محمدعلی معلم دامغانی

با علی معلم اشتباه نشود.

محمدعلی معلم دامغانی
زادروز	۱۳۳۰ (۶۶ سال) دامغان
ملیت	ایرانی
پیشه	شاعر
خویشاوندان	میرزا علی‌اکبر معلم دامغانی (عمو) علی معلم (پسرعمو)

محمدعلی معلم دامغانی (زاده ۱۳۳۰ دامغان)، شاعر، ترانه‌سرا و رئیس فرهنگستان هنر است. وی درسال ۱۳۸۰ در نخستین همایش چهره‌های ماندگار به عنوان چهره ماندگار درعرصه شعر و ادب فارسی برگزیده شد. همچنین در دی ماه سال ۱۳۸۸ از سوی شورای عالی انقلاب فرهنگی به عنوان رئیس فرهنگستان هنر به جای میرحسین موسوی انتخاب شد.

زندگی

محمدعلی معلم دامغانی در دامغان زاده شد. پدر وی علی اصغر نام داشت. معلم دامغانی دانش‌آموخته حقوق دانشگاه تهران، شاعر، ترانه سرا و محقق ادبی معاصر است، از وی مجموعه شعری به نام رجعت سرخ ستاره در سال ۱۳۶۰ به چاپ رسیده‌است. «رجعت سرخ ستاره» که پس از بیست و پنج سال توسط حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی به چاپ دوم رسید.

محمد علی معلم دامغانی در شمار شاعران نسل اول انقلاب ایران (۱۳۵۷) است و بسیاری از شعرهای مطرح دوران انقلاب و دفاع مقدس از سروده‌های اوست: «این فصل را با من بخوان، باقی فسانه‌است / این فصل را بسیار خواندم، عاشقانه‌است…» او مثنوی هجرت را در مدح روح‌الله خمینی سروده‌است. او همچنین ترانه‌های بسیاری برای بعضی از خوانندگان مطرح ایران همچون محمد اصفهانی، محمدرضا شجریان و مجید اخشابی سروده‌است؛ که از آن جمله می‌توان به ترانه باران از آلبوم شب، سکوت، کویر محمدرضا شجریان اشاره کرد.

وی اعلام کرد که به دلایلی سرودن شعر را کنار خواهد گذاشت و از این پس به جای سرودن به تحلیل مطالب خواهد پرداخت. او در مراسم اختتامیه شعر فجر گفت: بنده در سلسله اهل شعر خدمت می‌کنم، اما امروز سرزمین ما مملو از شاعران جوانی است که فرصت از آن آنان است، بنده از این رو با دنیای شعر خداحافظی می‌کنم؛ و در خاتمه این شعر را خواند:

رفتیم و عشق را به رقیبان گذاشتیم		رفتیم و داغ بر دل هجران گذاشتیم
در ما نبود طاقت سوز و گداز عشق		این سوز و این گداز به ایشان گذاشتیم

سبک شعری

«وی با سرودن مثنوی در اوزان بلند و بی‌سابقه با زبانی غریب و فاخر و کهن، با بهره‌گیری از اندیشه‌ها و اشارات دینی، عرفانی، اساطیری، تاریخی، اجتماعی با روحی نو کلاسیک [و با توجّه به موسیقی واج‌ها و واژه‌ها و آمیختگی عرفان و حماسه]، می‌توان گفت مبدع سبک و ساختاری تازه در عرصه مثنوی سرایی شد». «او از جمله شاعرانی است که دارای زبان و سبک خاص شعری است. استفادهٔ وافر از عناصر شعری قدیم و انتخاب وزن و قافیه و تقلید و پیروی از قصیده‌سرایان و مثنوی‌سازان دوره‌های کلاسیک (خصوصاً ناصرخسرو)، از مختصان سبکی اوست. او از جمله مقتدرترین مثنوی‌سرایان پس‌از انقلاب اسلامی به‌شمار می‌رود». معلم سرودن ترانه وتصنیف را نیز در دفتر کار خود دارد، «در ترانه برخلاف مثنوی‌هایش که مخاطب خاص می‌طلبد خواسته‌های مخاطب عام را درنظر می‌گیرد. اشعار معلم گرچه به‌رویدادی خاص در متن انقلاب اشاره دارد. امّا پس‌از گذشت سالیان متمادی کهنه نگردیده و به‌نظر می‌رسد معنای دیگری از آن استنباط شود و به شعر این زمانی بدل شده است. استفاده از اوزان بلند، توجه به موسیقی کلمات (رعایت حروفی، ایجاد قافیه‌های درونی و …)، به کارگیری ردیف باستان گرایی در زبان، وفور اشارات دینی و ادبی، آمیختگی حماسه و عرفان از مهم‌ترین ویژگی‌های مثنوی علی معلم است.»

مسئولیت‌ها

• معاون فرهنگی حوزه هنری
• عضو شورای شعر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی
• رئیس مرکز موسیقی سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران
• در دی ۱۳۸۸ شورای عالی انقلاب فرهنگی با برکناری میرحسین موسوی او را به ریاست فرهنگستان هنر برگزید. اما وی با ابراز ناباوری از این موضوع گفت: «احتمالاً منظور از معلم، علی معلم فیلمساز بوده‌است، نه من!»

نمونه شعر

• ترانه باران از آلبوم شب، سکوت، کویر محمدرضا شجریان:

ببار ای بارون، ببار		با دلم گریه کن، خون ببار
در شبای تیره چون زلف یار		بهر لیلی چو مجنون ببار

• با من بخوان، از «مثنوی هجرت»

این فصل را با من بخوان، باقی فسانه‌است		این فصل را بسیار خواندم، عاشقانه‌است
دانی که در غربت سخنها عاشقانه است		این قصه را با من بخوان، باقی فسانه است

کتابشناسی

• ۱۳۶۰ - رجعت سرخ ستاره

منابع

• روزبه، محمدرضا. (۱۳۸۱). ادبیات معاصر ایران (شعر)، تهران: روزگار.
• اکبری، منوچهر، (۱۳۷۱). نقد و تحلیل ادبیات انقلاب اسلامی، تهران: سازمان مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی، ج۱.
• میرجعفری، سید علی اکبر. (۱۳۷۶). حرفی از جنس زمان، تهران: قو.

پیوند به بیرون

• وب‌گاه رسمی