درگاه:ایران

درگاه‌های ویکی‌پدیا: فرهنگ · جغرافیا · بهداشت و درمان · تاریخ · ریاضیات · علوم طبیعی · مردم · فلسفه · دین · اجتماعی · فناوری

صفحه اصلی   رده‌ها و موضوعات   درگاه‌ها و پروژه‌ها ویرایش   درگاه ایران پرچم ایران نشان رسمی ایران ایران (به معنی سرزمین نجیب‌زادگان) کشوری در جنوب باختری آسیا، و در خاورمیانه قرار دارد.واژه ایران برگرفته از واژه «آریانام خَشَترام» و به معنای «سرزمین آریاییان» است و از ۶۰۰ سال پیش از میلاد تا ۱۳۱۴ (۱۹۳۵) در میان اروپاییان با نام «پرشیا» شناخته می‌شد. ایران به عنوان یک سرزمین و یک ملت پیشینه‌ای کهن دارد و یکی از تاریخی‌ترین کشورهای جهان به‌شمار می‌رود. فلات ایران نام یک منطقهٔ گسترده جغرافیایی و زمین شناختی در قارهٔ آسیا (اورآسیای مرکزی) در نیمکره شمالی است. این فلات در آسیای جنوبی، آسیای جنوب غربی و قفقاز گسترده شده‌است و از سرزمین‌های کم ارتفاع مجاور خود قابل تمایز است. فلات ایران تقسیمی جغرافیایی بر پایه وجوه تاریخی است. این منطقه، زیستگاه اقوام ایرانی و محدودهٔ اصلی کشور ایران در دوره‌های مختلف تاریخی بوده‌است. وسعت ایران ۱٬۶۴۸٬۱۹۵ کیلومترمربع و از ۳۱ استان تشکیل شده‌است و ۷۷٬۶۴۶٬۵۴۶ نفر (سال ۱۳۹۳) جمعیت دارد.پایتخت کنونی ایران تهران است. ایران از شمال با جمهوری آذربایجان، ارمنستان و ترکمنستان، از شرق با افغانستان و پاکستان و از غرب با ترکیه و عراق همسایه‌است. دریای خزر در شمال و خلیج فارس و دریای عمان در جنوب ایران جای دارند. بیش از نیمی از ایران کویری و نیمه کویری است. حدود یک سوم ایران نیز کوهستانی است و بخش کوچکی از ایران (شامل جلگهٔ جنوب دریای خزر و جلگهٔ خوزستان) نیز از جلگه‌های حاصلخیز تشکیل شده‌است. بلندترین کوه ایران نیز دماوند (۵۶۷۱ متر) می‌باشد. فرهنگ ایرانی ریشه در تاریخ دارد. برای شناخت فرهنگ ایران باید به کشورهای مستقلی که در پیرامون ایران هستند نیز نگریست. افغانستان، تاجیکستان، ازبکستان، پاکستان، ترکمنستان، جمهوری آذربایجان و حتّی ارمنستان و گرجستان و همچنین کردهای عراق و ترکیه همگی کم یا زیاد گوشه‌ای از فرهنگ ایران را به ارث برده‌اند. حتی سرود ملی پاکستان به زبان پارسی است. اسلام دین رسمی، تشیّع مذهب رسمی و فارسی زبان رسمی ایران است. نظام سیاسی ایران برپایهٔ قانون اساسی مصوّب ۱۳۵۸ (و بازنگری ۱۳۶۸) پایه‌ریزی شده‌است. ایران از اعضای سازمان ملل متحد، جنبش عدم تعهّد، سازمان کنفرانس اسلامی، اوپک، سازمان اکو و چندین سازمان بین‌المللی دیگر است. مهمترین صنایع و معادن ایران عبارتست از: نفت و گاز. ایران، سومین ذخایر نفتی جهان و دومین ذخایر گازی جهان را در اختیار خود دارد. ایران رتبه دهم جاذبه‌های باستانی و تاریخی و رتبه پنجم جاذبه‌های طبیعی را در جهان در اختیار دارد. بیشتر… ویرایش   نوشتار برگزیده تبریز یکی از شهرهای بزرگ ایران و مرکز استان آذربایجان شرقی است. این شهر بزرگ‌ترین شهر منطقهٔ شمال‌غرب کشور بوده و قطب اداری، ارتباطی، بازرگانی، سیاسی، صنعتی، فرهنگی و نظامی این منطقه شناخته می‌شود.تبریز به دلیل جای دادن بسیاری از کارخانه‌های مادر و بزرگ صنعتی در خود و نیز وجود بیش از ۶۰۰ شرکت قطعه‌ساز در آن، دومین شهر آلوده و نیز دومین شهر صنعتی در ایران پس از تهران به‌شمار رفته و به دلیل صنعتی‌بودن، یکی از مهم‌ترین شهرهای مهاجرپذیر کشور محسوب می‌شود.همچنین این شهر رتبه دوم برج سازی را در بین شهرهای ایران دارد.نام تبریز در کتاب‌ها و اسناد تاریخی تحت نام‌های مختلفی نظیر «تَورِز»، «تَورِژ»، «تِبریز» و «توری» به ثبت رسیده‌است. این شهر در طول تاریخ بارها ویران و تجدیدبنا شده‌است. بنای تبریز به دوران اشکانی و ساسانی برمی‌گردد؛ با این وجود در آغاز دوران اسلامی روستای کوچکی بیش نبوده‌است.تبریز به سبب موقعیت مناسب خود، در گذشته از مراکز تجاری منطقه به شمار می‌رفته و امروزه نیز یکی از مراکز مهم صنعتی در سطح ایران محسوب می‌شود. ویرایش   گفتار برگزیده «من برده‌داری را برانداختم. به بدبختی‌های آنان پایان بخشیدم. فرمان دادم که همه مردم در پرستش خدای خود آزاد باشند و آنان را نیازارند. فرمان دادم که هیچکس اهالی شهر را از هستی ساقط نکند. مردوک از کردار نیک من خشنود شد.» — کوروش بزرگ منشور کورش ویرایش   تاریخ ایران دودمان پهلوی آخرین دودمان پادشاهی (۱۳۰۴ خورشیدی تا ۱۳۵۷ خورشیدی) است که پس از برچینش دودمان قاجار، بر ایران پادشاهی کردند. پایان کار این دودمان مصادف با انقلاب ۱۳۵۷ بود که پس از ۲۵۰۰ سال حکومت پادشاهی سقوط کرد و به جمهوری اسلامی تبدیل شد. پایه‌گذار این سلسله رضا شاه بود که پس از خلع مقام وی پس از اشغال ایران در جنگ جهانی دوم، پسرش محمدرضا پهلوی به پادشاهی رسید. این دو نفر تنها پادشاهان این سلسله بودند که در مجموع ۵۳ سال بر ایران حکم‌رانی کردند. بیشتر... ویرایش   اساطیر آناهیتا آناهیتا، اَناهید یا ناهید نام ایزدبانوی آب و باران و باروری در ایران باستان است. بسیاری از ویژگی‌های این ایزدبانو با ایشتار نزدیکی دارد که مورد پرستش اقوام سامی، از جمله بابلیان، بود. هر دوی این ایزدان به سیارهٔ ناهید وابسته اند. به احتمال زیاد «اردویسور آناهیتا» نیز چون «میترا» از ایزدانی بود که پیش از پیدایش زرتشت، توسط مردم ایران و نواحی اطراف مورد ستایش قرار می‌گرفت. بیشتر... ویرایش   پرچم پرچم ایران در دوران نادرشاه افشار بین سال‌های (۱۷۳۲-۱۷۴۷) ویرایش   فرهنگ تیرگان یا جشن تیر یکی از جشن‌های ایرانی است که در روز تیر از برج تیر برابر با سیزدهم تیر است.این جشن درگرامی داشت تیشتر ستاره باران آور در فرهنگ ایرانی برگزار می‌شود.در نوشتارهای تاریخی سنتی تیرگان روز کمان‌کشیدن آرش کمانگیر و پرتاب تیر از فراز البرز است. همچنین جشن تیرگان به گفته ی ابوریحان بیرونی در آثارالباقیه، روز بزرگداشت مقام نویسندگان در ایران باستان بوده‌است. بیشتر... ویرایش   آشپزی ایرانی تاس کباب یکی از غذاهای معروف ایرانی است که در طبخ آن از آلو، گوشت قرمز، سیب قرمز، سیب زرد، دارچین، پیاز، سیب زمینی، هويج و گوجه فرنگی، استفاده می‌شود و این غذا را با نان و بعضا با برنج مصرف می‌کنند. بیشتر... ویرایش   ایران در جهان بزرگ‌ترین تولیدکنندهٔ پسته، با ۲۳۰٬۰۰۰ تن بزرگ‌ترین تولیدکنندهٔ زعفران، ۹۳٫۷٪ تولید دنیا بزرگ‌ترین تولیدکنندهٔ خاویار بزرگ‌ترین تولیدکنندهٔ انواع توت بزرگ‌ترین تولیدکنندهٔ میوه‌های هسته‌دار بزرگ‌ترین تولیدکنندهٔ زرشک داغ‌ترین دمای ثبت‌شده در سطح زمین، ۷۰٫۷ درجه سانتی‌گراد (۱۵۹ فارنهایت) ثبت شده در دشت لوت مرگبارترین بوران ثبت‌شده در دنیا، ۴۰۰۰ کشته در بوران ۱۳۵۰ ایران بالاترین نرخ فرار مغزها در جهان دقیق‌ترین گاهشماری جهان: گاهشماری خورشیدی بالاترین درصد شیوع مصرف مواد افیونی، ۲٫۸٪ از کل جمعیت سلامت بالاترین تعداد پایتخت‌های پیشین، ۳۱ پایتخت سابق میزبان بزرگ‌ترین جمعیت آوارگان خارجی، عمدتاً آوارگان عراقی و افغان بزرگترین تولیدکنندهٔ فیروزه بزرگترین ذخیره روی بزرگ‌ترین تولیدکننده و صادرکنندهٔ قالی دست‌باف سریع‌ترین رشد سالانه در علم و تکنولوژی دنیا، ۱۰۰۰٪ افزایش تولید علم و تکنولوژی در جهان ویرایش   رویداد برج ویرایش   زندگی‌نامهٔ برگزیده رضاشاه ملقب به رضاخان یا رضاشاه،شاه ایران (از ۱۳۰۴ تا ۱۳۲۰) و بنیانگذار دودمان پهلوی بود. سلطنت رضا شاه پایان فرمانروایی قاجاریان و آغاز دوران حکومت پهلوی بود که با انقلاب ایران در سال ۱۳۵۷ به پایان رسید.سلطنت رضا شاه شاهد ایجاد نظم نوین بود.وی در سال ۱۳۲۰، پس از اشغال‌شدن ایران بر دست متفقین، تحت فشار بریتانیا مجبور به ترک سلطنت گردید و سه سال بعد در شهر ژوهانسبورگ در آفریقای جنوبی به مرگ طبیعی درگذشت. بیشتر... ویرایش   نگارهٔ برگزیده سنگ‌نگاره هدیه‌آوران لودیه‌ای که در حال حمل پیشکش‌های خود برای پادشاه هخامنشی هستند. این سنگ‌نگاره در یکی از پلکان‌های کاخ آپادانای تخت جمشید سنگ‌تراشی شده‌است. ویرایش   میراث جهانی یونسکو در ایران سازه‌های آبی شوشتر در دوران ساسانیان، جهت بهره‌گیری از نیروی آب به‌عنوان محرک آسیاب‌های صنعتی ساخته شده‌است. در این مجموعه بزرگ، ساختمان آسیاب‌ها، آبشارها، کانال‌ها و تونل‌های عظیم هدایت آب و سیکا که محلی جهت استراحت و تفریح است قابل توجه و جالب هستند. در سفرنامه مادام ژان دیولافوآ باستان‌شناس نامدار فرانسوی از این محوطه به عنوان بزرگ‌ترین مجموعه صنعتی پیش از انقلاب صنعتی یاد شده‌است.سازه‌های آبی شوشتر با عنوان نظام آبی تاریخی شوشتر در فهرست میراث جهانی یونسکو با شماره ۱۳۱۵ به ثبت رسیده است. بیشتر... ویرایش   هنر تئاتر ایرانی یکی از هنرهای ایرانی است.پس زمینه تئاتر در ایران به دوران باستان (۶۴۱-۱۰۰۰ پیش از میلاد) برمی‌گردد. شروع اولین تئاتر و پدیده‌های بازیگری مردم این سرزمین را می‌توان در مراسم و تشریفاتی جستجو کرد که در آن‌ها به ستودن قهرمان‌های افسانه‌ای و ملی و تحقیر دشمن می‌پرداختند. که از این دست آثار می‌شود به سوگ سیاوش و روایات نمایشی از تاریخ، داستان‌های اساطیری و عشقی که توسط هرودوت و گزفون گزارش شده اشاره کرد. بیشتر... ویرایش   طبیعت ایران گربه ایرانی یکی از کهن‌ترین و مشهورترین نژادهای گربه است. گربه‌های مو بلند از حدود سدهٔ ۱۶ میلادی و حتی زودتر از آن در کشور ایران دیده شده‌اند. این گربه‌ها در سال ۱۶۲۰ توسط پییترو دلا ول به ایتالیا و فرانسه و پس از آن به انگلستان وارد شدند. بیشتر... ویرایش   آیا می‌دانید... آیا می‌دانید... قدیمی‌ترین آثار شراب در ایران به بیش از ۷۰۰۰ سال پیش برمی گردد؟ ... اولین امپراتوری ایران به دست مادها، بیش از ۳۰۰۰ سال پیش تأسیس شد؟ ... زبان فارسی یکی از قدیمی‌ترین زبان‌هاست که به طور مداوم در حال استفاده است؟ ... قدیمی‌ترین اشارات به مفهوم‌های بهشت و جهنم در آموزه‌های زرتشت در اوستا یافت شده‌است؟ ... دین‌های زرتشتی و بهائیت در ایران نشات گرفته است؟ ... ایران دارای بزرگترین جمعیت شیعه در جهان است؟ ... در حدود ۵۰۰ قبل از میلاد مردمان ایرانی برای نخستین بار کانال سوئز را حفر کردند؟ ... بستنی در ایران اختراع شد؟ ... ایران بزرگترین تولیدکننده پسته، انواع توت‌ها، خاویار، زعفران و میوه‌های هسته دار در جهان است؟ ... هلو، انار و پسته برای اولین بار در ایران کشت شد؟ ... واژگان چک، خاویار، کاروان، گل لاله، الگوریتم، شطرنج، مات، یاسمن، بهشت، خاکی و پیژامه در زبان انگلیسی ریشه فارسی دارند؟ ... اولین باتری الکتریکی به دست پارتها اختراع شد؟ ... بیش از دو سوم مردم ایران زیر ۳۰ سال سن هستند؟ ... نوروز بیش از ۳۰۰۰ سال با آغاز بهار جشن گرفته می‌شود و یکی از کهن‌ترین جشن‌های دنیاست؟ ... نشانه‌هایی از اختراع خط پیش از دوران پیشاتاریخ در تمدن جیرفت کشف شده‌است؟ ... دومین کتابی که در اروپا به چاپ رسید، کتاب «قانون» ابوعلی سینا (درنگاره) بود؟ ... ابوسلیمان سجستانی (سیستانی) اولین کسی بود که ۸۰۰ سال قبل از نیوتن به نیروی جاذبه خورشید پی برد؟ ... اولین راه شوسه و زیرسازی‌شده در جهان توسط داریوش بزرگ ساخته شد؟ ... فیثاغورث که به دلایل مذهبی از کشور خود گریخته بود در زمان داریوش بزرگ به ایران پناه آورده بود؟ ... ابن سینا از شاگردان خیام بوده‌است؟ ... تقویم کنونی ایران را خیام به دستور ملک‌شاه سلجوقی در سال ۴۶۷ قمری اصلاح و تکمیل کرد؟ ... ابوریحان بیرونی قبل از گالیله به چرخش زمین پی برده بود؟ ... شهر یزد به دستور یزدگرد یکم ساخته شده‌است؟ ویرایش   نوشتارهای برگزیده نوشتارهای برگزیده: آرامگاه داریوش یکم • آرامگاه کوروش بزرگ • پرچم ایران • شیر و خورشید • کعبه زرتشت • موزه هنرهای معاصر تهران • نقش رستم اراک • استان فارس • تبریز • شیراز • مشهد • همدان اردشیر بابکان • اسپهبد خورشید • پروین اعتصامی • خان احمد خان • داعی کبیر • دیاکو • ساموئل خاچیکیان • سعدی • طاهره قرةالعین • فردوسی • قاسم حاجی‌زاده • کوروش بزرگ • وشمگیر • هووخشتره باشگاه فوتبال پرسپولیس انقلاب فرهنگی ایران • تأثیر آیین‌های کهن ایرانی بر آیین زرتشت • حمله مغول به ایران • ردیف (موسیقی) • زمین‌لرزه ۱۳۷۶ قائن • سکه بهار آزادی • سگ ولگرد (داستان کوتاه) • همسایه‌ها نوشتارهای خوب: آرامگاه فردوسی • ارومیه • بوکان • تالاب میقان • تهران • خرم‌آباد • خوانسار • کرمانشاه • میدان نقش جهان آرمان هوسپیان • اسپهبد خورشید • جلیل ضیاءپور • حسین واعظ کاشفی • خاندان خواجه‌نوری • دریا دادور • زکریای رازی • علیرضا شاپور شهبازی • سلجوقیان کرمان • شاه اسماعیل دوم • شاه صفی • صادق هدایت • صفویان • عبدالله میرزا • فرورتیش • کمبوجیه دوم • کیا افراسیاب چلاوی • محمدرضا پهلوی • محمدرضا لطفی • مرعشیان • ناصر فکوهی • ویگن • هوشنگ ایرانی • یزدگرد یکم احتمال تقلب در انتخابات ریاست‌جمهوری ایران (۱۳۸۸) • جمعیت نسوان وطنخواه • شورش طبرستان (۱۶۸ تا ۱۸۹ هجری) • واقعه ۱۳۶۰ آمل • نبرد ادسا باشگاه فوتبال استقلال تهران • باشگاه فوتبال پاس تهران آذر برزین‌مهر • اینترنت در ایران • رباعیات خیام • سگ‌کشی • شور (دستگاه موسیقی) • قشقایی • لیلی و مجنون • نوروز در ایران باستان • هنر نوگرا و معاصر ایران ویرایش   سراسرنما میدان نقش‌جهان در استان اصفهان ویرایش   همسایه‌ها ویرایش   در دیگر پروژه‌های ویکی‌مدیا درگاه‌ها چیستند؟ | فهرست درگاه‌ها | درگاه‌های برگزیده