قرض‌الحسنه
 | در بیطرفی این مقاله اختلافنظر وجود دارد. |
| اقتصاد اسلامی |
|
مضاربه • مزارعه |
قرض‌الحسنه، یکی از دستورات دین اسلام است که دقیقاً در مقابل رباء قرار دارد. قرض از واژۀ عربی مقراض گرفته شده است, که به معنی قیچی است. در اصطلاح، قرض‌الحسنه یعنی مقداری از مال خود را جدا (قیچی کرده) و با احسان و روی خوش و بدون چشم داشت به دیگران دادن است (برای امور خیر یا کسب‌و‌کار به صورت امانت) در قرض‌الحسنه هرگونه زیادی بر قرض موجب ربوی شدن آن می‌شود.
در قرآن و احادیث پیامبر اسلام و ائمه بر اهمیت و ضرورت آن بسیار تأکید شده و یکی از اقدامات در تعدیل اقتصادی و کمک به نیازمندان در جامعه اسلامی است.
قرض‌الحسنه نوعی قرض است که در آن بهره‌ای در کار نباشد. در تعریف دیگر عقدی است که به موجب آن بانک‌ها (به عنوان قرض‌دهنده) مبلغ معینی را طبق ضوابط مقرر در دستورالعمل ذیربط به اشخاص اعم از حقیقی یا حقوقی (به عنوان قرض گیرنده) به قرض واگذار می‌کنند.
- ساختار حقوقی: مبتنی بر رابطه داین و مدیون
- ماهیت حقوقی: از عقود لازمه
- کاربردها:
- 1) تأمین وسایل و ابزار و سایر امکانات لازم برای ایجاد کار کسانی که فاقد این گونه امکانات باشند.
- 2) تأکید بر افزایش تولید با تأکید بر تولیدات کشاورزی، دامی و صنعتی.
- 3) رفع نیازهای ضروری.
- محدوده زمانی: در مورد بند الف و ب مدت پنج سال و در خصوص بند ج سه سال.
- کارمزد: در کلیه موارد حداکثر چهار درصد.
در قرآن[ویرایش]
عبارت قرض‌الحسنه در قرآن وارد شده است و در مورد قرض‌دادن به خداوند است که قرآن آن را در مورد صدقه به‌کار برده است و منظور از آن قرضی است که چند برابر خود نزد خدا ثواب دارد. اما معنای رایجی که اکنون در آن به‌کار برده می‌شود قرض بدون ربا است که در قرآن به‌کار نرفته است.
ساختارهای اجرایی قرض‌الحسنه[ویرایش]
در حقیقت، عملیات قرض‌الحسنه میان قرض‌دهنده و قرض‌گیرنده اتفاق می‌افتد. اما با گسترش جوامع انسانی و تخصصی‌تر شدن کارها، برای اجرای قرض‌الحسنه نیز سازمان‌هایی تشکیل شده است. این سازمان‌ها که به صندوق قرض‌الحسنه معرف هستند نقش واسطه‌گری میان قرض‌دهنده و قرض‌گیرنده را بر عهده دارد.
در ایران تاریخ مشخصی برای راه‌اندازی اولین صندوق قرض‌الحسنه به دست نیامده‌است. اما برآوردهایی از سابقه حدود ۷۰ سال فعالیت صندوق‌های قرض‌الحسنه در ایران حکایت دارد. بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ایران این سنت نبوی در ایران گسترش یافت به نحوی که حدود ۵۰۰۰ صندوق قرض‌الحسنه در کشور فعالیت دارند.
در کشورهای غربی تأمین مالی خرد که در واقع همان وظایف صندوق‌های قرض‌الحسنه است، بر عهده بانک‌ها کوچک می‌باشد.
در ایران نیز برخی بانک‌ها به عملیات قرض‌الحسنه انجام می دهند.
روش های دریافت وام بدون سود[ویرایش]
وام بدون سود یک راهکار مالی هوشمندانه است که به خانواده‌ها کمک می‌کند برنامه‌ریزی مالی خود را بهبود بخشند و بودجه خانوادگی خود را به درستی مدیریت کنند. این نوع وام‌ها که بدون دریافت هرگونه بهره یا سود ارائه می‌شوند، به خانواده‌ها امکان می‌دهند تا برای تامین نیازهای خود از منابع مالی خارجی استفاده کنند و با استفاده از آن می‌توانند خریدهای خود را به سادگی پیش بینی کنند و از تخصیص منابع مالی به شیوه‌ای هوشمندانه و بهینه استفاده کنند.
- وام بدون سود بانک‌ها و مؤسسات مالی
بسیاری از بانک‌ها و مؤسسات مالی نیز برنامه‌های وام بدون سود را ارائه می‌دهند. این برنامه‌ها معمولاً برای افرادی که در شرایط مالی ضعیفی قرار دارند و نیاز شدید به وام دارند، طراحی شده‌اند. در این برنامه‌ها، هیچ سودی به بانک بازگشت داده نمی‌شود و بازپرداخت وام بر اساس شرایطی که قبلاً تعیین شده، انجام می‌شود. البته این نوع وام همیشه در دسترس نیست چون دولت باید برای آن بودجه اختصاص دهد.
- وام قرض الحسنه بدون سود موسسه‌های خیریه
بسیاری از این سازمان‌ها برنامه‌های وام بدون سود را برای افرادی که نیاز مبرم به وام دارند، ارائه می‌دهند. برخی از این سازمان‌ها حتی به افرادی که در حالت مالی بسیار ضعیفی قرار دارند و نمی‌توانند وام بگیرند، وام می‌دهند. این روش، یک راه‌حل عالی است و به افراد نیازمند امکان می‌دهد تا بدون نگرانی از پرداخت سود، مشکلات مالی خود را حل کنند.
- صندوق وام خانگی
اعضای صندوق، وام گیرندگان و هم وام دهندگان هستند و قوانین اصلی درباره اعطای وام‌ها و شرایط بازپرداخت آن‌ها توسط اعضا تصمیم‌گیری می‌شود. این امر به اعضای صندوق امکان می‌دهد که از وام بدون سود و با شرایط منصفانه و مقرون به صرفه بهره‌مند شوند.
- سرمایه‌گذاری اجتماعی
راه حل دیگر این است که از سرمایه‌گذاری اجتماعی استفاده کنید. سرمایه‌گذاری اجتماعی یک روش است که توسط سازمان‌ها و شرکت‌ها برای کمک به افراد و جوامع ضعیف تر، مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این روش، شما می‌توانید پول خود را در یک سازمان یا شرکت سرمایه‌گذاری اجتماعی قرار داده و بازدهی آن را دریافت کنید. این روش، به شما امکان می‌دهد تا به طور غیرمستقیم وام بدون سود دریافت کنید و توان مالی خود را افزایش دهید.
جستارهای وابسته[ویرایش]
منابع[ویرایش]
- عملیات بانکی داخلی ۲(دکتر هدایتی و …)انتشارات مؤسسه بانکداری ایران ص۴۴۰
- بروشور آشنایی با عقود اسلامی بانک ملت
