حسین منزوی

حسین منزوی
زاده	۱ مهر ۱۳۲۵ زنجان
محل زندگی	زنجان و تهران
درگذشته	۱۶ اردیبهشت ۱۳۸۳ تهران آمبولی ریوی
آرامگاه	در کنار آرامگاه پدرش در زنجان
پیشه	شاعر
زمینه کاری	غزل‌سرایی
ملیت	ایرانی
تحصیلات	لیسانس ادبیات و جامعه شناسی (ناتمام)
شاگرد	غلامرضا طریقی و .....
فرزند(ان)	غزل منزوی

حسین منزوی (زادهٔ ۱ مهر ۱۳۲۵ – درگذشتهٔ ۱۶ اردیبهشت ۱۳۸۳) شاعر ایرانی بود. او که بیشتر به‌عنوان شاعری غزل‌سرا شناخته شده‌است، در سرودن شعر نیمایی و شعر سپید هم تبحر داشت. نقش منزوی، در زنده کردن غزل معاصر، چشمگیر ارزیابی شده است و حتی بعضی از منتقدان کار او را انقلابی در غزل امروز می دانند و آنرا با کاری که نیما در تحول شعر فارسی کرد، مقایسه کرده اند. وی در ترانه سرائی نیز توانا بود و آلبوم نسیما به خوانندگی افتخاری از سروده های اوست. بسیاری از غزل های او توسط خوانندگان مشهوری نظیر: کوروش یغمائی، همایون شجریان و .... خوانده شده است.

زندگی

او در یکم مهر سال ۱۳۲۵ در شهر زنجان و خانواده‌ای فرهنگی زاده شد. پدرش محمد نام داشت و به ترکی شعر می‌سرود. حسین در زادگاه خود دوران دبستان و دبیرستان را سپری کرد و پس از اخذ دیپلم از دبیرستان صدر جهانِ زنجان، در سال ۱۳۴۴ وارد دانشکدهٔ ادبیات دانشگاه تهران شد. سپس این رشته را رها کرد و به جامعه‌شناسی روی آورد اما این رشته را نیز ناتمام گذاشت. وی بعدها در سال ۱۳۵۸ با گذراندن واحدهای باقی‌مانده توانست مدرک کارشناسی خود را بگیرد.

زندگی ادبی

دنیای شعری

نخستین دفتر شعرش حنجره زخمی تغزل در سال ۱۳۵۰ با همکاری انتشارات بامداد به چاپ رسید و با این مجموعه به عنوان بهترین شاعر جوان دوره شعر فروغ برگزیده شد. سپس وارد رادیو و تلویزیون ملی ایران شد و در گروه ادب امروز در کنار نادر نادرپور شروع به فعالیت کرد. وی در زمان فعالیتش در رادیو، مسئولیت نویسندگی و اجرای برنامه‌هایی چون کتاب روز، یک شعر و یک شاعر، شعر ما و شاعران ما، آیینه و ترازو، کمربند سبز و آیینه آدینه را به عهده داشت. وی چندی نیز مسئول صفحه شعر مجله ادبی رودکی بود.

حسین منزوی دستی هم در ترانه‌سرایی داشت، منزوی در ترانه‌هایش هم به مانند اشعارش نگاه و توجه اصلی‌اش به عشق است و به قول خودش عشق هویت اصلی آثارش است. پس از انقلاب در سال نخست انتشار مجلهٔ سروش نیز با این مجله و به عنوان مسئول صفحهٔ شعر همکاری داشت.

آثار دربارهٔ منزوی

یکی از منابع موجود دربارهٔ زندگی حسین منزوی کتاب از عشق تا عشق است که شامل گفت‌وگوی بلند ابراهیم اسماعیلی اراضی (یکی از شاگردانش در سال‌های پایان عمر) با اوست. در این کتاب، خود شاعر به تفصیل دربارهٔ خانواده، سال‌های کودکی و زندگی در روستا، سال‌های مدرسه، دوران دانشگاه و انجمن‌های ادبی تهران سخن گفته‌است.

در کتابی با نام از ترانه و تندر به اهتمام مهدی فیروزیان (انتشارات سخن، ۱۳۹۰) نیز مقالاتی دربارهٔ این شاعر منتشر شده‌است.

معنای دیگر تألیف مریم جعفری آذرمانی پژوهشی دانشگاهی دربارهٔ شعر حسین منزوی است. این کتاب برگرفته از پایان‌نامهٔ کارشناسیِ ارشدِ مؤلف با عنوانِ «بررسی معانی ثانویه صد غزل از حسین منزوی بر اساس نظریه تحلیل گفتمان گرایس» است که در سال ۱۳۹۳ در دانشگاه الزهرا دفاع شده‌است.

میراث شاعری

محمدعلی بهمنی دربارهٔ منزوی می‌گوید: «اگر بخواهیم غزل بعد از نیما را بررسی کنیم باید بگوییم که هوشنگ ابتهاج در غزل پلی می‌زند و منوچهر نیستانی از این پل عبور می‌کند و ادامه‌دهندهٔ این راه حسین منزوی است که طیف وسیعی را به دنبال خود می‌کشد.»

زندگی شخصی

حسین منزوی در سال ۱۳۵۴ ازدواج کرد، عمر این ازدواج چندان طولانی نبود و در سال ۱۳۶۰ به جدایی انجامید. حاصل این ازدواج دختری به نام غزل است. منزوی در سال‌های پایانی عمر به زادگاه خود بازگشت و تا زمان مرگ در زنجان باقی ماند.
وی سرانجام در روز شانزدهم اردیبهشت سال ۱۳۸۳ بر اثر نارسایی قلبی و ریوی و پس از یک عمل جراحی طولانی در بیمارستان رجایی تهران درگذشت. علت مرگ او آمبولی ریوی بود. او در کنار آرامگاه پدرش در زنجان (قبرستان پایین) به خاک سپرده شد.

آثار

• با عشق در حوالی فاجعه، مجموعه غزلی سروده شده از سال ۱۳۶۷ تا ۱۳۷۲
• این ترک پارسی‌گوی (بررسی شعر شهریار)
• از شوکران و شکر، مجموعه غزلی سروده‌شده از سال ۱۳۴۹ تا ۱۳۶۷
• با سیاوش از آتش (گزیده اشعار به انتخاب خود شاعر)
• از ترمه و تغزل، گزیده اشعار، ۱۳۷۶
• از کهربا و کافور
• با عشق تاب می‌آورم، شامل اشعار سپید و آزاد سروده شده از سال ۱۳۴۹ تا ۱۳۷۲
• به همین سادگی (مجموعه شعرهای سپید)
• این کاغذین جامه، مجموعه برگزیده اشعار کلاسیک
• از خاموشی‌ها و فراموشی‌ها
• حنجرهٔ زخمی تغزل، دفتری از شعرهای آزاد و غزل‌های سروده شده از ۱۳۴۵ تا ۱۳۴۹
• مجموعه اشعار حسین منزوی، انتشارات آفرینش و نگاه، ۱۳۸۸
• حیدر بابا، ترجمه نیمایی از منظومه «حیدر بابایه سلام» سروده «شهریار»
• دومان شامل اشعار ترکی حسین منزوی در دست چاپ

نمونه اشعار

آرامگاه حسین منزوی واقع در گورستان پایین شهر زنجان

آثار او بیشتر غزل بوده است و البته در سایر زمینه ها نیز توانا عمل کرده.

نمونه ای از غزلیات

از مشهورترین غزل های او، شعر ماه و پلنگ است که در ذیل می خوانید:

خیال خام پلنگ من به سوی ماه جهیدن بود

و مـاه را زِ بلندایش به روی خاک کشیدن بود

پلنگ من ـ دل مغرورم ـ پرید و پنجه به خالی زد

که عشق ـ ماه بلند من ـ ورای دست رسیدن بود

#####

گل شکفته ! خداحافظ، اگرچه لحظــه ی دیـــدارت

شروع وسوسه‌ای در من، به نام دیدن و چیدن بود

من و تو آن دو خط ایـم آری، موازیــان به ناچاری

که هردو باورمان ز آغـاز، به یکدگــر نرسیدن بود

اگرچه هیچ گل مرده، دوباره زنده نشد امّا

بهار در گل شیپـوری، مدام گرم دمیدن بود

شراب خواستم و عمرم، شرنگ ریخت به کام من

فریبکــار دغل‌پیشه، بهانه ‌اش نشنیـدن بود

####

چه سرنوشـت غم‌انگیزی، که کرم کوچک ابریشم

تمام عمر قفس می‌بافت، ولی به فکر پریدن بود

نمونه ای از شعرهای آزاد و سپید:

من

تو را

           برای شعر

                       برنمی­ گزینم

شعر، مرا

           برای تو

                       برگزیده است

در هشیاری

           به سراغت

           نمیآیم

هر بار

           از سوزش انگشتانم

                                   درمی­ یابم باز،

نام تو را ، می ­نوشته ام