نظریه اعجاز علمی قرآن

نظریه اعجاز علمی قرآن ادعا می کند که قرآن در بیان مطالب علمی که در زمان نگارش قرآن ناشناخته بوده دارای اعجاز است. سابقه نگارش در پیوند علم ودین به آثار ابن سینا، فخر رازی، و ابوحامد غزالی بازمیگردد ولی در دوران معاصر افزایش چشمگیری یافته است. از نویسندگان این زمینه می توان به نعیم المحصی، موریس بوکای، رفیعی محمدی، و رضایی اصفهانی اشاره کرد. این تفسیرها ادعا می‌کنند که بعضی از آیات قرآن نشان‌دهنده اظهارات پیشگویانه دربارهٔ طبیعت جهان، رشد بیولوژیکی و زیستی و دیگر پدیده‌هایی است که بعداً بواسطه تحقیقات علمی تأیید شده و بدین طریق گواهی بر الهی بودن قرآن ارائه می‌کنند. عده ای از دانشمندان و فیلسوفان، این تلاش‌ها را با عنوان مغلطه و سفسطه اعلام کرده و آنرا غیر علمی و متناقض با تئوری‌های علمی در حال پیشرفت می دانند.

آیات

بعضی از این آیات شامل موارد زیر است:

طبیعت

طبیعت به عنوان نشانه در قرآن: "سَنُریهم آیاتنا فی الافاق و فی اَنفسهم حتّی یتبین لهم انه الحق" یعنی "آیات خود را در دوردست‌ها و در درون خودشان به آنان نشان خواهیم داد تا جایی که برای آنان روشن شود که این قرآن حق است".

حرکت خورشید

"کُلٌ فی فلکٍ یَسبحون" به این معنا که "کل آنها در فلکی حرکت می کنند" در اشاره به حرکت خورشید و ماه وستارگان است که دو بار در قرآن آمده است. فلک در تفاسیر اولیه به معنای چیزی که به دور خود می چرخد و بدین ترتیب به حرکت ظاهری خورشید و ماه در آسمان تفسیر شده است ولی در مبحث اعجاز علمی، فلک را فضا یا کهکشان تعبیر کرده و تفسیر آنرا در شناور بودن خورشید و ماه و ستارگان در درون کهکشان یا همراه با کل کهکشان در فضا می دانند.

جاذبه عمومی

"الله الذی رفع السماوات بغیر عمَدٍ ترونها" (سوره ۱۳ آیه ۲) به این معنا که "خدا همان کسی است که آسمان را بدون ستونی که قابل رؤیت باشدآفرید" به وجود قانون جاذبه تفسیر شده است.

انبساط جهان

"والسماءَ بنیناها بِایدٍ و اِنّا لَموسعُون" (سوره ۵۱ آیه ۴۷) به معنای "آسمان را به قدرت بنا کردیم و ما همواره وسعت دهنده آن هستیم" ادعا شده است که به نظریه انبساط جهان که توسط هابل کشف شد اشاره می کند.

انفجار بزرگ

"ان السماوات و الارض کانتا رتقا ففتقناهما" به این معنا که "آسمانها و زمین پیوسته بود پس باز کردیم آنهارا" (سوره ۲۱ آیه ٣٠). در تفاسیر این آیه هم به معنای بارش باران از آسمان و رویش از زمین تفسیر شده و هم به این معنا که آسمان و زمین به هم متصل بوده اند و از هم باز شده اند. معتقدین به اعجاز علمی قرآن می گویند که این آیه با نظریات علم فیزیک دررابطه با مراحل اولیه شکل گیری جهان تطابق دارد.

حرکت زمین

"وتری الجبال تحسبها جامده وهی تمر مر السحاب" به معنای "کوه‌ها را می بینی در حالیکه آنها را ثابت می پنداری و حال آنکه آنها همچون حرکت ابرها درگذرند آیه به روشنی می گوید، کوه‌ها در حرکتند اگر چه به نظر ساکن می آیند. مسلماً حرکت کوه‌ها بدون حرکت زمینهای دیگر که به آنها متصل است معنای ندارد و به این ترتیب معنای آیه چنین می شود که؛ زمین‌ها همه با هم، همچون حرکت ابرها با سرعت در حال حرکت هستند. به متحرک بودن کره زمین تفسیر شده است.

مراحل خلقت جنین

"ثُمَّ خَلَقْنَا النُّطْفَةَ عَلَقَةً فَخَلَقْنَا الْعَلَقَةَ مُضْغَةً فَخَلَقْنَا الْمُضْغَةَ عِظَامًا فَکَسَوْنَا الْعِظَامَ لَحْمًا ثُمَّ أَنشَأْنَاهُ خَلْقًا آخَرَ" به معنای "نطفه را به صورت علقه درآوردیم پس آن علقه را مضغه گردانیدیم و آنگاه مضغه را استخوانهایى ساختیم بعد استخوانها را با گوشتى پوشانیدیم آنگاه آفرینشى دیگر پدید آوردیم" ادعا شده است که با مراحل رشد و نمو جنین انسان از نظر علم جنین شناسی تطابق دارد چنان‌که محققینی از جمله کیت ال مور (کالبدشکاف و استاد دانشگاه تورنتو) ، مارشال جانسون (رئیس دپارتمان آناتومی)، پورفسور جرالد سی گورینگر (محقق بخش جنین شناسی در دانشگاه جرج تاون واشنگتن در آمریکا) ابتدا این ادعا را مطرح کردند. .

از سایر آیات می توان به واقع بودن ستارگان در آسمان نزدیک (انا زینا السماء الدنیا به زینت الکواکب)، بزرگی جهان و تعدد ستارگان (فلا اقسم بمواقع النجوم و انه لقسم لو تعلمون عظیم)، زوجیت در انواع حیات (سبحان الذی خلق الازواج کلها مما تنبت الارض و من انفسهم و مما لایعلمون) و مثالهای دیگر اشاره کرد.

مانند میخ بودن کوه‌ها

"الم نجعل الارض مهاداً و الجبال اوتادا" آیا زمین را گهواره‌ و کوه‌ها را میخ‌های زمین قرار ندادیم)والقی فی الأرضِ رَواسِی الّا تَمیدَبَکُم(و کوه های بزرگ را در زمین قرارداد تا از اضطراب و نگرانی برهید)

مردم عصر نبوت و بعد آن از واقعیت علمی این آیات تا سال ۱۹۶۵ میلادی بی‌خبر بودند تا این که زمین شناسان و محققان ثابت کردند که کوه‌هایی که بر روی زمین هستند در درون زمین هم ریشه دوانده‌اند و از حرکت و جنبش و لرزش شدید زمین جلوگیری می کنند؛ و دقیقا این مسئله در کوه های یخی در اقیانوس هم که مقدار اندکی از آن‌ها بر روی آب است و امتداد بیش تر آن در زیر آب قرار دارد قابل مشاهده می‌باشد. به دیگر سخن، کوه‌ها نیز امتداد کمی از آن‌ها بر روی زمین مشاهده می شود و طول بیشترشان در زیر زمین قرار گرفته است که گاه چهار برابر می‌رسد.

کم شدن فشار هوا در ارتفاعات

فَمَن یُرِدِ اللّهُ أَن یَهْدِیَهُ یَشْرَحْ صَدْرَهُ لِلإِسْلاَمِ وَمَن یُرِدْ أَن یُضِلَّهُ یَجْعَلْ صَدْرَهُ ضَیِّقًا حَرَجًا کَأَنَّمَا یَصَّعَّدُ فِی السَّمَاءکَذَلِکَ یَجْعَلُ اللّهُ الرِّجْسَ عَلَى الَّذِینَ لاَیُؤْمِنُونَ

پس کسى را که خدا بخواهد هدایت نماید دلش را به پذیرش اسلام می‌گشاید و هر که را بخواهد گمراه کند دلش را سخت تنگ می‌‏گرداند چنانکه گویى در آسمان صعود می‌کند این گونه خدا پلیدى را بر کسانى که ایمان نمی‌آورند قرار می‌دهد توجه به اکتشافاتی که بدست آمده این آیه می تواند این‌گونه تفسیر شود که در مجاورت زمین هوا کاملا فشرده و برای تنفس مناسب است. هرقدر از سطح زمین دور شویم هوا رقیقتر شده و تنفس مشکل می شود و تنگی نفس فوق العاده‌ای به او دست می دهد که با بیشتر شدن ارتفاع این تنگی نفس بیشتر شده و منجر به بیهوشی می گردد.در نتیجه رابطه نزدیکی بین تنگی سینه و صعود به آسمان وجود دارد که در آن زمان بر کسی روشن نبود ولی امروزه موضوع واضحی می باشد.

نقد

درباره تعداد آیاتی که به یافته های علمی اشاره دارند بین مفسرین اختلاف نظر است و تعداد این آیات از ۵ تا ٣٠٠ گفته شده است.

عده ای به انتقاد می گویند که آیه ۴۰ سوره یس دربارهٔ چرخش خورشید و ماه در مدار خودشان صحبت می‌کند و در هیچ‌یک از آیات قرآن از چرخش زمین به دور خورشید و اینکه زمین گرد باشد صحبتی نشده‌است و اینکه قرآن زمین را به فرش تشبیه می‌کند و از مسطح بودن و امتداد یافتن و گسترده شدن زمین می‌گوید (آیات ۳ سوره رعد، ۳۰ نازعات، ۵۳ سوره طه، ۶ و ۷ سوره نباء، ۱۹ سوره نوح، ۲۲ سوره بقره). در پاسخ گفته شده که آیه "رب المشارق و المغارب" یعنی خدای مشرق ها و مغرب ها که در قرآن اشاره شده نشان از گرد بودن زمین دارد و گسترش فقط در سطح مسطح اتفاق نمی افتد و میتواند در سطح کروی نیز رخ دهد.

آیات "الم نجعل الارض مهاداً و الجبال اوتاداً" در سوره النبا آیه ۷ و "القی فی الارض رواسی اَن تمید بکم" در سوره لقمان آیه ۱۰ توسط زمین شناس مصری به نام زغلول النجار به این معنی تفسیر شد که کوهها مانند میخ عمل می کنند و به سمت داخل زمین ریشه دارند و سبب ثابت شدن و عدم لرزش زمین می شوند در حالیکه در علم زمین شناسی چنین ادعایی نشده است.

جستارهای وابسته

• اعجاز قرآن
• فرقان الحق
• نگرش‌های اسلامی به علم
• نقد قرآن
• فهرست کتاب‌های ایرانیان در نقد اسلام