حمید سبزواری

حمید سبزواری
نام اصلی	حسین آقا ممتحنی
زاده	۱۳۰۴ سبزوار
درگذشته	۲۲ خرداد ۱۳۹۵ (۹۱ سال) تهران کهولت سن و بیماری
آرامگاه	سبزوار، فلکه پیرنیا
لقب	پدر شعر انقلاب و پدر شعر حماسه‌ای معاصر
تخلص	حمید سبزواری
زمینه کاری	شاعری
ملیت	ایرانی
تحصیلات	دیپلم ادبی
سال‌های فعالیت	۱۳۱۸ تا زمان مرگ
دیوان اشعار	"سرود درد، سرود سپیده، سرودی دیگر، تو عاشقانه سفر کن، بانگ جرس و…
پدر و مادر	پدر: عبدالوهاب پدربزرگ: ملا محمدصادق ممتحنی

حسین آقا ممتحنی مشهور به حمید سبزواری (زادهٔ ۱۳۰۴ در سبزوار – درگذشته ۲۲ خرداد ۱۳۹۵ در تهران) شاعر ایرانی بود که با عنوان «شاعر انقلاب» شناخته می‌شد. اگر چه برخی در مورد او لقب «پدر شعر انقلاب» را نیز به کار برده‌اند. یکی از مشهورترین آثار او چکامه همپای جلودار است که با دکلمه فرج‌الله سلحشور و خوانندگی حسام‌الدین سراج اجرا شده‌است. آمریکا، آمریکا، ننگ به نیرنگ تو یکی دیگر از آثار مشهور اوست.

زندگی‌نامه

حمید سبزواری، در ۱۳۰۴ در سبزوار زاده شد. پدرش، «عبدالوهاب»، پیشه‌ور ساده‌ای بود که قریحهٔ شعری داشت. جدش، ملا محمدصادق ممتحنی، شاعری بود که «مجرم» تخلص می‌کرد و آثارش در سفری به مشهد و در حملهٔ راهزنان به یغما رفت. وی در ۱۳۳۱ ازدواج کرد و یک سال بعد از ازدواج، کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ برای حمید گرفتاری‌هایی به وجود آورد و او تحت تعقیب قرار گرفت. سبزواری مدتی متواری بود و مدت زمانی را در اسفراین مخفی شد.

وی در ۲۲ خرداد ۱۳۹۵ در سن ۹۱ سالگی درگذشت.

نوجوانی

سبزواری، قبل از مدرسه، قرآن را در خانه و نزد مادرش آموخته‌بود. او بعداً به مدرسهٔ شیخ حسن داورزنی رفت. وی در دوره نوجوانی در سبزوار زندگی می‌کرد. در سبزوار کتابفروشی ای به نام خسروی شعرهای حمید را چاپ کرد و فروخت. حمید می‌خواست این کار را در تهران نیز انجام بدهد لیکن در آن زمان موفق به این کار نشد.

استادان و مربیان

پدر و مادر حمید اولین استادان وی بودند. او جامع المقدمات را نزد میرزا حبیب جوینی خوانده‌بود. محمدعلی محمدی نیز از دیگر استادان وی بود.

فعالیت‌ها

نوجوانی وجوانی سبزواری در دوران حکومت رضاشاه پهلوی گذشت و تحولات این دوره بر روحیه وی تأثیر گذاشتند. چهارده‌ساله بود که سرودن شعر را آغاز کرد. در آن سنین از روی کنجکاوی به احزاب و گروه‌های سیاسی مختلف سر می‌زد تا با آرا و نظرات آن‌ها آشنا شود.

حمید سبزواری پس از کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ متواری و مخفی شد. بعداً خود را به شهربانی سبزوار معرفی کرد و چهار سال در وضعیت بلاتکلیفی و تعلیق طی کرد تا سرانجام تبرئه شد.

مهم‌ترین فعالیت سبزواری، شاعری بود. شعر او را شناسنامهٔ زمانمند انقلاب نامیده‌اند زیرا کمتر حادثه یا رویدادی بعد از انقلاب روی داده‌است که انعکاس آن در شعر او نیامده باشد.

او بعد از انقلاب ۱۳۵۷ ایران همزمان با کار در بانک تجارت، برای انقلاب شعر و شعار می‌ساخت که در راهپیمایی‌ها و نماز جمعه خوانده می‌شد. یکی از این شعرها آمریکا، آمریکا، ننگ به نیرنگ تو بود.

کمی بعد خود را بازنشسته کرد تا تمام توان خود را برای فعالیت‌های فرهنگی هنری صرف کند و به صدا و سیما رفت و از آن زمان در شورای شعر مشغول به کار شد.

مشاغل

سبزواری ابتدا به شغل معلمی مشغول بود. بعد از حوادث مرداد ۱۳۳۲ از وزارت آموزش و پرورش اخراج شد. وی مدتی در شرکتی که سنگ معدن استخراج می‌کرد در اطراف سبزوار و شاهرود کار کرد و مدتی را نیز با اجاره حمام در سبزوار گذراند. بعدها در بانک بازرگانی (بانک تجارت پس از انقلاب) مشغول به کار شد. حمید پس از آغاز انقلاب با استعفا دادن از بانک، تمام توان خود را صرف پیروزی انقلاب ۱۳۵۷ ایران و فعالیت‌های فرهنگی هنری کرد.

جوایز

• نشان درجه یک فرهنگ و هنر (۱۳۷۱)
• چهره ماندگار دوره سوم (۱۳۸۲)
• نشان افتخار جهادگر عرصه فرهنگ و هنر (۱۳۹۳)

درگذشت

حمید سبزواری، بامداد ۲۲ خرداد ۱۳۹۵ در ۹۱ سالگی به دلیل کهولت سن و وخامت بیماری در سرخ آب (ساوجبلاغ) درگذشت.

آثار

• سرود درد
• سرود سپیده
• سرودی دیگر
• تو عاشقانه سفر کن
• بانگ جرس"
• " به ننگ آمده دشمن" او قهرمان این مرز و بوم است

آثار دربارهٔ وی

مستند

• آقای حمید
• شاعر سپیده
• سرود سرو
• تنفس صبح

بزرگداشت

• کنگره بزرگداشت حمید سبزواری در سبزوار

منابع

• مهدی پروین‌زاد، «روایتگر حماسه‌های انقلاب/ گفتگو با استاد حمید سبزواری»، مجلهٔ کیهان فرهنگی، سال نوزدهم، شهریور ۱۳۸۱، پیاپی ۱۹۱.
• نکوداشت «حمید سبزواری» (شبکه خبر)
• ایسنا- تقدیر از حاتمی‌کیا، درویش، سبزواری و فرشچیان