عبدالله انوار

عبدالله انوار
سید عبدالله انوار در مرداد ۱۳۹۷
زادهٔ	۱۸ مرداد ۱۳۰۳ ‏(۹۸ سال) تهران، ایران
ملیت	ایرانی
پیشه	مترجم منطق‌دان محقق استاد فلسفه نسخه‌شناس نسخه‌پژوه فهرست‌نویس ریاضی‌دان
والدین	سید یعقوب انوار

سید عبدالله انوار (زادهٔ ۱۸ مرداد ۱۳۰۳ در تهران) از دانشمندان و مترجمان ایرانی و از پیش‌کسوتان معاصر نسخه‌شناسی در ایران است. وی ریاضی‌دان، منطقدان، موسیقی‌دان، تاریخ‌دان، فلسفه‌پژوه، تهران‌شناس، نسخه‌پژوه، نسخه‌شناس، ادیب، فهرست‌نویس، متخصص متون کهن و در یک‌کلام جامع معقول و منقول ایرانی است. وی بیش از ۲۰ سال رئیس بخش نسخ خطی کتابخانه ملی ایران بود و در طول دوران کاری خود حدود ۱۰ جلد فهرست نسخه‌های خطی به فارسی و عربی را تدوین کرد. وی یکی از حروف (مجلدات) لغت‌نامه دهخدا را نیز تدوین کرده‌است. او مسلط به سه زبان عربی، انگلیسی و فرانسه است و اکنون ترجمه شفاء ابن سینا از او در دست چاپ است. عبدالله انوار، دارای تصحیحات بسیاری است که از مهم‌ترین و مشهورترین آن‌ها می‌توان به جهانگشای نادری اشاره کرد.

زندگی

اوان زندگی

سید عبدالله انوار در سال ۱۳۰۳ خورشیدی در تهران متولد شد. پدرش سید یعقوب انوار شیرازی از علما و مجتهدان و فعالان مشروطه خواه و نماینده مجلس بود و در حوزه علمیه نیز تدریس می‌کرد. نسب خانواده انوار به فقیه نامدار عصر صفوی سید نعمت‌الله جزایری می‌رسید و نام خانوادگی انوار نیز از کتاب وی انوار نعمانیه گرفته شده‌است. مادرش دختر عموی میرزا علی خان امین‌الدوله بود.

دانشگاه

انوار در سال ۱۳۲۱ وارد دانشگاه شد. سال ششم دبیرستان بود که هم‌زمان در سال اول رشته حقوق نیز درس می‌خواند. در آن سال‌ها حضور در کلاس درس در سال ششم دبیرستان رفتن به کلاس‌ها اختیاری بود و حضور و غیابی انجام نمی‌شد. در ایران آن زمان تنها یک مدرسه حقوق وجود داشت و فقط چهل دانشجو می‌گرفت. این دانشگاه یگانه دانشگاه ایران بود که کنکور داشت و کنکور آن هم سه زبانه بود؛ یعنی آزمون آن به زبان‌های فارسی، انگلیسی یا فرانسوی و عربی برگزار می‌شد؛ و دانشجویان باید این سه زبان را می‌دانستند تا بتوانند به سؤالات پاسخ دهند.
خود وی برگزیدن رشته حقوق را به صرف دانشگاه رفتن می‌داند. به هر روی پدر با ادامه تحصیل وی در رشته حقوق مخالفت کرد. وی دلیل مخالفت پدر را چنین بیان می‌کند.

این جمله او را به خوبی به خاطر می‌آورم که در اعتراض به قبول شدنم در دانشگاه حقوق می‌گفت: «انسان امور اعتباری را جایگزین امور عقلی نمی‌کند، تا امر عقلی هست به امر اعتباری نباید پرداخت؛ لذا به جای اینکه بیایی فلسفه یا ریاضی بخوانی چرا به مدرسه حقوق می‌روی که بیشتر مباحثش امور اعتباری است؟»

بنابراین به امر پدر به دانشسرای عالی رفت و در رشته ریاضی شروع به تحصیل کرد و توانست از استادانی هم‌چون دکتر هشترودی و استادانی که تازه از پاریس برگشته بودند، استفاده کند. تبحر او بیشتر در سه علم ریاضی، منطق و موسیقی است. هر چند در کنار این سه مسلط بر علوم اسلامی و فلسفه نیز هست؛ شایان توجه است که سید عبدالله انوار در کنار آموزش آکادمیک، با نظارت پدر اقدام به فراگیری دروس حوزوی نموده‌است. او در ایام جوانی کتاب شرح منظومه سبزواری را بر مرتضی مطهری خوانده‌است.

تدریس

انوار پس از فارغ‌التحصیلی و انجام خدمت سربازی در وزارت فرهنگ و هنر استخدام شد و به مدت پنج سال در مدارس متوسطه انگلیسی تدریس کرد. هنوز هم دروس او در منطق، ادبیات عرب و… برقرار است.

یادمان

یکی از خیابان‌های فرعی بلوار میردامادِ تهران در سالِ ۱۳۹۷ به نامِ انوار نامیده شد.

آثار

• شرح و ترجمه ۲۲ جلد کتاب شفای بوعلی‌سینا (غیر از دو دفترِ جوامع علم موسیقی و حساب که بنیاد علمی و فرهنگی بوعلی سینا چاپ کرده، این مجموعه منتشر نشده‌است)
• شرح و ترجمه «شرح اشارات» خواجه نصیر
• تعلیقه مفصل بر دانشنامه علایی ابن سینا
• ترجمه مقاصدالفلاسفه غزالی
• ترجمه شرح تلویحات شیخ اشراق
• ترجمه و شرح منطق‌الملخص امام فخر رازی
• شرح و تعلیقه دره‌التاج علامه قطب‌الدین شیرازی
• شرح و تعلیقه بر مصنفات بابا افضل کاشی نوش‌آبادی
• شرح موسیقی‌الکبیر فارابی
• شرح فرائدالاصول شیخ مرتضی انصاری
• شرح متافیزیک ارسطو
• ترجمه جستارهای فلسفی ویتگنشتاین
• ترجمه تطور حیات، برگسون
• ترجمهٔ حکومت الهی اثر سنت توماس آگوستین
• ترجمه سمبولیسم در دین
• متن و تعلیقات اساس الاقتباس خواجه نصیر الدین طوسی
• تصحیح تاریخ جهانگشای نادری

مصاحبه با عبدالله انوار دربارهٔ تاریخ شهر تهران

منابع

• بر پایهٔ خبرگزاری کتاب ایران، نکوداشت عبدالله انوار در مرکز هنر پژوهی نقش جهان، ۹ خرداد ۱۳۸۸. بازدید: ژوئن ۲۰۰۹.
• تجلیل از عبدالله انوار
• سال‌های دانشجویی من در گفتگو با روزنامه ایران

پیوند به بیرون

• آثار عبدالله انوار در کتابخانهٔ باز