علویان (سوریه)

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
علوی‌ها
علویه
Zulfiqar with inscription.png
شمشیر ذوالفقار، نمادی است براساس شمشیر علی‌بن ابی‌طالب، آن نمادی مهم برای علوی‌ها و مسلمانان شیعه است.
جمعیت کل
تقریبا ۳ تا ۴ میلیون نفر[۱]
بنیانگذار
ابن نصیر[۲] و الخصیبی[۳]
مناطق دارای جمعیت قابل توجه
 سوریهکمتر از ۳ میلیون نفر[۴]
 ترکیه۵۰۰٫۰۰۰-۱ میلیون نفر[۵][۶]
 لبنان۱۰۰٫۰۰۰[۷][۸][۹]
 آلمان۷۰٫۰۰۰[۱۰][۱۱]
لبنان/بلندی‌های جولان۲٫۲۰۰ در غجر زندگی می‌کنند و شهروند دو تابعیتی سوری و اسرائیلی هستند[۱۲]
 استرالیا۱٫۵۰۰[الف][۱۳]
زبان‌ها
زبان عربی, زبان ترکی.
یک علوی با پرندهٔ شکاری خود
خانوادهٔ اسد از سال ۱۹۷۰ تاکنون قدرت را در سوریه اختیار دارند.
محل سکونت علویان

عَلَویه یا نُصَیریه یکی از فرقه‌های مذهب شیعه است که بزرگترین اقلیت دینی را در سوریه تشکیل می‌دهند و حافظ اسد و بسیاری از رهبران حزب حاکم این کشور منتسب به آن هستند. در برخی منابع غربی و وهابی اعتقاد آن‌ها به حلول خداوند و الوهیت علی بن ابی‌طالب بسیار مطرح می‌شود و به این واسطه پیروان وهابیت و سلفی‌گری آنها را مرتد می‌دانند.[۱۴][۱۵]

سکونت‌گاه[ویرایش]

سکونتگاه اصلی علوی‌ها در غرب سوریه است. پیروان این مذهب را علویان یا نُصَیریون یا الانصاریة می‌نامند.

ریشه تاریخی و باورها[ویرایش]

ابهامات و اختلاف نظرهای زیادی در مورد ریشه تاریخی و اعتقادات اصلی آن‌ها وجود دارد. یکی از منابع مذهبی پذیرفته شده این فرقه کتاب المجموع اثری از سلیمان ادهانی است که سال ۱۸۵۹ در حلب منتشر شد. در این کتاب آمده که آن‌ها به تناسخ ارواح از جسمی به جسم دیگر اعتقاد دارند و واژه نصیریه برگرفته از نام «ابن نصیر العبدی البکری النمری» است؛ شخصی که خود را باب حسن عسکری امام یازدهم شیعه دوازده‌امامی معرفی می‌کرد. البته مشخص نیست که مطالب این کتاب تا چه اندازه برای علوی‌های معاصر مرجعیت داشته باشد، چراکه از زمان شروع سرپرستی فرانسه بر سوریه (۱۹۲۰ تا ۱۹۴۶) نام نصیریه برای این گروه به تدریج کنار گذاشته شده و علویه جایگزین آن شده و این گروه از نظر اعتقادی و شاید هم با انگیزه‌های سیاسی به سوی همخوانی بیشتر با اکثریت شیعیان حرکت کرده‌است. در سال ۱۹۳۶ یک شورای علمای علوی در بیانیه‌ای رسمی اعلام کرد که «علویان تنها هواداران امام علی... پسرعمو، پسرخوانده، و وصی پیامبر هستند». در سال ۱۹۷۳ سه سال پس از اینکه یک علوی به نام حافظ اسد در سوریه به قدرت رسید شورای علمای این مذهب اعلامیه‌ای با مفاد مشابه صادر کرد.[۱۶]

علویه از نظر تاریخی همراه با دروزی‌ها از اسماعیلیه منشعب شده‌اند و اسماعیلیه نیز پیشتر از شیعه امامیه جدا شده‌است.[۱۶] و به نوشته برخی دیگر فرقه نصیریه در قرن پنجم هجری قمری از شیعه امامیه منشعب شد.[۱۷]

پراکنش[ویرایش]

هم‌اکنون علوی‌ها بیشتر در سواحل سوریه و استان ختای در ترکیه متمرکز هستند. به‌طور تقریبی سیزده درصد جمعیت سوریه علوی هستند. در سوریه آن‌ها قدرت سیاسی قابل توجهی را به دست آورده‌اند. آن‌ها از زمان سرپرستی فرانسه بر سوریه مقامات مهمی در ارتش به دست آورده و با به قدرت رسیدن حزب بعث در سال ۱۹۶۳ موقعیت بهتری به دست آوردند اما پس از رسیدن حافظ اسد به قدرت بود که جایگاه آن‌ها کاملاً مستحکم شد. از بین ۳۳ افسر نظامی ارشد منتخب حافظ اسد برای فرماندهی نیروهای مسلح، و سرویس‌های امنیتی و اطلاعاتی بین سال‌های ۱۹۷۰ تا ۱۹۹۷ حداقل ۱۹ نفر علوی بوده‌اند. با این حال به نظر نمی‌رسد وضعیت سیاسی اجتماعی علوی‌ها در جامعه سوریه به‌طور کلی بهبود قابل توجهی کرده باشد.[۱۶]

در آثار مستشرقین و برخی مورخان اسلامی مطالب ضد و نقیضی در مورد اعتقادات این گروه مطرح شده خصوصاً اخیراً منابع وهابی بشدت سعی در منتسب کردن برخی عقاید به آنان دارند و اعتقادات زیادی به آن‌‌ها منتسب شده‌است. از جمله اعتقاد به خدایی علی بن ابی‌طالب و برخی افراد دیگر به آنان نسبت داده شده‌است. اما خود آن‌ها چنین مطالبی را رد می‌کنند.[۱۸]

موسی صدر رهبر شیعیان لبنان علوی‌های سوری را شیعه اعلام کرد. منابع غربی این اقدام را بنا به ملاحظات سیاسی و برای ایجاد اتحاد با حافظ اسد رهبر پیشین سوریه اعلام کردند از زمان انقلاب ایران، جمهوری اسلامی با توجه به نگاه خاندان اسد با اسرائیل ائتلاف استراتژیک دو کشور در منطقه گرفته‌است. منابع غربی سعی دارند به این ائتلاف رنگ مذهبی بدهند تا بتوانند اختلافات مذهبی را دامن بزنند لذا تشیّع خاندان حاکم در سوریه را توجیهی ایدئولوژیک برای این ائتلاف معرفی می‌کنند[۱۹]

تعالیم نصیریه[ویرایش]

منیر شریف از نویسندگان معاصر علوی در کتاب خود که مرجعی مهم شمرده می‌شود بیانیه حدود ۸۰ نفر از علمای علوی را آورده که در آن منشور اعتقادات خود را ذکر کرده‌اند این منشور که تفاوتی با اعتقادات شیعه اثناعشری در اصول و فروع دین ندارد سندی مهم در باب عقاید علوی‌ها شمرده می‌شود. دیگر نویسندگان علوی معاصر نظیر محمدامین غالب طویل، شیخ عیسی سعود، شیخ علی عزیز ابراهیم نیز معتقدند بیشتر علوی‌ها حلول و تناسخ را قبول ندارند و صوفیان آن‌ها هم قائل به تجلی اند (نه حلول). بر اساس دیدگاه آنان علت گرایش غالیانه نصیریان، عزلت، محرومیت و جهل بوده‌است.

در منابع مستشرقین غربی، برخی اهل سنت و وهابی تعالیم نصیریه عبارت است از التقاط عناصر شیعه و مسیحیت و اعتقادات ایران پیش از اسلام. به عقیده ایشان، خدا ذات یگانه‌ای است مرکب از سه اصل جداناپذیر بنامهای: «معنی»، «اسم»، «باب». این سه گانگی (تثلیث) به نوبت در وجود انبیاء مجسم و متجلی گشته‌است و آخرین تجسم با ظهور اسلام مصادف شده و آن ذات یگانه در تثلیث لایتجزایی در وجود علی بن ابی‌طالب، محمد و سلمان فارسی تجسم یافت. بدین سبب تثلیث مزبور را با حروف عمس (ع - م - س) معرفی می‌نمودند که اشاره به حروف اول سه اسم علی، محمد و سلمان است. از نگاه این منابع غربی و وهابی «نصیریه» معتقد به تناسخ اند و مانند دروزها به دو دستهٔ روحانی تقسیم می‌شوند: یکی «عامه» و دیگری «خاصه». طبقه خاصه از خود کتب مقدسی دارند و مضمون آن‌ها را تاویل می‌کنند ولی برای عامه مکشوف نمی‌سازند.

در قرن‌های گذشته مراسم مذهبی را روحانیان ایشان بر بلندی‌ها، در بقاعی که (قبه) نامیده می‌شد برگزار می‌کردند. قبه‌ها معمولاً بر مقابر اولیای آن طایفه قرار دارد. «نصیریه» در بزرگداشت عیسی خیلی اعتقاد دارد و حواریون و عده‌ای از شهدای مسیحی را محترم می‌شمرند. در قدیم آنها به غسل تعمید و اعیاد مسیحی نیز توجه مخصوص داشتند.[۲۰]

آداب و رسوم دینی[ویرایش]

گفته می‌شود برخی از قدمای علوی‌های سوریه به جای نماز و روزه مرسوم مسلمانان، مراسم ذکر و نذر و قربانی و روزه‌داری خاص خود را داشتند ولی درآمیختن پیروان این فرقه‌ها با دیگر توده‌های مردم و همزیستی شان با مسلمانان موجب شده تا اعتقادات بسیاری از آنان و آداب و رسوم آن‌ها نیز تغییراتی کند.

هم‌اکنون علوی‌ها اصرار دارند که خود را مسلمان معرفی کنند، بر خلاف رویه نیاکانشان، نماز می‌خوانند و روزه می‌گیرند و برخی فرهیختگانشان در کتاب‌ها و مقالات خود می‌نویسند که کیش علوی، مذهب نیست بلکه طریقتی از طریقت‌های صوفیانه است. در لبنان، نهاد رسمی علویان، شورای علوی اسلامی نام دارد و در سوریه، بشار اسد در نمازهای عید فطر و قربان، به شیوه اهل سنت نماز می‌خواند.[۱۵]

علوی‌ها از دید شیعه و سنی[ویرایش]

ابوالخطّاب که از سران غلات علوی نصیری است، در بخشی از توقیع امام دوازدهم شیعیان به اسحاق بن یعقوب در زمان نائب دومش محمد بن عثمان العَمری لعن شده است :امّا «ابوالخطاب محمد بن ابی زینب الاجدع» ملعون است و اصحاب او نیز ملعون اند؛ پس با هم فکران آنان منشین چرا که من و پدرانم از آنان بیزاریم.[۲۱]

شیخ طوسی از علمای شیعه درباره موسس فرقه نصیریه محمد بن نصیر نمیری میگوید : 

محمّد بن نصير نميری، از جمله اصحاب امام حسن عسکری بود. وقتى كه امام حسن عسكرى به شهادت رسيد، او مدعى مقام و جايگاه ابوجعفر محمّد بن عثمان (وکیل دوم امام دوازدهم شیعیان) شد، به اين‌كه مصاحب و همنشين امام زمان است و براى او ادعای سفارت و نیابت شده است. خداوند متعال هم او را بوسيله كفر و الحاد و نادانى كه از او سر زد مفتضح كرد و ابوجعفر محمّد بن عثمان هم او را لعن كرده، از او بيزاری جست و خود را از او دور كرد. [۲۲]

با توجه به این‌که تصوف هم یکی از جوامع مسلمین است که بیشتر نزد اهل تسنن بروز یافت، بین فرق غلوآمیز و تصوف می‌توان اشتراکات اعتقادی و بینشی و بلکه اتحاد فرقه غالی و تصوف را مشاهده کرد. این مطلب را می‌توان در فردی چون حسین بن منصور نیز مشاهده کرد. فرقه نصیریه نیز با توجه به اینکه در جامعه شیعه به دلیل افشاگری امام امام دوازدهم شیعیان علیه محمد بن نصیر نمی‌توانست رشد کند به جامعه تصوف اهل سنت کشیده شد و در واقع تصوف اهل سنت باعث رشد این فرقه شد.[۲۳]

جستارهای وابسته[ویرایش]

منابع[ویرایش]

  1. ↑ "Primer on the Alawites in Syria - Foreign Policy Research Institute". www.fpri.org. Retrieved 13 April 2021.
  2. ↑ "MOḤAMMAD B. NOṢAYR". Encyclopaedia Iranica. electricpulp.com.
  3. ↑ "ḴAṢIBI". Encyclopaedia Iranica. electricpulp.com.
  4. ↑ "The 'secretive sect' in charge of Syria". BBC News. 17 May 2012. Retrieved 13 April 2021.
  5. ↑ Cassel, Matthew. "Syria strife tests Turkish Alawites".
  6. ↑ Spencer, Richard (3 April 2016). "Who are the Alawites?". The Telegraph.
  7. ↑ [۱] بایگانی‌شده در ۶ اوت ۲۰۱۲ توسط Wayback Machine
  8. ↑ "Lebanese Allawites welcome Syria's withdrawal as 'necessary'". The Daily Star. 30 April 2005.
  9. ↑ "Lebanon's Alawi: A Minority Struggles in a 'Nation' of Sects". Al Akhbar English. 8 November 2011. Archived from the original on 4 March 2016. Retrieved 6 July 2012.
  10. ↑ "Mitgliederzahlen: Islam", in: Religionswissenschaftlicher Medien- und Informationsdienst|Religionswissenschaftliche Medien- und Informationsdienst e. V. (Abbreviation: REMID), Retrieved 13 February 2017
  11. ↑ "Anzahl der Muslime in Deutschland nach Glaubensrichtung im Jahr 2015* (in 1.000)", in: Statista GmbH, Retrieved 13 February 2017
  12. ↑ UNIFIL Press Kit بایگانی‌شده در ۱۴ اوت ۲۰۲۱ توسط Wayback Machine p.6
  13. ↑ Ghassan Hage (2002). Arab-Australians today: citizenship and belonging (Paperback ed.). Melbourne University Publishing. p. 40. ISBN 0-522-84979-2.
  14. ↑ Alawi Syria, Library of Congress Country Studies
  15. ↑ ۱۵٫۰ ۱۵٫۱ «آیا علویان شیعه اند؟». BBC News فارسی. ۲۰۱۳-۰۵-۲۴. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۱۲-۱۱.
  16. ↑ ۱۶٫۰ ۱۶٫۱ ۱۶٫۲ Alawi. Encyclopedia of the Modern Middle East and North Africa, The Gale Group, Inc, 2004. http://www.answers.com/topic/alawi, accessed October 05, 2012
  17. ↑ حضور جهادی‌ها در توییتر پیچیده‌تر می‌شود، مراد بطل الشیشانی، بی‌بی‌سی
  18. ↑ «نصیریه، علویان و شیعه اثنا عشری». پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.
  19. ↑ «واقعیت‌های ناگفته دربارهٔ بشار اسد؛ آنچه مردم ایران نباید بدانند». وبگاه کلمه.
  20. ↑ محمدجواد مشکور. «فرهنگ فرق اسلامی ص ۴۴۲».
  21. ↑ كمال الدين، صدوق،ج‏2، ص 485
  22. ↑ الغیبة، شیخ طوسی، صفحه ۴۱۹
  23. ↑ قاسم، محمود عبدالرئوف، کشف عن حقیقه الصوفیه، ج۲، ص۲۳۸.

پیوند به بیرون[ویرایش]

منابع علوی[ویرایش]

منابع پژوهشی[ویرایش]


خطای یادکرد: خطای یادکرد: برچسب <ref> برای گروهی به نام «persian-alpha» وجود دارد، اما برچسب <references group="persian-alpha"/> متناظر پیدا نشد. ().

برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=علویان_(سوریه)&oldid=36258864»