یزدگرد یکم ساخته شده‌است؟ ویرایش   نوشتارهای برگزیده نوشتارهای برگزیده: آرامگاه داریوش یکم • آرامگاه کوروش بزرگ • پرچم ایران • شیر و خورشید • کعبه زرتشت • موزه هنرهای معاصر تهران • نقش رستم اراک • استان فارس • تبریز • شیراز • مشهد • همدان اردشیر بابکان • اسپهبد خورشید • پروین اعتصامی • خان احمد خان • داعی کبیر • دیاکو • ساموئل خاچیکیان • سعدی • طاهره قرةالعین • فردوسی • قاسم حاجی‌زاده • کوروش بزرگ • وشمگیر • هووخشتره باشگاه فوتبال پرسپولیس انقلاب فرهنگی ایران • تأثیر آیین‌های کهن ایرانی بر آیین زرتشت • حمله مغول به ایران • ردیف (موسیقی) • زمین‌لرزه ۱۳۷۶ قائن • سکه بهار آزادی • سگ ولگرد (داستان کوتاه) • همسایه‌ها نوشتارهای خوب: آرامگاه فردوسی • ارومیه • بوکان • تالاب میقان • تهران • خرم‌آباد • خوانسار • کرمانشاه • میدان نقش جهان آرمان هوسپیان • اسپهبد خورشید • جلیل ضیاءپور • حسین واعظ کاشفی • خاندان خواجه‌نوری • دریا دادور • زکریای رازی • علیرضا شاپور شهبازی • سلجوقیان کرمان • شاه اسماعیل دوم • شاه صفی • صادق هدایت • صفویان • عبدالله میرزا • فرورتیش • کمبوجیه دوم • کیا افراسیاب چلاوی • محمدرضا پهلوی • محمدرضا لطفی • مرعشیان • ناصر فکوهی • ویگن • هوشنگ ایرانی • یزدگرد یکم احتمال تقلب در انتخابات ریاست‌جمهوری ایران (۱۳۸۸) • جمعیت نسوان وطنخواه • شورش طبرستان (۱۶۸ تا ۱۸۹ هجری) • واقعه ۱۳۶۰ آمل • نبرد ادسا باشگاه فوتبال استقلال تهران • باشگاه فوتبال پاس تهران آذر برزین‌مهر • اینترنت در ایران • رباعیات خیام • سگ‌کشی • شور (دستگاه موسیقی) • قشقایی • لیلی و مجنون • نوروز در ایران باستان • هنر نوگرا و معاصر ایران ویرایش   سراسرنما نقش رستم در استان فارس ویرایش   همسایه‌ها ویرایش   درگاه مناطق ایران گیلان تالش طبرستان کردستان بلوچستان آذربایجان لرستان خراسان درگاه‌های شهرهای ایران آمل اراک اصفهان اهواز تبریز تهران خرم‌آباد رشت زنجان ساری شیراز کرمان کرمانشاه گرگان مشهد سبزوار همدان ویرایش   در دیگر پروژه‌های ویکی‌مدیا درگاه‌ها چیستند؟ | فهرست درگاه‌ها | درگاه‌های برگزیده