تفسیر سورآبادی

تفسیر سورآبادی معروف به تفسیر التفاسیر تفسیری از قرآن و حاصل کار ابوبکر عتیق نیشابوری در قرن پنجم هجری است.

مولف

از زمان تولد مولف و جزئیات زندگی اش اطلاعاتی موجود نیست. مشخص نیست که اصالت او از کجا می باشد. روستا یا محلی بنام سورآباد در منابع نیامده است. یاقوت حمودی وی ر ا از روستای سوریان در نیشابور، علی فاضل وی را از روستای زورآباد در تربت جام و احمد بهمنیار او را از روستای شوذبان در هرات دانسته است.

صریفینی سورآبادی را عابد و مجتهد و فاضل خوانده و گفته در صفر 494 قمری فوت کرده است.

نگارش

تفسیر سورآبادی با تشکر از خداوند و نعمت پیامبر شروع می شود و سپس در مقدمه اش علت نگارش تفسیر به زبان فارسی را شرح می دهد و اینکه به کدامیک از روایان اعتماد دارد. مفسر در تفسیر هر سوره ابتدا عنوان، تعاد ایات و کلمات و حروف و محل نزول و فضیلت قرائت آن را بیان میکند. همچنین در تفسیرش اخبار، روایات، اقوال مفسران و روایان اشعار و قصص قرانی را به مناسبت ذکر میکند.

ویژگی ها

این تفسیر شامل ترجمه تمامی آیات و شأن نزول آن‌ها و عمدتاً بر روایات عبدالله بن عباس پسر عموی پیامبر اسلام بنا شده‌است. اهمیت این تفسیر از لحاظ نثر ساده و روانِ آن است و می‌توان گفت از بهترین نمونه‌های نثر فارسی قرن پنجم است.

نثر این تفسیر از نظر طرز انشا و جمله‌بندی کوتاه و کلمات پاکیزه پارسی، نثری پالوده است، به خوبی نثر ترجمه تفسیر طبری.

دیدگاهها

سورآبادی در مواردی به ابیات و سخنانی از علی، حسین بن علی، جعفر صادق و علی بن موسی الرضا اشاره نموده و احادیثی از محمد در بارۀ فضل اهل بیت و دوستی علی و نهی از دشمنی با او نقل کرده‌ است. او در ذیل آیه تطهیر نیز روایاتی آورده که بر مبنای آن مراد از اهل بیت محمد، علی، فاطمه و حسن و حسین هستند. او همچنین در بخشی از تفسیر به ذکر فضائل ابوبکر، عمر، عثمان و علی پرداخته است.

نسخه ها و چاپ

کهن‌ترین نسخه‌های این تفسیر عبارتند از نسخه دیوان هند، نسخه کتابخانه بریتانیا و نسخه بورسه ترکیه. نسخه دیوان هند که با همت و تصحیح علی‌اکبر سعیدی سیرجانی تهیه شد و هشت سال پس از مرگ مصحح در سال ۱۳۸۱ مجوز چاپ گرفت و منتشر گردید.