پرش به محتوا

ایزدی (دین)

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
ایزدی
زائران جشن سال نو ایزدی در معبد مقدس باستانی لالیش، عراق
نوعیکتاپرستی
Mirحازم تحسین سعید or Naif Dawud[۱]
Baba Sheikhشیخ علی الیاس[۲]
مقرهاعین سفنی
نام(های) دیگرشرفدین
جشن سال نو ایزدی‌ها در سال ۲۰۱۷

ایزدی، اِزِدی یا اِزیدی (به انگلیسی: Yazidism، یزیدیسم)[۳](به کردی: Êzdiyatî, Êzdîtî یا شَه‌رفَه‌دین)[۴][۵][۶] به مجموعه باورها و مناسکی گفته می‌شود که مردم ایزدی قائل به آن هستند. دین ایزدی یک دین قوم‌باور و یکتاپرست است که ریشه در یک دین باختر ایرانی پیش از زرتشت دارد، که مستقیماً از سنت بین‌النهرین گرفته شده است. اما نظریات پیشین دیرینگی این دین را به مهرپرستی میترائیسم و حتی ادیان میانرودان باستان پیوند می‌دهد.[۷][۸][۹][۱۰][۱۱][۱۲][۱۳]ایزدی‌ها عمدتاً به زبان کردی کرمانجی صحبت می‌کنند و دین آن‌ها بر اساس اعتقاد به خدایی یگانه که جهان را آفرید و آن را به سرپرستی هفت موجود مقدس موسوم به فرشتگان سپرد، استوار است.[۳][۱۴][۱۵]برجسته‌ترین این فرشتگان ملک طاووس (Tawûsê) نامیده می‌شود، که رهبر فرشتگان است و بر جهان قدرت دارد.[۱۵][۱۶]

دین باستانی «ایزدی» با کیش یارسان (آیین یاری، کاکه‌ای) دارای ریشه‌های مشترک است و به عقیده برخی مستقل از دین اسلام است.[۱۷]

اعمال مذهبی

[ویرایش]

دعاها

[ویرایش]

دعا در ادبیات ایزدی از جایگاه ویژه ای برخوردار است. آن‌ها حاوی نمادهای مهم و دانش دینی مرتبط با مردان مقدس، خدا و موقعیت‌های روزانه هستند. نمازها عمدتاً خصوصی هستند و به‌طور معمول در ملاء عام خوانده نمی‌شوند. ایزدی‌ها معمولاً به‌طور مستقیم به طرف خورشید دعا می‌کنند،[۱۸] یا دعاها توسط یک نفر در طول یک گردهمایی خوانده می‌شود. دعاها بر اساس محتوای خود طبقه‌بندی می‌شوند:

  • دعاهای اختصاص داده شده به خدا و موجودات مقدس
  • دعای کاست‌های ایزدی،
  • دعا برای مناسبت‌های خاص،

آداب گذراندن نماز،

  • دعا در برابر مشکلات و بیماری‌های سلامتی،

نمازهای روزانه،

  • دعاهای مرتبط با طبیعت، یعنی ماه، ستاره، خورشید و غیره[۱۹]

جستارهای وابسته

[ویرایش]

منابع

[ویرایش]
  1. ↑ "Yezidis divided on spiritual leader's successor elect rival Mir".
  2. ↑ "The Yazidis are still struggling to survive". The Economist. 2020-12-10. ISSN 0013-0613. Retrieved 2021-01-08.
  3. ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ Asatrian, Garnik S.; Arakelova, Victoria (2014-09-03). The Religion of the Peacock Angel: The Yezidis and Their Spirit World (به انگلیسی). Routledge. ISBN 978-1-317-54429-6.
  4. ↑ Rodziewicz, Artur (2018). "Chapter 7: The Nation of the Sur: The Yezidi Identity Between Modern and Ancient Myth". In Bocheńska, Joanna (ed.). Rediscovering Kurdistan's Cultures and Identities: The Call of the Cricket. Cham: Palgrave Macmillan. p. 272. doi:10.1007/978-3-319-93088-6_7. ISBN 978-0-415-07265-6.
  5. ↑ "مه‌زارگه‌هێ شه‌رفه‌دین هێشتا ژ ئالیێ هێزێن پێشمه‌رگهٔ ڤه دهێته پاراستن" (به کردی). Archived from the original on 26 February 2020. Retrieved 29 December 2019.
  6. ↑ خطای یادکرد: خطای یادکرد:برچسب <ref>‎ غیرمجاز؛ متنی برای یادکردهای با نام :5 وارد نشده است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.).
  7. ↑ "Social Change Amidst Terror and Discrimination: Yezidis in the New Iraq". Middle East Institute (به انگلیسی). Retrieved 2021-06-20.
  8. ↑ Turgut, Lokman. Ancient rites and old religions in Kurdistan. OCLC 879288867.
  9. ↑ Kaczorowski, Karol (2014). "Yezidism and Proto-Indo-Iranian Religion". Fritillaria Kurdica. Bulletin of Kurdish Studies (به انگلیسی) (3–4).
  10. ↑ Foltz, Richard (2017-06-01). "The "Original" Kurdish Religion? Kurdish Nationalism and the False Conflation of the Yezidi and Zoroastrian Traditions". Journal of Persianate Studies. 10 (1): 87–106. doi:10.1163/18747167-12341309. ISSN 1874-7094.
  11. ↑ Omarkhali, Khanna (2009–2010). "The status and role of the Yezidi legends and myths: to the question of comparative analysis of Yezidism, Yārisān (Ahl-e Haqq) and Zoroastrianism: a common substratum?". Folia Orientalia. 45–46: 197–219. OCLC 999248462.
  12. ↑ Kreyenbroek, Philip G. (1995). Yezidism--its Background, Observances, and Textual Tradition (به انگلیسی). E. Mellen Press. ISBN 978-0-7734-9004-8.
  13. ↑ خطای یادکرد: خطای یادکرد:برچسب <ref>‎ غیرمجاز؛ متنی برای یادکردهای با نام :9 وارد نشده است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.).
  14. ↑ Açikyildiz, Birgül (2014-12-23). The Yezidis: The History of a Community, Culture and Religion (به انگلیسی). I.B.Tauris. ISBN 978-0-85772-061-0.
  15. ↑ ۱۵٫۰ ۱۵٫۱ Allison, Christine (25 January 2017). "The Yazidis". Oxford Research Encyclopedia of Religion. Oxford: Oxford University Press. doi:10.1093/acrefore/9780199340378.013.254. ISBN 978-0-19-934037-8. Archived from the original on 11 March 2019. Retrieved 15 May 2021.
  16. ↑ Maisel, Sebastian (2016-12-24). Yezidis in Syria: Identity Building among a Double Minority (به انگلیسی). Lexington Books. ISBN 978-0-7391-7775-4.
  17. ↑ «سرنوشت تلخ اقلیت‌ها؛ ایزدی‌های عراق، یارسان ایران». iranwire.
  18. ↑ Maisel, Sebastian (2016-12-24). Yezidis in Syria: Identity Building among a Double Minority (به انگلیسی). Lexington Books. ISBN 978-0-7391-7775-4.
  19. ↑ Omarkhali, Khanna (2011-03-20). "YEZIDI RELIGIOUS ORAL POETIC LITERATURE: STATUS, FORMAL CHARACTERISTICS, AND GENRE ANALYSIS: With some examples of Yezidi religious texts". Scrinium. 7–8 (2): 144–195. doi:10.1163/18177565-90000247. ISSN 1817-7530.
برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=ایزدی_(دین)&oldid=40391506»