محرم (خویشاوند)

مَحرَم اصطلاحی در فقه اسلامی است که شامل گروهی از خویشاوندان نزدیک می‌شود که ازدواج با آن‌ها حرام است.

محارم به سه گروه؛ محارم نَسَبی (شامل؛ مادر/پدر و اجداد، فرزندان و نوادگان، خواهر/برادر، فرزندان خواهر/برادر) که از زمان تولد رابطه محرمیت با آن‌ها برقرار است، محارم سببی که بر اثر ازدواج ایجاد می‌شوند (شامل؛ مادر/پدر ِ همسر، فرزند/نوه ِ همسر، همسر ِ فرزند، همسر ِ پدر/مادر ) و محارم رضاعی (که مشابه محارم نسبی است) تقسیم می‌شوند.

رابطه محرمیت،در تمامی موارد همیشگی است یعنی ازدواج با مادر زن تا همیشه حرام خواهد بود حتی در صورت جدایی از همسر یا مرگ او. اما در مورد خواهرزن/شوهر خواهر محرمیت در صورت پایان رابطه زوجیت

در نمودار خویشاوندی بالا، محرم‌ها سایه‌دار هستند. البته همه محارم -به‌ویژه محارم ناتنی و رضاعی- در این نمودار وجود ندارند.

دست دادن،یا بوس کردن با نامحرم مطلقاً ممنوع است (بوس کردن حرام است). از نظر مراجع، برای گفتگوی زن و مرد نامحرم، فرقی بین گفت و گوی مستقیم و از راه دور وجود ندارد و هیچ تفاوتی در حکم نمی کند و در هر دو مورد، اگر با قصد لذت و ترس افتادن به حرام باشد، اشکال دارد.

محارم نسبی(خونی)

خویشاوندی نسبی عبارت است از خویشاوندی که از تولد یکی از دیگری حاصل شود یا دو نفر که از یک منشا به وجود آمده باشند.

محارم مرد

ازدواج مرد با این افراد حرام است:

• مادر، مادربزرگ مادری و پدری، به بالا
• دختر، نوه‌های دختری و پسری به پایین
• خواهر
• دختر برادر و خواهر، و نوادگان آن‌ها
• عمه و خاله، و عمه‌ها و خاله‌های پدر و مادر، و عمه و خالهٔ اجداد

محارم زن

ازدواج زن با این افراد حرام است:

• پدر، پدربزرگ پدری و مادری، به بالا
• پسر، نوه، نتیجه، نبیره، ...
• برادر
• پسر خواهر و پسر برادر، و فرزندان و نوادگان آن‌ها
• عمو، دایی، عموها و دایی‌های پدر و مادر، عمو و دایی اجداد

محارم سببی

مقالهٔ اصلی: خویشاوندی سببی

خویشاوندی، ممکن است ناشی از ازدواج باشد. این خویشاوندی را سببی می‌گویند.

محارم مرد

ازدواج مرد با این افراد حرام است:

• مادر و مادربزرگ‌های زن به بالا
• دختر زن (نادختری) و نوه‌های او تا آخر (اگر مرد با زنی ازدواج کند که از شوهر سابق خود دختر دارد، با صرف عقد کردن، این دختر بر شوهر دوم مَحرم نمی‌شود، بلکه محرمیت بین این دختر و شوهر دوم مادرش، بعد از وقوع نزدیکی بین آن زن و شوهر حاصل می‌شود.)
• زن پدر(نامادری)
• زن پسر (عروس)
• نواده‌های پسری زن تا آخر

محارم زن

ازدواج زن با این افراد حرام است:

• پدر و پدر بزرگ‌های شوهر به بالا
• پسرشوهر (ناپسری) و نوه‌های او تا آخر
• شوهر مادر (ناپدری)
• نواده‌های دختری شوهر تا آخر

محارم رضاعی(شیری)

مقالهٔ اصلی: خویشاوندی رضاعی

رضاع به معنی شیر خوردن است، طبق شرایطی که در شریعت اسلامی مشخص شده‌است. خویشاوندی رضاعی یعنی خویشاوندی که بین طفل شیر خوار و زنی که او را شیر داده است و بین هر یک از آن‌ها با خویشان دیگر پیدا می‌شود.

• محارم در خویشاوندی رضاعی مشابه با خویشاوندی نسبی است. مثلاً همان طور که در آنجا ازدواج با پدر، مادر، و اجداد ممنوع است و محرمیت برقرار، در قرابت رضاعی نیز چنین است..

واژه‌های محارم درقرآن

به فرهنگ موضوعی قرآن مراجعه شود

جستارهای وابسته

• خویشاوندی سببی
• خویشاوندی رضاعی