محمد زهری

محمد زهری
زاده	مرداد ۱۳۰۵ عباس‌آباد، استان مازندران، ایران
محل زندگی	پاریس، تهران
درگذشته	۱۵ اسفند ۱۳۷۳ (۶۸ سال) بیمارستان آسیا، تهران، ایران سکته قلبی
آرامگاه	کرج
پیشه	شاعر
ملیت	ایرانی
دانشگاه	دانشکده ادبیات دانشگاه تهران

محمد زُهَری (زاده مرداد ۱۳۰۵ در عباس‌آباد مازندران — درگذشته ۱۵ اسفند ۱۳۷۳) شاعر معاصر و نویسنده ایرانی بود.

زندگی‌نامه

زُهَری در عباس‌آباد به دنیا آمد. او چهار ساله بود که به همراه خانواده از زادگاه خویش به تهران و سپس به ملایر و شیراز رفت؛ و از سال ۱۳۲۱ در تهران اقامت گزید. در سال ۱۳۳۲ در رشته زبان و ادبیات فارسی دانشکده ادبیات تهران در مقطع کارشناسی فارغ‌التحصیل شد. بعداً دوره دکتری ادبیات فارسی را نیز گذراند. چند سال دبیر ادبیات بود؛ سپس به سازمان برنامه منتقل شد و در سال ۱۳۴۱ به کتابخانه ملی رفت و در آنجا مشغول شد. او در دهه چهل خورشیدی در تألیف ۹ مجلد از «کتابشناسی ملی ایران» در دو مرحله مشارکت داشته‌است.

محمّد زُهرَی در روز شنبه ۱۵ اسفند ۱۳۷۳ در بیمارستان آسیا در تهران بر اثر سکته قلبی درگذشت.

فکر و شعر زهری

در آغاز چهارپاره‌سرا و از زمرهٔ شاگردان مکتب فریدون توللی بود. اما خیلی زود به نیما و قالب نیمایی روی آورد و این شیوهٔ تازه را در مجموعهٔ «گلایه» آشکار کرد. موضوع قطعات این دفتر رنج، تنهایی و اندوه شاعرانه است. مجموعهٔ بعدی او «شب‌نامه» حاوی قطعات فلسفی و اجتماعی است. دو شعر «به فردا» و «لندن ۷۰» او بسیار مشهور است.

نمونه اشعار

گزیده‌ای از شعر لندن ۷۰ او که در غربت و در انگلیس سروده‌است و دیده‌های خود را از شهر لندن بازگو می‌کند (این شعر به «گلچین گیلانی» شاعر شعر مشهور باز باران با مطلع «باز باران با ترانه / با گوهرهای فراوان می‌خورد بر بام خانه» تقدیم شده‌است):

صبح باران / ظهر باران / عصر باران

شب - همه شب - باز باران

دائماً چتر است و / باران است و / بارانی…

شهر، شهر بی‌نگاهی است

کشف‌های تازه را ناخواسته،

بدرود گفته…

خانه‌ها با پله‌های چوبی پیچان

سرد / دلمرده / نمور و / تار…

هست فریادی اگر / نجواست

یا صدای سوت کشتی / یا ترن / یا کارخانه

یا طنین خستهٔ زنگ کلیسا / - روز یکشنبه -

که دگر در گوش سنگین جوانان / مرده و ناآشناست…

مجموعه اشعار

• جزیره (۱۳۳۴)
• گلایه (۱۳۴۵)
• شبنامه (۱۳۴۷)
• … و تتمه (۱۳۴۸)
• برگزیده اشعار (۱۳۴۸)
• مشت در جیب (۱۳۵۳)
• پیر ما گفت (۱۳۵۶)

منابع

• زهری، محمد
• زندگی‌نامه و آثار محمد زهری در سایت بی‌بی‌سی فارسی
• درباره محمد زهری
• زندگینامه شاعران ایرانی از رودکی تا امروز، پروین شکیبا