کانون نویسندگان ایران

کانون نویسندگان ایران نهادی است فرهنگی-صنفی و غیرانتفاعی که ضرورت تأسیس آن از اوایل دهه چهل خورشیدی احساس شده بود و پس از تمهید مقدمات، سرانجام، در اردیبهشت سال ۱۳۴۷ خورشیدی به طور رسمی و علنی به عنوان نخستین تشکل صنفی و دموکراتیک اهل قلم فعالیتش را آغاز کرد. از احمد شاملو، محمود اعتمادزاده، جلال آل‌احمد، سیمین دانشور، باقر پرهام، سیمین بهبهانی،رضا براهنی و اسماعیل خویی به عنوان مؤسسان اولیه کانون نویسندگان ایران یاد می‌شود.

منشور کانون نویسندگان ایران بر اساس بیانیهٔ مذکور و نیز بیانیهٔ دیگری با عنوان موضع کانون نویسندگان ایران و نامهٔ مشهور به «متن ۱۳۴ نویسنده» (ما نویسنده‌ایم) نگاشته شده‌است.

اعضای کانون نویسندگان را نویسندگان، مترجمان، ویراستاران و اهل قلم دارای شرایط مصوب اساس‌نامه تشکیل می‌دهند. کانون نویسندگان ایران بخشی است از انجمن جهانی قلم. اعضای کانون از دهه ۱۳۶۰ تا کنون با اعدام، ربودن به قصد قتل، کشته شدن در قتل‌های زنجیره‌ای، زندان و شکنجه، تبعید، سانسور و حذف فرهنگی رو به رو بودند. محمدجعفر پوینده و محمد مختاری از قربانیان قتل‌های زنجیره‌ای و هم‌چنین هوشنگ گلشیری از اعضای کانون نویسندگان ایران بودند.

شکل‌گیری

روز اول اردیبهشت سال ۱۳۴۷ در جلسهٔ شلوغی در خانهٔ جلال آل‌احمد، به‌آذین متنی را که نوشته بود قرائت کرد و پس از بررسی حاضران، با اصلاحات لازم، زیر عنوان «دربارهٔ یک ضرورت» به تصویب رسید. حاضران پای مرامنامه و اساسنامه را صحه گذاشتند و «کانون نویسندگان ایران» از آن لحظه به بعد، رسماً فعالیت خود را آغاز کرد. بنابر پیش‌بینی اساسنامه، ۴۹ تن از امضاکنندگان بیانیهٔ اول اسفند ۱۳۴۶ -که در جلسه حضور داشتند- هیئت مؤسس نامیده شدند و از میان آن‌ها کمیسیونی مأمور شد که مقدمات انتخابات هیئت دبیران کانون را، مطابق اساسنامه فراهم آورد. یکی دو هفته بعد، در خانهٔ جعفر کوش‌آبادی انتخاب هیأت دبیران انجام شد.

اعضای نخستین هیأت دبیران عبارت بودند از: سیمین دانشور (که عملاً آرای جلال آل‌احمد، به دلیل نپذیرفتن وی از نامزدی برای هیئت دبیران به او تعلق گرفته بود)، محمود اعتمادزاده (به‌آذین)، نادر نادرپور، سیاوش کسرایی، داریوش آشوری و اسماعیل خویی(اعضای اصلی)، غلامحسین ساعدی و بهرام بیضایی (اعضای علی‌البدل). رئیس کانون، سیمین دانشور؛ سخنگو، نادر نادرپور؛ بازرسان مالی، نادر ابراهیمی و فریدون معزی‌مقدم؛ صندوقدار، فریدون تنکابنی؛ منشی کانون، اسماعیل نوری‌علاء بود.

در سال ۱۳۷۳ خورشیدی، جمع مشورتی کانون نویسندگان در نامه‌ای با بیش از ۶۰ امضا به بازداشت علی‌اکبر سعیدی سیرجانی توسط وزارت اطلاعات جمهوری اسلامی، اعتراض و متن معروف «ما نویسنده‌ایم» را با ۱۳۴ امضا منتشر کرد.

در ۲۲ آبان ۱۳۸۷، کانون نویسندگان با صدور بیانیه‌ای ۱۳ آذر را «به یاد جان‌باختگان آذر ۷۷»، «روز مبارزه با سانسور» اعلام کرد. هم‌چنین در ۱۰ دی ۱۳۸۷ کانون با انتشار بیانیه‌ای «کشتار تبهکارانهٔ مردم غزه» را محکوم کرد.

جستارهای وابسته

• شب‌های شعر گوته

پیوند به بیرون

• جواهری گیلانی، محمدتقی. تاریخ تحلیلی شعر نو. ویرایش دوم. {{{۲}}} جلد. تهران: نشر مرکز، ۱۳۷۷. شابک ‎۹۶۴-۳۰۵-۳۷۴-۱. 
• وب‌گاه کانون نویسندگان ایران
• گفتگو با حافظ موسوی درباره کانون