آیه مودت

آیهٔ مودت بخشی از آیه ۲۳ سوره شوری است. شیعیان این آیه را دلالت بر فضیلت اهل بیت پیامبر می‌دانند و آن را پاداش رسالت محمد فرض می‌کنند.

متن آیه مودت

ذَلِکَ الَّذِی یُبَشِّرُ اللَّهُ عِبَادَهُ الَّذِینَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ قُل لَّا أَسْأَلُکُمْ عَلَیْهِ أَجْرًا إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِی الْقُرْبَی وَمَن یَقْتَرِفْ حَسَنَةً نَّزِدْ لَهُ فِیهَا حُسْنًا إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ شَکُورٌ؛ این همان [پاداشی] است که خدا بندگان خود را که ایمان آورده و کارهای شایسته کرده‌اند [بدان] مژده داده است بگو به ازای آن [رسالت] پاداشی از شما خواستار نیستم مگر دوستی در باره خویشاوندان و هر کس نیکی به جای آورد [و طاعتی اندوزد] برای او در ثواب آن خواهیم افزود قطعاً خدا آمرزنده و قدرشناس است.

معنای واژگان

مودّت به معنای محبت داشتن و دوست داشتن است. و قربی نزدیکی در نسب و خویشاوندی رحمی است.

شان نزول

تمام مفسران شیعه و بسیاری از مفسران اهل سنت از ابن عباس نقل کرده‌اند که پس از هجرت پیامبر به مدینه، انصار دربارهٔ اداره نظام اسلامی گفتگو کردند. آنان تصمیم گرفتند نزد محمد بروند و بگویند: اگر برای پیشرفت اسلام و اداره جامعه نو بنیاد خویش نیاز اقتصادی و مالی داشته باشید، همه ثروت و امکانات ناچیز ما در اختیار شماست. هرگونه مصلحت بدانید و در آن تصرف کنید که سبب افتخار ما است. در اینجا بود که آیه مودت بر محمد نازل شد.

مصادیق "قربی

روحانیون شیعه معتقدند که مراد از "القربی" اهل بیت که مصداق‌های بارز آن علی، فاطمه، حسن و حسین و نُه امام پس از حسین هستند که از فرزندان آنها می‌باشند.

همچنین علامه حلی آیه مودت را چهارمین آیه دال بر امامت علی قرار داده و در ذیل آن از ابن عباس نقل کرده که وقتی آیه مودت نازل شد، گفتند: ای رسول خدا، خویشانی که مودتشان بر ما واجب است چه کسانی هستند؟ پیامبر گفت: "علی و فاطمه و حسن و حسین."

روایات

از سجاد راجع به آیه مودت سؤال شد، او در این باره گفت: "مراد از آیه مودت، دوست داشتن ما ست که اهل بیت محمد می‌باشیم."

از محمد باقر نقل شده است که امامان مصداق آیه مودت می‌باشند.

جعفر صادق نیز گفت: "آیه مودت در شان ما اهل بیت اصحاب کساء نازل شد."

حاکم حسکانی از علمای اهل سنت، هفت روایت را در ذیل این آیه گرد آورده است که منظور از "القربی" را علی و فاطمه و حسن و حسین می‌داند.

همچنین احمد بن حنبل روایت می‌کند: هنگامی که آیه "قل لاّ اسئلکم..." نازل شد، اصحاب به پیامبر گفتند: ای رسول خدا! خویشاوندان تو که مودت آنها بر ما واجب است کیانند؟ فرمود: علی و فاطمه و دو فرزندانشان و این سخن را سه بار تکرار کرد.