صدیق صفیزاده
صدیق صفیزاده (بورهکهیی) | |
---|---|
نام اصلی | صدیق صفیزاده |
زاده | ۱۳۲۲ زرینه ورمزیار، استان کردستان |
نام(های) دیگر | صدیق بورهکهیی |
زمینه کاری | زبان و ادبیات کردی، تاریخ |
ملیت | ایران |
صدیق صفیزاده (بورهکهیی) (۱۳۲۲ در زرینه ورمزیار - ) نویسنده، مترجم، فرهنگنویس، شاعر، پژوهشگر ادبیات و تاریخ کرد اهل ایران است. صفیزاده بیش از هر چیز به دلیل تصحیح متون کلاسیک ادبیات کردی، ترجمۀ برخی آثار فارسی به زبان کردی و نیز نگارش فرهنگهای واژگان کردی-فارسی ماد و بورهکهیی شناخته شده است.[۱] صدیق صفیزاده قرآن را به کردی سورانی ترجمه کرده و همچنین تفسیری به زبان کردی بر جزء سیام قرآن نوشته که با نام تفسیر بورهکهیی شناخته شده است.[۲] او برگزیدهای از اشعار مولوی، شاهنامۀ فردوسی و خیام را به کردی سورانی ترجمه کرده است. صفیزاده همچنین پژوهشهایی در رابطه با دین یارسان انجام داده[۳] و علاوه بر چاپ کتابهایی دربارۀ شخصیتهای دینی یارسان، نسخهای از کتاب سرانجام را نیز تصحیح و با عنوان نامۀ سرانجام منتشر کرده است.[۴] سرانجام به تصحیح صدیق صفیزاده با انتقادات وسیعی مواجه شده و مورد قبول پیران و مسندنشینان یارسان قرار نگرفته است.
زندگی
صدیق صفیزاده در سال ۱۳۲۲ در روستای زرینه ورمزیار در بخش مرکزی شهرستان دیواندره در استان کردستان به دنیا آمد. در تکاب به مدرسه رفت و دورۀ ابتدایی را در آنجا به پایان رساند. در سال ۱۳۳۵ و در زمانی که ۱۳ سال داشت، به دلیل مهاجرت خانوادهاش به عراق رفت و در آنجا تحصیلاتش را به پایان رساند. صفیزاده در دانشگاه بغداد در رشتۀ زبان و ادبیات عربی به تحصیل پرداخت و از ان دانشگاه فارغالتحصیل شد. پس از پایان درسش در سال ۱۳۴۳ به ایران بازگشت و به استخدام ارتش درآمد. او همزمان با خدمت در ارتش به تحصیل دروس مذهبی پرداخت و در رشتههای فقه و تفصیر نزد شیخ محمد شیخالاسلام تحصیل کرد و در نهایت در فقه اهل سنت به درجۀ اجتهاد رسید. پس از آن در دانشگاه تهران به تدریس زبان و ادبیات فارسی پرداخت. در آن دوران با برخی از چهرههای ناسیونالیست ایرانی مانند ابراهیم پورداوود و بهرام فرهوشی در ارتباط قرار گرفت و تحت تأثیر آنها به آموختن زبانهای باستانی و تحقیق دربارۀ ادیان دست زد. او کتابهای بسیاری به رشتۀ تحریر درآورده و آثار بسیاری را از ادبیات کلاسیک کردی تصحیح و منتشر کرده است.[۵]
آثار
یارسان
- صفیزاده، صدیق، اهل حق: پیران و مشاهیر، ویراستار مجتبی مقدسی، تهران: حروفیه، ۱۳۸۷.
- صفیزاده، صدیق، بزرگان یارسان (اهل حق)، سنندج: صدیق بورهکهیی (صفیزاده)، ۱۳۵۲.
- صفیزاده، صدیق، دانشنامۀ نامآوران یارسان: شامل مشاهیر و چهرههای ادبی، احوال و آثار آنان، تهران: هیرمند، ۱۳۷۶.
- صفیزاده، صدیق، مشاهیر اهل حق، تهران: کتابخانه طهوری، ۱۳۶۰.
- صفیزاده، صدیق، نوشتههای پراکنده دربارۀ یارسان (اهل حق)، به انضمام فرهنگ لغات گورانی، تهران: عطائی، ۱۳۶۱.
- صفیزاده، صدیق، نامۀ سرانجام (کلام خزانه): یکی از متون کهن یارسان (اهل حق)، متن مصحح و ترجمۀ آن به زبان فارسی، با مقدمه و حاشیه و تفسیرها و اصطلاحات عرفانی به همراه یادداشتهای زبانشناسی و فرهنگ گورانی، تهران: هیرمند، ۱۳۷۵؛ تهران: سفیر اردهال، ۱۳۹۷.
- صفیزاده، صدیق، دورۀ بهلول: یکی از متون کهن یارسان، تهران: طهوری، ۱۳۶۳.
- دورۀ هفتوانه جزوی از نامه مینوی سرانجام، تفسیر و تألیف صدیق صفیزاده (بورهکهئی)، تهران: طهوری، ۱۳۶۱.
- ایل بیگی جاف، پێشبینییهکانی عێلبهگی جاف، کوکردنهوه و شیکردنهوهی صدیق بورهکهیی (صفیزاده)، [بیجا: بینا]، ۱۳۶۰؛ سنندج: زیبا (چاپخانه)؛ سنندج: صدیق بورهکهیی (صفیزاده)، ۱۳۸۲؛ تهران: عطایی، ۱۳۷۳.
- لرستانی، الماس بن محمد، پێشبینییهکانی خان ئهڵماس، گردآورنده صدیق صفیزاده (بورهکهیی)، سنندج: [بی نا]، ۱۳۶۹.
- درویش اجاق، پیشگوییهای درویش اجاق، مترجم صدیق صفیزاده، تهران: آشیانه کتاب، عطائی، ۱۳۸۱.
تصحیح متون ادبیات کردی
- خانای قبادی، خسرو و شیرین خانایقبادی، ویراستۀ م. اورنگ، باهمکاری صفیزاده (بورهکهئی)، [بیجا: بینا]، تهران: چاپخانۀ چهر، ۱۳۴۸.
- خانای قبادی، خهسرهو و شیرینی خانای قوبادی، ساغکردنهوه و کوکردنهوه هی صدیق بورهکهیی (صفیزاده)، سنندج: صدیق بورهکهیی (صفیزاده)، ۱۳۶۹.
- بیسارانی، مصطفیبن قطبالدین، دیوانی بیسارانی، ئاماده کردن و ساغ کردنهوهی صدیق صهفیزاده، سنندج: کردستان، ۱۳۸۱.
- مولوی، عبدالرحیمبن سعید، دیوانی مهولهوی، ساغکردنهوهی صدیق بورکهیی (صفیزاده)، [بیجا]: حیدری، ۱۳۶۹.
تصحیح متون فارسی
- مستوره کردستانی، ماه شرفبنت ابوالحسن، دیوان مستوره کردستانی، ویراسته صدیق صفیزاده (بورهکهئی)، تهران: امیربهادر، ۱۳۷۷.
تاریخ ادبیات کردی
- صفیزاده، صدیق، تهڵای دهستهوشار، یا میژووی بویژانی ههوشار، [بیجا]: حیدری، ۱۳۶۹.
- صفیزاده، صدیق، کُردی بیاموزیم، تهران: بنیاد نیشابور، نشر بلخ، ۱۳۶۰.
- صفیزاده، صدیق، مێژووی وێژهی کوردی، بانه: ناجی، ۱۳۷۰.
تاریخ ادبیات فارسی
- صفیزاده، صدیق، تاریخ ادبیات ایران، ۳ مجلد، تهران: عابد، ۱۳۸۲.
- صفیزاده، صدیق، پارسیگویان کُرد، صدیق صفیزاده، ۱۳۶۶.
تاریخ
- صفیزاده، صدیق، تاریخ پنج هزار سالۀ ایران، ۲ مجلد، تهران: آرون، ۱۳۸۲.
- صفیزاده، صدیق، تاریخ فلاسفۀ ایران، تهران: اندیشۀ خلاق، ۱۳۸۶.
- صفیزاده، صدیق، تاریخ کُرد و کُردستان، تهران: آتیه، ۱۳۷۸.
- صفیزاده، صدیق، تاریخ موسیقی کُردی، تهران: بهنام، ۱۳۷۷.
- صفیزاده، صدیق، صلاحالدینی ئهیووبی: رۆڵهی نهمری کورد، تهران: عطائی، ۱۳۶۱.
- صفیزاده، صدیق، کورش و داریوش بزرگ، تهران: کمال اندیشه تهران، ۱۳۸۵.
پژوهش مردمشناختی
- صفیزاده، صدیق، طب سنتی در میان کُردان، تهران: عطائی، ۱۳۷۵.
- صفیزاده، صدیق، نوروز در میان کُردها، [بیجا: بی نا]، [تهران]: چهر(چاپخانه)، ؟؟۱۳.
- صفیزاده، صدیق، هۆزی گهڵاڵی، صدیق صفیزاده، ۱۳۷۸.
تفسیر قرآن
- صفیزاده، صدیق، تهفسیری بورهکهیی: له سهر جزمی سیههمی قورئانی پیروز (تفسیر بورهکهیی بر جزء سیام قرآن کریم)، تهران: امیرکبیر، ۱۳۶۴.
ترجمه کُردی
- قرآن. کردی-عربی، ألقرآنالکریم، ترجمۀ صدیق صفیزاده، تهران: شرکت تعاونی کارآفرینان فرهنگ و هنر، ۱۳۸۸.
- زنجانی، ابوعبدالله، مێژووی قورئان، وهرگێڕاوی صدیق بورهکهیی (صفیزاده)، تهران: ڕێکخراوی ڕاگهیاندنی ئیسلامی (سازمان تبلیغات اسلامی)، ۱۳۶۶.
- علیبن ابی طالب، ڕێی ڕهوان بێژی (نهجالبلاغه)، ۲ مجلد، [گردآورنده سید رضی، وهرگیراوی صدیق بورهکهیی (صفی زاده)، بهراوردکار نزام سالهحی، سنندج: پرتوبیان، ۱۳۸۴.
- مولوی، جلالالدین محمدبن محمد، دیوانی مهولهوی، ساغ کردنهوهی صدیق بورهکهیی (صفیزاده)، [تهران]: حیدری، ۱۳۶۹.
- مطهری، مرتضی، داستانی ڕاستان، نووسراوی مورتهزا موتهههری، وهرگیراوی صدیق بورهکهیی (صفیزاده)، تهران.
- فردوسی، ابوالقاسم، شانامه، وهرگیراو و هونراوهی صدیق بورهکهیی، سنندج: پرتو بیان، ۱۳۸۴.
- فواد، کمال، یادداشتهای انتقادی دربارۀ کتاب خلاصۀ تاریخ کرد و کردستان نوشته شادروان محمدامین زکی (۱۳۶۷ - ۱۲۹۷ هجری)، ترجمۀ صدیق صفیزاده، تهران: صدیق صفیزاده، ۱۳۸۰.
- قطب، سید، ئیمه چی ئهڵێین، صدیق بورهکهیی وهریگێڕاوهته سهر زمانی کوردی، تهران: ڕێکخراوی ڕاگهیاندنی ئیسلامی (سازمان تبلیغات اسلامی)، ۱۳۶۵.
- خیام، عمر، صفیزاده، صدیق، چوارخشتهکیهکانی خهیام، تهران.
شعر
- صفیزاده، صدیق، پیری دهریا، هونراوهی صدیق بورکهیی (صفیزاده)، [بیجا]: حیدری، ۱۳۶۹.
- صفیزاده، صدیق، زهمبیلفرۆش، هونراوهی صدیق بورهکهیی (صفیزاده)، مهاباد.
- صفیزاده، صدیق، هیوا، هونراوهی صدیق بورهکهیی (صفیزاده)، سنندج.
فرهنگ واژگان
- صفیزاده، صدیق، فرهنگ بورهکهیی: کُردی به فارسی، ۲ مجلد، تهران: نشر پلیکان، ۱۳۷۹.
- اورنگ، مراد، فرهنگ کردی، گردآوری م. اورنگ، با همکاری صفیزاده (بوره کهئی)، تهران: ۱۳۴۷.
- صفیزاده، صدیق، فرهنگ لغات عربی به کُردی و کُردی به کُردی، تهران: شرکت تعاونی کارآفرینان فرهنگ و هنر، ۱۳۸۹.
- صفیزاده، صدیق، فرهنگ ماد کردی به فارسی: شامل یک مقدمه و دو بخش، واژهها، اعلام، حاوی واژهها و اصطلاحات فصیح گویشها و گونههای کردی، تهران: عطائی، ۱۳۶۱.
- صفیزاده، صدیق، واژههای همانند در پهلوی و کردی: دارای ۱۵۹۱ واژه پهلوی، [بیجا: بینا، ۱۳۵۰].
منابع
- ↑ صفیزاده، صدیق، فرهنگ ماد کردی به فارسی: شامل یک مقدمه و دو بخش، واژهها، اعلام، حاوی واژهها و اصطلاحات فصیح گویشها و گونههای کردی، تهران: عطائی، ۱۳۶۱. ص ۱۹.
- ↑ صفیزاده، صدیق، تهفسیری بورهکهیی: له سهر جزمی سیههمی قورئانی پیروز (تفسیر بورهکهیی بر جزء سیام قرآن کریم)، تهران: امیرکبیر، ۱۳۶۴؛ ص ۵.
- ↑ صفیزاده، صدیق، نوشتههای پراکنده دربارۀ یارسان (اهل حق)، به انضمام فرهنگ لغات گورانی، تهران: عطائی، ۱۳۶۱؛ ص ۸.
- ↑ صفیزاده، صدیق، نامه سرانجام (کلام خزانه): یکی از متون کهن یارسان (اهل حق)، متن مصحح و ترجمۀ آن به زبان فارسی، با مقدمه و حاشیه و تفسیرها و اصطلاحات عرفانی به همراه یادداشتهای زبانشناسی و فرهنگ گورانی، تهران: هیرمند، ۱۳۷۵؛ ص ۱۴.
- ↑ صفیزاده، صدیق، نامۀ سرانجام: کلام خزانه، یکی از متون کهن یارسان (اهل حق)، تهران: سفیر اردهال، ۱۳۹۷؛ بیوگرافی صدیق صفیزاده، پشت جلد.
پیوند به بیرون
- افراد زنده
- اهالی تکاب
- پژوهشگران اهل ایران
- تاریخنگاران اهل ایران
- زادگان ۱۳۲۲
- کردشناسان
- کردهای اهل ایران
- اسلامشناسان اهل ایران
- اسلامشناسان مسلمان
- زادگان ۱۹۳۳ (میلادی)
- زبانشناسان اهل ایران
- شاعران سده ۲۰ (میلادی) اهل ایران
- شاعران کرد
- شاعران کرد اهل ایران
- شاعران کردی سورانی
- شاعران مرد اهل ایران
- شاعران مسلمان
- فرهنگنویسان اهل ایران
- مترجمان از عربی به کردی
- مترجمان از فارسی به کردی
- مترجمان اهل ایران
- مترجمان خیام
- مترجمان قرآن اهل ایران
- مترجمان قرآن به کردی
- محققان اهل ایران
- مسلمانان اهل ایران
- مسلمانان سنی اهل ایران
- مسلمانان کرد
- مصححان اهل ایران
- نویسندگان کرد اهل ایران
- نویسندگان مرد اهل ایران
- نویسندگان مرد کرد
- نویسندگان مسلمان
- فرهنگنویسان کرد