زلالی خوانساری

زلالی خوانساری
زاده	خوانسار
درگذشته	۱۰۲۴ هجری قمری
لقب	ملک‌الشعراء، جارالله
پیشه	شاعر
ملیت	ایرانی

با محمدحسن خوانساری اشتباه نشود.

محمدحسن خوانساری اصفهانی (درگذشتهٔ ح. ۱۰۲۵ هجری قمری) متخلص به زلالی یا زلالی خوانساری شاعر قرن یازدهم هجری در سبک هندی و اهل خوانسار بود. او شاگرد میرداماد بود.

وی زاده شهر خوانسار در استان اصفهان ایران و لقبش جارالله بود.

درگذشت وی پس از سال ۱۰۲۴ است که در آن سال مثنوی محمود و ایاز را به انجام رساند. در سال ۱۳۹۳، هاجر پولادچنگ نجف آبادی، پایان نامه ای را در خصوص بررسی اشعار مذهبی زلالی خوانساری و ابن معتوق موسوی با رویکردی صورت گرایی و سبک شناختی تدوین کرد. نویسنده ی این پایان نامه در معرفی و شناساندن زلالی خوانساری و سبک شعری وی، بسیار موفق عمل کرد. این پایان نامه هم اکنون در کتابخانه ی دانشگاه فردوسی مشهد و کتابخانه ی آستان قدس رضوی نگهداری می‌شود و قابل استفاده برای علاقه مندان است.

آثار

• الکشاف فی تفسیر القرآن
• مقدمةالادب

او به پیروی از نظامی گنجوی، جامی، و امیرخسرو دهلوی هفت مثنوی سرود و آنها را سبعه زلالی، هفت آشوب، هفت سیاره و سبعه سیاره نامید که عبارتند از:

1. حُسن گلوسوز
2. شعله دیدار
3. میخانه
4. ذره و خورشید
5. آذر و سمندر
6. سلیمان نامه
7. محمود و ایاز

افزون بر این از او قصیده‌ها، ترکیبات و چامه‌های پراکنده در دست‌است. مثنوی محمود و ایاز را به تشویق میرداماد به شاه عباس صفوی تقدیم کرد، ولی چندان مورد قرب شاه قرار نگرفت. از او ۷۱ قصیده نیز عمدتاً در مدح امام شیعی و شاه عباس مانده‌است. به گفتهٔ ذبیح‌الله صفا آثار او در روزگار خود بسیار تأثیرگذار بود و چنان تأثیرگذار بود که بسیاری به تقلید از آثار او مشغول شدند.

منابع

• دهمرده, حیدرعلی; شاهگلی, سامره (1397), "حکیم زلالی خوانساری و هنر ترکیب‌سازی", جستارهای نوین ادبی (201)
• سرمست, یدالله; حاجی‌مزدارانی, مرتضی; یزدانی, حسین (1399), "بررسی تشبیه در قصاید زلالی خوانساری", سبک‌شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب) (55)
• قاسمی‌زاده, حسین; اسداللهی, خدابخش (1400), "بررسی ساختار زبانی در مثنوی‌های حکیم زلالی خوانساری", مطالعات شهریار پژوهی (33)
• کلیات زلالی خوانساری، تصحیح و تحقیق: سعید شفیعیون، تهران: کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی، ۱۳۸۵، شابک ‎۹۶۴-۶۶۹۰-۴۶-۷