طالقان
طالقان (طالقون) | |
---|---|
![]() نشانوارهٔ شهرداری طالقان | |
کشور | ![]() |
استان | البرز |
شهرستان | طالقان |
بخش | مرکزی |
نام(های) پیشین | تالکان |
سال شهرشدن | ۱۳۸۹ |
مردم | |
جمعیت | حدود ۵۰۰۰ نفر ، در تابستان ۱۲٫۰۰۰ نفر [۱][۲] |
جغرافیای طبیعی | |
ارتفاع | ۱۸۲۰ متر |
اطلاعات شهری | |
پیششمارهٔ تلفن | ۰۲۶۴۴ |
وبگاه | شهرداری طالقان |
شناسهٔ ملی خودرو | ![]() |
طالقان شهری در شهرستان طالقان واقع در استان البرز ایران است. این شهر در منطقهای ییلاقی در میان رشته کوه البرز و در ۱۳۳ کیلومتری شمال غربی شهر تهران قرار گرفتهاست.
شهر طالقان به لحاظ قرار گرفتن در رشته کوههای البرز مرکزی، دارای آب و هوای کوهستانی و ییلاقی است. به همین دلیل دارای جمعیت فصلی بوده و در تابستان جمعیت آن به بیش از ۱۲ هزار نفر میرسد. این در حالیست که جمعیت ثابت شهر طالقان حدود ۵۰۰۰ نفر است.[۴] طبق آمار سال ۱۳۹۰ طالقان دارای جمعیت ثابت ۲۷ هزار نفر بوده است.[۵]
زبان[ویرایش]
طالقانی ها به دو زبان طبری (مازندرانی) و تاتی سخن می گویند.به عقیده برخی از صاحبنظران ، زبان مردم طالقان به دو دسته طبری (مازنی) و تاتی تقسیم می شود. روستاهایی که بین جوستان و کوه های کندوان قرار گرفته اند به گویش طبری طالقانی زبان مازندرانی سخن می گویند. از جوستان به سمت باختر "تات" زبان اند و به تاتی طالقانی صحبت می کنند. لهجه تاتی آن ها هم فارسی ولایتی است و چندان واژه های کهن را نگه نداشته اند.[۶][۷][۸][۹]
تاریخچه[ویرایش]
شهر طالقان از به هم پیوستن چهار محله بنامهای شهرک، گلینک، کولج و پردسر تشکیل شدهاست.[۱۰] مرکز بخش طالقان ابتدا روستای کولج بود و از هشتم دی ۱۳۲۴ با تصویب هیئت وزیران به شهرک انتقال یافت.
ریشهٔ لغوی طالقان[ویرایش]
دهخدا ریشهٔ طالقان را تالکان دانسته، وی مینویسد: صاحب انجمن آرا و به تبعیت او مؤلف آنندراج، طالقان را معرب این کلمه دانستهاند: «تالکان و تلکان، نام دو ولایت است یکی در خراسان و دیگری در حوالی شهر قزوین که نخست تلک، که سنگی است سفید و براق و معرب آن طلق، در آنجا یافته شد، بنابراین، این نام یافت و طالقان معرب آن است کذا فی القاموس».[۱۱]
«زمان رضاخانی» طالقان را شکل دگرگون شدهٔ تلکان میداند. تل در گیلان و مازندران به منطقهای نسبتاً بلند گفته میشود. مردم طالقان نیز از دیرباز، «بلندترین» منطقه را «تل» مینامیدند. برای مثال یک طالقانی به بالاترین منطقه از روستای خود میگوید: «تَلی سر» (سر یا بالای تل). به هر روی، «طالقان» شکل عربی شدهٔ «تلکان»، یعنی «سرزمین پر کوه» است که این معنی با ویژگیهای جغرافیایی طالقان نیز سازگاری دارد. [نیازمند منبع]
«جلال آل احمد» در کتاب اورازان در این مورد باوری محلی را آورده است:« يك روایت عوامانه بر سر زبان طالقانیهای مورد بحث در این جزوه هست که در آن اشاره به پناهنده شدن فرزندان علی به طالقان شده و اینکه بعد، بعلل خاصی معاویه یا یزید آن ناحیه را از مالیات « طلاق» داده - باج و خراج را از آن برداشته اند.» و خود ادامه می دهد که « عوامانه بودن این روایت از ظاهر آن پیداست ولی شاید برای کشف این مطلب که اطلاق چنین اسمی بر چنین محلي امري حادث بوده است اشاره ای باشد.» [۱۲]
جاذبههای فرهنگی، تاریخی[ویرایش]
- منزل آیتالله طالقانی در گلیرد و یادمان درویش عبدالمجید طالقانی در مهران از آثار دیدنی و تاریخی و فرهنگی طالقان بهشمار میآیند.
- از دیگر آثار و بناهای تاریخی طالقان - مصون مانده از آسیبهای طبیعی - میتوان به برخی قلعهها، امامزادهها، مقابر، حمامها و آسیابهای آبی اشاره کرد.
- بقعهٔ شیخ حسین الهی معروف به جد بزرگوار در روستای دیزان، جنب مسجد آیتالله شیخ مرتضی دیزانی
- ارژنگ قلعه در میناوند، قلعه منصور و قلعه کیقباد در شمال هرنج، قلعه دختر در گته ده، قلعه پراچان و قلعه فالیس، امامزاده هارون در جوستان، شاه محمد حنیفه در کرکبود، امامزاده زکریا در میراش، امامزاده ابراهیم در در تکیه ناوه و نیز امامزادههای روستایهای سیدآباد، اورازان، کش، کشرود، کلاه رود، اسفاران، خچره، بقعه میر در وشته، و مقبره پیران در دیزان، مهران، گته ده و اوانک، بقایای آسیابهای آبی در برخی از روستاها و نیز آثار نهر بزرگ انتقال آب از طالقان به قزوین در امتداد قلههای رشته کوههای جنوبی طالقان، بسیار دیدنی است.
- حمام قدیمی دیزان-قلاسی-آقای باغ-هفت قلای سی-قلا یاک-طاقی لایه (ساعت آفتابی اهالی روستا) در روستای دیزان. (وجود اسامی مانند قلایاک، قلاسی، هفت قلا ی سی و… نشان از قدمت تاریخی دیزان و وجود قلعههای متعدد در زمانهای گذشته این روستا میباشد.
قلعه ارژنک در بالای قله قلادوش واقع در میناوند قرار دارد
- مرتفعترین آبشار طالقان در روستای بزج واقع است. نام آن شل بن میباشد.
- یخچال طبیعی: واقع در روستای خودکاوند یکی از روستاهای میان طالقان - یخچال مذکور در اسپی سنگ خودکاوند بالاتر از دره نرکده شفت واقع است.
کوی منتظران[ویرایش]
از اواخر دهه شصت، یک مجموعه مسکونی عجیب در شرق شهر طالقان شکل گرفته که مربوط است به پیروان تجددگریز میرزا صادق مجتهد تبریزی (متوفای ۱۳۱۱ خورشیدی) که از امکانات مدرن و جدید استفاده نمیکنند. آنها همچنان بر تقلید از میرزا صادق تبریزی باقی ماندهاند و به سبک زندگی یک قرن پیش ایرانیان زندگی میکنند. این محل به «ترک آباد» و «فانوس آباد» هم مشهور است. تا چند سال پیش اهالی شهرک طالقان آنها را اسماعیلی مذهب میپنداشتند.[۱۳]
جستارهای وابسته[ویرایش]
منابع[ویرایش]
- ↑ وبگاه خبری وزارت نیرو بایگانیشده در ۲۵ ژوئن ۲۰۰۹ توسط Wayback Machine، بازدید: مه ۲۰۰۹.
- ↑ «نسخه آرشیو شده». بایگانیشده از اصلی در ۲۹ مه ۲۰۱۴. دریافتشده در ۲۸ مه ۲۰۱۴.
- ↑ MehrNews.com - Iran, world, political, sport, economic news and headlines
- ↑ وبگاه خبری وزارت نیرو بایگانیشده در ۲۵ ژوئن ۲۰۰۹ توسط Wayback Machine، بازدید: مه ۲۰۰۹.
- ↑ طالقان (۲۹ خرداد ۱۳۹۸). «جمعیت شهرستان طالقان».
- ↑ «در گفتگو با مهر عنوان شد: مدیر کل میراث فرهنگی استان البرز:استان البرز کانون تمرکز لهجه ها و گویش ها از سراسر کشور». وبگاه خبرگزاری مهر.
- ↑ «زبان مردم طالقان فارسی و مازندرانی و لهجه آنها تاتی می باشد». وبگاه سازمان حفاظت محیط زیست استان البرز. بایگانیشده از اصلی در ۲۱ ژوئیه ۲۰۱۶. دریافتشده در ۱۹ مارس ۲۰۲۰.
- ↑ «ناریان». www.naryan.com. بایگانیشده از اصلی در ۴ مارس ۲۰۱۶. دریافتشده در ۲۰۱۸-۱۲-۲۵.
- ↑ قاسمی، علیرضا؛ به کوشش انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه گیلان (۱۳۷۷). سیری در زبان و شعر مازندرانی. رشت: انتشارات دانشگاه گیلان. ص. ۳.
- ↑ «پورتال شهرداری طالقان». بایگانیشده از اصلی در ۲۹ مه ۲۰۱۴. دریافتشده در ۲۸ مه ۲۰۱۴.
- ↑ «لغتنامه دهخدا». بایگانیشده از اصلی در ۲۰ اوت ۲۰۱۱. دریافتشده در ۱۹ اکتبر ۲۰۱۰.
- ↑ جلال آل احمد، اورازان، ص ۷، چاپ دوم، دی ماه ۱۳۴۹
- ↑ حسین عسگری، «روستای ایستا: پژوهشی دربارهٔ اهل توقف در طالقان»، تهران: نشر محبی، ۱۳۸۹، ص۵۹.
- اطلاعات اولیه درباره طالقان
- چهارگوشه ایران: طالقان
- هفت نگاه به طالقان
- معرفی شهرستان ساوجبلاغ
- ساختشناسی واژگانی روستاهای طالقان، زمان رضاخانی
- مختصات و ارتفاع
پیوند به بیرون[ویرایش]
طالقان در پروژههای خواهر



