وجدان

وجدان (به انگلیسی: Conscience)، حسی برای قضاوت اخلاقی (درستی یا غلطی) یک واکنش یا رفتار است. انجام واکنشی که موجب به وجود آمدن احساس پشیمانی می‌شود را عذاب وجدان می‌نامند. وجدان قابل آموزش است و معمولاً بر اساس عقیده یا دین شخص، فرهنگسازی می‌شود. به‌طور معمول، وجدان اغلب به عنوان منجر به احساس پشیمانی هنگامی که شخصی مرتکب عملی می‌شود که با ارزش‌های اخلاقی او در تضاد است، توصیف می‌شود؛ بنابراین اگر این ارزش‌های اخلاقی با تغییر عقیده شخص نیز تغییر کند، محور وجدان نیز تغییر می‌کند و حتی ممکن است مغایرت کلی با ارزش‌های اخلاقی عقیده قبلی داشته باشد.

روان‌شناسی

از نظر روان‌شناسی، وجدان، قدرت ذهن برای تشخیص درست و غلط از ارزش‌های اخلاقی خود است. بیمار‌های دارای اختلال شخصیت ضداجتماعی معمولاً از عدم وجود (یا بسیار کم) وجدان برخوردارند که این موجب می‌شود آنها نتوانند درست و غلط را تشخیص دهند؛ بنابراین از انجام کارهایی که از دید بقیه ممکن است غیراخلاقی یا بی‌وجدانی خوانده شود، عذاب وجدان نخواهند گرفت.