سلیمانمیرزا اسکندری
![]() عدهای از اعضای گروه فوج نجات تبریز. سال ۱۹۰۹ میلادی. | |
شاهان قاجار | |
---|---|
فتحعلی شاه | ۱۱۷۵–۱۱۶۱ |
سلیمان میرزا اسکندری (۱۲۵۵ در کرمانشاه – ۱۳۲۲) از سال ۱۲۸۵ خورشیدی در عرصه سیاسی ایران فعال و شناخته شده بودهاست. او پایهگذار و رهبر حزب سوسیالیست ایران در دهه ۱۳۰۰ و نخستین رئیس حزب تودهٔ ایران در سال ۱۳۲۰ بود.[۱]
زندگی[ویرایش]
سلیمان میرزا اسکندری فرزند محسن میرزا کفیلالدوله و او فرزند محمدطاهر میرزا، از نامدارترین مترجمان ایران در عهد قاجار بود. تحصیلات خود را در تهران به پایان رساند و سپس وارد ادارهٔ نظمیه شد. پس از آن سمتهای مختلفی را عهدهدار بود و چند بار نیز وکیل مجلس شد. مدتی هم سمت وزارت فرهنگ را داشت.
سلیمان میرزا شغل دولتی خود را بعد از سال ۱۳۰۵ از دست داد و بر خلاف بیشتر اشراف قاجار، در حالی که هیچ گونه درآمدی نداشت مجبور شده بود تا معاش خود را از راه خرده فروشی تأمین کند.[۲]
او همراه کسانی چون سید حسن تقیزاده و محمدامین رسول زاده و سیدمحمدرضا مساوات حزب دموکرات را بنیان نهاد و روزنامه ایران نو را انتشار داد. سلیمان میرزا اسکندری یکی پایهگذار سوسیالیسم در ایران است.[۱] آنگاه که اجتماعیون عامیون معنای سوسیالیسم مردمسالار را میداد و ترجمهای بود از «سوسیال دموکراتها». برای او مهم نبود که طرفداران سوسیالیسم نماز میخوانند یا نمیخوانند؛ مهمتر از ایمان مذهبی، ایمان به مساوات سوسیالیستی در جامعه بود.
او تا زمان مرگش در ۱۳۲۳ همچنان ریاست حزب تودهٔ ایران را برعهده داشت.[۱] سلیمان میرزا اسکندری در روز ۱۷ دی ماه سال ۱۳۲۲ درگذشت.[۳] و در امامزاده عبدالله به خاک سپرده شد.[۴]
فرقه سوسیالیست ایران[ویرایش]
بحث اتحاد سوسیالیستهای جهان از سال ۱۸۶۴ میلادی (۱۲۴۳ خ.) با تأسیس «بینالملل اول» آغاز شد. این انجمن تحت تأثیر عقاید کارل مارکس بود و پس از بروز اختلاف بین افراد تأثیرگذار در سال ۱۸۷۶ (۱۲۵۵ خ.) فروپاشید. بینالملل دوم در سالهای بعد با تفکرات سوسیال دموکراسی تجدید حیات یافت. بینالملل سوم (کمینترن) در مقابل آن به یک مجمع انترناسیونالیستی تمام عیار بدل گشت.
وقوع انقلاب سوسیالیستی در روسیه در اکتبر سال ۱۹۱۷ (۱۲۹۶ خورشیدی)، به آرایش نیروهای سیاسی در ایران شکل جدیدی بخشید. پیشتر در جریان جنگ جهانی اول در اروپا (۱۹۱۸-۱۹۱۴) که روسیه و انگلیس هر دو بیطرفی ایران را نقض کرده بودند، نمایندگان مجلس برای مقابله با این وضع به تشکیل دولتی موقت با عنوان کمیتهٔ دفاع ملی اقدام کردند و رو به غرب کشور گذاشتند تا دولت موقتشان را آنجا برپا کنند.
درپی اشغال کرمانشاه توسط روسیه در سال ۱۲۹۴ خورشیدی، فعالیت این کمیته متوقف شد و در آن زمان جمعی از اعضای حزب دموکرات و حزب اعتدالیون به قصرشیرین رفتند و بعداً در همان جا تأسیس فرقهٔ سوسیالیست ایران به رهبری سلیمان میرزا اسکندری، از مشروطهخواهان بهنام، اعلام شد.[۵]
حزب تودهٔ ایران[ویرایش]
پس از سقوط رژیم رضاشاه، سلیمان میرزا اسکندری به جمع بنیانگذاران حزب تودهٔ ایران پیوست (۱۳۲۰). برنامه و اساسنامهٔ حزب تودهٔ ایران چنان سمتگیری عام، ملی و سوسیالیستی در عرصهٔ داخلی و فاشیسمستیز و استعمارستیز در عرصهٔ داخلی و خارجی داشت که شخصیتی چون او رهبری این حزب را پذیرفت.
آثار[ویرایش]
نگارش آثاری چون جنگ اول، توطئههای دولت عثمانی، هفترنگی روحانیون، انقلاب گیلان، حکومت گیلان، دیکتاتوری رضاخان و… در کارنامهٔ سیاسی این سوسیالیست بود.
منابع[ویرایش]
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ آبراهیمیان، یرواند (۱۳۹۶). تاریخ ایران مدرن. تهران: نشر نی. صص. ۱۹۹.
- ↑ آبراهامیان، یرواند، (1397)، ایران بین دو انقلاب، ترجمه احمد گل محمدی محمد ابراهیم فتاحی، نشر نی، تهران
- ↑ «نسخه آرشیو شده». بایگانیشده از اصلی در ۲۱ ژانویه ۲۰۱۲. دریافتشده در ۱۲ ژانویه ۲۰۰۸.
- ↑ http://iichs.org/index.asp?id=690&doc_cat=7
- ↑ «مرامنامهی فرقهی سوسیالیست ایران». نقد اقتصاد سیاسی. ۲۰۱۸-۰۷-۱۷. دریافتشده در ۲۰۱۸-۱۱-۱۷.
۱. ابراهیم صفایی، نمایندگان ملت: بیوگرافی اول سلیمان میرزا ([بی جا]: انتشارات رهبران مشروطه، ۱۳۴۹)، ص ۵.
۲. سلیمان امینزاده، «اسکندری، سلیمان میرزا»، فرهنگ ناموران معاصر ایران، ج۲، ص ۵۲۶–۵۲۷.
۳. اقبال یغمایی، وزیران علوم و معارف و فرهنگ ایران (تهران: مرکز نشر دانشگاهی، ۱۳۵۷)، ص ۲۴۶.
۴. اقبال یغمایی، «سلیمان میرزا»، آموزش و پرورش، ۴۲ (فروردین ۱۳۵۲): ص ۴۱۴.
- ۵۳ نفر
- اعضای حزب توده
- افراد انقلاب مشروطه
- اهالی تبریز
- اهالی کرمانشاه
- تاریخنگاران اهل ایران
- چپگرایان
- خاکسپاریها در امامزاده عبدالله شهرری
- خاندان اسکندری
- دانشآموختگان دارالفنون
- درگذشتگان ۱۹۴۴ (میلادی)
- زادگان ۱۸۷۵ (میلادی)
- سیاستمداران حزب دموکرات (دوران مشروطه)
- فعالان ضد مجازات اعدام اهل ایران
- نمایندگان اصفهان در مجلس شورای ملی
- نمایندگان تهران در مجلس شورای ملی
- نمایندگان دوره پنجم مجلس شورای ملی
- نمایندگان دوره چهارم مجلس شورای ملی
- نمایندگان دوره دوم مجلس شورای ملی
- نمایندگان دوره سوم مجلس شورای ملی
- وزیران آموزش و پرورش