درگاه:ایران

درگاه‌های ویکی‌پدیا: فرهنگ · جغرافیا · بهداشت و درمان · تاریخ · ریاضیات · علوم طبیعی · مردم · فلسفه · دین · اجتماعی · فناوری

صفحه اصلی   رده‌ها و موضوعات   درگاه‌ها و پروژه‌ها ویرایش   درگاه ایران  آسیا:  ایران    هند    افغانستان    ژاپن    چین   🇵🇸 فلسطین    اسرائیل    روسیه    ترکیه   🇦🇲  ارمنستان   پرچم ایران نشان رسمی ایران ایران (به معنی سرزمین نجیب‌زادگان) کشوری در جنوب باختری آسیا، و در خاورمیانه قرار دارد.واژه ایران برگرفته از واژه «آریانام خَشَترام» و به معنای «سرزمین آریاییان» است و از ۶۰۰ سال پیش از میلاد تا ۱۳۱۴ (۱۹۳۵) در میان اروپاییان با نام «پرشیا» شناخته می‌شد. ایران به عنوان یک سرزمین و یک ملت پیشینه‌ای کهن دارد و یکی از تاریخی‌ترین کشورهای جهان به‌شمار می‌رود. فلات ایران نام یک منطقهٔ گسترده جغرافیایی و زمین شناختی در قارهٔ آسیا (اورآسیای مرکزی) در نیمکره شمالی است. این فلات در آسیای جنوبی، آسیای جنوب غربی و قفقاز گسترده شده‌است و از سرزمین‌های کم ارتفاع مجاور خود قابل تمایز است. فلات ایران تقسیمی جغرافیایی بر پایه وجوه تاریخی است. این منطقه، زیستگاه اقوام ایرانی و محدودهٔ اصلی کشور ایران در دوره‌های مختلف تاریخی بوده‌است. وسعت ایران ۱٬۶۴۸٬۱۹۵ کیلومترمربع و از ۳۱ استان تشکیل شده‌است و ۷۷٬۶۴۶٬۵۴۶ نفر (سال ۱۳۹۳) جمعیت دارد.پایتخت کنونی ایران تهران است. ایران از شمال با جمهوری آذربایجان، ارمنستان و ترکمنستان، از شرق با افغانستان و پاکستان و از غرب با ترکیه و عراق همسایه‌است. دریای خزر در شمال و خلیج فارس و دریای عمان در جنوب ایران جای دارند. بیش از نیمی از ایران کویری و نیمه کویری است. حدود یک سوم ایران نیز کوهستانی است و بخش کوچکی از ایران (شامل جلگهٔ جنوب دریای خزر و جلگهٔ خوزستان) نیز از جلگه‌های حاصلخیز تشکیل شده‌است. بلندترین کوه ایران نیز دماوند (۵۶۷۱ متر) می‌باشد. فرهنگ ایرانی ریشه در تاریخ دارد. برای شناخت فرهنگ ایران باید به کشورهای مستقلی که در پیرامون ایران هستند نیز نگریست. افغانستان، تاجیکستان، ازبکستان، پاکستان، ترکمنستان، جمهوری آذربایجان و حتّی ارمنستان و گرجستان و همچنین کردهای عراق و ترکیه همگی کم یا زیاد گوشه‌ای از فرهنگ ایران را به ارث برده‌اند. حتی سرود ملی پاکستان به زبان پارسی است. اسلام دین رسمی، تشیّع مذهب رسمی و فارسی زبان رسمی ایران است. نظام سیاسی ایران برپایهٔ قانون اساسی مصوّب ۱۳۵۸ (و بازنگری ۱۳۶۸) پایه‌ریزی شده‌است. ایران از اعضای سازمان ملل متحد، جنبش عدم تعهّد، سازمان کنفرانس اسلامی، اوپک، سازمان اکو و چندین سازمان بین‌المللی دیگر است. مهمترین صنایع و معادن ایران عبارتست از: نفت و گاز. ایران، سومین ذخایر نفتی جهان و دومین ذخایر گازی جهان را در اختیار خود دارد. ایران رتبه دهم جاذبه‌های باستانی و تاریخی و رتبه پنجم جاذبه‌های طبیعی را در جهان در اختیار دارد. بیشتر… ویرایش   نوشتار برگزیده مشهد کلان‌شهری در شمال شرقی ایران و مرکز استان خراسان رضوی است. این شهر در زمان افشاریان، پایتخت ایران بود. مشهد با ۳۲۸ کیلومتر مربع مساحت، دومین شهر پهناور ایران بعد از تهران است. براساس سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال ۱۳۹۰ این شهر با ۲٬۷۶۶٬۲۵۸ تن جمعیت، دومین شهر پرجمعیت ایران پس از تهران است. این شهر به واسطهٔ وجود حرم علی بن موسی الرضا، هشتمین امام مذهب شیعه، سالانه پذیرای بیش از ۲۷ میلیون زائر از داخل و دو میلیون زائر از خارج از کشور است. شهر مشهد در حوزهٔ رودخانهٔ کشف‌رود و در دشت مشهد بین کوه‌های هزارمسجد و بینالود گسترده شده‌است. بیشینهٔ ارتفاع شهر مشهد ۱۱۵۰ متر و کمینهٔ آن ۹۵۰ متر است. شهر مشهد دارای آب و هوای متغیر، اما معتدل و متمایل به سرد و خشک است و از تابستان‌های گرم و خشک و زمستان‌های سرد و مرطوب برخوردار است. بیشینهٔ درجه حرارت در تابستان‌ها ۴۳ درجه بالای صفر و کمینهٔ آن در زمستان‌ها ۲۳ درجه زیر صفر است. مشهد دارای ۱۳ منطقهٔ شهرداری است و شهردار آن، توسط شورای شهر ۲۵ نفره انتخاب می‌شود. این شهر دارای یک فرودگاه بین‌المللی، یک ایستگاه راه‌آهن و سه پایانه است که ارتباط آن با شهرهای دیگر را ممکن می‌سازد. حمل و نقل داخلی مشهد، توسط سامانهٔ تاکسی‌رانی و اتوبوس‌رانی و قطار شهری انجام می‌شود. اقتصاد مشهد متکی به گردشگری مذهبی با تمرکز بر حرم امام رضا است. در کنار آن، وجود مراکز تجاری بزرگ و امکانات پزشکی قابل توجه، موجب رونق گردشگری تفریحی و گردشگری سلامت در این شهر نیز شده‌است. بیش از ۹۳٪ مردم مشهد فارسی‌زبان هستند. تراکم جمعیت در مشهد بیش از نه‌هزار تن در هر کیلومتر مربع است. این شهر در سال ۱۳۸۸ رسماً به عنوان «پایتخت معنوی ایران» انتخاب شد. هم‌چنین مشهد به عنوان «پایتخت فرهنگ اسلامی» در سال ۲۰۱۷ برگزیده شده‌است. ویرایش   گفتار برگزیده بنی‌آدم اعضای یک‌پیکرند که در آفرینش زیک گوهرند چو عضوی به‌درد آورد روزگار دگر عضوها را نماند قرار تو کز محنت دیگران بی‌غمی نشاید که نامت نهند آدمی — سعدی گلستان سعدی،باب اول، در سیرت پادشاهان ویرایش   تاریخ ایران اشکانیان یکی از قدرت‌های سیاسی و فرهنگی ایرانی در ایران‌زمین بود این امپراتوری در قرن ۳ پیش از میلاد توسط ارشک رهبر قبیله پرنی پس از فتح ساتراپ پارت در شمال شرقی ایران تاسیس گردید. وی سپس برعلیه سلوکیان قیام کرد. مهرداد یکم (۱۷۱–۱۳۸ پ.م) با تصرف مناطق ماد و بین‌النهرین قلمرو اشکانی را تا حد زیادی گسترش داد. پهناوری دولت اشکانی در دوره اقتدارش از رود فرات تا هندوکش و از کوه‌های قفقاز تا خلیج فارس را شامل می‌شد. به دلیل قرار گرفتن جاده ابریشم در گستره حکومت اشکانی و قرار گرفتن مسیر تجاری بین امپراتوری روم و حوزه مدیترانه و امپراتوری هان در چین، این امپراتوری به مرکزی برای تجارت بدل گشت. بیشتر... ویرایش   اساطیر آرش کمانگیر نام یکی از اسطوره‌های کهن ایرانی و همچنین نام شخصیت اصلی این اسطوره‌است. اسطوره آرش کمانگیر از داستان‌هایی است که در اوستا آمده و در شاهنامه از آرش در سه جا با افتخار نام برده شده است.ابوریحان بیرونی به هنگام توصیف جشن تیرگان، داستان آرش را بازگو می‌کند و ریشه این جشن رااز روز حماسه آفرینی آرش می‌داند.بسیاری آرش را از نمونه‌های بی‌همتا در اسطوره‌های جهان دانسته‌اند؛ وی نماد جانفشانی در راه میهن است. بیشتر... ویرایش   پرچم پرچم ایران در دوران محمدشاه قاجار ویرایش   فرهنگ نوروز برابر با اول فروردین ماه (تقویم شمسی)، جشن آغاز سال و یکی از کهن‌ترین جشن‌های به جا مانده از دوران باستان است. خاستگاه نوروز در ایران باستان است و هنوز مردم مناطق مختلف فلات ایران نوروز را جشن می‌گیرند. امروزه زمان برگزاری نوروز، در آغاز فصل بهار است. نوروز در ایران و افغانستان آغاز سال نو محسوب می‌شود و در برخی دیگر از کشورها تعطیل رسمی است.مجمع عمومی سازمان ملل ۲۱ ماه مارس را به‌عنوان روز جهانی عید نوروز، با ریشهٔ ایرانی به‌رسمیت شناخت و آن را در تقویم خود جای داد. در متن به تصویب رسیده در مجمع عمومی سازمان ملل، نوروز، جشنی با ریشه ایرانی که قدمتی بیش از ۳ هزار سال دارد و امروزه بیش از ۳۰۰ میلیون نفر آن را جشن می‌گیرند توصیف شده‌است. بیشتر... ویرایش   آشپزی ایرانی آبگوشت یکی از غذاهای سنتی ایران و افغانستان است. در طبخ آبگوشت از گوشت و دنبه گوسفند، گوجه فرنگی (و یا رب گوجه فرنگی) و برخی حبوبات از قبیل نخود و لوبیا استفاده می‌شود.آبگوشت از غذاهای اصیل ایرانی است. بیشتر... ویرایش   ایران در جهان بزرگ‌ترین تولیدکنندهٔ پسته، با ۲۳۰٬۰۰۰ تن بزرگ‌ترین تولیدکنندهٔ زعفران، ۹۳٫۷٪ تولید دنیا بزرگ‌ترین تولیدکنندهٔ خاویار بزرگ‌ترین تولیدکنندهٔ انواع توت بزرگ‌ترین تولیدکنندهٔ میوه‌های هسته‌دار بزرگ‌ترین تولیدکنندهٔ زرشک داغ‌ترین دمای ثبت‌شده در سطح زمین، ۷۰٫۷ درجه سانتی‌گراد (۱۵۹ فارنهایت) ثبت شده در دشت لوت مرگبارترین بوران ثبت‌شده در دنیا، ۴۰۰۰ کشته در بوران ۱۳۵۰ ایران بالاترین نرخ فرار مغزها در جهان دقیق‌ترین گاهشماری جهان: گاهشماری خورشیدی بالاترین درصد شیوع مصرف مواد افیونی، ۲٫۸٪ از کل جمعیت سلامت بالاترین تعداد پایتخت‌های پیشین، ۳۱ پایتخت سابق میزبان بزرگ‌ترین جمعیت آوارگان خارجی، عمدتاً آوارگان عراقی و افغان بزرگترین تولیدکنندهٔ فیروزه بزرگترین ذخیره روی بزرگ‌ترین تولیدکننده و صادرکنندهٔ قالی دست‌باف سریع‌ترین رشد سالانه در علم و تکنولوژی دنیا، ۱۰۰۰٪ افزایش تولید علم و تکنولوژی در جهان ویرایش   رویداد برج ویرایش   زندگی‌نامهٔ برگزیده صادق هدایت نویسنده، مترجم و روشنفکر ایرانی است. هدایت از پیشگامان داستان‌نویسی نوین ایران و روشنفکری برجسته بود. بسیاری از محققان، رمان «بوف کور» او را، مشهورترین و درخشان‌ترین اثر ادبیات داستانی معاصر ایران دانسته‌اند. هرچند شهرت عام هدایت نویسندگی است، اما آثاری از نویسندگانی بزرگ را نظیر ژان پل سارتر، فرانتس کافکا و آنتون چخوف نیز ترجمه کرده‌است. حجم آثار و مقالات نوشته شده دربارهٔ نوشته‌ها، نوع زندگی و خودکشی صادق هدایت بیان‌گر تأثیر ژرف او بر جریان روشنفکری ایران است. بیشتر... ویرایش   نگارهٔ برگزیده مسجد شیخ لطف‌الله یکی از مسجدهای تاریخی و شناخته شده شهر اصفهان است که در دوران صفویه بنا شده‌است.این مسجد در ضلع شرقی میدان نقش جهان و مقابل عمارت عالی‌قاپو واقع شده‌است. ویرایش   میراث جهانی یونسکو در ایران میدان نقش جهان میدان بزرگ مستطیل شکلی در شهر اصفهان ایران است که به‌وسیلهٔ بناهایی از دورهٔ صفوی محصور شده‌است. اگرچه نقش جهان پیشینه‌ای کهن‌تر از دوران صفوی دارد، ولی میدان نقش جهان به شکل امروزین در دوره سلطنت شاه عباس صفوی پایه‌گذاری شده‌است. در گذشته این میدان جایگاه برگزاری آیین‌های گوناگون و بازی چوگان بوده‌است که امروزه به‌صورت یک گردشگاه همگانی درآمده‌است.بناهای تاریخی موجود در میدان نقش جهان شامل عالی‌قاپو، مسجد جامع عباسی، مسجد شیخ لطف‌الله و سردر قیصریه است.میدان نقش جهان ۱۹۷۹ (میلادی) به‌عنوان میراث جهانی یونسکو به ثبت جهانی رسید. بیشتر... ویرایش   هنر نگارگری ایرانی شامل آثاری از دوره‌های مختلف تاریخ اسلامی ایران است که بیشتر به صورت مصورسازی کتب ادبی (ورقه و گلشاه، کلیله و دمنه، سمک عیار، و ...)، علمی و فنی (التریاق، الادویه المفرده، الاغانی، و...)، تاریخی (جامع التواریخ، و...)، و همچنین، برخی کتب مذهبی، همچون، خاوران نامه می‌باشد.اولین آثاری که بتوان نام نقاشی بر آنها نهاد، در غار دوشه لرستان و با حدود هشت تا ده‌هزار سال قدمت به دست آمده، و در دوره تاریخی آنچه را که بتوان نقاشی نامید در دیوارنگاری‌های اشکانی و ساسانی می‌توان دید. بیشتر... ویرایش   طبیعت ایران پلنگ ایرانی بزرگترین یا یکی از بزرگترین زیرگونه‌های پلنگ است که بومی غرب آسیا است.این زیرگونه پلنگ در فهرست «گونه‌های در خطر انقراض» آی‌یوسی‌ان قرار دارد. بیشتر... ویرایش   آیا می‌دانید... آیا می‌دانید... قدیمی‌ترین آثار شراب در ایران به بیش از ۷۰۰۰ سال پیش برمی گردد؟ ... اولین امپراتوری ایران به دست مادها، بیش از ۳۰۰۰ سال پیش تأسیس شد؟ ... زبان فارسی یکی از قدیمی‌ترین زبان‌هاست که به طور مداوم در حال استفاده است؟ ... قدیمی‌ترین اشارات به مفهوم‌های بهشت و جهنم در آموزه‌های زرتشت در اوستا یافت شده‌است؟ ... دین‌های زرتشتی و بهائیت در ایران نشات گرفته است؟ ... ایران دارای بزرگترین جمعیت شیعه در جهان است؟ ... در حدود ۵۰۰ قبل از میلاد مردمان ایرانی برای نخستین بار کانال سوئز را حفر کردند؟ ... بستنی در ایران اختراع شد؟ ... ایران بزرگترین تولیدکننده پسته، انواع توت‌ها، خاویار، زعفران و میوه‌های هسته دار در جهان است؟ ... هلو، انار و پسته برای اولین بار در ایران کشت شد؟ ... واژگان چک، خاویار، کاروان، گل لاله، الگوریتم، شطرنج، مات، یاسمن، بهشت، خاکی و پیژامه در زبان انگلیسی ریشه فارسی دارند؟ ... اولین باتری الکتریکی به دست پارتها اختراع شد؟ ... بیش از دو سوم مردم ایران زیر ۳۰ سال سن هستند؟ ... نوروز بیش از ۳۰۰۰ سال با آغاز بهار جشن گرفته می‌شود و یکی از کهن‌ترین جشن‌های دنیاست؟ ... نشانه‌هایی از اختراع خط پیش از دوران پیشاتاریخ در تمدن جیرفت کشف شده‌است؟ ... دومین کتابی که در اروپا به چاپ رسید، کتاب «قانون» ابوعلی سینا (درنگاره) بود؟ ... ابوسلیمان سجستانی (سیستانی) اولین کسی بود که ۸۰۰ سال قبل از نیوتن به نیروی جاذبه خورشید پی برد؟ ... اولین راه شوسه و زیرسازی‌شده در جهان توسط داریوش بزرگ ساخته شد؟ ... فیثاغورث که به دلایل مذهبی از کشور خود گریخته بود در زمان داریوش بزرگ به ایران پناه آورده بود؟ ... ابن سینا از شاگردان خیام بوده‌است؟ ... تقویم کنونی ایران را خیام به دستور ملک‌شاه سلجوقی در سال ۴۶۷ قمری اصلاح و تکمیل کرد؟ ... ابوریحان بیرونی قبل از گالیله به چرخش زمین پی برده بود؟ ... شهر یزد به دستور یزدگرد یکم ساخته شده‌است؟ ویرایش   نوشتارهای برگزیده نوشتارهای برگزیده: آرامگاه داریوش یکم • آرامگاه کوروش بزرگ • پرچم ایران • شیر و خورشید • کعبه زرتشت • موزه هنرهای معاصر تهران • نقش رستم اراک • استان فارس • تبریز • شیراز • مشهد • همدان اردشیر بابکان • اسپهبد خورشید • پروین اعتصامی • خان احمد خان • داعی کبیر • دیاکو • ساموئل خاچیکیان • سعدی • طاهره قرةالعین • فردوسی • قاسم حاجی‌زاده • کوروش بزرگ • وشمگیر • هووخشتره باشگاه فوتبال پرسپولیس انقلاب فرهنگی ایران • تأثیر آیین‌های کهن ایرانی بر آیین زرتشت • حمله مغول به ایران • ردیف (موسیقی) • زمین‌لرزه ۱۳۷۶ قائن • سکه بهار آزادی • سگ ولگرد (داستان کوتاه) • همسایه‌ها نوشتارهای خوب: آرامگاه فردوسی • ارومیه • بوکان • تالاب میقان • خرم‌آباد • خوانسار • کرمانشاه • میدان نقش جهان آرمان هوسپیان • اسپهبد خورشید • جلیل ضیاءپور • حسین واعظ کاشفی • خاندان خواجه‌نوری • دریا دادور • زکریای رازی • علیرضا شاپور شهبازی • سلجوقیان کرمان • شاه اسماعیل دوم • شاه صفی • صادق هدایت • صفویان • عبدالله میرزا • فرورتیش • کمبوجیه دوم • کیا افراسیاب چلاوی • محمدرضا پهلوی • محمدرضا لطفی • مرعشیان • ناصر فکوهی • ویگن • هوشنگ ایرانی • یزدگرد یکم احتمال تقلب در انتخابات ریاست‌جمهوری ایران (۱۳۸۸) • جمعیت نسوان وطنخواه • شورش طبرستان (۱۶۸ تا ۱۸۹ هجری) • واقعه ۱۳۶۰ آمل • نبرد ادسا باشگاه فوتبال استقلال تهران • باشگاه فوتبال پاس تهران آذر برزین‌مهر • اینترنت در ایران • رباعیات خیام • سگ‌کشی • شور (دستگاه موسیقی) • قشقایی • لیلی و مجنون • نوروز در ایران باستان • هنر نوگرا و معاصر ایران ویرایش   سراسرنما نقش رستم در استان فارس ویرایش   همسایه‌ها ویرایش   درگاه مناطق ایران گیلان تالش طبرستان کردستان بلوچستان آذربایجان لرستان خراسان درگاه‌های شهرهای ایران آمل اراک اصفهان اهواز تبریز تهران خرم‌آباد رشت زنجان ساری شیراز کرمان کرمانشاه گرگان مشهد سبزوار همدان ویرایش   در دیگر پروژه‌های ویکی‌مدیا درگاه‌ها چیستند؟ | فهرست درگاه‌ها | درگاه‌های برگزیده