میدان آزادی

میدان آزادی

نام(های) پیشین	میدان شهیاد
مساحت	۶٫۸ هکتار (۱۷ جریب فرنگی)
مکان	تهران، ایران
مختصات	۳۵°۴۱′۵۹″ شمالی ۵۱°۲۰′۱۴″ شرقی
شمال	بزرگراه محمدعلی جناح
شرق	خیابان آزادی
جنوب	بزرگراه سعیدی
غرب	جاده مخصوص کرج
دیگر
طراح	حسین امانت

میدان آزادی (که پیش از انقلاب اسلامی میدان شهیاد نام داشت) بزرگ‌ترین میدان شهر تهران است که در بخش غربی آن جای گرفته‌است. این میدان به همراه برج آزادی در سال ۱۳۴۹ خورشیدی برای یادبود جشن‌های ۲۵۰۰ ساله شاهنشاهی ایران و به دستور محمدرضا پهلوی ، شاه وقت ایران و توسط حسین امانت طراحی و ساخته شد و پس از انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۷ به نام «میدان آزادی» نام گرفت.

دور میدان آزادی

این میدان از شرق به خیابان آزادی (خیابان آیزنهاور)، از شمال به بزرگراه محمدعلی جناح، از غرب به بزرگراه لشگری (جاده مخصوص کرج) و از جنوب به بزرگراه آیت‌الله سعیدی (بزرگراه شهیاد) پیوند دارد. برج آزادی نماد تهران است.

ویژگی‌های میدان

عکسی از میدان آزادی پیش از انقلاب ۱۳۵۷ ایران

میدان آزادی در بخش غربی تهران جای گرفته‌است و مسافرانی که از فرودگاه مهرآباد، ترمینال غرب تهران و بزرگراه لشگری (جاده مخصوص کرج) به تهران وارد می‌شوند، به عنوان نخستین نماد شهری، با این میدان و بنای ویژه آن روبرو خواهند شد. این میدان به شکل بیضی ساخته شده‌است که در مرکز آن برج شهیاد قرار گرفته‌است و در حاشیهٔ آن دو مسیر سواره‌رو که در برخی از بخش‌ها به‌صورت زیرگذر ساخته‌شده، قرار گرفته‌است. در فضای میان بنای برج آزادی و مسیرهای پیرامون میدان نیز باغچه‌های چمن‌کاری شده به‌صورت شش ضلعی ساخته شده‌است.

میدان آزادی با مساحت ۵۰٬۰۰۰ مترمربع پس از میدان نقش جهان با مساحت ۸۹٬۶۰۰ مترمربع، بزرگ‌ترین میدان ایران است و برج شهیاد، یکی از شناخته‌شده‌ترین نمادهای تهران، با بلندای چهل و هشت متر در میان آن جای گرفته‌است.

برج آزادی یا شهیاد، در زمان محمدرضا شاه پهلوی به عنوان نماد پایتخت ساخته شد. طراح میدان شهیاد مهندس معمار حسین امانت بود.

بر پایه نظرسنجی‌های انجام شده بیشینه شهروندان تهرانی برج شهیاد را به عنوان نماد شهر تهران معرفی کرده‌اند. همچنین بر پایه همین نظرسنجی میدان آزادی، پس از موزه‌ها و کاخ‌ها، سومین جایی است که شهروندان تهرانی برای معرفی به بازدیدکنندگان خارجی دارای اولویت می‌دانند.

از سال ۱۳۵۲ تا سال ۱۳۵۷ اسکناس‌های دویست ریالی ایران با تصویری از این برج چاپ و پخش می‌شد.

این میدان مرکز تجمع تاکسی‌ها و اتوبوس‌های خطوط شهرستان به ویژه به سمت شمال و غرب کشور است.

معماری

نقشهٔ میدان دقیقاً از سقف مسجد شیخ‌لطف‌الله اقتباس شده، تنها به جای یک دایره، در اینجا دو بخش از دو بیضی با کانون‌های متفاوت وجود دارند. اغلب طرح‌های پروژه، از جمله این طرح با نقشه‌های پیچیدهٔ هندسی و با الهام از نمونه‌های تاریخی و با چرخشی مدرن پرورانده شده‌است. تحلیل هندسی تناسبات برج آن را کوتاه و تنومند نشان می‌دهد. در واقع اگر برج بلندتر می‌بود و اگر سه دایره افقی با دایره‌های عمودی هم‌سان بودند، قطعاً اوج‌گیری برج بیشتر القا می‌شد و دیگر همچون هیکلی بدون سر و گردن به نظر نمی‌رسید. اما به هرحال، ارتفاع ۴۵ متری برج که به دلیل نزدیکی به فرودگاه به طرح امانت تحمیل شده بود، او را محدود می‌کرد؛ بنابراین آنچه را که در ارتفاع نمی‌توانست به‌دست‌آورد، با گسترش افقی ستون‌ها و عظمت شکل‌های توخالی قسمت پایین جبران کرد.

یحیی جمور معاون فنی سازمان نقشه‌برداری کشور در رابطه با وضعیت برج آزادی گفت: با توجه فرونشست‌های اخیر در تهران و بر اساس گسترش پدیده فرونشست مناطق ۱۷، ۱۸، ۱۹ و ۲۰ تهران تحت تأثیر فرونشست قرار دارند و چیزی نمانده‌است که فرونشست به میدان آزادی نفوذ کند. یحیی جمور همچنین به تدابیر لازم در رابطه با برج آزادی اشاره کرد که در دست اقدام جهت ایمن‌سازی آن می‌باشند.

نگارخانه

• 

  برج آزادی در زمان ساخت

• 

  نمایی از معترضان پس از انتخابات ۱۳۸۸

• 

  فضای میدان

• 

  نمایی از میدان و برج آزادی

• 

  میدان آزادی در شب

• 

  نمای زیرین میدان آزادی

جستارهای وابسته

• برج آزادی
• خیابان آزادی

منابع

• سایت معماران

پیوند به بیرون

• نماد دو پهلو: برج شهیاد، میدان آزادی
• تصاویری دیدنی از میدان آزادی
• محل میدان آزادی
• نقش میدان در فضای شهری؛ از آگورا تا آزادی بایگانی‌شده در ۲۹ سپتامبر ۲۰۱۴ توسط Wayback Machine بی‌بی‌سی فارسی، ۱۳ شهریور ۱۳۹۳