تئودور نلدکه

تئودور نلدکه تئودور نلدکه
زادهٔ	۲ مارس ۱۸۳۶ هامبورگ، آلمان
درگذشت	۲۵ دسامبر ۱۹۳۰ (۹۴ سال) کارلسروهه، آلمان
ملیت	آلمانی
پیشه	خاورشناس، مورخ، مترجم
شناخته‌شده برای	زبان‌های سامی و تاریخ اسلام

تئودور نُلدِکه یا تئودور نولدِکه (به آلمانی: Theodor Nöldeke) ‏(زادهٔ ۲ مارس ۱۸۳۶ – درگذشتهٔ ۲۵ دسامبر ۱۹۳۰) یکی از برجسته‌ترین خاورشناسان آلمانی و از مترجمان قرآن به زبان آلمانی است.

زندگی

نولدکه در سال ۱۸۳۶ میلادی در شهر هامبورگ به دنیا آمد. دوران تحصیلی خود را در آلمان گذراند و بویژه تحصیلات عالی را در دانشگاه‌های گوتینگن و برلین طی کرد و نیز برای تحصیل به وین پایتخت اتریش و لیدن در جنوب هلند رفت. تئودور نولدکه، در زبانهای سامی (عربی، سریانی، عبری و آرامی...) تخصص پیدا کرد و با زبان فارسی نیز به خوبی آشنا شد. در سال ۱۸۶۱ یعنی در ۲۵ سالگی به مقام استادی در دانشگاه گوتینگن در رشته زبانهای سامی و تاریخ اسلام نایل آمد. در سال ۱۸۷۲ به دانشگاه استراسبورگ راه یافت و در آنجا به سمت استادی مشغول به کار شد. وی نزدیک به ۹۵ سال زندگی کرد و در سال ۱۹۳۰ درگذشت. نولدکه در میان خاورشناسان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و از او با احترام یاد می‌کنند و آثارش را ارج می‌نهند. او از خاورشناسان پژوهنده و برجسته به شمار می‌آید که بسیاری از خاورشناسان روزگار خویش و مستشرقان پس از خود را تحت تأثیر قرار داده است.

آثار

مهمترین آثاری که از تئودور نولدکه به جای مانده به قرار زیر است:

• تاریخ قرآن: این کتاب در اروپا از شهرت فراوانی برخوردار شد و مورد توجه خاورشناسان قرار گرفت. او اولین کسی است که این نوع شیوه پژوهش دربارهٔ آیات و سور قرآن بکار می‌برد. نولدکه به خاطر همین کتاب به دریافت جایزه‌ای از سوی آکادمی فرانسه نایل آمد. کتاب مزبور توسط سید محمد بهشتی به فارسی ترجمه شده است. نولدکه در کتاب «تاریخ قرآن» یک نمونه ترتیب نزول را پیشنهاد می‌کند.
• زندگانی محمد: این کتاب هر چند به نحو ایجاز و اختصار نوشته شده ولی نولدکه با اعتماد به مآخذ تاریخی، آن را به نگارش درآورده است. در عین حال جای نقد و نکته‌گیری در آن خالی نیست.
• تاریخ ایرانیان و عرب‌ها در زمان ساسانیان: این کتاب بخشی از تاریخ ابوجعفرطبری شمرده می‌شود که نولدکه آن را به آلمانی ترجمه کرده و با تعلیقات مفصل به چاپ رسانده است. کتاب به وسیله عباس زریاب خویی به فارسی برگردانده شده و از سوی انجمن آثار ملی به چاپ رسیده است.
• حماسه ملی ایران: این کتاب را نولدکه دربارهٔ شاهنامه فردوسی نوشته و بزرگ علوی آن را به فارسی برگردانده است. سعید نفیسی در خلال مقدمه‌ای که بر آن نگاشته، خرده‌گیری‌هایی از کتاب مزبور نموده است.
• اساس زبانشناسی ایران. این کتاب در دو مجلد در اشتراسبورگ به چاپ رسیده است.
• نولدکه کتابی دربارهٔ « نحو عربی » و پژوهشهایی دربارهٔ « اشعار شاعران قدیم عرب » و آثار دیگری نیز از خود به جای نهاده است.

منابع

• مرکز جهانی اطلاع‌رسانی آل البیت (نقل مطلب با ذکر منبع آزاد)
• http://www.britannica.com/EBchecked/topic/417265/Theodor-Noldek
• متن کامل ترجمهٔ عربی کتاب تاریخ قرآن نولدکه (به آلمانی: Geschichte des Korans)