حرام‌گوشت
حرام گوشت، به حیوانی گفته می‌شود که خوردن گوشت آن ممنوع و در اصطلاح شرعی حرام باشد.
محتویات
تعریف حرام گوشت[ویرایش]
اصطلاح حرام گوشت، اصطلاحی است که در ادیان و مذاهب به کار برده می‌شود و به حیوانی گفته می‌شود که خوردن گوشت آن در آن دین یا مذهب حرام شمرده شود. این که چه حیواناتی حرام گوشت هستند بسته به ادیان و مذاهب گوناگون فرق می‌کند.
طبقه‌بندی حیوانات حرام گوشت[ویرایش]
فهرست حیوانات حرام گوشت ذیل گروه‌های ۱. چهارپایان، ۲. خزندگان، ۳. آبزیان، ۴. پرندگان و ۵. حشرات قابل تفکیک هستند. فهرست حیوانات حرام گوشت در ادیان و مذاهب گوناگون تفاوت‌های آشکار و قابل توجهی دارد.
چهارپایان[ویرایش]
در اسلام[ویرایش]
- چهارپایان حرام گوشت در مذهب امامیه: در فقه امامیه تمام اقسام چهارپایان علف‌خوار و نشخوار کننده که دارای سم هستندمانند اقسام گوسفند بز، گاو، شتر، حلال گوشت می‌باشند. خوردن گوشت اسب، قاطر و خر اهلی کراهت دارد و چهارپایانی که سیرابی نداشته باشند (گیاه‌خوار و نشخوارکننده نباشند) حرام گوشت هستند.[۱] از حیوانات وحشی، آهو و غزال و گاو و گوسفند کوهی و گوزن و گورخر حلال است (جلد سوم تحریر الوسیله خمینی)
- چهارپایان حرام گوشت در مذهب شافعی: در فقه شافعی تمام اقسام گوسفند، بز، گاو، شتر، آهو و گوزن حلال گوشت هستند. خوردن گوشت اسب نیز حلال است. همچنین برخلاف فقه امامیه گوشت خرگوش، حلال و گوشت خر و قاطر، حرام است. گوشت روباه و کفتار هم حلال شمرده می‌شود. سایر چهارپایان نیز حرام گوشت هستند.[۲]
- چهارپایان حرام گوشت در مذهب حنفی: در فقه حنفی تمام اقسام گوسفند، بز، گاو، شتر، آهو و گوزن حلال گوشت هستند. خوردن گوشت اسب مکروه است. همچنین به مانند فقه شافعی و برخلاف فقه امامیه گوشت خرگوش، حلال و گوشت خر و قاطر، حرام است. گوشت روباه هم حلال شمرده می‌شود اما گوشت کفتار حرام است. سایر چهارپایان نیز حرام گوشت هستند.[۲]
- چهارپایان حرام گوشت در مذهب حنبلی: در فقه حنبلی تمام اقسام گوسفند، بز، گاو، شتر، آهو و گوزن حلال گوشت هستند. خوردن گوشت اسب حلال است. همچنین به مانند فقه شافعی و حنفی و برخلاف فقه امامیه گوشت خرگوش، حلال و گوشت خر و [قاطر، حرام است. گوشت روباه هم حرام شمرده می‌شود اما گوشت کفتار حلال است. سایر چهارپایان نیز حرام گوشت هستند.[۲]
- چهارپایان حرام گوشت در مذهب مالکی: در فقه مالکی تمام اقسام گوسفند، بز، گاو، شتر، آهو و گوزن حلال گوشت هستند. خوردن گوشت اسب حلال است. همچنین به مانند فقه شافعی و حنفی و برخلاف فقه امامیه گوشت خرگوش، حلال و گوشت خر و قاطر، حرام است.[۲] نکته قابل توجه در فقه مالکی این است که بنا بر قول مشهور، گوشت درندگانی چون روباه، کفتار، گرگ و… مکروه شمرده می‌شود. گوشت سگ و خوک هم حرام است.[۳]
خزندگان[ویرایش]
در اسلام[ویرایش]
- خزندگان حرام گوشت در دین اسلام: در فقه امامیه تمام اقسام خزندگان حرام گوشت هستند.[۴]
- خزندگان حرام گوشت در مذهب شافعی: در فقه شافعی اکثر خزندگان از جمله مار و تمساح حرام گوشت هستند.[۵][۶] اما گوشت سوسمار حلال شمرده می‌شود.[۷]
- خزندگان حرام گوشت در مذهب حنفی: در فقه حنفی همه خزندگان از جمله مار و تمساح حرام گوشت هستند.[۵][۶] گوشت سوسمار نیز برخلاف سایر مذاهب اهل سنت حرام شمرده می‌شود.[۷]
- خزندگان حرام گوشت در مذهب حنبلی: در فقه حنبلی اکثر خزندگان از جمله مار و تمساح حرام گوشت هستند.[۵][۶] اما گوشت سوسمار حلال شمرده می‌شود.[۷]
- خزندگان حرام گوشت در مذهب مالکی: در فقه مالکی خوردن خزندگان اگر ضرری برای انسان نداشته باشد حلال است.[۵] از نظر فقه مالکی تمساح جزء حیوانات دریایی محسوب و گوشت آن حلال شمرده می‌شود،[۶] مار هم اگر سمی نباشد و ذبح شرعی گردد (گردن آن قطع شود و ذکر یاد خدا شود) گوشت آن جایز است.[۶] گوشت سوسمار نیز حلال شمرده می‌شود.[۷]
آبزیان حرام گوشت[ویرایش]
در اسلام[ویرایش]
- آبزیان حرام گوشت در مذهب امامیه: در فقه امامیه، بنا بر سخن مشهور، همه آبزیان به جز ماهی فلس دار و میگو حرام گوشت هستند.[۱]
- آبزیان حرام گوشت در مذهب شافعی: دربارهٔ آبزیان از امام شافعی چهار قول نقل شده است: الف. قول نخست طبق دیدگاه احناف است. ب. نظایر جانوران حلال گوشت خشکی در دریا نیز حلال اند، مانند اسب آبی، و آن دسته از جانورانی که در خشکی حرام اند امثال آن‌ها در دریا نیز حرام محسوب می‌شود؛ مانند سگ دریایی، و بخشی از جانوران دریایی که در خشکی نظایری ندارند نیز حلال اند. پ. قورباغه، تمساح، لاک پشت، سگ و خنزیر دریایی حرام و سایر جانوران حلال هستند. ت. علاوه از قورباغه، همه جانوران دریایی حلال اند. نووی قول آخر ایشان را ترجیح داده و آن را نظریه «مفتی به» شوافع می‌داند.[۸]
- آبزیان حرام گوشت در مذهب حنفی: در فقه حنفی همه آبزیان به جز ماهی حرام گوشت هستند. ماهی تافی نیز از حکم حلّت مستثنی شده است. ماهی مرکب نیز نزد احناف مصداق تعریف ماهی نیست و خوردن آن حرام شمرده می‌شود.
- آبزیان حرام گوشت در مذهب حنبلی: در فقه حنبلی همه آبزیان حلال گوشت هستند.[۸]
- آبزیان حرام گوشت در مذهب مالکی: در فقه مالکی همه آبزیان حلال گوشت هستند.[۹]
پرندگان حرام گوشت[ویرایش]
در اسلام[ویرایش]
- پرندگان حرام گوشت در مذهب امامیه: در فقه امامیه تمام انواع مرغ خانگی، مرغابی، بوقلمون، شترمرغ، گنجشک، کبوتر، کبک، تیهو و بلبل حلال گوشت هستند. خوردن گوشت جغد، هدهد، چلچله، پرستو و زاغ مکروه است. در کراهت گوشت زاغ تأکید بیش تری شده است.[۱۰] برخی قائل به حرمت آن هستند. از طرف دیگر پرندگان دارای چنگال قوی یا ضعیف چون عقاب، باز، شاهین، لاشخور و کرکس و پرندگان مسخ شده چون خفاش حرام گوشت هستند. در موارد مشکوک پرندگانی که دارای یکی از این شرایط باشند حلال گوشت هستند: داشتن چینه دان، داشتن سنگ دان، داشتن خار پشت پا و بال زدن بیش از صاف نگه داشتن بال. حلیت و حرمت تخم پرنده‌ها هم از حلیت و حرام گوشت آن‌ها پیروی می‌کند.[۱۱]
- پرندگان حرام گوشت در مذهب شافعی: در فقه شافعی پرندگان دارای چنگال شکاری چون عقاب، باز، شاهین، لاشخور و کرکس حرام گوشت هستند. گوشت خفاش نیز حرام است.[۱۲] گوشت کلاغ هم حرام است.[۱۳] گوشت هدهد هم حرام است.
- پرندگان حرام گوشت در مذهب حنفی: در فقه حنفی پرندگان دارای چنگال شکاری چون عقاب، باز، شاهین، لاشخور و کرکس حرام گوشت هستند.[۱۴] گوشت خفاش نیز حرام است.[۱۲] خوردن گوشت زاغ نیز مکروه است.[۱۴] گوشت هدهد هم حرام است. سایر پرندگان حلال گوشت هستند.[۱۴]
- پرندگان حرام گوشت در مذهب حنبلی: در فقه حنبلی پرندگان دارای چنگال شکاری چون عقاب، باز، شاهین، لاشخور و کرکس حرام گوشت هستند.[۱۴] گوشت خفاش نیز حرام است.[۱۲] خوردن گوشت زاغ نیز حرام است.[۱۵] گوشت هدهد هم حرام است.
- پرندگان حرام گوشت در مذهب مالکی: در مذهب مالکی بنا بر قول مشهور همه پرندگان حلال گوشت هستند.[۱۶]
حشرات حرام گوشت[ویرایش]
در اسلام[ویرایش]
- حشرات حرام گوشت در مذهب امامیه: در فقه امامیه خوردن ملخی که بال درآورده و پرواز می‌کند حلال است[۱۱] و سایر حشرات حرام گوشت هستند.[۴]
- حشرات حرام گوشت در مذهب شافعی: در فقه شافعی خوردن ملخ حلال است[۱۷] و سایر حشرات حرام گوشت هستند.[۱۲]
- حشرات حرام گوشت در مذهب حنفی: در فقه حنفی خوردن ملخ حلال است[۱۷] و سایر حشرات حرام گوشت هستند.[۱۲]
- حشرات حرام گوشت در مذهب حنبلی: در فقه حنبلی خوردن ملخ حلال است[۱۷] و سایر حشرات حرام گوشت هستند.[۱۲]
- حشرات حرام گوشت در مذهب مالکی: در فقه مالکی خوردن ملخ حلال است. همچنین بر خلاف سایر مذاهب حشراتی که خوردن آن‌ها مضر نباشد و قومی به خوردن آن‌ها عادت داشته باشند حلال هستند.[۱۲]
منابع[ویرایش]
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ سید محمود هاشمی شاهرودی، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام، جلد سوم، (قم: مؤسسه دائره المعارف فقه الاسلامی، ۱۳۸۷ش)، ص ۴۰۸.
- ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ ۲٫۲ ۲٫۳ «حکم خوردن گوشت»، سایت فتاوی، islampp.com.
- ↑ «طیور مباح أکلها وأخری محرم»، سایت اسلام ویب، islamweb.net. برخی از علمای مالکی قائل به حلیت و برخی دیگر هم قائل به حرمت گوشت درندگان هستند.
- ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ «اطعمه و اشربه»، ویکی فقه، wikifeqh.ir.
- ↑ ۵٫۰ ۵٫۱ ۵٫۲ ۵٫۳ «ما هو حکم تربیة الحشرات والزواحف»، سایت اسلام ویب، islamweb.net.
- ↑ ۶٫۰ ۶٫۱ ۶٫۲ ۶٫۳ ۶٫۴ «حکم خوردن گوشت تمساح و مار»، سایت فتاوی، islampp.com.
- ↑ ۷٫۰ ۷٫۱ ۷٫۲ ۷٫۳ «حکم أکل لحم الضب»، سایت صیدالفوائد، saaid.net.
- ↑ ۸٫۰ ۸٫۱ «حکم خوردن گوشت خرچنگ و ماهی مرکب»، پایگاه رسمی اهل سنت ایران، sunnionline.us.
- ↑ موفق الدین عبدالله بن أحمد بن قدامة، المغنی، الجزء التاسع، (بی جا: دار إحیار التراث العربی، ۱۹۸۵م)، ص ۳۱۴: أن السمک وغیره من ذوات الماء آلتی لا تعیش إلا فیه، إذا ماتت فهی حلال.
- ↑ سید روح‌الله خمینی، تحریر الوسیله، جلد سوم، ترجمه علی اسلامی، (قم: دفتر انتشارات اسلامی، ۱۴۲۵ق)، ص ۲۷۵ تا ۲۷۹.
- ↑ ۱۱٫۰ ۱۱٫۱ سید محمود هاشمی شاهرودی، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام، جلد دوم، (قم: مؤسسه دائره المعارف فقه الاسلامی، ۱۳۸۷ش)، ص ۲۵۵.
- ↑ ۱۲٫۰ ۱۲٫۱ ۱۲٫۲ ۱۲٫۳ ۱۲٫۴ ۱۲٫۵ ۱۲٫۶ مصطفی جعفر پیشه‌فرد، درسنامه درآمدی بر فقه مقارن، (قم:، ۱۳۸۹ش)، ص ۴۲۴.
- ↑ محمد بن إدریس الشافعی، فروع الفقه الشافعی، (بی جا: دارالمعرفه، ۱۴۱۰ق)، ص ۲۶۵.
- ↑ ۱۴٫۰ ۱۴٫۱ ۱۴٫۲ ۱۴٫۳ قاضی ثناء الله پانی پتی، احکام فقه حنفی به زبان ساده، (بی جا: انتشارات فاروغ اعظم، بی تا)، ص ۱۰۳.
- ↑ «الأعیان الحیوانیة من حیث حل أکلها وحرمته»، سایت الملتقی الفقهی، feqhweb.com.
- ↑ «مذهب مالک فی أکل ذی الناب من السباع، وذی المخلب من الطیر»، سایت مرکز الفتوی، islamweb.net.
- ↑ ۱۷٫۰ ۱۷٫۱ ۱۷٫۲ «آیا خوردن ملخ و گوشت خرگوش و روباه حلال است؟»، سایت مذاهب اسلامی، mazaheb.ir.
