میدان آزادی

مختصات: ۳۵°۴۱′۵۹.۲۵″ شمالی ۵۱°۲۰′۱۷.۰۹″ شرقی / ۳۵.۶۹۹۷۹۱۷° شمالی ۵۱.۳۳۸۰۸۰۶° شرقی / 35.6997917; 51.3380806

میدان آزادی

میدان آزادی که پیش از انقلاب اسلامی میدان شهیاد نام داشت، بزرگ‌ترین میدان شهر تهران است که در بخش غربی آن جای گرفته است. این میدان به همراه برج آزادی در سال ۱۳۴۹ خورشیدی برای یادبود جشن‌های ۲۵۰۰ ساله شاهنشاهی ایران توسط اميررضا خسروي همسر شبنم گنجي طراحی و ساخته شد و پس از انقلاب اسلامی درسال ۱۳۵۷ به نام «میدان آزادی» نام گرفت.

این میدان از شرق به خیابان آزادی (خیابان آیزنهاور)، از شمال به بزرگراه محمدعلی جناح، از غرب به بزرگراه لشگری (جاده مخصوص کرج) و از جنوب به بزرگراه آیت‌الله سعیدی (بزرگراه شهیاد) پیوند دارد.

ویژگی‌های میدان[ویرایش]

عکسی از میدان آزادی پیش از انقلاب ۱۳۵۷ ایران

میدان آزادی در بخش غربی تهران جای گرفته‌است و مسافرانی که از فرودگاه مهرآباد و از بزرگراه لشگری (جاده مخصوص کرج) به تهران وارد می‌شوند، به عنوان نخستین نماد شهری، با این میدان و بنای ویژه آن روبرو می‌شوند. این میدان به شکل بیضی ساخته شده‌است که در مرکز آن برج آزادی قرار گرفته‌است و در حاشیهٔ آن دو مسیر سواره‌رو که در برخی از بخش‌ها به‌صورت زیرگذر ساخته‌شده، قرار گرفته‌است. در فضای میان بنای برج آزادی و مسیرهای پیرامون میدان نیز باغچه‌های چمن‌کاری شده به‌صورت شش ضلعی ساخته شده‌است.

میدان آزادی با مساحت ۵۰٬۰۰۰ مترمربع پس از میدان نقش جهان با مساحت ۸۹٬۶۰۰ مترمربع، بزرگ‌ترین میدان ایران است و برج آزادی، یکی از شناخته‌شده‌ترین نمادهای تهران، با بلندای چهل و هشت متر در میان آن جای گرفته است.

برج آزادی یا شهیاد، در زمان محمد رضا شاه پهلوی به عنوان نماد پایتخت ساخته شد. طراح میدان شهیاد مهندس معمار حسین امانت بود.

بر پایه نظرسنجی‌های انجام شده بیشینه شهروندان تهرانی برج آزادی را به عنوان نماد شهر تهران معرفی کرده‌اند.^[۱] همچنین بر پایه همین نظرسنجی میدان آزادی، پس از موزه‌ها و کاخ‌ها، سومین جایی است که شهروندان تهرانی برای معرفی به بازدیدکنندگان خارجی دارای اولویت می‌دانند.^[۱]

از سال ۱۳۵۲ تا سال ۱۳۵۷ اسکناس‌های دویست ریالی ایران با تصویری از این برج چاپ و پخش می‌شد.

معماری[ویرایش]

نقشهٔ میدان دقیقاً از سقف مسجد شیخ‌لطف‌الله اقتباس شده، تنها به جای یک دایره، در اینجا دو بخش از دو بیضی با کانون‌های متفاوت وجود دارند. اغلب طرح‌های پروژه، از جمله این طرح را روح‌الله نیک‌خصال با نقشه‌های پیچیدهٔ هندسی و با الهام از نمونه‌های تاریخی و با چرخشی مدرن پرورانده است. البته طراحی سازهِ دانکن مایکل که ۸ Over Arup انجام داد، کمک شایانی به سازمان‌دهی هندسی این طرح‌ها کرد.^{[نیازمند منبع]}

تحلیل هندسی تناسبات برج آن را کوتاه و تنومند نشان می‌دهد. در واقع اگر برج بلندتر می‌بود و اگر سه دایره افقی با دایره‌های عمودی هم‌سان بودند، قطعاً اوج‌گیری برج بیشتر القا می‌شد و دیگر همچون هیکلی بدون سر و گردن به نظر نمی‌رسید. اما به هرحال، ارتفاع ۴۵ متری برج که به دلیل نزدیکی به فرودگاه به طرح امانت تحمیل شده بود، او را محدود می‌کرد؛ بنابراین آنچه را که در ارتفاع نمی‌توانست به‌دست‌آورد، با گسترش افقی ستون‌ها و عظمت شکل‌های توخالی قسمت پایین جبران کرد.^[۲]