حدیث ثقلین

حدیث ثَقَلین (دو گرانسنگ) یکی از حدیث‌های متواتر پیامبر اسلام است.

انی تارک فیکم الثقلین کتاب الله وعترتی ما ان تمسکتم بهما لن تضلوا ابدا: کتاب الله فیه‌الهدی والنور حبل ممدود من السماء الی الارض وعترتی اهل بیتی وان اللطیف الخبیر قد اخبرنی‌انهما لن یفترقا حتی یردا علی الحوض وانظروا کیف تخلفونی فیهما

«من در میان شما دو امانت نفیس و گرانبها می‌گذارم یکی کتاب خدا قرآن و دیگری عترتم اهل بیت را. تا وقتی که از این دو تمسک جویید، هرگز گمراه نخواهید شد و این دو یادگار من هیچ‌گاه از هم جدا نمی‌شوند. تا کنار حوض کوثر بر من وارد شوند.»

همچنین ام سلمه از پیامبر اسلام حدیثی با همان مضمون حدیث ثقلین نقل می‌کند که وی گفت: «علی با قرآن است و قرآن با علی است، آن‌ها از هم جدا نمی‌شوند تا اینکه در حوض بر من وارد شوند».

میر حامد حسین نام این اشخاص را آورده‌است. همچنین صحّت حدیث ثقلین توسط رساله‌ای که «دارالتقریب بین المذاهب الاسلامیه» در مصر در چند سال پیش در مورد این حدیث چاپ کرد به اثبات رسیده‌است.

حدیث ثقلین از موارد اختلاف اهل تسنن و تشیع است. شیعیان اهل تسنن را به این موضوع متهم می‌کنند که پیشوای ایشان، عمر بن خطاب با قول معروف خویش _ «حسبنا کتاب الله» _ رهنمودهای این حدیث نبوی را زیر پا گذاشته‌است.

معنای ثقل

ثِقْل در لغت به معنای بار سنگین و گنج است.

منابع حدیث ثقلین

در بسیاری از کتاب‌های شیعی و سنی به این حدیث اشاره شده‌است. برخی از منابع اهل تسنن که حدیث ثقلین در آن آورده شده عبارتند از:

• صحیح ترمذی، ج ۵، ص ۶۶۳–۶۶۲، ۳۲۸ به نقل از بیش از ۳۰ نفر از اصحاب
• مستدرک حاکم، فصل «فضیلت اصحاب»، ج ۳، ص ۱۰۹، ۱۱۰، ۱۴۸، ۵۳۳، حاکم نوشته که این حدیث صحیح می‌باشد بر اساس نظر شیخین (بخاری و مسلم)
• سنن ابن ماجه، ج ۲، ص ۴۳۲
• مسند احمد بن حنبل، ج ۳، ص ۱۴، ۱۷، ۲۶، ۵۹، ج ۴، ص ۳۶۶، ۳۷۲–۳۷۰
• فضایل صحابه، احمد بن حنبل، ج ۲، ص ۵۸۵، حدیث ۹۹۰
• خصایص نسایی، ص ۲۱، ۳۰
• صواعق المحرقه، ابن حجر هیثمی، فصل ۱۱، بخش ۱، ص ۲۳۰
• کبیر طبرانی، ج ۳، ص ۶۳–۶۲، ۱۳۷
• کنزالعمال، متقی هندی، فصل اعتصام به حبل ا…ه ج ۱، ص ۴۴
• تفسیر ابن کثیر، ج ۴، ص ۱۱۳، زیر تفسیر آیه ۴۲:۲۳
• طبقات الکبری، ابن سعد، ج ۲، ص ۱۹۴، چاپ لبنان
• الجمیع الصغیر، سیوطی، ج ۱، ص ۳۵۳ و نیز در جلد ۲
• مجمع الزوائد، هیثمی، ج ۹، ص ۱۶۳
• فاتح الکبیر، بنهانی، ج ۱، ص ۴۵۱.
• جامع الاصول، ابن اثیر، ج ۱، ص ۱۸۷
• تاریخ ابن عساکر، ج ۵، ص ۴۳۶
• درالمنثور، حافظ سیوطی، ج ۲، ص ۶۰
• ینابیع الموده، قندوزی حنفی، ص ۳۸، ۱۸۳

پیوند به بیرون

• دستبردی در حدیث ثقلین