پرش به محتوا

غزل پست‌مدرن: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
نمایش تاریخچه به صورت تعاملی
[نسخهٔ بررسی‌نشده][نسخهٔ بررسی‌نشده]
→ تفاوت قدیمی‌ترتفاوت جدیدتر ←
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
دیداریویکی‌متن
Tashanablesh (بحث | مشارکت‌ها)
۱۶۶ ویرایش‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
برچسب‌ها: برگردانده‌شده متن دارای ویکی‌متن نامتناظر
خط ۳: خط ۳:
در ترکیب «غزل پست مدرن» واژهٔ «غزل» به عنوان مجاز جزء از کلّ تمام قالب‌های کلاسیک و معتقد به چهارچوب قرار گرفته‌است. پس با این تعریف «غزل پست مدرن»، می‌تواند در قوالبی، مثل: مثنوی، قصیده و… رخ دهد.<ref>http://www.matneno.com/?p=1167</ref> منتقدانی نظیر محمد حسینی مقدم این جریان را به سه دورهٔ روایت، نوآوری و ضربه تقسیم می‌کنند که از جدا شدن این جریان از غزل فرم، غزل روایی، غزل-داستان و غزل مینی مال، آغاز شده و به همه‌گیر شدن آن در کشور می‌رسد. شباهت‌ها و تأثیر گرفتن این جریان از ادبیات [[پسانوگرا]] در خارج از ایران انکارناپذیر بوده و بسیاری [[رضا براهنی]] را آغازگر این راه می‌نامند.<ref>http://sherane.com/postmodern/1702-2013-02-11-03-44-34.html</ref>
در ترکیب «غزل پست مدرن» واژهٔ «غزل» به عنوان مجاز جزء از کلّ تمام قالب‌های کلاسیک و معتقد به چهارچوب قرار گرفته‌است. پس با این تعریف «غزل پست مدرن»، می‌تواند در قوالبی، مثل: مثنوی، قصیده و… رخ دهد.<ref>http://www.matneno.com/?p=1167</ref> منتقدانی نظیر محمد حسینی مقدم این جریان را به سه دورهٔ روایت، نوآوری و ضربه تقسیم می‌کنند که از جدا شدن این جریان از غزل فرم، غزل روایی، غزل-داستان و غزل مینی مال، آغاز شده و به همه‌گیر شدن آن در کشور می‌رسد. شباهت‌ها و تأثیر گرفتن این جریان از ادبیات [[پسانوگرا]] در خارج از ایران انکارناپذیر بوده و بسیاری [[رضا براهنی]] را آغازگر این راه می‌نامند.<ref>http://sherane.com/postmodern/1702-2013-02-11-03-44-34.html</ref>


این جریان مخالفان زیادی نیز در ایران دارد که می‌توان از مهم‌ترین آن‌ها به جریان‌های اصولگرا اشاره کرد<ref>{{یادکرد وب |url=http://www.nividar.com/news/535f1d0a210a01e169d43006 |title=نسخه آرشیو شده |accessdate=۱۶ اوت ۲۰۱۴ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140819082606/http://www.nividar.com/news/535f1d0a210a01e169d43006 |archivedate=۱۹ اوت ۲۰۱۴ |dead-url=yes}}</ref> خبرگزارهای مانند فارس، باشگاه خبرنگاران و روزنامه‌هایی نظیر کیهان از مهم‌ترین منتقدین این جریان بوده‌اند<ref>http://www.yjc.ir/fa/news/4014052</ref> البته بعضی از شاعران سپیدسرا نیز با توجه به وابستگی این جریان به وزن و قافیه گاهی به نقد آن پرداخته‌اند<ref>http://armandaily.ir/?News_Id=38367</ref>
این جریان مخالفان زیادی نیز در ایران دارد که می‌توان از مهم‌ترین آن‌ها به جریان‌های اصولگرا اشاره کرد<ref>{{یادکرد وب |url=http://www.nividar.com/news/535f1d0a210a01e169d43006 |title=نسخه آرشیو شده |accessdate=۱۶ اوت ۲۰۱۴ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140819082606/http://www.nividar.com/news/535f1d0a210a01e169d43006 |archivedate=۱۹ اوت ۲۰۱۴ |dead-url=yes}}</ref> خبرگزارهای مانند فارس، باشگاه خبرنگاران و روزنامه‌هایی نظیر کیهان از مهم‌ترین منتقدین این جریان بوده‌اند<ref>http://www.yjc.ir/fa/news/4014052</ref> البته بعضی از شاعران سپیدسرا نیز با توجه به وابستگی این جریان به وزن و قافیه گاهی به نقد آن پرداخته‌اند<ref>http://armandaily.ir/?News_Id=38367</ref>
یکی از کسانی که به‌طور مستقل و رسمی در این باره به تحقیق و پژوهش پرداخت و آثار مستقلی پیرامون شعر پسانوگرا و غزل پست مدرن منتشر کرد، محمود طیّب است. نخستین پژوهش مستقل، انتقادی و بیطرفانه در این رابطه در ادبیات فارسی توسط محمود طیّب در کتاب مدرنیزم و پست مدرنیزم در غزل امروز ایران بر روی این جریان انجام شده‌است. او در این کتاب به ریشه‌شناسی و نسب‌شناسی علمی جریان غزل پست مدرن پرداخته و با ارائهٔ نمونه‌های فراوانی از اشعار و نظریات پیشروان این جریان، به تحلیل پست مدرنیزم در غزل فارسی امروز پرداخته است.
[File:مدرنیزم و پست مدرنیزم در غزل امروز ایران، محمود طیّب.jpg|بندانگشتی|]]


== ویژگی‌های غزل پست‌مدرن ==
== ویژگی‌های غزل پست‌مدرن ==

نسخهٔ ‏۴ نوامبر ۲۰۲۰، ساعت ۲۱:۴۹

غزل پست مدرن به جنبشی ادبی در شعر فارسی اشاره دارد که از اواخر دههٔ هفتادِ شمسی توسط گروهی از شاعران جوان مطرح شد. بازی‌های زبانی، تصویر، هیچ‌انگاری (معناگریزی)، شکستن فرم، جدال با سنت، گسست روایت، چندصدایی، مرگ مؤلف، طنز و ریشخند و … را از مؤلفه‌های اصلی غزل پست مدرن می‌دانند.[۱] این جنبش موافقان و مخالفان بسیاری دارد. محمدعلی بهمنی از حامیان این جریان می‌باشد در ترکیب «غزل پست مدرن» واژهٔ «غزل» به عنوان مجاز جزء از کلّ تمام قالب‌های کلاسیک و معتقد به چهارچوب قرار گرفته‌است. پس با این تعریف «غزل پست مدرن»، می‌تواند در قوالبی، مثل: مثنوی، قصیده و… رخ دهد.[۲] منتقدانی نظیر محمد حسینی مقدم این جریان را به سه دورهٔ روایت، نوآوری و ضربه تقسیم می‌کنند که از جدا شدن این جریان از غزل فرم، غزل روایی، غزل-داستان و غزل مینی مال، آغاز شده و به همه‌گیر شدن آن در کشور می‌رسد. شباهت‌ها و تأثیر گرفتن این جریان از ادبیات پسانوگرا در خارج از ایران انکارناپذیر بوده و بسیاری رضا براهنی را آغازگر این راه می‌نامند.[۳]

این جریان مخالفان زیادی نیز در ایران دارد که می‌توان از مهم‌ترین آن‌ها به جریان‌های اصولگرا اشاره کرد[۴] خبرگزارهای مانند فارس، باشگاه خبرنگاران و روزنامه‌هایی نظیر کیهان از مهم‌ترین منتقدین این جریان بوده‌اند[۵] البته بعضی از شاعران سپیدسرا نیز با توجه به وابستگی این جریان به وزن و قافیه گاهی به نقد آن پرداخته‌اند[۶] یکی از کسانی که به‌طور مستقل و رسمی در این باره به تحقیق و پژوهش پرداخت و آثار مستقلی پیرامون شعر پسانوگرا و غزل پست مدرن منتشر کرد، محمود طیّب است. نخستین پژوهش مستقل، انتقادی و بیطرفانه در این رابطه در ادبیات فارسی توسط محمود طیّب در کتاب مدرنیزم و پست مدرنیزم در غزل امروز ایران بر روی این جریان انجام شده‌است. او در این کتاب به ریشه‌شناسی و نسب‌شناسی علمی جریان غزل پست مدرن پرداخته و با ارائهٔ نمونه‌های فراوانی از اشعار و نظریات پیشروان این جریان، به تحلیل پست مدرنیزم در غزل فارسی امروز پرداخته است. [File:مدرنیزم و پست مدرنیزم در غزل امروز ایران، محمود طیّب.jpg|بندانگشتی|]]

ویژگی‌های غزل پست‌مدرن

«در نام‌گذاری این هنر، بایستی توجه داشت که عبارت «غزل پست‌مدرن» درواقع نامی است که در دهۀ هفتاد خورشیدی و همزمان با فراگیرشدنِ تدریجیِ این سبک در ایران، به‌جای «شعر موزون پست‌مدرن» استفاده شد؛ بنابراین واژة «غزل» در بخشِ اول این عبارت، ارتباطی با مفهومِ سنتیِ غزل در معنای مصطلح به‌عنوان یک قالبِ شعری ندارد و غزل پست‌مدرن می‌تواند در هر یک از قالب‌های غزل، مثنوی، رباعی، شعر سپید، شعر نو و… -یا حتی ترکیبی از دو یا چند قالب شعری- مورد استفاده قرار گیرد.[۷] … مجموعِ شاخصه‌ها و تکنیک‌های غزل پست‌مدرن، در جهت شکستنِ شالوده‌ها و بنیان‌های همیشه‌رعایت‌شده در شعرِ سنتی برای رساندنِ دقیق‌ترِ اندیشة شاعر، ایجاد شده‌اند.[۸] … در مجموع، مهم‌ترین ویژگی‌های غزل پست‌مدرن از هم گسیختگی در روایات، تناقض، عدمِ وجودِ مرز میانِ حقیقت و وهم و شناور بودن موضوع، تصویرسازیِ پریشان، تمرکز بر اصوات، شکستگیِ تعمدیِ وزن و فرم و ساختار، تبدیلِ راویِ روایت از اول‌شخص به سوم‌شخص و بالعکس، عدم قطعیت و احتمالی‌بودنِ معنا، چندوجهی بودن و باز بودن شعر و اختیارِ مخاطب در نتیجه‌گیری، ناتمام ماندنِ روایت با صلاحدیدِ شاعر، عدم ثبات و پیش‌بینی‌ناپذیریِ روایات، آشفتگی و بی‌نظمیِ توأم با نظم(!)، ایجاد تقارن‌های عجیب و دور از هم در کنار یکدیگر، ساختارِ نامتمرکز و نامتجانس، عدمِ رعایتِ قراردادهای سنتیِ ادبی، بهره‌گیری از اصوات، صراحت شاعر و جسارت در کلام، هیچ‌انگاری، نگاه فکاهی و توأم با طنز و ریشخند به قوانین، گرایشِ شدید به بازی‌های کلامی و بازی‌های زبانی، تکرار و تسلسل، دو پهلو و حتی چند پهلو بودن روایت و شکستن ظرف زمان و مکان می‌باشد.[۹]»

شاعران ایرانی پست‌مدرن‌سرا

از مطرح‌ترین شاعران این جریان در سال‌های اخیر می‌توان به شاعرانی مانند سید مهدی موسوی،[۱۰] علیرضا نسیمی،[۱۱] هدی قریشی شهری، امیر سنجری، مونا زنده دل،[۱۲] فاطمه اختصاری،[۱۳] مجتبی صادقی، محمدعلی پورشیخعلی، رضا شالبافان، علی کریمی کلایه، بهمن انصاری،[۱۴] محمد حسینی مقدم، الهام میزبان،[۱۵] وحید نجفی، محسن عاصی، طاهره کوپالی، علیرضا عاشوری، اشرف گیلانی، بنیامین پورحسن، لیلا اکرمی، زهرا معتمدی و محمدرضا شالبافان اشاره کرد. پیش از آن در دههٔ هفتاد در غزل‌های شاعرانی چون سیمین بهبهانی، محمدعلی بهمنی و حتی قیصر امین پور نشانه‌هایی از آغاز این جریان یافت می‌شود.

مهدی موسوی در دههٔ هفتاد با انتشار مقالاتی نظیر «تبارشناسی غزل پست مدرن»، «شناسه‌های غزل پست مدرن» و «جستاری در غزل امروز» به صورت‌بندی این جریان پرداخت[۱۶] و در دههٔ هشتاد با انتشار فصلنامهٔ تخصصی غزل پست مدرن (همین فردا بود) به گسترش این جریان کمک کرد. تعدادی از غزل‌سرایان پست‌مدرن از شاگردان کارگاه‌های او در دههٔ هفتاد و هشتاد بوده‌اند. اما خود او در مناظره‌ها و مصاحبه‌هایش بنیانگذاری این جریان را رد کرده و آن را حاصل تلاش گروهی شاعران جوان پیشرو و بیشتر از آن استفاده از دستاوردهای شاعران پیش از خود نظیر رضا براهنی می‌داند.[۱۷]

نشریه «همین فردا بود» در اواسط دههٔ هشتاد با سردبیری فاطمه اختصاری به‌طور تخصصی به غزل پست مدرن می‌پرداخت که پس از اتفاقات پس از انتخابات ۱۳۸۸ ایران، توقیف شد.[۱۸]

جستارهای وابسته

منابع

  1. ↑ طیب، محمود (مرداد ۱۳۸۹). «پست مدرنیسم در ادبیات و غزل فارسی» (PDF). کتاب ماه ادبیات (۴۰): ۳۰. دریافت‌شده در ۱۸ مرداد ۱۳۹۳.
  2. ↑ http://www.matneno.com/?p=1167
  3. ↑ http://sherane.com/postmodern/1702-2013-02-11-03-44-34.html
  4. ↑ «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۹ اوت ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۱۶ اوت ۲۰۱۴.
  5. ↑ http://www.yjc.ir/fa/news/4014052
  6. ↑ http://armandaily.ir/?News_Id=38367
  7. ↑ انصاری، بهمن (۱۳۹۸)، کرگدنیسم (غزل پست مدرن)، نوبت اول (تهران: انتشارات آروَن)، صفحه 18
  8. ↑ انصاری، بهمن (۱۳۹۸)، کرگدنیسم (غزل پست مدرن)، نوبت اول (تهران: انتشارات آروَن)، صفحه 24
  9. ↑ انصاری، بهمن (۱۳۹۸)، کرگدنیسم (غزل پست مدرن)، نوبت اول (تهران: انتشارات آروَن)، صفحه 25
  10. ↑ «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰ دسامبر ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۱۶ اوت ۲۰۱۴.
  11. ↑ http://adambarfiha.com/?p=1525
  12. ↑ http://www.aftabir.com/articles/view/art_culture/literature_verse/c5c1184678629_poem_p1.php/برزخ-پست-مدرن
  13. ↑ «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۴ مارس ۲۰۱۶. دریافت‌شده در ۸ دسامبر ۲۰۱۹.
  14. ↑ انصاری، بهمن (۱۳۹۸)، کرگدنیسم (غزل پست مدرن)، نوبت اول (تهران: انتشارات آروَن) شابک: 978-964-231-748-6 شماره کتابخانه ملی: 5917895
  15. ↑ http://weblog.yaghma-golrouee.com/?id=69
  16. ↑ http://zamaaneh.com/khaak/2010/10/print_post_115.html
  17. ↑ http://www.aftabir.com/articles/view/art_culture/literature_verse/c5c1254670403_poem_p1.php/
  18. ↑ http://adambarfiha.com/?p=3087
برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=غزل_پست‌مدرن&oldid=30295896»