محمدعلی اسلامی ندوشن
 | لحن یا سبک این مقاله بازتابدهندهٔ لحن دانشنامهای استفادهشده در ویکی‌پدیا نیست. |
| محمدعلی اسلامی نُدوشَن | |
|---|---|
| |
| زمینهٔ کاری | ادبیات فارسی |
| زادروز | ۳مهر ۱۳۰۴ خورشیدی روستای ندوشن، یزد |
| ملیت | ایرانی |
| نام(های) دیگر |
تخلص: م. دیدهور |
| پیشه | شاعر، منتقد، مترجم و پژوهشگر |
| همسر(ها) | شیرین بیانی |
| مدرک تحصیلی | دکتری حقوق از دانشگاه سوربن |
| امضا | 
|
محمدعلی اسلامی نُدوشَن (زادهٔ ۱۳۰۴ش/۱۹۲۵م، ندوشن، یزد در ٩۵ کیلومتری شهرستان ورزنه اصفهان) شاعر، منتقد، نویسنده، مترجم و پژوهشگر ایرانی است.
محتویات
زندگی[ویرایش]
تحصیلات اولیه[ویرایش]
محمدعلی اسلامی ندوشن در سال ۱۳۰۴ در ندوشن (یزد)، در خانواده‌ای با بضاعت متوسط به دنیا آمد. پدرش خیلی زود درگذشت و او ناگزیر، روی پای خویش ایستاد. تحصیلات ابتدایی را نخست در مدرسه «ناصرخسرو» ندوشن، و سپس در مدرسه «خان» یزد پی‌گرفت. بعد از آن به دبستان «دینیاری» رفت و تا کلاس سوم متوسطه را در دبیرستان «ایرانشهر» یزد گذراند. در سال ۱۳۲۳ به تهران عزیمت کرد؛ ابتدا بقیه دوره متوسطه را در دبیرستان البرز به پایان رساند[۱] و آنگاه برای ادامه تحصیل وارد دانشکده حقوق دانشگاه تهران شد و به دریافت لیسانس نائل آمد.[۲] وی شعر سرایی را از حدود ۱۲ سالگی آغاز کرد و پس از ورود به تهران نیز، در دوران دبیرستان، حرفه‌ای‌تر شعر می‌سرود. او در این زمان، بعضی از قطعات شعری خود را در مجله سخن منتشر کرد.
سفر به اروپا[ویرایش]
وی در دههٔ سوم زندگی‌اش، به منظور تکمیل تحصیلات به اروپا عزیمت نمود. مدت ۵ سال در فرانسه و انگلستان به تحصیل و کسب دانش پرداخت و سرانجام با دفاع از پایان‌نامهٔ خود با عنوان «کشور هند و کامنولث» به دریافت درجهٔ دکتری حقوق بین‌الملل، از دانشکده حقوق دانشگاه سوربن فرانسه توفیق یافت. فعالیت‌های اسلامی ندوشن در دوران تحصیل در اروپا، بیشتر آشنایی با زبان فرانسه و شرکت در سخنرانی‌های دانشگاه سوربن بود و به جز چند داستان کوتاه و چند قطعه شعر و پایان‌نامه دکتری‌اش، چیز دیگری ننوشت.
بازگشت به ایران[ویرایش]
محمدعلی اسلامی ندوشن در سال ۱۳۳۴ به ایران بازگشت و چند سالی در سمت قاضی دادگستری مشغول به خدمت شد. وی پس از ترک خدمت در دادگستری، به تدریس حقوق و ادبیات در برخی دانشگاه‌ها و آموزشگاه‌های عالی از جمله: دانشگاه ملی، مدرسه عالی ادبیات، مدرسه عالی بازرگانی و مؤسسه علوم بانکی پرداخت. در سال ۱۳۴۸ به دعوت فضل‌الله رضا (رئیس وقت دانشگاه تهران) به همکاری با دانشگاه تهران دعوت شد و براساس تألیفاتی که در زمینه ادبیات انتشار داده بود، جزو هیئت علمی دانشکده ادبیات دانشگاه تهران قرار گرفت و تدریس دروس «نقد ادبی و سخن سنجی»، «ادبیات تطبیقی»، «فردوسی و شاهنامه»، «شاهکارهای ادبیات جهان» را در دانشکده ادبیات، و تدریس «تاریخ تمدن و فرهنگ ایران» را در دانشکده حقوق برعهده گرفت و تا سال ۱۳۵۹ که به انتخاب خود از دانشگاه تهران بازنشسته شد، بدین مهم اشتغال داشت. وی اکنون در دانشکده ادبیات دانشگاه تهران و در مقطع دکتری ادبیات، به تدریس «مکتب‌های ادبی جهان» می‌پردازد.
محمدعلی اسلامی ندوشن، در شمار شاعران توانا و نویسندگان برجستهٔ ایرانی است. وی به رغم توانایی‌های شعری‌اش، از زبان شعر کمتر استفاده کرده، و بیشتر به تألیف آثار انتقادی و تحلیلی پرداخته‌است؛ اما آنچه از سروده‌های وی چاپ شده و در دسترس قرار گرفته‌است، نمودار ذوق سرشار و قریحهٔ تابناک او در شاعری می‌باشد.
وی بیشتر اوقات خود را صرف در تحقیق آثار علمی و ادبی ایران و ترجمه آثار نویسندگان جهان کرده‌است. مقالات متعددی از وی در مجلات «پیام نو»، «مجله سخن»، «یغما»، «راهنمای کتاب» و «نگین» چاپ شده‌است. در یکی از همین مقالات به انتقاد از نظام آموزشی دانشگاه‌ها بعد از سال ۱۳۴۷ پرداخت.[۳]
محمدعلی اسلامی ندوشن، برخی از آثار خود را با امضای مستعار «م. دیدهور» چاپ و منتشر ساخته‌است. کتاب «ابر زمانه و ابر زلف» وی در سال ۱۳۴۲ به عنوان کتاب برگزیده سال از سوی انجمن کتاب انتخاب شد. اسلامی ندوشن در مدت ۵۰ سال بیش از ۴۵ کتاب و صدها مقاله در باب فرهنگ و تاریخ ایران و ادبیات فارسی به رشتهٔ تحریر درآورده‌است. تأسیس فرهنگ‌سرای فردوسی و انتشار فصل‌نامهٔ هستی از اقدامات او در زمینهٔ اعتلای فرهنگ و ادب فارسی می‌باشد. شیرین بیانی استاد تاریخ دانشگاه تهران و نویسنده چندین کتاب تاریخی، همسر اوست.
نمونهٔ اشعار[ویرایش]
- تو را بینم که چون یک خرمن صبح
- به بالا می‌روی آرام و آرام
- من اینجا دیر ماندم، دور ماندم
- به زنجیر امید ناسرانجام
- تو بودی ، من نبودم (اول تایپ شده بود :تو بودی و من نبودم....وجود واو مخلّ وزن شعر است.به جای واو باید ویرگول قرار گیرد:عباس خوش عمل کاشانی)
نمونهٔ متن[ویرایش]
من در قعر ضمیر خود احساسی دارم و آن این که رسالت ایران به پایان نرسیده‌است و شکوه و خرمی او به او باز خواهد گشت. من یقین دارم که ایران می‌تواند قد راست کند و آنگونه که درخور فرهنگ تمدن و سالخوردگی اوست نکته‌های بسیاری به جهان بیاموزد.
کتاب‌شناسی[ویرایش]
تألیف[ویرایش]
- «گ‍ن‍اه» (مجموعه شعر)، بی‌جا: بینا، ۱۳۲۹.
- «چشمه» (مجموعه شعر)، تهران: تابان، ۱۳۳۵.
- «ایران را از یاد نبریم» (مجموعه مقالات)، تهران: مجله یغما، ۱۳۴۰.
- «اَب‍رِ زمانه و اَب‍رِ زلف (نمایشنامه)، تهران: راهنمای کتاب، ۱۳۴۲ .
- «به دن‍ب‍ال سایه ه‍م‍ای» (مجموعه مقالات)، تهران: یغما، ۱۳۴۴.
- «ایران را از یاد نبریم» (مجموعه مقالات)، تهران: یغما، بی‌تا.
- «افسانه و اف‍س‍ون» (داستان)، با نام مستعار م. دیدهور، تهران: جوانه، ۱۳۴۵.
- «جام جهان‌بین» (مجموعه مقالات ادبی)، تهران: ک‍ت‍اب‍خ‍ان‍ه ای‍ران‍م‍ه‍ر، ۱۳۴۶.
- «زندگی و مرگ پهلوانان در شاهنامه»، تهران: انجمن آثار ملی، ۱۳۴۸.
- «داستان داستان‌ها: رستم و اسفندیار در شاهنامه»، تهران: انجمن آثار ملی، ۱۳۵۱.
- «ص‍ف‍ی‍ر س‍ی‍م‍رغ» (ی‍ادداش‍ت‌ه‍ای سفر)، تهران: توس، ۱۳۵۲.
- «درباره رستم و سهراب بنیاد شاهنامه»، تهران: یغما، ۱۳۵۳
- «آواه‍ا و ای‍م‍اه‍ا (مجموعه مقالات ادبی)، تهران: توس، ۱۳۵۴.
- «فرهنگ و ش‍ب‍ه‌ف‍ره‍ن‍گ»، تهران: توس، ۱۳۵۴؛ ب‍خ‍ش اول کتاب منتشرشده در مجله یغما، ۱۳۴۹.
- «در کشور ش‍وراه‍ا: ی‍ادداش‍ت‌ه‍ای سفر ات‍ح‍اد ج‍م‍اه‍ی‍ر ش‍وروی، تهران: توس، ۱۳۵۴.
- «درباره آم‍وزش»، تهران: توس، ۱۳۵۶.
- «پ‍ن‍ج‍ره‌ه‍ای ب‍س‍ت‍ه (مجموعه چند داستان)»، تهران: توس، ۱۳۵۷.
- «گ‍ف‍ت‍ی‍م و ن‍گ‍ف‍ت‍ی‍م» (مجموعه مقالات)، بی‌جا، ۱۳۵۴؛ تهران: یزدان، ۱۳۶۲.
- «نوشته‌های بی‌سرنوشت»، تهران: جاویدان، ۱۳۵۶.
- «ذک‍ر م‍ن‍اق‍ب حقوق ب‍ش‍ر در جهان سوم»، تهران: توس، ۱۳۵۷.
- «گ‍ف‍ت‍گ‍وه‍ا (مجموعه گ‍ف‍ت‌وش‍ن‍وده‍ا)، تهران: توس، ۱۳۵۷.
- «دی‍دن دگ‍رآم‍وز ش‍ن‍ی‍دن دگ‍رآم‍وز (گ‍زی‍ده ش‍ع‍ره‍ای محمد اقبال)، انتخاب و مقدمه، تهران: امیرکبیر، ۱۳۵۷.
- «ک‍ارن‍ام‍ه سفر چ‍ی‍ن، تهران: امیرکبیر، ۱۳۶۲.
- «روزها» (س‍رگ‍ذش‍ت)، چهار جلد، تهران: یزدان، ۱۳۸۵-۱۳۶۳.
- م‍اج‍رای پ‍ای‍ان‌ن‍اپ‍ذی‍ر ح‍اف‍ظ (نقد ادبی)، تهران: یزدان، ۱۳۶۸.
- «س‍خ‍ن‌ه‍ا را ب‍ش‍ن‍وی‍م» (مجموعه مقالات)، تهران: شرکت سهامی انتشار، ۱۳۶۹.
- «سرو س‍ای‍ه‌ف‍ک‍ن: درب‍ارۀ فردوسی و شاهنامه»، با خطاطی غلامحسین امیرخانی، تهران: انجمن خ‍وش‍ن‍وی‍س‍ان ایران، ۱۳۷۰.
- «ایران، ل‍وک‌ِ پ‍ی‍ر» ب‍ه‌ه‍م‍راه ت‍رج‍م‍ۀ نمایشنامه «ایرانیان» آس‍ی‍خ‍ل‍ی‍وس [آیسخولوس] (اشیل)، تألیف و ترجمه، تهران: پ‍رواز، ۱۳۷۰.
- «ن‍امۀ ن‍ام‍ور: گ‍زی‍ده شاهنامه فردوسی، انتخاب و ت‍وض‍ی‍ح، تهران: سخن، ۱۳۷۰.
- «آوی‍زه س‍خ‍ن‌ه‍ا» (اف‍زوده به کتاب «س‍خ‍ن‌ه‍ا را ب‍ش‍ن‍وی‍م»)، تهران: شرکت سهامی انتشار، ۱۳۷۱.
- «آزادی م‍ج‍س‍م‍ه (درب‍ارۀ ای‍الات م‍ت‍ح‍ده ام‍ری‍ک‍ا)، تهران: یزدان، ۱۳۷۳.
- «م‍رزه‍ای ن‍اپ‍ی‍دا» (مجموعه مقالات)، تهران: یزدان، ۱۳۷۶.
- «ایران و ی‍ون‍ان در ب‍س‍ت‍ر باستان (ایران، ل‍وک‌ِ پ‍ی‍ر، «ایرانیان» از آی‍س‍خ‍ی‍ل‍وس، ایران و ی‍ون‍ان به گ‍واه‍ی شاهنامه و ای‍ل‍ی‍اد، تألیف و ترجمه، تهران: شرکت سهامی انتشار، ۱۳۷۸.
- «ایران چ‍ه ح‍رف‍ی برای گفتن دارد؟»، تهران: شرکت سهامی انتشار، ۱۳۷۸.
- مثنوی معنوی، مولوی، مقدمه، با خطاطی علی سجادی، تهران: انجمن خ‍وش‍ن‍وی‍س‍ان ایران، ۱۳۷۹.
- «ک‍ارن‍ام‍ۀ چ‍ه‍ل‌س‍ال‍ه: گ‍زی‍ده ن‍وش‍ت‍ه‌ه‍ا در زمینه اج‍ت‍م‍اع و فرهنگ از سال ۱۳۳۷ تا ۱۳۷۷»، تهران: یزدان، ۱۳۸۰.
- «ه‍ش‍دار روزگ‍ار و چند مقاله دیگر»، تهران: شرکت سهامی انتشار، ۱۳۸۰.
- «ن‍اردان‍ه‌ه‍ا: گ‍زی‍ده‌ای از رب‍اع‍ی‌ه‍ای فارسی»، مقدمه، انتخاب و ت‍وض‍ی‍ح، تهران: ن‍غ‍م‍ه زندگی، ۱۳۸۱.
- «چهار س‍خ‍ن‍گ‍وی وج‍دان ایران (فردوسی، مولوی، س‍ع‍دی، ح‍اف‍ظ)»، تهران: ق‍طره، ۱۳۸۱.
- «ایران و جهان از ن‍گ‍اه شاهنامه»، مقدمه، ش‍رح و ت‍وض‍ی‍ح، تهران: امیرکبیر، ۱۳۸۱.
- «ب‍اران ن‍ه رگ‍ب‍ار: گ‍زارش‍ی از چ‍ه‍ل و دو کتاب»، تهران: ن‍غ‍م‍ه زندگی، ۱۳۸۲.
- «ت‍أم‍ل در ح‍اف‍ظ: ب‍ررس‍ی هفتادوهفت غ‍زل در ارت‍ب‍اط با تاریخ و فرهنگ ایران، تهران: یزدان، ۱۳۸۲.
- «ب‍ازت‍اب‌ه‍ا» (سفرنامه)، تهران: آرم‍ان، ۱۳۸۳.
- «ی‍گ‍ان‍گ‍ی در چ‍ن‍دگ‍ان‍گ‍ی»، تهران: آرم‍ان، ۱۳۸۳.
- «از رودک‍ی تا بهار: درب‍ارۀ ب‍ی‍س‍ت‌ودو شاعر بزرگ ایران»، تهران: ن‍غ‍م‍ه زندگی، ۱۳۸۳.
- «ک‍ل‍م‍ه‌ه‍ا» (کلمات قصار)، تهران : واژه‌آرا، ۱۳۸۷.
- «بهار در پاییز: سفینه هفتادوهفت رباعی، تهران: یزدا، ۱۳۸۸.
- «راه و بی‌راه» (مجموعه مقالات)، تهران: شرکت سهامی انتشار، ۱۳۸۸.
- «دیروز، امروز، فردا (مجموعه مقالات مجلۀ هستی)، تهران: شرکت سهامی انتشار، ۱۳۸۸.
- «گفتن نتوانیم نگفتن نتوانیم»، تهران: شرکت سهامی انتشار، ۱۳۹۲.
- «دیباچه‌ها: برگرفته از کتاب‌های دکتر محمدعلی اسلامی‌ندوشن» به اهتمام حسین مسرت، تهران: شرکت سهامی انتشار، ۱۳۹۲.
- «شهرزاد قصه‌گو»، تهران: شرکت سهامی انتشار، ۱۳۹۲.
- «برگریزان» (مجموعه مقالات)، تهران: یزدان، ۱۳۹۴.
- «سرو سخنگو: تک‌بیت‌هایی از چهار شاعر بزرگ ایران»، گزینش و مقدمه، تهران: یزدان، ۱۳۹۴.
- «یاد یاران: نامه‌ها»، تهران: یزدان، ۱۳۹۴.
ترجمه[ویرایش]
- «ب‍ه‍ت‍ری‍ن اشعار هنری لان‍گ‌ف‍ل‍و»، تهران: سخن، ۱۳۳۷.
- «ش‍ور زندگی: م‍اج‍رای زندگی ون‍س‍ان ون‍گ‍وگ ن‍ق‍اش ه‍ل‍ن‍دی» (عنوان چاپ اول: سوز زندگی)، ای‍روی‍ن‍گ اس‍ت‍ون، تهران: سخن، ۱۳۳۸.
- «ملال پ‍اری‍س و ب‍رگ‍زی‍ده‌ای از گ‍ل‌ه‍ای ب‍دی، شارل بودلر، تهران: ب‍ن‍گ‍اه ترجمه و ن‍ش‍ر کتاب، ۱۳۴۱.
- «عمر خیام»، هارولد لمب، تهران: امیرکبیر، ××۱۳.
- «آن‍ت‍ون‍ی‍وس و ک‍ل‍ئ‍وپ‍ات‍را، ویلیام شکسپیر، تهران: یزدان، ۱۳۶۳.
- «پ‍ی‍روزی آی‍ن‍ده دم‍وک‍راس‍ی، توماس مان، ج‍ام‍ی، ۱۳۶۹.
منابع[ویرایش]
پیوند به بیرون[ویرایش]
 |
مجموعه‌ای از گفتاوردهای مربوط به محمدعلی اسلامی ندوشن در ویکی‌گفتاورد موجود است. |
- وبگاه رسمی محمد علی اسلامی ندوشن
- زندگینامه محمدعلی اسلامی ندوشن همشهری آنلاین
- دکتر محمد علی اسلامی ندوشن یادیار
- مقالات اسلامی ندوشن (۲۲۰ مقاله) پایگاه مجلات تخصصی نور
_-_Walters_W60276B_(cropped).jpg)
- استادان دانشگاه اهل ایران
- افراد زنده
- اهالی یزد
- ایران‌شناسان اهل ایران
- برگزیدگان جشنواره فارابی
- پژوهشگران ادبیات فارسی
- دانشآموختگان دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران
- دانشآموختگان دانشگاه پ‍اری‍س
- دانشآموختگان دبیرستان البرز
- زادگان ۱۳۰۴
- زادگان ۱۹۲۵ (میلادی)
- سفرنامهنویسان اهل ایران
- شاعران مرد اهل ایران
- شاهنامهپژوهان
- مترجمان اهل ایران
- منتقدان ادبی اهل ایران
- نویسندگان مرد اهل ایران
- وکیلان اهل ایران
