حقوق بشر در دولت شاهنشاهی ایران
دولت شاهنشاهی ایران، حکومت ایران در دورهٔ سلسله پهلوی، از سال ۱۳۰۴ تا ۱۳۵۷ بر ایران حکومت کرد. در آن دوره دو پادشاه این سلسله، — رضا شاه و پسرش محمدرضا شاه پهلوی — از پلیس مخفی، شکنجه و اعدام برای فرونشاندن مخالفان استفاده کردند به طوری که سال ۱۳۵۴ سازمان عفو بین‌الملل ایران را یکی از بدترین کشورها در زمینه حقوق بشر معرفی کرد. سلسلهٔ پهلوی را گاهی یک «دیکتاتوری سلطنتی»،[۱] یا «حکومت یک‌نفره» می‌خوانند.[۲] بر اساس یکی از تاریخ‌های نوشته شده در خصوص استفاده از شکنجه توسط دولت در ایران، سوء استفاده از زندانیان طی حکمرانی پهلوی بسته به زمان متغیر بود.[۳]
با وجود این که که «تخطی شاه از قانون اساسی» و «پایمال کردن قوانین بنیادین و حقوق ایرانیان» یکی از شکایات و ادعاهای انقلابیون بود،[۴][۵] برخی معتقدند که سابقهٔ حقوق بشری شاه از انقلابیونی که سرنگونش کردند بهتر است. به نوشتهٔ یرواند آبراهامیان مورخ سیاسی:
در حالی که بین ۱۹۷۱ تا ۱۹۷۹ کمتر از ۱۰۰ زندانی اعدام شدند، بین سال‌های ۱۹۸۱ و ۱۹۸۵ بیش از ۷۹۰۰ نفر اعدام شدند… نظام زندان‌ها متمرکز شد و شدیداً گسترش یافت… زندگی در زندان در جمهوری اسلامی شدیداً بدتر از زمان پهلوی‌ها بود. یکی از بازماندگان هر دوی آنها می‌نویسد که تنها چهار ماه بودن در زندان اسدالله لاجوردی به اندازه چهار سال زندان ساواک سختی داشت.[۶] در ادبیات زندان دورهٔ پهلوی، واژگان رایج «بی‌حوصلگی» و «یکنواختی» بود. در ادبیات زندان جمهوری اسلامی این واژگان «ترس»، «مرگ»، «وحشت» و «کابوس» بودند.[۷]
محمدرضا شاه[ویرایش]
کالبدشکافی[ویرایش]
ارزیابی‌های مورخان نسبت به عملکرد حقوق بشری شاه مهربانانه تر از گزارش‌های هم‌عصر او بوده‌است. تخمین زده شده 380,[۸] و نه ۱۵٬۰۰۰ تظاهرکننده در تظاهرات‌های خرداد ۱۳۴۲ در ایران کشته شدند، که برخی از آنان مسلح بودند.[۹] گزارشی تهیه شده (ولی منتشر نشده) از بنیاد شهید و امور ایثارگران دریافت کل کشته شدگان در ستیزهای بین تظاهرکنندگان و نیروهای ارتش/امنیتی شاه در جریان چهارده ماه بین اکتبر ۱۹۷۷ تا فوریه ۱۹۷۹ نه ۶۰٬۰۰۰ بلکه ۲۷۸۱ نفر بوده‌است.[۱۰][۱۱] در اشاره به رقم "۶۰٬۰۰۰" کشته، اسپنسر تاکر مورخ نظامی ذکر می‌کند که «رژیم خمینی برای مقاصد پروپاگاندایی میزان تلفات انقلاب را شدیداً بیشتر از آنچه بود اظهار کرد.»[۱۲] تاکر توضیح می‌دهد که اجماع مورخان در خصوص میزان تخمینی تلفات انقلاب ایران (از ژانویه ۱۹۷۸ تا فوریه ۱۹۷۹)، ارقامی بین ۵۳۲ و ۲٬۷۸۱ نفر است.[۱۲]
به جای هزاران نفری که گفته شده مزدوران اسرائیلی شاه در جمعه سیاه در میدان ژاله کشته‌اند، اکنون به نظر می‌رسد ۸۴ نفر توسط سربازانی که ایرانی ولی اهل یک منطقه کردی بودند (کردی حرف می‌زدند نه عبری) کشته شده باشند. بنا به گفته عباس امانت مورخ:[۱۳]
فعالان روحانی، با پشتیبانیمراجع تقلید قم، از کشتار میدان ژاله برای بی رحم و نامشروع تصویرکردن رژیم استفاده کردند. به کمک یک ماشین شایعه پراکنی که در غیاب رسانه‌های قابل اتکا و گزارشگری خبری به‌طور کاملی عملیاتی شده بود، شمار تلفات، «شهدای» در راه اسلام، به هزاران نفر مبالغه شد، و به سربازانی که بر روی آنان آتش گشوده بودند برچسب مزدوران اسرائیلی زده شد که آورده شده بودند تا انقلاب را خاموش کنند.
تاکر می‌نویسد ۹۴ نفر در جمعه سیاه کشته شدند که از آنها ۶۴ نفر معترض و ۳۰ نفر نیروهای امنیتی بودند.[۱۴] ایران‌شناس ریچارد فولتس، به‌طور مشابه، ذکر می‌کند که، ۶۴ نفر در میدان ژاله کشته شدند.[۱۵]
یوهان بویکس، مؤلف فوکو در ایران، ۱۹۷۸–۱۹۷۹, ذکر می‌کند که «به نظر می‌رسد فوکو به این تعداد مبالغه شده تلفات در میدان ژاله، که توسط خود توده‌های انقلابی تبلیغ می‌شد باور داشته. هزاران نفر زخمی شدند، ولی محتمل نیست میزان تلفات بیش از صد کشته بوده باشد.».[۱۶]
پس از انقلاب، پایش داخلی و جاسوسی، استفاده از شکنجه و اظهار ندامت نه تنها برچیده نشد بلکه توسعه یافت. ساواک با یک وزارت اطلاعات بسیار بزرگتر جایگزین شد.[۱۷][۱۸] مورخ سیاسی یرواند آبراهامیان جمهوری اسلامی ایران را با روسیه استالینیستی، چین مائوییستی و اروپای دوران انگیزیسیون در استفاده سازمان یافته شان از شکنجه برای اجبار زندان سیاسی به اظهار ندامت علنی در یک باشگاه می‌گذارد.[۱۹]
حقوق غیر مسلمانان[ویرایش]
یکی از مهم‌ترین دستاوردهای حکومت پهلوی، جلوگیری از نقض حقوق غیر مسلمانان در ایران بود.[۲۰]
منابع[ویرایش]
- ↑ Google search, Pahlavi royal dictatorship
- ↑ Pahlavi Dynasty: An Entry from Encyclopaedia of the World of Islam By (ed.) Gholamali Haddad Adel, Mohammad Jafar Elmi, Hassan Taromi-Rad, p.15
- ↑ Ervand Abrahamian, Tortured Confessions: Prisons and Public Recantations in Modern Iran, (University of California), 1999
- ↑ "For Khomeini's proclamations during 1964-1973 see, Khomeini va Jonbesh (Khomeini and the Movement) (n.p. , 1973), pp.1-103"] (from: Abrahamian, Iran Between Two Revolutions, 1982, p.478-9)
- ↑ "Now that our people in recent years have awakened, risen up to gain their rights, and cried out against oppression ...", Khomeini, "Message to the Pilgrims", September 27, 1978, from Islam and Revolution, 1981
- ↑ source: Anonymous "Prison and Imprisonment", Mojahed, 174-256 (20 October 1983-8 August 1985)
- ↑ Abrahamian, Ervand (1999). Tortured Confessions. University of California Press. p. 135-6. ISBN 978-0-520-21866-6. Retrieved 18 March 2011.
- ↑ E. Baqi, `Figures for the Dead in the Revolution`, Emruz, 30 July 2003
- ↑ Taheri, The Spirit of Allah, p.223
- ↑ 18 [Emad al-Din Baghi, `Figures for the Dead in the Revolution`, Emruz, 30 July 2003, quoted in Abrahamian, Ervand, History of Modern Iran, 2008, p.161
- ↑ A Question of Numbers, IranianVoice.org, August 08, 2003.
- ↑ ۱۲٫۰ ۱۲٫۱ Tucker, Spencer C. (2017). The Roots and Consequences of Civil Wars and Revolutions: Conflicts that Changed World History. ABC-CLIO. p. 439.
- ↑ Amanat, Abbas (2017). Iran: A Modern History. Yale University Press. p. 719.
- ↑ Tucker, Spencer C. (2017). The Roots and Consequences of Civil Wars and Revolutions: Conflicts that Changed World History. ABC-CLIO. p. 439.
- ↑ Foltz, Richard (2016). Iran in World History. Oxford University Press. p. 108.
- ↑ Beukes, Johann (2020). Foucault in Iran, 1978–1979. AOSIS. p. 53 (note 26).
- ↑ Abrahamian, History of Modern Iran, (2008), p.176
- ↑ Sazman-e Ettela'at va Amniat-e Melli-e Iran
- ↑ Abrahamian, Tortured Confessions, 1999 p.4
- ↑ «انقلاب ۵۷ چه بر سر اقلیت‌های مذهبی در نیروی هوایی ارتش آورد؟». independentpersian.
- مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Human rights in the Imperial State of Iran». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۱۵ دسامبر ۲۰۱۴.
