درد مزمن

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
درد مزمن
نام دیگردرد سوزشی، درد مبهم، درد ضربان دار
«درد مزمن ناحیهٔ شکم»
تخصصفوق‌تخصص درد، عصب‌شناسی و روان‌شناسی
نشانه‌هادردی، بیش از دورهٔ مورد انتظار بهبودش طول بکشد.[۱]
دورهٔ معمول آغازهمه گروه‌های سنی
دورهٔ بیماریاز سه ماه تا چندین سال[۲]
علتقند خون بالا، اختلال ژنتیکی در تمایز عصبی، آسیب بافتی، اختلالات نوروژنیک
عوامل خطردیابت، سرطان و بیماری‌های قلبی[۳]
روش تشخیصبرا اساس علائم فیزیکی و تصویربرداری عصبی
تشخیص افتراقیزخم معده، شکستگی استخوان، فتق و نئوپلازی نخاع[۴]
داروغیر اپیوئیدی:ایبوپروفن، استامینوفن، ناپروکسن، NSAIDs و اولانزاپین[۵]
اپیوئیدی:مرفین، کدئین، اندورفین‌ها و بوپرنورفین[۶]
فراوانی۸٪ تا ۵۵٫۲٪ در کشورهای مختلف
طبقه‌بندی و منابع بیرونی

درد مزمن یا سندرم درد مزمن (به انگلیسی: Chronic pain) نوعی از انواع درد است که با عناوین دیگری از قبیل درد سوزشی کند، درد مبهم، درد ضربان دار و درد تهوع‌آور نیز شناخته می‌شود. این نوع درد، گاهی با درد حاد اشتباه گرفته می‌شود و می‌تواند از سه ماه تا چندین سال ادامه داشته باشد؛ راهنماهای مختلف تشخیص بیماری‌ها مانند DSM-5 و ICD-10 تعریف‌های متعددی از درد مزمن پیشنهاد کرده‌اند، اما تفسیر پذیرفته شده که بدون برههٔ زمانی مطرح می‌شود: «دردی است که بیش از دورهٔ موردِ انتظارِ بهبودش طول بکشد.»

ایجاد سازوکار درد، از آسیب‌های احتمالی به بدن جلوگیری می‌کند اما درد مزمن، دردی بدون ارزش بیولوژیکی است (تأثیر مثبتی به همراه ندارد). این درد تقسیم‌بندی‌های مختلفی دارد؛ سرطانی، پس از سانحه یا عمل، اسکلتی-عضلانی و احشایی مهم‌ترین این تقسیم‌بندی‌ها هستند. عوامل مختلفی باعث شکل‌گیری درد مزمن می‌شود که می‌تواند نوروژنیک (وابسته به ژن)، نوسیسپتیو[الف]، نوروپاتیک، روانی یا ناشناخته باشد. برخی از بیماری‌ها مانند دیابت (قند خون بالا)، شینگل (برخی از بیماری‌های ویروسی)، درد اندام خیالی، هایپرتونی[ب] و سکته مغزی نیز در شکل‌گیری درد مزمن نقش دارند. شایع‌ترین انواع درد مزمن، درد پشت، سردرد شدید، درد میگرنی و درد صورت هستند.

درد مزمن می‌تواند اثرات بسیار شدید روانی و جسمانی ایجاد کند که گاهی تا پایان عمر نیز ادامه می‌یابد. تحلیل قشر خاکستری مغز (آسیب به نورون‌های مغزی)، بی خوابی و کم خوابی، مشکلات متابولیکی، استرس مزمن، چاقی و سکته قلبی نمونه‌هایی از آثار جسمانی (آناتومیک) و افسردگی، اختلالات شناختی، ادراک بی‌عدالتی، درد فاجعه بار و روان رنجوری نمونه‌هایی از آثار روانی (سایکولوژیک) آن هستند.

طیف گسترده از انواع درمان‌ها برای این بیماری انجام می‌گیرد؛ دارو درمانی (انواع داروهای اپیوئیدی[پ] و غیر اپیوئیدی[ت])، رفتار درمانی و فیزیوتراپی شاخص‌ترین آن‌ها هستند. داروها معمولاً با عوارض جانبی همراه بوده و هنگام تشدید اثرات درد تجویز می‌شوند. مواردی مانند آسپرین و ایبوپروفن برای دردهای خفیف تر و مورفین و کدئین برای دردهای شدید مورد استفاده قرار می‌گیرند. روش‌های درمانی دیگر مانند درمان رفتاری-شناختی و فیزیوتراپی به دلیل پایین بودن میزان اثر بخشی، اغلب به صورت مکمل همراه داروها استفاده می‌شوند. در حال حاضر برای هیچ‌کدام از این روش‌ها، بهبودی قطعی وجود ندارد و تحقیقات بر روی طیف گسترده‌ای از انواع فعالیت‌های مدیریتی-درمانی جدید، مانند بلاک‌های نورولپتیک و پرتودرمانی ادامه دارد.

درد مزمن نوعی بیماری تلقی می‌شود، این نوع درد بیشتر از دیابت، سرطان و بیماری‌های قلبی مردم جهان را تحت تأثیر قرار داده‌است. طی مطالعات همه گیر و متعددی که در کشورهای مختلف صورت گرفته‌است، تفاوت‌های گسترده در نرخ شیوع دردهای مزمن از ۸٪ تا ۵۵٫۲٪ در کشورها گزارش داده شده‌است؛ برای مثال، طبق بررسی‌های متعدد ۱۰٪-۲۰٪ از ایرانیان مبتلا به درد مزمن هستند. نتایج نشان می‌دهد به‌طور متوسط ۸٪ - ۱۱٫۲٪ از افراد در کشورهای مختلف دارای درد مزمن شدید هستند و همه‌گیری آن در کشورهای صنعتی بالاتر از دیگر کشورها است. طی برآوردهای سازمان پزشکی آمریکا هزینه‌های مرتبط با این بیماری در این کشور حدود ۵۶۰ تا ۶۳۵ میلیارد دلار است.

طبقه‌بندی[ویرایش]

همچنین ببینید: درد § انواع درد

انجمن بین‌المللی مطالعات درد، درد مزمن را به عنوان دردی بدون ارزش بیولوژیکی تعریف می‌کند که گاهی حتی پس از بهبود ناحیهٔ آسیب دیده ادامه پیدا می‌کند. گونه ای از درد که نمی‌تواند زیر مجموعهٔ درد حاد قرار بگیرد و بیشتر از حد مورد انتظار، بهبودش به طول می‌انجامد درد مزمن نام دارد.[۱][۲] طبق مطالعات درمانی، افراد دچار درد در نواحی پشت (کمر و ستون فقرات)، صورت، سر (درد میگرنی یا شدید) و اندام‌های حرکتی بیشترین مبتلایان به درد مزمن محسوب می‌شوند.[۷]

بر اساس شاخص DSM-5 یک اختلال مزمن زمانی تعریف می‌شود که عارضهٔ به وجود آمده (درد، اختلال و بیماری) دوره ای بیشتر از شش ماه را گذرانده باشد، این نوع از طبقه‌بندی فاقد هر گونه معیاری مانند آسیب جسمانی یا روانی حاصل شده از عارضه یا شدت آن، بیان می‌شود.[۸][۹]

طبقه‌بندی بین‌المللی آماری بیماری‌ها، در یازدهمین ویرایش خود (ICD-11) طبقه‌بندی هفت دسته ای را برای درد مزمن پیشنهاد کرد:[۱۰]

  1. درد اولیه مزمن: با ۳ ماه درد مداوم در یک یا چند ناحیه از بدن تعریف می‌شود که منشأ آن قابل درک نیست.
  2. درد مزمن سرطانی: درد در یکی از اندام‌های بدن ناشی از آسیب سرطانی (در اندام‌های داخلی، استخوانی یا اسکلتی-عضلانی) شکل گرفته باشد.
  3. درد مزمن پس از سانحه یا عمل: درد ۳ ماه پس از جراحت یا عمل جراحی، بدون احتساب شرایط عفونی و شدت آسیب بافتی شکل گرفته باشد، همچنین ابتلای فرد در گذشته به درد نیز در این طبقه‌بندی اهمیتی ندارد.
  4. درد مزمن نوروپاتیک: درد ناشی از آسیب به سیستم عصبی حرکتی-حسی است.
  5. سردرد مزمن و درد دهان و صورت: دردی که از سر یا صورت سرچشمه می‌گیرد و به مدت ۵۰ ماه یا بیشتر به طول بینجامد.
  6. درد مزمن احشایی: دردی ناشی از آسیب به یکی از اندام‌های داخلی است.
  7. درد مزمن اسکلتی - عضلانی: درد، از آسیب به بخشی از بافت‌های استخوانی، ماهیچه ای، مفاصل، رباط‌ها یا تاندون‌های بدن شکل گرفته باشد.

تقسیم‌بندی دیگر که برای درد مزمن ارائه می‌شود، دو نوع «درد زا» (ناشی از بافت ملتهب یا آسیب دیده که حسگرهای درد ویژه ای به نام نوسیسپتورها[ث] را فعال می‌کند) و «نوروپاتیک» (ناشی از آسیب یا نقص سیستم عصبی) است.[۱۱] نوع «درد زا» خود به دو بخش «سطحی» و «عمیق» تقسیم و در این بین، دردهای عمیق نیز در دو بخش «عمیق جسمانی» و «عمیق احشایی» تقسیم‌بندی می‌شود.[۱۲] درد «نوروپاتیک» نیز به «محیطی» (منشأ سیستم عصبی محیطی) و «مرکزی» (منشأ مغز یا نخاع) تقسیم می‌شود؛ این نوع درد (درد نوروپاتیکِ مرکزی و محیطی) به عنوان «درد سوزشی»، «سوزن سوزن شدگی»، «شبه برق گرفتگی» و «درد شبیه به چاقو خوردگی» نیز توصیف می‌شود.[۱۳]

  • «درد سطحی» حاصل فعال شدن گیرنده‌های درد در پوست یا بافت‌های سطحی است.
  • «درد عمیق جسمانی» با تحریک گیرنده‌های درد در رباط‌ها، تاندون‌ها، استخوان‌ها، رگ‌های خونی، فاسیا[ج] و ماهیچه‌ها ایجاد می‌شود. (این نوع درد، مداوم اما ضعیف است)[۱۴]
  • «درد عمیق احشایی» دردی است از یکی از اندام‌های بدن سرچشمه می‌گیرد، مکان‌یابی این درد اغلب بسیار دشوار است و در چندین ناحیه از بدن هنگام آسیب یا التهاب، ایجاد می‌شود. در نوع «عمیق احشایی» احساس درد، در مکانی دور از محل آسیب قرار دارد، به همین علت آن را گونه ای از دردهای مبهم می‌دانند.[۱۵]

سبب‌شناسی[ویرایش]

سازکار شکل‌گیری درد[ویرایش]

نمونه ای از شکل‌گیری درد، فشار مداوم بر روی ستون فقرات می‌تواند عصب سیاتیک کمری را، به صورت فعال، به تولید درد وا بدارد.

سازوکار فعال سازی مداوم و انقال پیام‌های درد به عصب پشتیِ نخاع، بدن را به فعالیتی برای تسکین درد هدایت می‌کند(سازوکار جلوگیری از آسیب در بدن)، این عمل باعث ترشح پروستاگلاندین[چ] شده و تغییراتی ایجاد می‌کند تا آستانه انتقال پیام‌های درد کاهش (با کوچک‌ترین محرک، عصب درد تحریک شود) و حساسیت آن قسمت به تحریک اعصاب درد افزایش یابد؛ ترشح این ماده ایجاد کننده دردهای غیرقابل تحمل و مزمن است. علاوه بر موارد ذکر شده تحریک مداوم درد، اعصاب غیر تحریک شده را نیز به ایجاد پیام‌های درد وامی‌دارد.[۶][۱۶] محققان بر این باورند که رشته‌های عصبی که این نوع درد را ایجاد می‌کنند، رشته‌های عصبی گروه C هستند؛ این فیبرها میلینه نیستند (سرعت انتقال کمی دارند) و دردهای بلند مدت را ایجاد می‌کنند.[۱۶][۱۷]

این تغییرات ساختاری را می‌توان با پلاستیسیته عصبی توضیح داد.[۱۷] در مورد درد مزمن، نمای سوماتوتوپیک (نمای پراکندگی سلول‌های عصبی) بدن به دنبال ایجاد حساسیت محیطی و مرکزی به‌طور نامناسب سازماندهی می‌شود که می‌تواند باعث آلودینیا یا بیش فعالی اعصاب درد شود. نوار مغزی افراد مبتلا به درد مزمن نشان داد که فعالیت مغزی و پلاستیسی، ناشی از درد تغییر می‌کند؛ به‌طور خاص، فعالیت نسبی موج بتا افزایش قابل توجهی داشته و موج آلفا و تتا کاهش می‌یابند.[۱۸]

مدیریت ناکارآمد دوپامین در مغز می‌تواند به عنوان یک مکانیسم مشترک بین درد مزمن، بی خوابی و اختلال افسردگی اساسی عمل کند و عوارض ناخوشایند آن را شامل شود.[۱۹] آستروسیت‌ها[ح]، میکروگلیاها و سلول‌های گلیال[خ] ماهواره ای نیز در درد مزمن کارایی مؤثر خود را از دست می‌دهند. افزایش فعالیت میکروگلیاها، تغییر شبکه‌های میکروگلیا و افزایش تولید کیموکین‌ها و سایتوکین‌ها توسط میکروگلیا ممکن است درد مزمن را تشدید کند. همچنین مشاهده شده‌است، آستروسیت‌ها توانایی خود را برای تنظیم تحریک پذیری نورون‌ها از دست داده و باعث افزایش فعالیت خود به خودی عصبی در مدارات درد می‌شوند.[۲۰]

قند خون بالا و دیابت[ویرایش]

مقالهٔ اصلی: دیابت § مزمن

بیماران دیابتی ممکن است دچار طیف گسترده‌ای از اختلالات چندگانه عصبی شوند که می‌تواند اعصاب مختلف حسی و حرکتی را درگیر کند. این عارضه معمولاً طی ۱۰ سال از بروز بیماری در ۴۰ تا ۵۰ درصد از دیابتی‌ها مشاهده می‌شود. افراد مبتلا شده به دیابت نوع ۱، تا پنج سال پس از بروز بیماری ممکن است دچار نوروپاتی عصبی نشوند اما در دیابت نوع ۲ ممکن است این عوارض از همان ابتدا وجود داشته باشند.[۲۱] فاکتورهای خطری که ریسک بروز نوروپاتی را در دیابتی‌ها افزایش می‌دهند عبارتند از: افزایش میزان قند خون، افزایش تری‌گلیسیرید خون، شاخص توده بدنی بالا، مصرف سیگار و فشار خون بالا.[۳]

مناطقی که نوروپاتی دیابتی ایجاد می‌شود.

زخم پای دیابتی نیز تا حدود زیادی وابسته به نقص حسی ناشی از نوروپاتی دیابتی است که خود عارضهٔ جدیی بوده و می‌تواند منجر به قطع عضو شود.[۲۲] از مشکلات دیگر در نوروپاتی دیابتی دردهای نوروپاتیک مزمن است که ناشی از اختلال در اعصاب سمپاتیک بوده و می‌تواند مشکلات بسیاری برای بیمار و درمانگر ایجاد کند که شامل انواع پلی نوروپاتی یا مونونوروپاتی می‌باشد. از پلی نوروپاتی‌ها می‌توان به پلی نوروپاتی دیستال متقارن و پلی رادیکولوپاتی اشاره کرد. تشخیص زودرس نوروپاتی اهمیت زیادی در پیشگیری از عارضه‌های آن دارد و به‌طور معمول این نوع اختلال دیابتی می‌تواند با درد مزمن شدید همراه باشد.[۲۳]

دیابت می‌تواند باعث نابینایی و درد چشم نیز شود؛ شایعترین علت موارد جدید نابینایی در افراد مسن، رتینوپاتی دیابتی است.[۲۴] کاهش بینایی با عوارض دیگری شامل زمین‌خوردن، شکستگی استخوان ران و افزایش چهار برابری مرگ و میر همراه است.[۲۵] به‌طور کلی رتینوپاتی دیابتی به سه شکل دیده می‌شود:[۲۶]

  1. اِدِم ماکولا[د] (نشت عروقی منتشر یا موضعی در ماکولا)
  2. تجمع پیشرونده عروقی (میکروآنوریسم، خونریزی‌های داخل شبکیه، خمیدگی عروقی، مالفورماسیونهای عروقی (رتینوپاتی دیابتی غیر پرولیفراتیو[ذ]))
  3. انسداد شریانی شبکیه و تاری دید (در مراحل بعد از خونریزی).

طیف گسترده‌ای از اختلالات همچون شکستگی ساختار اسکلتی در اثر قند خون بالا، خون ریزی‌های داخلی (در ریز عروق یا درشت عروق)، زخم‌های ایجاد شده در اثر تأثیر قند خون (زخم‌های دیابتی) و قطع عضو می‌توانند با تحریک سیستم عصبی محیطی و ارسال مکرر پیام‌های «وجود آسیب» در بخش‌های مختلف بدن، انواعی از دردهای مزمن همچون درد اولیه مزمن، درد مزمن احشایی و درد مزمن اسکلتی-عضلانی را پدیدآورند.[۲۷][۲۸]

درد اندام خیالی[ویرایش]

مقالهٔ اصلی: درد خیالی

درد اندام خیالی در رابطه با اندام یا عضوی که به‌طور فیزیکی «جزئی از بدن نیست»، تجربه می‌شود. درد خیالی می‌تواند نتیجهٔ قطع‌شدن عضو یا اختلال مادرزادی عصبی در اندام باشد.[۲۹] این اختلال در اکثر افراد مبتلا به قطع عضو به خصوص سربازان در بخشی از زندگی شان تجربه می‌شود.[۳۰]

دلیل اصلی شکل‌گیری درد خیالی در حال حاضر مشخص نیست اما تصور می‌شود، علت اصلی دردهای اندام خیالی، نوروماهایی است که در انتهای عصب مجروح، در محل بریده شده ایجاد می‌شوند، این نوروماها قادر به تولید غیرطبیعی پتانسیل عمل نیز هستند. اگرچه نوروماها می‌توانند در بروز دردهای خیالی نقش داشته باشند، اما حتی با استفاده از داروهای مسدود کنندهٔ هدایت در دستگاه عصبی پیرامونی، سازوکار شکل‌گیری درد همچنان مسدود نمی‌شود.[۳۱] تحریک فیزیکی نوروما می‌تواند فعالیت فیبر C را افزایش دهد، اما درد همچنان، بعد از توقف پتانسیل عمل ایجاد شده از نوروماها، نیز ادامه می‌یابد.[۳۰]

تحقیقات در جهت یافتن روش‌های درمان درد خیالی به‌طور فعالانه ادامه دارد. بیشتر روش‌های درمانی، مکانیسم‌های اصلی درد خیالی را درنظر نمی‌گیرند، بنابراین بی اثر هستند. اگرچه تعدادی از روش‌های درمانی درد را در برخی از بیماران کاهش دهد، اما معمولاً میزان موفقیت این درمان‌ها کمتر از ۳۰٪ است. از نمونه درمان‌های متعارف می‌توان به آینه درمانی، دارو درمانی و تحریک عمقی مغز اشاره کرد.[۲۹][۳۰]

سکته مغزی[ویرایش]

بخش سفید:سلول‌های مرده به دلیل قطع خون رسانی، ناشی از انسداد بخشی از رگ‌های داخل مغز

اثرات آسیب ناشی از مرگ و از بین رفتن سلول‌های مغزی می‌تواند بر دامنهٔ گسترده‌ای از تحولات و مکانیزم‌های میکروسکوپی و ماکروسکوپی بدن تأثیر به سزای بگذارد؛ یکی از شایع‌ترین تأثیرات، درد مزمن همراه با سکتهٔ مغزی است که از نوروپاتی‌ها و اختلالات عصبی ناشی می‌شود.[۳۲] دلایل مختلفی وجود دارد که فرد دچار به عارضهٔ سکته مغزی، از درد مزمن رنج ببرد:[۳۳]

اسپاسم و هایپرتونی[ویرایش]

مرگ سلولی ایجاد شده در سکته مغزی می‌تواند در بخشی از مغز که مسئولیت انقباضات ماهیچه ای را بر عهده دارد ایجاد شود؛ این مسئله باعث انقباض طولانی مدت بخشی از ماهیچه‌های بدن شده و با ادامهٔ روند انقباضِ طولانی مدت، اسپاسم، هایپرتونی و درد عضلانی شکل می‌گیرد.[۳۴] نمونهٔ دیگر تأثیرات ماهیچه‌ای، می‌تواند انبساط دائمی و فلجی بخشی از بدن در نتیجهٔ از کار افتادگی فعالیت نورون‌های عصبی مربوط به آن بخش باشد، این اتفاق آنتروفی ماهیچه ای را ایجاد کرده و سفتی به وجود آمده در اثر این اختلال، دردهای مزمن اسکلتی-عضلانی را به وجود می‌آورد.[۳۵]

درد دستگاه عصبی مرکزی (CPSP)[ویرایش]

حدود ۱۰ الی ۲۰ درصد از افرادی که سکته مغزی را تجربه می‌کنند، در نهایت دچار سر درد شدید می‌شوند. این سرد درد می‌تواند در نواحی مرکزی، سطحی و تالاموسی مغز شکل بگیرد (معمولاً بخشی از مغز تحت تأثیر قرار می‌گیرد).[۳۶] این درد به دلیل تأثیر آسیب‌های سلولی بر بخش پردازش کنندهٔ درد شکل می‌گیرد. درد ضربان دار، نورپاتیک مرکزی، سوزشی سر نام‌های دیگری است که به آن اطلاق می‌شود؛ مواردی مانند حرکت، حرارت و ضربه می‌تواند در تشدید آن مؤثر واقع گردد.[۳۵]

تورم اندام‌ها[ویرایش]

یکی از دیگر اثرات سکتهٔ مغزی که می‌تواند به درد مزمن ختم شود، تورم بخش‌هایی از بدن مانند دست و پا است. این تورم‌ها اغلب ناشی از تجمع مایعات بدن مانند خون یا آب شکل می‌گیرد؛ تورم می‌تواند باعث دشواری حرکت در دست‌ها و پاها شده و کم حرکت دادن این اندام‌ها، خود نیز باعث تشدید تورم می‌شود. این چرخهٔ تشدید اختلال، به مرور زمان (در صورت عدم درمان) به درد، ضعف ماهیچه ای و چروکیدگی پوست می‌انجامد.[۳۵]

ویروس‌ها[ویرایش]

نمونه‌ای از بیماری زونا در کودکان

ویروس‌ها از عواملی هستند که با ایجاد بیماری و به هم زدن چرخهٔ طبیعی بدن، زمینهٔ بیماری‌های مزمن از جمله درد مزمن را فراهم می‌کنند. یکی از این نوع ویروس‌ها، ویروس واریسلا زوستر[ر] بوده[۳۷] که عامل شکل‌گیری بیماری شینگل(زونا) و آبله مرغان است.[۳۸] بیماری زونا اغلب اوقات در افراد بالای ۱۵ سال دیده می‌شود و ارتباط اساسی با میزان توانایی سیستم ایمنی در مبارزه با عوامل بیماری‌زا دارد.[۳۹] علایم اولیه این بیماری شامل سردرد تب، لرز خفیف، بدحالی و کسلی است؛[۴۰][۴۱] در مرحلهٔ دوم بیماری درد سوزشی و افزایش حساسیت پوستی ایجاد می‌شود، (می‌تواند شدید یا خفیف باشد)[۴۲] و در مرحله پایانی، نشانه‌هایی از التهاب پوستی به صورت نوارهای قرمز رنگ در بخش‌های مختلف بدن نمایان می‌شود.[۴۳]

برای درمان این ویروس، انواعی از داروها مانند داروهای استروئید و ضد ویروسی استفاده می‌شود.[۴۴][۴۵] در ۳۳٪ از افراد، پس از بهبود و درمان زونا همچنان دردهای سوزشی و خارش‌های شدید در نواحی مختلف پوست احساس می‌شود و می‌تواند تبدیل به درد مزمن شود. این حالت به دلیل تشدید فاکتورهای تحریکی اعصاب (تحریک با کوچک‌ترین محرک محیطی) یا از عوامل ذهنی و روانی پس از بیماری صورت می‌گیرد.[۴۶]

آسیب‌شناسی[ویرایش]

بررسی‌های به دست آمده بر طیف گسترده‌ای از بیماری‌های مزمن (اعم از درد مزمن، ایدز، ام اس و …) نشان می‌دهد، شباهت‌های بسیاری در موارد روانی و سایکولوژیک وجود دارد، در حالی که مشکلات جسمانی و آناتومیک در هر کدام از بیماری‌ها وابسته به محل رخ داد متفاوت بوده‌است؛ در غالب موارد نیز درمان، وابسته به ارزشیابی روانی در طیف یکسانی از دارو درمانی و رفتار درمانی قرار گرفته‌است.[۴۷][۴۸]

تاثیرات آناتومیک و سایکولوژیک درد مزمن[۴۸]
نام عارضه دسته‌بندی اختلال ایجاد کننده روش درمانی رایج
استرس مزمن آناتومیک مشکلات قلبی و تنفسی، انواع سرطان و گرفتگی رگ ها[۴۹] دارو درمانی (بوسپیرون) و درمان رفتار-شناختی
کم خوابی و بی‌خوابی آناتومیک خستگی، سردرد، خواب آلودگی و مشکلات متابولیکی[۵۰] دارو درمانی (ملاتونین) و رفتار درمانی بی‌خوابی
آسیب قشر خاکستری آناتومیک کاهش قدرت تفکر، هماهنگی عضلات، حافظه و ادراک[۵۱] دارو درمانی (گالانتامین، دونپزیل) و فیزیوتراپی
افسردگی سایکولوژیک کج‌خلقی، عدم اشتها، بی‌خوابی و افکار خودکشی[۵۲] دارو درمانی (ترازودون، ونلافاکسین) و رفتاردرمانی
روان‌رنجوری سایکولوژیک افسردگی، استرس مزمن، وسواس و اختلالات شخصیتی[۵۳] دارو درمانی (کلومیپرامین، مدافینیل) و اصلاح رفتار
تصور بی‌عدالتی سایکولوژیک افسردگی، کج‌خلقی، روان رنجوری، افکار خودکشی[۵۴] واقعیت درمانی و درمان رفتاری-شناختی
اختلالات شناختی سایکولوژیک اختلال یادگیری، تصمیم‌گیری و تمرکز، فراموشی و دلیریوم[۵۵] دارو درمانی (بنزودیازپین) و درمان رفتار-شناختی

آناتومیک[ویرایش]

نتایج به دست آمده از ام ار ای مبتلایان به درد مزمن؛ تغییرات کلی و اساسی در بخش‌های مختلف مغز را نشان می‌دهد.

درد مزمن به دلایل مختلفی به عنوان بیماری شناخته می‌شود و بر ساختار و عملکرد مغز تأثیر می‌گذارد. مطالعات ام ار ای ارتباط آناتومیکی و عملکردی غیرطبیعی را نشان داده‌است[۵۶] که حتی در زمان استراحت، مناطق مربوط به پردازش درد را فعال نگه می‌دارد.[۵۷][۵۸] همچنین درد مداوم باعث تحلیل و از بین رفتن ماده خاکستری مغز می‌شود که پس از برطرف شدن درد، قابل بازگشت است.[۴۸][۵۱] بر طرف کردن یا کم کردن دردهای مزمن به محض ایجاد آن بسیار مشکل است.[۵۹] در برخی موارد، درد مزمن می‌تواند ناشی از عوامل ژنتیکی باشد که در تمایز عصبی اختلال ایجاد می‌کند و منجر به کاهش دائمی آستانه درد می‌شود.[۳۳] اغلب افرادی که دارای درد مزمن هستند اختلال خواب و بی خوابی ناشی از داروها و علائم بیماری را تجربه می‌کنند.[۶۰] در این شرایط، نیاز بالای بیمار به داروها برای تسکین درد، سبب می‌شود که بیمار نتواند اختلالات خواب ناشی از مصرف دارو را بر طرف کند؛ با افزایش مدت زمان بیداری مشکلات جسمانی و متابولیکی ایجاد می‌شود که خود پیامدهای ناگواری برای بدن ایجاد می‌کند.[۶۱]

درد مزمن با طول بیش از ده سال می‌تواند باعث افزایش احتمال مرگ در مواردی مانند بیماری‌های قلبی و تنفسی شود.[۶۲] چندین علت برای افزایش احتمال خطر مرگ مطرح شده‌است، یکی از این موارد افزایش غیرطبیعی استرس و پیامدهای آن در اثر تغییر در سیستم غدد درون ریز مترشح کورتیزول است.[۴۹] در طی شکل‌گیری استرس مزمن، خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی (قلب و عروق)، ریوی و سرطان بالا می‌رود؛ متخصصان دریافتند که چگونه استرس می‌تواند با ایجاد پلاک، به سرعت مسیر سرخرگ‌ها را مسدود کند. با این حال، تحقیقات بیشتری برای روشن شدن رابطه بین درد شدید مزمن، استرس و سلامت قلب و عروق در جریان است.[۶۲] علاوه بر موارد عنوان شده بررسی سیستماتیک اخیر نشان داده‌است که درد مزمن می‌تواند خطر تصادف و مرگ را در میان رانندگان افزایش دهد.[۶۳]

سایکولوژیک[ویرایش]

فرایندهای کلی روانی[ویرایش]

نمودار تأثیرات روانی یا سایکولوژیک درد مزمن

درد مزمن می‌تواند آبشاری از فرایندهای روانی را مورد هدف قرار دهد و تغییراتی منفی در توجه، حافظه، یادگیری، خلق و خو، انگیزه و … داشته باشد. افراد مبتلا به درد مزمن میزان ابتلا به افسردگی بالاتری دارند.[۶۴] اگرچه ارتباط دقیق بین این دو بیماری به‌طور کامل مشخص نیست اما مطالعات نوروپلاستیک[ز] در سال ۲۰۱۷ نشان داد که مسیرهای حسی دردهای بدن همان مناطق مغزی را درگیر می‌کند که در مدیریت خلق و خو مؤثر است.[۶۵] درد مزمن در افراد مبتلا به آن، تفکر «ترس از بدتر شدن» ایجاد می‌کند که باعث کاهش فعالیت بدنی و پیامدهایی از قبیل اضافه وزن، فشار خون، دیابت و … می‌شود.[۶۶][۶۷] شدت درد، کنترل درد و انعطاف‌پذیری در برابر درد می‌تواند تحت تأثیر سطوح و انواع مختلفی از حمایت اجتماعی که فرد مبتلا به درد مزمن دریافت می‌کند، قرار بگیرد؛ همچنین سطح اجتماعی شخص مبتلا نیز در این عوامل نقش حیاتی ایفا می‌کند.[۴۷]

برخلاف درد حاد، درد مزمن معمولاً سودمند واقع نمی‌گردد و کاهش کیفیت زندگی، تقلیل توانایی‌های کارکردی و همچنین تضعیف سلامت روح و روان، روابط میان فردی و وضعیت مالی را در پی خواهد داشت. از دیگر تأثیرات درد مزمن می‌تواند به تغییرات اشتها، اختلال خواب، کند شدگی روانی–حرکتی، کج‌خلقی و اجتماع زدگی اشاره نمود.[۴۷][۶۴][۶۵]

تأثیر شخصیتی[ویرایش]

دو مورد از شایع‌ترین مشخصات شخصیتی که در افراد مبتلا به درد مزمن، توسط پرسشنامه شخصیت چند محوری مینه سوتا (MMPI) مشخص شد، «تبدیل V» و «سه گانهٔ روان رنجور» است. شخصیت «تبدیل V» نگرانی مبالغه آمیزی را در مورد ناتوانی بدن گزارش می‌کند؛ افراد دارای فاکتور شخصیتی «تبدیل V» علائم تشدید شدهٔ جسمانی را در پاسخ به استرس نشان داده‌اند، این افراد اغلب در تشخیص حالت‌های عاطفی خود از جمله افسردگی ناتوان هستند.[۶۸] شخصیت «سه گانهٔ روان رنجور» نیز مانند دیگر فاکتور شخصیتی، ناتوانی ذهنی بدنی و علائم تشدید شدهٔ جسمانی مرتبط با استرس را نشان می‌دهد؛ تفاوت این فاکتور شخصیتی با فاکتور شخصیتی «تبدیل V» در میزان بیان شدهٔ شدت درد و شکایت بیمار از ضعف بدنی ناشی از درد خود است.[۶۸][۶۹]

برخی از محققان بر این باورند، یکی از دلایل تبدیل درد حاد به مزمن روان رنجوری است، اما تحقیقات بالینی خلاف این مسئله را نشان می‌دهد؛ این تحقیقات تأثیر مستقیم درد مزمن، ایدز، دیابت و دیگر بیماری‌های مزمن را بر شکل‌گیری روان رنجوری مشخص نمود.[۷۰] نتایج به دست آمده حاکی از آن است، زمانی که درد طولانی مدت مزمن به وسیلهٔ شیوه‌های درمانی (به خصوص دارو درمانی) تسکین یا درمان می‌شود، نمرات شخصیتی «سه گانهٔ روان رنجور» و اضطراب کاهش چشمگیری می‌یابد و اغلب به سطح طبیعی خود می‌رسد. عزت نفس، که دیگر معقولهٔ شخصیتی است و اغلب در افراد مبتلا به درد مزمن پایین است، با درمان و تسکین درد افزایش قالب توجهی می‌یابد.[۷۱][۷۲]

تحقیقات دیگری شواهدی مبنی بر تأثیر «درد فاجعه بار» در تجربه ذهنی درد نشان داده‌است. درد فاجعه بار عبارت است از تمایل به توصیف یک تجربه درد با مبالغه دربارهٔ میزان و حدود درد و فکر کردن زیاد در مورد آن یا احساس درماندگی در زمان بروز.[۷۳] افرادی که در معیارهای درد فاجعه بار نمره بالایی کسب می‌کنند، احتمالاً تجربه درد را شدیدتر از افرادی که در چنین معیارهایی نمره پایینی به دست می‌آورند، بیان می‌کنند. اغلب استدلال می‌شود که گرایش به درد فاجعه بار باعث می‌شود که فرد درد را شدیدتر تجربه کند، یکی از دلایل این است که تغییر توجه، پیش‌بینی و افزایش پاسخ‌های احساسی به درد، بر درک درد و تغییر انعطاف‌پذیری عصبی تأثیر می‌گذارد.[۷۴] با این حال، حداقل برخی از جنبه‌های درد فاجعه بار ممکن است حاصل یک تجربه درد شدید باشد، نه علت آن؛ به این معنا که هرچه شدت درد برای فرد بیشتر باشد، احتمال اینکه تعریف آن با تعریف درد فاجعه بار مطابقت داشته باشد، بیشتر است.[۷۵]

همزمانی با دیگر بیماری‌های روانی[ویرایش]

افرادی که از اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) رنج می‌برند، همواره با درد مزمن شدیدی در ناحیهٔ بدنی دچار حادثه رو به رو هستند،[۷۶] این طیف تأثیرات روانی با اثر بر محرک‌های روان شناختی و ناقلان عصبی، تغییرات اساسی و تحریکی را در اعصاب آسیب دیده در زمان حادثه ایجاد می‌کند. بیمارانی که هم از PTSD و هم از درد مزمن رنج می‌برند، شدت درد را به میزان قابل توجهی بیشتر از کسانی که مبتلا به PTSD نیستند، گزارش می‌کنند.[۷۷][۷۸]

ادراک بی‌عدالتی[ویرایش]

مطالعات صورت گرفته نشان می‌دهد که مانند اثرات مخرب درد فاجعه بار، «تصور بی عدالتی» نیز در شدت و مدت درد مزمن تأثیر گذار باشد.[۷۹] تصور بی عدالتی ناشی از درد، ارزشیابی شناختی است که توسط روان شناسان به کار می‌رود؛ این ارزشیابی منعکس کننده تصور بیمار دربارهٔ شدت درد و غیرقابل جبران دانستن آسیب یا درد است، به عنوان مثال، «من فقط می‌خواهم زندگی ام را برگردانم.» این بیماران بروز آسیب یا درد را ناشی از عامل بیرونی دانسته و آن را بی عدالتی قلمداد می‌کند، به عنوان مثال، «من فقط به دلیل سهل انگاری دیگران باید این درد را تحمل کنم.»[۸۰][۸۱] ادراک بی‌عدالتی نه تنها در بهبود جسمانی پس از آسیب، تداخل ایجاد می‌کند می‌تواند منجر به کاهش روند مثبت توانبخشی و روان‌درمانی شود و مشکلات روانی که ممکن است پس از آسیب‌های تروماتیک[ژ] به وجود بیاید را ایجاد می‌کند.[۸۲] اگرچه تحقیقات هنوز به فرآیندی‌هایی که توسط آن ادراک از بی‌عدالتی به‌طور سیستماتیک بر پیامدهای مرتبط با درد تأثیر می‌گذارد، نپرداخته‌اند اما پیامدهای پیش‌بینی شده می‌تواند شامل مشکلات عدم توجه، پریشانی عاطفی، مقابله ناسازگار، نمایش شدید رفتار درد، خشم و انگیزه‌های انتقام باشد.[۸۳] پیشنهاد شده‌است که برای درک این مشخصهٔ روانی و درمان آن از طراحی بالا به پایین و ارزیابی شناختی استفاده شود.[۸۱]

گروه‌درمانی زنانه
گروه‌درمانی مردانه
گروه‌درمانی یکی از روش‌های درمانی مبتنی بر حمایت اجتماعی است.

حمایت اجتماعی[ویرایش]

حمایت اجتماعی پیامدهای مهمی برای افراد مبتلا به درد مزمن دارد. به‌طور خاص، شدت درد ، کنترل درد و انعطاف‌پذیری به درد به عنوان پیامدهای تحت تأثیر سطوح و انواع مختلف حمایت اجتماعی شناخته می‌شوند. بیشتر این تحقیقات بر حمایت اجتماعی عاطفی، ابزاری، ملموس و اطلاعاتی متمرکز شده‌است.[۸۴] افرادی که شرایط درد مداوم دارند تمایل دارند به حمایت اجتماعی خود، به عنوان یک مکانیسم مقابله تکیه کنند، بنابراین وقتی بخشی از شبکه‌های اجتماعی و حمایتی بزرگتر هستند، نتایج بهتر درمانی خواهند داشت.[۸۵] در اکثر مطالعات انجام شده، ارتباط مستقیم و معنی داری بین فعالیت‌های اجتماعی یا حمایت اجتماعی و درد وجود دارد. سطوح بالاتر درد با کاهش فعالیتهای اجتماعی، سطوح پایین حمایت اجتماعی و کاهش عملکرد اجتماعی همراه بوده‌است.[۸۴][۸۵]

شیوع کووید ۱۹ تأثیرات عمده جسمانی، روانی، اقتصادی و اجتماعی در عموم مردم داشته‌است.[۸۶] شیوه‌های فاصله گذاری و رفت آمدهای اجتماعی که جهت جلوگیری از گسترش شیوع این بیماری صورت گرفت، الگوهای معمول تعامل اجتماعی را تغییر داده و شرایطی را که برخی از روانشناسان آن را دوره غم جمعی توصیف می‌کنند، ایجاد نموده‌است.[۸۷][۸۸] یک مطالعه نشان داد با توجه به اینکه بخش زیادی از جمعیت جهان دوره‌های طولانی انزوای اجتماعی و پریشانی را تحمل کردند، افراد مبتلا به درد مزمن در طول همه‌گیری از حمایت و همدردی بیشتری نسبت به گذشته، برخوردار شدند.[۸۶]

تأثیر بر مهارت‌های شناختی[ویرایش]

تأثیر درد مزمن بر مهارت‌های شناختی، موضوع کم تحقیقی است، اما چندین نتیجه آزمایشی و بالینی در این رابطه صورت پذیرفته‌است. اکثر افراد مبتلا به درد مزمن از اختلالات شناختی مانند فراموشی، مشکل در توجه و مشکل در انجام وظایف شکایت دارند. آزمایش‌ها نشان داده‌است که افراد مبتلا به درد مزمن اغلب اختلال در توجه، حافظه، انعطاف‌پذیری ذهنی، توانایی کلامی، سرعت پاسخگویی در یک مهارت شناختی و سرعت در انجام وظایف ساختار یافته، دارند.[۸۹] مروری بر مطالعات انجام شده در سال ۲۰۱۸، ارتباط افراد مبتلا به درد مزمن و نتایج غیرطبیعی در تست حافظه، توجه و سرعت پردازش را گزارش می‌کند.[۶۴][۹۰]

مدیریت و درمان[ویرایش]

مقالهٔ اصلی: کلینیک درد
کلینیک‌های درد که مجموعه ای از پزشکان و متخصصان برای درمان دردهای حاد و مزمن در آن حضور دارند.

مدیریت[ویرایش]

مقالهٔ اصلی: مدیریت درد

مدیریت درد شاخه ای از پزشکی است که از رویکردی بین رشته‌ای استفاده می‌کند. این دانش مدیریتی، ترکیبی از مشاغل مختلف پزشکی و حرفه‌های مرتبط با سلامت را شامل می‌شود که برای تسکین درد و بهبود کیفیت زندگیِکسانی که با درد زندگی می‌کنند می‌کوشند.[۹۱] تیم معمولی مدیریت درد شامل پزشکان (به ویژه متخصصان بیهوشی)، متخصصان درد، روانشناسان توانبخشی، فیزیوتراپیست‌ها، کاردرمانگران، دستیاران پزشک و پزشکان پرستار است.[۹۲] درد حاد معمولاً با تلاش یک پزشک برطرف می‌شود، با این حال، مدیریت درد مزمن اغلب به تلاش‌های هماهنگ تیم درمانی نیاز دارد تا فرد بتواند با رجوع به کلینیک‌های درد از خدمات مشترک متخصصان در این زمینه بهره‌مند شود.[۹۳][۹۴]

بهبود کامل و طولانی مدت بسیاری از انواع درد مزمن به ندرت رخ می‌دهد به همین دلیل محققان در تلاش اند تا راهکارهای بهبود کامل دردهای مزمن را بیابند.[۹۵]

درمان‌ها[ویرایش]

از درمان‌های موجود برای این بیماری که اغلب به صورت ترکیبی انجام می‌گیرد می‌توان به دارو درمانی، رفتار درمانی، فیزیوتراپی اشاره کرد که تأثیر فزاینده ای در کنترل این بیماری همه گیر دارند.[۷][۵]

دارو درمانی[ویرایش]

دارو درمانی نسبت به سایر روش‌های درمانی ساده‌تر، سریع تر اما با عوارض جانبی بیشتر است. طیف وسیعی از انواع داروهای اپیوئیدی و غیر اپیوئیدی برای کنترل و درمان درد مزمن مورد استفاده قرار می‌گیرد.[۶][۵]

غیر اپیوئیدی[ویرایش]
نمونهٔ داروهای ضد التهاب غیر اپیوئیدی

از داروهای پر استفادهٔ غیر اپیوئیدی می‌توان به آسپرین، ایبوپروفن، استامینوفن، ناپروکسن و NSAIDs اشاره کرد. این داروها عموماً برای تسکین دردهای خفیف تر مورد استفاده قرار می‌گیرند.[۶][۵][۹۶] بسته به اینکه درد، نوسیسپوتیو است یا نوروپاتیک (درد ناشی از یک سیستم عصبی آسیب دیده یا ناکارآمد)، می‌توان از داروهای دیگر غیر اپیوئیدی نیز استفاده کرد. شواهد محدودی وجود دارد که نشان می‌دهد درد سرطانی و درد مزمن ناشی از آسیب بافتیِ ایجاد شده در بیماری (به عنوان مثال آرتریت روماتوئید[س]) با داروهای اپیوئیدی بهتر درمان می‌شود اما برای دردهای نوروپاتیک، داروهای غیر اپیوئیدی می‌توانند مؤثر تر واقع گردند.[۹۶][۹۷][۹۸]

داروهای غیر اپیوئیدی دیگری مانند داروهای ضدافسردگی سه حلقه ای،[۹۹] مهارکننده‌های بازجذب سروتونین-نور اپی نفرین[۱۰۰] و داروهای ضد تشنج[۹۹] نیز برای رفع درد مزمن وجود دارند که عموماً برای درمان افسردگی و بیماری‌های روانی استفاده می‌شوند. برخی از داروهای ضد روان پریشی، مانند اولانزاپین، نیز ممکن است برای کنترل درد مزمن مؤثر باشند، اما شواهد برای اثبات این امر در مراحل اولیه قرار دارد.[۱۰۱] در زنان مبتلا به درد مزمن، داروهای هورمونی مانند قرص‌های ضدبارداری نیز ممکن است مفید واقع گردد.[۱۰۲] گاهی نیز درمان‌های رایج و معمول برای فردی کارساز نبوده و پزشکان، درمانی مختص به آن فرد (وابسته به ژن)تجویز می‌کنند.[۹۹][۵]

اپیوئیدی[ویرایش]

داروهای اپیوئیدی قدرتمند تر بوده و در مواردی مانند درد سرطانی به دلیل نا کارآمدی داروهای غیر اپیوئیدی، استفاده می‌شود؛[۱۰۳] این داروها اثر مستقیمی بر دستگاه عصبی دارند.[۱۰۴][۱۰۵] مورفین، کدئین و بوپرنورفین[ش] مثالی از داروهای اپیوئیدی هستند و برای تسکین دردهای پس از عمل جراحی نیز استفاده می‌شوند.[۶]

داروی مورفین، یک داروی اپیوئیدی برای تسکین دردهای شدید است.

برای دردهای متوسط مخلوطی از داروهای اپیوئیدی و غیر اپیوئیدی تجویز می‌شود.[۲۸] اپیوئیدها در کنار از بین بردن درد باعث ایجاد سرخوشی نیز می‌شود، گرچه اپیوئیدها برای تسکین درد بسیار مؤثر هستند اما باعث آسیب‌های احتمالی شامل کاهش تولید هورمون جنسی، هیپوگنادیسم[ص]، ناباروری، اختلال سیستم ایمنی بدن، پوکی و شکستگی استخوان در افراد مسن، سندرم ترک نوزاد، مشکلات قلبی-تنفس، اختلال خواب، هایپرآلژزی[ض] ناشی از مواد مخدر، سرکوب سیستم تنفسی و مهم‌تر از همه اعتیاد قوی و بیش مصرفی به این داروها می‌شوند،[۱۰۳][۱۰۶][۱۰۷] به همین دلیل بیشتر پزشکان برای دردهای خفیف تر رفتار درمانی را به بیماران پیشنهاد می‌دهند.[۲۸][۱۰۵] برای پزشکان دشوار است که پیش‌بینی کنند چه افرادی از اپیوئیدها فقط برای کنترل درد استفاده می‌کنند و چه کسانی به اعتیاد مبتلا می‌شوند؛ همچنین پی بردن به هدف فردی که دارو ی اپیوئیدی درخواست می‌کند بسیار مشکل است، گاهی افراد تنها برای کنترل درد و گاهی نیز برای رفع مشکل اعتیاد خود از پزشکان اینگونه داروها را درخواست می‌کنند.[۱۰۶][۱۰۷] افرادی که سابقهٔ بیماری روانی یا مشکلات ناشی از درد را ندارند، در صورت مصرف اپیوئیدهای قوی می‌توانند مجرم شناخته شوند.[۱۰۴] در افراد مبتلا به سوء مصرف اپیوئید، متوقف کردن یا کاهش استفاده از آن‌ها ممکن است نتایج حاصل اعتیاد را بهبود بخشد.[۱۰۸] برخی از افراد علامت اعتیاد به دارو را بروز نمی‌دهند و گاهی نیز از طریق داروهای اپیوئیدی درمان می‌شوند.[۱۰۳]

تمرکز اصلی دارو درمانی سازوکارهای دستگاه عصبیست؛ برای مثال آسپرین تولید پروستاگلاندین‌ها را متوقف می‌کند و باعث کاهش درد می‌شود یا داروهای اپیوئیدی، سازوکار انتقال سیگنال درد را به نخاع و مغز مختل می‌کنند.[۶]

رفتار درمانی[ویرایش]

نوع خفیف تر این بیماری را با روش‌های القای ذهنی، القای آرامش، رفتار درمانی-شناختی یا بیوفیدبک کنترل و باعث کاهش تنش عضلانی و درمان می‌شوند. این نوع درمان برای مدیریت پیامدهای اساسی درد مزمن بسیار کار آمد است (مدیریت در مضامینی مانند:خلق و خو، انگیزه، ادراک و حافظه)[۱۰۹] و هیچ گونه عوارض جانبی نیز به دنبال ندارد.[۲۸][۱۰۳] درمان‌های روانشناختی، از جمله درمان شناختی-رفتاری[۱۱۰][۱۱۱] و پذیرش/تعهد درمانی[۱۱۲][۱۱۳] می‌توانند برای بهبود کیفیت زندگی و کاهش تداخل درد، مفید باشند. رویکردهای درمان مبتنی بر ذهنیت، مختصر استفاده شده‌است؛ اما هنوز به عنوان یک درمان خط اول توصیه نمی‌شود.[۱۱۴] اثربخشی مدیریت درد مبتنی بر ذهن آگاهی(MBPM) توسط طیف وسیعی از مطالعات اثبات شده‌است.[۱۱۵][۱۱۶][۱۱۷]

در میان افراد مسن و بزرگسالان درمان‌های روانشناختی می‌تواند به کاهش درد و بهبود خود کارامدی در مدیریت درد کمک کنند.[۱۱۸] درمان‌های روانشناختی نیز در کودکان و نوجوانان مبتلا به سردرد مزمن یا بیماری‌های مرتبط با درد مزمن مؤثر بوده‌است.[۱۱۹] دردمزمن می‌تواند بر سازکار پاداش دهی مغز اختلال ایجاد کرده و زمینه‌ساز مشکلات روانی شود که در آن انعطاف‌پذیری مدارهای عصبی مسئول تغییرات ظریف در طول زمان است.[۱۲۰] درمان شناختی-رفتاری که یکی از مهم‌ترین درمان‌های استفاده شده در بیماری‌های روانی است می‌تواند در بهبود فرآیندهای عاطفی تغییریافته، از جمله کاهش پاسخ‌های لذت‌بخش یا افزایش پاسخ‌های افسرده‌کننده، همراه با درد مزمن، کمک کند.[۱۲۱]

در حالی که بررسی‌ها نشان می‌دهد ورزش به عنوان یک روش برای کاهش درد مزمن سودمند است، محققان پیش‌بینی کرده‌اند برای افرادی که با درد مزمن زندگی می‌کنند، ورزش‌ها غیراصولی و توصیه نشده به عوارض جانبی منجر شود.[۱۲۲]

فیزیوتراپی[ویرایش]

مقالهٔ اصلی: فیزیوتراپی

فیزیوتراپی عصبی، یک زمینه متمرکز بر افرادی است که دارای اختلال عصبی یا بیماری مرتبط با آن هستند. فیزیوتراپی عصبی را نوروفیزیوتراپی یا توانبخشی عصبی نیز می‌نامند؛ این موارد می‌تواند شامل سکته مغزی، دردهای مزمن (مانند کمردرد، سردرد، درد زانو، درد ماهیچه و …)، بیماری آلزایمر، بیماری شارکو ماری توت (CMT)[ط]، اسکلروز جانبی آمیوتروفیک (ALS)[ظ]، آسیب مغزی، فلج مغزی، ام اس، بیماری پارکینسون، فلج صورت و آسیب نخاعی باشد. اختلالات شایع مرتبط با شرایط عصبی شامل اختلال در بینایی، تعادل، فعالیت‌های روزمره، حرکت، قدرت ماهیچه‌ها، سرگردانی و از دست دادن استقلال عملکردی است.[۷][۱۲۳]

دستگاه مخصوص الکتروتراپی

تکنیک‌های فیزیوتراپی عصبی گسترده هستند و اغلب نیاز به آموزش تخصصی دارند؛ این تکنیک‌ها شامل تمرین درمانی، الکتروتراپی و فعالیت‌های درمان با دست می‌شود. برای درمانگران عصبی توصیه می‌شود که هنگام ارائه درمان فیزیکیِ اختلالات حرکتی با روانشناسان نیز همکاری کنند. این امر بسیار مهم است زیرا ترکیب فیزیوتراپی و روان درمانی می‌تواند وضعیت عصبی بیماران را بهبود بخشد.[۱۰۹][۱۲۳]

شاخهٔ دیگر از فیزیوتراپی به سلامت و مسائل زنان مانند دستگاه تناسلی زنان، تولد نوزاد و زایمان می‌پردازد. این شرایط می‌تواند شامل دردهایی ناشی از پوکی استخوان، درد لگن، درد قاعدگی، دردهای مزمن قبل و پس از زایمان شود.[۱۲۴][۱۲۵]

یک بررسی سیستماتیک از بیماران مبتلا به آسیب مغزی، اختلالات اسکلتی-عضلانی، بیماری‌های قلبی نشان داد که تعامل بین بیمار و درمانگر فیزیوتراپ با نتیجه درمان ارتباط مثبت دارد. نتایج افزایش توانایی انجام فعالیتهای روزمره، مدیریت درد، انجام وظایف خاص عملکرد فیزیکی، کاهش افسردگی، ارزیابی سلامت جسمانی، پایبندی و رضایت از درمان را نشان می‌دهد.[۱۲۶] فیزیوتراپی، همانند رفتار درمانی، برای دردهای مزمن خفیف یا به صورت مکمل با دارو درمانی استفاده می‌شود تا تأثیرات سایکولوژیک و آناتومیک درد کاهش یابد.[۱۰۹]

پزشکی جایگزین[ویرایش]

پزشکی جایگزین به شیوه‌های درمانی یا محصولاتی که برای درمان درد یا بیماری استفاده می‌شود، اشاره دارد که لزوماً بخشی از درمان‌های متعارف نیستند و به گونهٔ علمی شواهد تأثیر آن ثابت نشده‌است؛ هنگام برخورد با درد مزمن، این شیوه‌ها به‌طور کلی به چهار دسته زیر تقسیم می‌شوند:[۱۲۷]

ویتامین E

پیاده‌سازی تغییرات غذایی، که به عنوان یک روش پزشکی جایگزین مبتنی بر زیست‌شناسی محسوب می‌شود، نشان داده به بهبود علائم درد مزمن در طول زمان کمک می‌کند.[۱۲۷] اضافه کردن مکمل‌ها به رژیم غذایی یک توصیهٔ رایج در تلاش برای از بین بردن درد مزمن است، برخی از مکمل‌های مورد مطالعه بیشتر، عبارت اند از:ویتامین E، استیل-ال کارنیتین[ع] و آلفا لیپوئیک اسید.[۱۲۷][۱۲۸] در بین مکمل‌های عنوان شده ویتامین E بیشترین بررسی را در بین محققان داشته‌است، شواهد قوی حاکی از آن است که ویتامین E به کاهش مشکلات عصبی در مبتلایان به سرطان، مولتیپل اسکلروزیس و بیماری‌های قلبی-عروقی کمک می‌کند.[۱۲۹][۱۳۰]

انواع هیپنوتیزم، از جمله هیپنوتیزم درمانی، دارای شواهد پیش‌بینی شده‌ای برای درمان درد مزمن است.[۱۳۱] هیپنوتیزم، به‌طور خاص، می‌تواند باعث کاهش درد برای اکثر مردم شود و ممکن است یک جایگزین امن برای دارو درمانی باشد.[۱۳۲] البته شواهد، درمان به وسیلهٔ هیپنوتیزم را برای درد مزمن ناشی از آسیب نخاعی تأیید نمی‌کند.[۱۳۳]

مطالعات ابتدایی نیز وجود دارد که ،ماری‌جوآنا برای درمان دردهای نوروپاتیک و نه برای درمان دردهای طولانی مؤثر است؛[۱۳۴] تحقیقاتی که از سال ۲۰۱۸ تا کنون انجام شده‌است، اثربخشی آن در درمان درد نوروپاتیک یا دردهای مرتبط با بیماری‌های روماتیسمی را تا حد اندکی نشان داده‌است.[۱۳۵][۱۳۶][۱۳۷]

در مطالعه ای که بر روی ترکیبات شبه اعتیاد آورد جهت بررسی تأثیر آن بر درمان درد مزمن غیر سرطانی صورت گرفت، در مراحل اولیه مشخص کرد که کانابینوئیدها[غ] نمی‌توانند برای درمان درد مزمن بسیار مؤثر باشند؛[۱۳۸] با این حال، تحقیقات دقیق تری برای رد یا اثبات اثرپذیری داروهای مبتنی بر شاهدانه یا کانابیس مورد نیاز است.[۱۳۷]

بررسی‌های آناتومیک بر روی ورزش تای‌چی‌چوان نشان داده شده‌است که این ورزش باعث بهبود درد، سفتی ماهیچه و همچنین افزایش کیفیت خلق و خو در شرایط مزمن مانند استئوآرتریت[ف]، کمردرد خفیف و پوکی استخوان می‌شود.[۱۳۹] طب سوزنی نیز یک درمان مؤثر و ایمن در کاهش درد و بهبود کیفیت زندگی در مبتلایان به بیماری‌های مرتبط با درد مزمن از جمله سندرم درد مزمن لگن است.[۱۴۰][۱۴۱]

آب گرم درمانی به‌طور بالقوه می‌تواند درد را در بیماران مبتلا به کمردرد مزمن بهبود بخشد، اما همچنان مطالعات بیشتری برای ارائه شواهد مبنی بر این مسئله مورد نیاز است.[۱۴۲]

برخی از مطالعات نیز که جنبهٔ بیولوژیکی و گیاه درمانی دارد مواردی از درمان بیماری‌های عصبی توسط جوز هندی را نشان داده‌است اما همچنان در حال بررسی و صحت سنجی می‌باشد تا عمق اثر بخشی این گیاه مشخص شود.[۱۴۳]

دیگر درمان پیشنهاد شده نوار درمانی الاستیکی است که بعد از تحقیقات و بررسی تأثیرات آن مشخص شد این گونه نوارها حتی دردهای کوتاه مدت را نیز درمان نمی‌کنند و نقشی در کنترل و درمان دردهای مزمن ندارند.[۱۴۴]

درمان‌های جدید[ویرایش]

تزریق بلوک‌های نورولپتیک (بلوک‌های عصبی)

از درمان‌های مداخله ای و جدید که اغلب در مراحل اولیهٔ پژوهش هستند می‌توان به تکنیک‌هایی مانند تزریق در نقاط ماشه ای، بلاک‌های نورولپتیک[ق] و پرتودرمانی اشاره کرد؛ در حالی که هیچ شواهد باکیفیتی برای پشتیبانی از تأثیر سونوگرافی در بهبود درد مزمن وجود ندارد، مشخص شده‌است که تأثیر کمی در بهبود عملکرد کمردرد مزمن غیر اختصاصی دارد.[۱۴۵] تحریک مغناطیسی فرا جمجمه ای نیز یکی از تحقیقات نو ظهور برای درمان این بیماری می‌باشد؛ اما همچنان تأثیرات آن بر بخش‌های مغز به خوبی مشخص نشده‌است و بر اساس یافته‌های به دست آمده تنها برای درمان دردهای خفیف و کوتاه مدت مؤثر واقع می‌شود.[۱۴۶] یکی دیگر از شیوه‌های در حال تحقیق انتشار مایوفاشیال در سطح اندام‌های بدن است که در برخی بیماری‌ها مانند فیبرومیالژیا[ک]، کمردرد مزمن و بیماری آرنج تنیس‌بازان[گ] مورد استفاده قرار گرفته، اما این روش هم مانند دیگر روش‌های درمانیِ در حال بررسی، شواهد کامل و موثقی در مؤثر بودنش وجود ندارد.[۱۴۷] بلوک‌های نورولپتیک نیز روشی است که در آن با تزریق مادهٔ شیمیایی یا فرایندهای دیگر مانند برش نورونی، قطع عصب، گرم کردن یا سرد کردن رشته عصبی، در ارسال پیام الکتریکیِ درد، رخنه صورت می‌دهند تا پیام‌های درد به مغز مخابره نشود،[۱۴۸] این عمل با وجود پیشرفت‌هایی که در شیوهٔ جراحی و تولید دستگاه‌های جدید داشته‌است همچنان ممکن است خطرناک بوده و آسیب‌های آناتومیکی را به دنبال داشته باشد.[۱۴۹][۱۵۰] البته یک بررسی در سال ۲۰۱۵ نشان داد استفاده از این ترکیب در افرادی که از سلامتی نسبی برخوردارند مشکلی ایجاد نمی‌کند.[۱۵۱]

همه‌گیر‌شناسی[ویرایش]

تخمین و آمار[ویرایش]

مطالعات همه گیر و متعددی که در کشورهای مختلف صورت گرفته‌است، تفاوت‌های گسترده‌ای در نرخ شیوع دردهای مزمن از ۸ درصد تا ۵۵٫۲٪ درصد جامعه را گزارش داده‌اند. این مطالعات همچنین نشان داده به‌طور متوسط ۸٪ - ۱۱٫۲٪ از افراد در کشورهای مختلف از درد مزمن شدید رنج می‌برند.[۱۵۲] از لحاظ جنسیتی در سطح جهان به دلایلی نامعلوم، آمار زنان بیشتر از مردان گزارش شده‌است.[۱۵۳] درد مزمن هزینه‌ها و منابع بهداشتی زیادی در سراسر جهان به خود اختصاص داده‌است، که شامل هزینهٔ مراقبت‌های پزشکی، معلولیت‌های ناشی از درد و بهره‌وری از دست رفته می‌شود، طی برآوردها در کشور آمریکا هزینه‌های مرتبط با این بیماری حدود ۵۶۰ تا ۶۳۵ میلیارد دلار عنوان شده‌است.[۶][۱۵۲]

بر اساس برآوردهای صورت گرفته توسط انجمن توان‌بخشی و الکترودیاگنوز ایران، ۱۰ الی ۲۰ درصد ایرانیان (به‌طور متوسط ۱ نفر از هر ۶ نفر) به انواعی از درد مزمن مبتلا هستند[۱۵۴] و ممکن از با افزایش جمعیت سالمندان و کاهش نرخ رشد جمعیت این رقم افزایش قابل توجهی تا ۳۰٪ نیز داشته باشد.[۱۵۵]

یک بررسی میدانی در سال ۱۳۹۰ از ۲۳۴۵۷ خانوار در شهر تهران، ابتلای ۲۵/۵٪ افراد به درد مزمن را نشان داد. این تحقیقات نرخ شیوع درد مزمن در افراد متأهل، خانه‌دار، بازنشسته، مستمری بگیر را بسیار بیشتر از سایر گروه‌های اجتماعی ارزیابی نمود و نقش الگوهایی مانند سن، وضعیت تحصیلی، افسردگی و اضطراب را در ابتلا به درد مزمن، نشان داد.[۱۵۶]

طبق یک بررسی آماری در ایالات متحده نشان داده شد، درد مزمن در حدود ۳۵ درصد از جمعیت را در بر می‌گیرد و تقریباً ۵۰ میلیون آمریکایی به دلیل درد مزمن ناتوانی جزئی یا کلی بدنی را تجربه می‌کنند.[۱۵۷] به گفته آکادمی ملی پزشکی آمریکا، حدود ۱۱۶ میلیون آمریکایی با درد مزمن زندگی می‌کنند که نشان می‌دهد تقریباً نیمی از بزرگسالان آمریکایی دارای شرایط درد مزمن هستند؛[۱۵۸][۱۵۹] اما طبق برآورد صندوق می‌دی ۷۰ میلیون آمریکایی از درد مزمن رنج می‌برند که نسبت به دیگر مراکز آماری آماری پایین‌تر را گزارش می‌کند.[۱۶۰] در یک مطالعه اینترنتی در سال ۲۰۱۰ نیز، شیوع درد مزمن در ایالات متحده به میزان ۳۰٫۷٪ از جمعیت محاسبه شد، ۳۴٫۳٪ برای زنان و ۷/۲۶٪ برای مردان.[۱۶۱] به‌طور متوسط، آمارهای به دست آمده در ایالات متحدهٔ آمریکا تقریباً ۱۰۰ میلیون نفر را در این کشور، مبتلا به درد مزمن گزارش می‌دهند.[۷]

در کانادا تخمین زده شده‌است که تقریباً ۱ نفر از هر ۵ نفر با ملیت کانادایی با درد مزمن زندگی می‌کنند و نیمی از این افراد از دردی ۱۰ سال یا بیشتر رنج می‌بردند. این تحقیقات نشان داد، کانادا یکی از پر آمارترین کشورها در ابتلا به درد مزمن است؛ این بیماری در زنان و جوامع بومی کانادا شایع تر است.[۱۶۲]

نظر سنجی[ویرایش]

طی یک نظرسنجی تلفنی گسترده از ۱۵ کشور اروپایی، ۱۹ درصد پاسخ دهندگان که بیش از ۱۸ سال سن داشتند، درد مزمنی به مدت بیش از ۶ ماه را تجربه می‌کردند، این افراد در مدت یک ماه حداقل یک بار و گاهی دو بار در هفته دچار درد شدید با مقیاس ۵ یا بیشتر می‌شدند (مقیاس محاسبهٔ میزان درد در این نظر سنجی از ۱، بدون درد، تا ۱۰، بدترین حالت درد، اندازه‌گیری شد). ۴۸۳۹ نفر از پاسخ دهندگان از درد مزمن رنج می‌بردند که از این تعداد ۶۶٪ شدت درد خود را در حدود متوسط ۵ الی ۷ و ۳۴٪ درد خود را ۸ الی ۱۰ عنوان کردند؛ ۴۶٪درد دائمی داشتند و ۵۶٪ درصد غیر دائمی؛ ۴۹٪نیز از دردی به‌طور متوسط ۲ الی ۱۵ ساله رنج می‌بردند.[۱۶۳]

در افراد شرکت کننده مبتلا به درد مزمن در این نظرسنجی ۲۱٪ افسردگی تشخیص داده شده‌است؛ ۶۱٪ توانسته‌اند خارج از خانه به کار مشغول شوند، ۱۹٪ شغل شان را از دست داده و ۱۳٪ به دلیل اثرات دردشان تغییر شغل داده بودند؛ ۴۰٪ در مدیریت درد خود ناتوان بودند و تنها کمتر از ۲ درصد به متخصص مراجعه کرده بودند.[۱۶۳]

آمار به ثبت رسیده طی نظرسنجی گسترده در ۱۵ کشور اروپایی[۱۶۳]
وضعیت سلامتی آمار توضیحات مقیاس
مبتلا به درد مزمن ۱۹٪(۴۸۳۹ نفر) حداقل ۱ بار در ماه و حداکثر ۲ بار در هفته رخ داده باشد بیش از ۵
درد متوسط ۶۶٪(~۳۱۹۴ نفر) ــ ۵ الی ۷
درد شدید ۳۴٪(~۱۶۴۵ نفر) ــ ۸ الی ۱۰
درد دائمی ۴۶٪(~۲۲۲۶ نفر) درد پیوسته و همیشگی ۲ الی ۱۰
درد غیر دائمی ۵۶٪(~۲۶۱۳ نفر) درد ناپیوسته و موقعیتی ۲ الی ۱۰
درد ۲ الی ۱۵ ساله ۴۹٪(~۲۳۷۱ نفر) ــ ۲ الی ۱۰
وجود افسردگی ناشی از درد ۲۱٪(~۱۰۱۶ نفر) افراد مبتلا به درد مزمن احتمال ابتلا به افسردگی بالایی دارند.[۶۴] ــ
وضعیت شغلی آمار توضیحات
مشغول به کار ۶۱٪(~۲۹۵۱ نفر) شاغل خارج از خانه به‌طور معمول ــ
تغییر شغل ۱۹٪(~۹۱۹ نفر) ناشی از ابتلا به درد مزمن ــ
از دست داده شغل ۱۳٪(~۶۲۹ نفر) ناشی از ابتلا به درد مزمن ــ
بدون شغل ۷٪(~۳۳۸ نفر) غیر شاغل یا محصل ــ

جستارهای وابسته[ویرایش]

واژه‌نامه[ویرایش]

  1. ↑ Nociceptive
  2. ↑ Hypertonia
  3. ↑ Opioid
  4. ↑ Non-Opioid
  5. ↑ Nociceptor
  6. ↑ Fascia
  7. ↑ Prostaglandin
  8. ↑ Astrocyte
  9. ↑ Glial Cells
  10. ↑ Edema Macula
  11. ↑ Non-proliferative diabetic retinopathy
  12. ↑ Varicella zoster virus
  13. ↑ Neuroplastic
  14. ↑ Traumatic
  15. ↑ Rheumatoid arthritis
  16. ↑ Buprenorphine
  17. ↑ Hypogonadism
  18. ↑ Hyperalgesia
  19. ↑ Charcot–Marie–Tooth disease
  20. ↑ Amyotrophic lateral sclerosis
  21. ↑ Acetyl-L-carnitine
  22. ↑ Cannabinoids
  23. ↑ Osteoarthritis
  24. ↑ Neuroleptic blocks
  25. ↑ Fibromyalgia
  26. ↑ Tennis elbow

منابع[ویرایش]

  1. ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ Turk DC, Okifuji A (2001). "Pain terms and taxonomies". In Loeser D, Butler SH, Chapman JJ, Turk DC (eds.). Bonica's Management of Pain (3rd ed.). Lippincott Williams & Wilkins. pp. 18–25. ISBN 978-0-683-30462-6.
  2. ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ Main CJ, Spanswick CC (2001). Pain management: an interdisciplinary approach. Elsevier. p. 93. ISBN 978-0-443-05683-3.
  3. ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ McLennan S, et al. (2006). "Molecular aspects of wound healing" (PDF). Primary Intention. 14 (1): 8–13. Archived from the original (PDF) on 2010-05-24. Retrieved 2009-05-28.
  4. ↑ «Chronic Pain Syndrome Differential Diagnoses». emedicine.medscape.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۱-۱۶.
  5. ↑ ۵٫۰ ۵٫۱ ۵٫۲ ۵٫۳ ۵٫۴ Tauben, David (May 2015). "Nonopioid medications for pain". Physical Medicine and Rehabilitation Clinics of North America. 26 (2): 219–248. doi:10.1016/j.pmr.2015.01.005. ISSN 1558-1381. PMID 25952062.
  6. ↑ ۶٫۰ ۶٫۱ ۶٫۲ ۶٫۳ ۶٫۴ ۶٫۵ ۶٫۶ انجمن علوم اعصاب، مترجم رضا پناهی. بهنام سور، علی شهبازی، عباس حق‌پرست، حقایق مغز. تهران: مؤسسه انتشارات ستایش هستی، ۱۳۹۸ شابک ‎۹۷۸−۶۲۲−۶۴۴۵−۶۳−۴، ص ۱۹۹.
  7. ↑ ۷٫۰ ۷٫۱ ۷٫۲ ۷٫۳ انجمن علوم اعصاب، مترجم رضا پناهی. بهنام سور، علی شهبازی، عباس حق‌پرست، حقایق مغز. تهران: مؤسسه انتشارات ستایش هستی، ۱۳۹۸ شابک ‎۹۷۸−۶۲۲−۶۴۴۵−۶۳−۴، ص ۱۹۸.
  8. ↑ Thienhaus O, Cole BE (2002). "Classification of pain". In Weiner RS (ed.). Pain management: A practical guide for clinicians (6 ed.). American Academy of Pain Management. ISBN 978-0-8493-0926-7.
  9. ↑ Katz, Joel; Rosenbloom, Brittany N.; Fashler, Samantha (April 2015). "Chronic Pain, Psychopathology, and DSM-5 Somatic Symptom Disorder". Canadian Journal of Psychiatry. Revue Canadienne De Psychiatrie. 60 (4): 160–167. doi:10.1177/070674371506000402. ISSN 0706-7437. PMC 4459242. PMID 26174215.
  10. ↑ Treede, Rolf-Detlef; Rief, Winfried; Barke, Antonia; Aziz, Qasim; Bennett, Michael I.; Benoliel, Rafael; Cohen, Milton; Evers, Stefan; Finnerup, Nanna B. (June 2015). "A classification of chronic pain for ICD-11". Pain. 156 (6): 1003–1007. doi:10.1097/j.pain.0000000000000160. ISSN 1872-6623. PMC 4450869. PMID 25844555.
  11. ↑ Keay KA, Clement CI, Bandler R (2000). "The neuroanatomy of cardiac nociceptive pathways". In Horst GJ (ed.). The nervous system and the heart. Totowa, New Jersey: Humana Press. p. 304. ISBN 978-0-89603-693-2.
  12. ↑ Coda BA, Bonica JJ (2001). "General considerations of acute pain". In Loeser D, Bonica JJ (eds.). Bonica's management of pain (3 ed.). Philadelphia: Lippincott Williams & Wilkins. ISBN 978-0-443-05683-3.
  13. ↑ Diagnostic Methods for Neuropathic Pain: A Review of Diagnostic Accuracy Rapid Response Report: Summary with Critical Appraisal. Canadian Agency for Drugs and Technologies in Health. April 2015. PMID 26180859.
  14. ↑ Bogduk N, Merskey H (1994). Classification of chronic pain: descriptions of chronic pain syndromes and definitions of pain terms (second ed.). Seattle: IASP Press. p. 212. ISBN 978-0-931092-05-3.
  15. ↑ Paice JA (Jul–Aug 2003). "Mechanisms and management of neuropathic pain in cancer" (PDF). The Journal of Supportive Oncology. 1 (2): 107–20. PMID 15352654. Archived from the original (PDF) on 2010-01-07. Retrieved 2010-05-03.
  16. ↑ ۱۶٫۰ ۱۶٫۱ Jena, Monalisa; Mishra, Swati Mishra; Pradhan, Sarita; Jena, Swetalina; Mishra, Sudhansu Sekhar (2015-09-01). "Chronic pain, its management and psychological issues: A review". Asian Journal of Pharmaceutical and Clinical Research (به انگلیسی): 42–47. ISSN 2455-3891.
  17. ↑ ۱۷٫۰ ۱۷٫۱ Dickenson, Anthony H.; Matthews, Elizabeth A.; Suzuki, Rie (2002). "Neurobiology of neuropathic pain: mode of action of anticonvulsants". European Journal of Pain (به انگلیسی). 6 (SA): 51–60. doi:10.1053/eujp.2001.0323. ISSN 1532-2149.
  18. ↑ Jensen MP, Sherlin LH, Hakiman S, Fregni F (2009). "Neuromodulatory approaches for chronic pain management: research findings and clinical implications". Journal of Neurotherapy. 13 (4): 196–213. doi:10.1080/10874200903334371.
  19. ↑ Finan, Patrick H.; Smith, Michael T. (June 2013). "The comorbidity of insomnia, chronic pain, and depression: dopamine as a putative mechanism". Sleep Medicine Reviews. 17 (3): 173–183. doi:10.1016/j.smrv.2012.03.003. ISSN 1532-2955. PMC 3519938. PMID 22748562.
  20. ↑ Ji, Ru-Rong; Berta, Temugin; Nedergaard, Maiken (December 2013). "Glia and pain: is chronic pain a gliopathy?". Pain. 154 Suppl 1: S10–S28. doi:10.1016/j.pain.2013.06.022. ISSN 1872-6623. PMC 3858488. PMID 23792284.
  21. ↑ Bril, Vera; Perkins, Bruce; Toth, Cory (2013). "Neuropathy". Canadian Journal of Diabetes. 37: S142–S144. doi:10.1016/j.jcjd.2013.01.039. ISSN 1499-2671.
  22. ↑ Hay, Elizabeth (1991). Cell biology of extracellular matrix second edition. New York: Plenum press. pp. 1–5. ISBN 978-0-306-40785-7.
  23. ↑ "Diabetes Fact sheet N°312". WHO. October 2013. Archived from the original on 26 August 2013. Retrieved 25 March 2014.
  24. ↑ «Diabetes may lead to blindness — SunMed». Borneo Post Online (به انگلیسی). دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۸-۲۰.
  25. ↑ Krein, Sarah L.; Heisler, Michele; Piette, John D.; Makki, Fatima; Kerr, Eve A. (2005-01-01). "The Effect of Chronic Pain on Diabetes Patients' Self-Management". Diabetes Care (به انگلیسی). 28 (1): 65–70. doi:10.2337/diacare.28.1.65. ISSN 0149-5992. PMID 15616235.
  26. ↑ Boyd, Shelley R.; Advani, Andrew; Altomare, Filiberto; Stockl, Frank (2013). "Retinopathy". Canadian Journal of Diabetes. 37: S137–S141. doi:10.1016/j.jcjd.2013.01.038. ISSN 1499-2671.
  27. ↑ Spero، David؛ BSN؛ RN. «Managing Chronic Pain - How to Manage Your Diabetes». Diabetes Self-Management (به انگلیسی). دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۸-۲۰.
  28. ↑ ۲۸٫۰ ۲۸٫۱ ۲۸٫۲ ۲۸٫۳ انجمن علوم اعصاب، مترجم رضا پناهی. بهنام سور، علی شهبازی، عباس حق‌پرست، حقایق مغز. تهران: مؤسسه انتشارات ستایش هستی، ۱۳۹۸ شابک ‎۹۷۸−۶۲۲−۶۴۴۵−۶۳−۴، ص ۲۰۰.
  29. ↑ ۲۹٫۰ ۲۹٫۱ Giummarra, Melita J.; Gibson, Stephen J.; Georgiou-Karistianis, Nellie; Bradshaw, John L. (April 2007). "Central mechanisms in phantom limb perception: the past, present and future". Brain Research Reviews. 54 (1): 219–232. doi:10.1016/j.brainresrev.2007.01.009. ISSN 0165-0173. PMID 17500095.
  30. ↑ ۳۰٫۰ ۳۰٫۱ ۳۰٫۲ Bittar, Richard G.; Otero, Sofia; Carter, Helen; Aziz, Tipu Z. (May 2005). "Deep brain stimulation for phantom limb pain". Journal of Clinical Neuroscience: Official Journal of the Neurosurgical Society of Australasia. 12 (4): 399–404. doi:10.1016/j.jocn.2004.07.013. ISSN 0967-5868. PMID 15925769.
  31. ↑ Ramachandran, V. S.; Hirstein, W. (September 1998). "The perception of phantom limbs. The D. O. Hebb lecture". Brain: A Journal of Neurology. 121 (Pt 9): 1603–1630. doi:10.1093/brain/121.9.1603. ISSN 0006-8950. PMID 9762952.
  32. ↑ امیررضا, قایقران; بابک, بخشایش اقبالی; مظفر, حسینی نژاد; پویا, آذری; احسان, کاظم‌نژاد (2012-03-20). "بررسی نشانگان درد پس از سکته مغزی و عوامل خطر آنها". بانک نشریات فارسی - پایگاه مرکز اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی. 21 (82): 1–7.
  33. ↑ ۳۳٫۰ ۳۳٫۱ Rusanescu, Gabriel; Mao, Jianren (October 2014). "Notch3 is necessary for neuronal differentiation and maturation in the adult spinal cord". Journal of Cellular and Molecular Medicine. 18 (10): 2103–2116. doi:10.1111/jcmm.12362. ISSN 1582-4934. PMC 4244024. PMID 25164209.
  34. ↑ O'Sullivan, Susan (2007). Physical Rehabilitation. Philadelphia, PA: F.A Davis Company. p. 234.
  35. ↑ ۳۵٫۰ ۳۵٫۱ ۳۵٫۲ «Pain after stroke» (PDF).
  36. ↑ "Stroke pain". stanfordhealthcare.org (به انگلیسی). Retrieved 2021-08-20.
  37. ↑ "Shingles (Herpes Zoster) Signs & Symptoms". Centers for Disease Control and Prevention (CDC). May 1, 2014. Archived from the original on 26 May 2015. Retrieved 26 May 2015.مالکیت عمومی This article incorporates text from this source, which is in the public domain.
  38. ↑ «Herpesviridae - dsDNA Viruses - dsDNA Viruses (2011) - ICTV». talk.ictvonline.org. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۲ دسامبر ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۸-۲۵.
  39. ↑ Weinberg, Jeffrey M. (December 2007). "Herpes zoster: epidemiology, natural history, and common complications". Journal of the American Academy of Dermatology. 57 (6 Suppl): S130–135. doi:10.1016/j.jaad.2007.08.046. ISSN 1097-6787. PMID 18021864.
  40. ↑ Dworkin, Robert H.; Johnson, Robert W.; Breuer, Judith; Gnann, John W.; Levin, Myron J.; Backonja, Miroslav; Betts, Robert F.; Gershon, Anne A.; Haanpaa, Maija L. (2007-01-01). "Recommendations for the management of herpes zoster". Clinical Infectious Diseases: An Official Publication of the Infectious Diseases Society of America. 44 Suppl 1: S1–26. doi:10.1086/510206. ISSN 1537-6591. PMID 17143845.
  41. ↑ Zamula, E. (May 2001). "Shingles". FDA consumer. 35 (3): 21–25. ISSN 0362-1332. PMID 11458545.
  42. ↑ Katz, Jennifer; Cooper, Edith M.; Walther, Robert R.; Sweeney, Eugene W.; Dworkin, Robert H. (2004-08-01). "Acute pain in herpes zoster and its impact on health-related quality of life". Clinical Infectious Diseases: An Official Publication of the Infectious Diseases Society of America. 39 (3): 342–348. doi:10.1086/421942. ISSN 1537-6591. PMID 15307000.
  43. ↑ Stankus, S. J.; Dlugopolski, M.; Packer, D. (2000-04-15). "Management of herpes zoster (shingles) and postherpetic neuralgia". American Family Physician. 61 (8): 2437–2444, 2447–2448. ISSN 0002-838X. PMID 10794584.
  44. ↑ Han, Ying; Zhang, Jingjing; Chen, Ning; He, Li; Zhou, Muke; Zhu, Cairong (2013-03-28). "Corticosteroids for preventing postherpetic neuralgia". The Cochrane Database of Systematic Reviews (3): CD005582. doi:10.1002/14651858.CD005582.pub4. ISSN 1469-493X. PMID 23543541.
  45. ↑ Bader, Mazen S. (September 2013). "Herpes zoster: diagnostic, therapeutic, and preventive approaches". Postgraduate Medicine. 125 (5): 78–91. doi:10.3810/pgm.2013.09.2703. ISSN 1941-9260. PMID 24113666.
  46. ↑ Johnson, Robert W.; Dworkin, Robert H. (2003-04-05). "Treatment of herpes zoster and postherpetic neuralgia". BMJ (Clinical research ed.). 326 (7392): 748–750. doi:10.1136/bmj.326.7392.748. ISSN 1756-1833. PMC 1125653. PMID 12676845.
  47. ↑ ۴۷٫۰ ۴۷٫۱ ۴۷٫۲ "Effective Coping of Chronic Pain Varies With Psychosocial Resource Profiles". APA Journals Article Spotlight. American Psychological Association. 2019-09-20. Retrieved 2021-02-15.
  48. ↑ ۴۸٫۰ ۴۸٫۱ ۴۸٫۲ Seminowicz, David A.; Wideman, Timothy H.; Naso, Lina; Hatami-Khoroushahi, Zeinab; Fallatah, Summaya; Ware, Mark A.; Jarzem, Peter; Bushnell, M. Catherine; Shir, Yoram (2011-05-18). "Effective treatment of chronic low back pain in humans reverses abnormal brain anatomy and function". The Journal of Neuroscience: The Official Journal of the Society for Neuroscience. 31 (20): 7540–7550. doi:10.1523/JNEUROSCI.5280-10.2011. ISSN 1529-2401. PMC 6622603. PMID 21593339.
  49. ↑ ۴۹٫۰ ۴۹٫۱ McBeth, John; Chiu, Yee H.; Silman, Alan J.; Ray, David; Morriss, Richard; Dickens, Chris; Gupta, Anindya; Macfarlane, Gary J. (2005). "Hypothalamic-pituitary-adrenal stress axis function and the relationship with chronic widespread pain and its antecedents". Arthritis Research & Therapy. 7 (5): R992–R1000. doi:10.1186/ar1772. ISSN 1478-6362. PMC 1257426. PMID 16207340.
  50. ↑ Consumer Reports; Drug Effectiveness Review Project (January 2012). "Evaluating New Sleeping Pills Used to Treat: Insomnia Comparing Effectiveness, Safety, and Price" (PDF). Best Buy Drugs Consumer Reports: 4. Archived (PDF) from the original on 9 December 2013. Retrieved 4 June 2013.
  51. ↑ ۵۱٫۰ ۵۱٫۱ May, Arne (July 2008). "Chronic pain may change the structure of the brain". Pain. 137 (1): 7–15. doi:10.1016/j.pain.2008.02.034. ISSN 1872-6623. PMID 18410991.
  52. ↑ «"Depression: What it is, symptoms, causes, treatment, and more"». Medical News Today. ۲۰۱۹-۱۱-۲۲.
  53. ↑ Depue, Richard A.; Fu, Yu (June 2011). "Neurogenetic and experiential processes underlying major personality traits: implications for modelling personality disorders". International Review of Psychiatry (Abingdon, England). 23 (3): 258–281. doi:10.3109/09540261.2011.599315. ISSN 1369-1627. PMID 21923227.
  54. ↑ Sullivan, Michael J. L.; Scott, Whitney; Trost, Zina (August 2012). "Perceived Injustice: A Risk Factor for Problematic Pain Outcomes". The Clinical Journal of Pain (به انگلیسی). 28 (6): 484–488. doi:10.1097/AJP.0b013e3182527d13. ISSN 0749-8047.
  55. ↑ "Mild cognitive impairment - Diagnosis and treatment - Mayo Clinic". www.mayoclinic.org (به انگلیسی). Retrieved 2021-09-30.
  56. ↑ Geha, Paul Y.; Baliki, Marwan N.; Harden, R. Norman; Bauer, William R.; Parrish, Todd B.; Apkarian, A. Vania (2008-11-26). "The brain in chronic CRPS pain: abnormal gray-white matter interactions in emotional and autonomic regions". Neuron. 60 (4): 570–581. doi:10.1016/j.neuron.2008.08.022. ISSN 1097-4199. PMC 2637446. PMID 19038215.
  57. ↑ Baliki, Marwan N.; Geha, Paul Y.; Apkarian, A. Vania; Chialvo, Dante R. (2008-02-06). "Beyond feeling: chronic pain hurts the brain, disrupting the default-mode network dynamics". The Journal of Neuroscience: The Official Journal of the Society for Neuroscience. 28 (6): 1398–1403. doi:10.1523/JNEUROSCI.4123-07.2008. ISSN 1529-2401. PMC 6671589. PMID 18256259.
  58. ↑ Tagliazucchi, Enzo; Balenzuela, Pablo; Fraiman, Daniel; Chialvo, Dante R. (2010-11-12). "Brain resting state is disrupted in chronic back pain patients". Neuroscience Letters. 485 (1): 26–31. doi:10.1016/j.neulet.2010.08.053. ISSN 1872-7972. PMC 2954131. PMID 20800649.
  59. ↑ Vadivelu, Nalini; Sinatra, Raymond (October 2005). "Recent advances in elucidating pain mechanisms". Current Opinion in Anaesthesiology. 18 (5): 540–547. doi:10.1097/01.aco.0000183109.27297.75. ISSN 0952-7907. PMID 16534290.
  60. ↑ Ferini-Strambi, Luigi (2011). "Sleep disorders in multiple sclerosis". Handbook of Clinical Neurology. 99: 1139–1146. doi:10.1016/B978-0-444-52007-4.00025-4. ISSN 0072-9752. PMID 21056246.
  61. ↑ "11 Effects of Sleep Deprivation on Your Body". Healthline (به انگلیسی). 2020-05-15. Retrieved 2021-08-02.
  62. ↑ ۶۲٫۰ ۶۲٫۱ Torrance, Nicola; Elliott, Alison M.; Lee, Amanda J.; Smith, Blair H. (April 2010). "Severe chronic pain is associated with increased 10 year mortality. A cohort record linkage study". European Journal of Pain (London, England). 14 (4): 380–386. doi:10.1016/j.ejpain.2009.07.006. ISSN 1532-2149. PMID 19726210.
  63. ↑ Vaezipour, Atiyeh; Oviedo-Trespalacios, Oscar; Horswill, Mark; Rod, J. E.; Andrews, Nicole; Johnston, Venerina; Delhomme, Patricia (2021-12-03). "Impact of chronic pain on driving behaviour: a systematic review". PAIN (به انگلیسی). doi:10.1097/j.pain.0000000000002388. ISSN 0304-3959.
  64. ↑ ۶۴٫۰ ۶۴٫۱ ۶۴٫۲ ۶۴٫۳ IsHak, Waguih William; Wen, Raymond Y.; Naghdechi, Lancer; Vanle, Brigitte; Dang, Jonathan; Knosp, Michelle; Dascal, Julieta; Marcia, Lobsang; Gohar, Yasmine (November 2018). "Pain and Depression: A Systematic Review". Harvard Review of Psychiatry. 26 (6): 352–363. doi:10.1097/HRP.0000000000000198. ISSN 1465-7309. PMID 30407234.
  65. ↑ ۶۵٫۰ ۶۵٫۱ Sheng, Jiyao; Liu, Shui; Wang, Yicun; Cui, Ranji; Zhang, Xuewen (2017). "The Link between Depression and Chronic Pain: Neural Mechanisms in the Brain". Neural Plasticity. 2017: 9724371. doi:10.1155/2017/9724371. ISSN 1687-5443. PMC 5494581. PMID 28706741.
  66. ↑ Lee, I-Min; Shiroma, Eric J; Lobelo, Felipe; Puska, Pekka; Blair, Steven N; Katzmarzyk, Peter T (2012-07-21). "Impact of Physical Inactivity on the World's Major Non-Communicable Diseases". Lancet. 380 (9838): 219–229. doi:10.1016/S0140-6736(12)61031-9. ISSN 0140-6736. PMC 3645500. PMID 22818936.
  67. ↑ "Risks of Physical Inactivity". www.hopkinsmedicine.org (به انگلیسی). Retrieved 2021-07-30.
  68. ↑ ۶۸٫۰ ۶۸٫۱ Leo, Raphael (2007). Clinical manual of pain management in psychiatry. Washington, DC: American Psychiatric Publishing. p. 58. ISBN 978-1-58562-275-7. {{cite book}}: External link in |last= (help)
  69. ↑ Melzack R, Wall PD (1996). The Challenge of Pain (2nd ed.). London: Penguin. pp. 31–32. ISBN 0-14-025670-9.
  70. ↑ Fishbain, David A.; Cole, Brandly; Cutler, R. Brian; Lewis, J.; Rosomoff, Hubert L.; Rosomoff, R. Steele (November 2006). "Chronic pain and the measurement of personality: do states influence traits?". Pain Medicine (Malden, Mass.). 7 (6): 509–529. doi:10.1111/j.1526-4637.2006.00239.x. ISSN 1526-2375. PMID 17112364.
  71. ↑ Jess, P.; Jess, T.; Beck, H.; Bech, P. (May 1998). "Neuroticism in relation to recovery and persisting pain after laparoscopic cholecystectomy". Scandinavian Journal of Gastroenterology. 33 (5): 550–553. doi:10.1080/00365529850172151. ISSN 0036-5521. PMID 9648998.
  72. ↑ Jess, P.; Bech, P. (1994). "The validity of Eysenck's neuroticism dimension within the Minnesota Multiphasic Personality Inventory in patients with duodenal ulcer. The Hvidovre Ulcer Project Group". Psychotherapy and Psychosomatics. 62 (3–4): 168–175. doi:10.1159/000288919. ISSN 0033-3190. PMID 7846260.
  73. ↑ Van Damme, Stefaan; Crombez, Geert; Bijttebier, Patricia; Goubert, Liesbet; Van Houdenhove, Boudewijn (April 2002). "A confirmatory factor analysis of the Pain Catastrophizing Scale: invariant factor structure across clinical and non-clinical populations". Pain. 96 (3): 319–324. doi:10.1016/S0304-3959(01)00463-8. ISSN 0304-3959. PMID 11973004.
  74. ↑ Gracely, R. H.; Geisser, M. E.; Giesecke, T.; Grant, M. a. B.; Petzke, F.; Williams, D. A.; Clauw, D. J. (April 2004). "Pain catastrophizing and neural responses to pain among persons with fibromyalgia". Brain: A Journal of Neurology. 127 (Pt 4): 835–843. doi:10.1093/brain/awh098. ISSN 0006-8950. PMID 14960499.
  75. ↑ Severeijns, Rudy; van den Hout, Marcel A.; Vlaeyen, Johan W. S. (June 2005). "The causal status of pain catastrophizing: an experimental test with healthy participants". European Journal of Pain (London, England). 9 (3): 257–265. doi:10.1016/j.ejpain.2004.07.005. ISSN 1090-3801. PMID 15862475.
  76. ↑ Fishbain, David A.; Pulikal, Aditya; Lewis, John E.; Gao, Jinrun (2017-04-01). "Chronic Pain Types Differ in Their Reported Prevalence of Post -Traumatic Stress Disorder (PTSD) and There Is Consistent Evidence That Chronic Pain Is Associated with PTSD: An Evidence-Based Structured Systematic Review". Pain Medicine (Malden, Mass.). 18 (4): 711–735. doi:10.1093/pm/pnw065. ISSN 1526-4637. PMID 27188666.
  77. ↑ Morasco, Benjamin J.; Lovejoy, Travis I.; Lu, Mary; Turk, Dennis C.; Lewis, Lynsey; Dobscha, Steven K. (April 2013). "The relationship between PTSD and chronic pain: mediating role of coping strategies and depression". Pain. 154 (4): 609–616. doi:10.1016/j.pain.2013.01.001. ISSN 1872-6623. PMC 3609886. PMID 23398939.
  78. ↑ Siqveland, J.; Ruud, T.; Hauff, E. (January 2017). "Post-traumatic stress disorder moderates the relationship between trauma exposure and chronic pain". European Journal of Psychotraumatology. 8 (1): 1375337. doi:10.1080/20008198.2017.1375337. ISSN 2000-8066. PMC 5632777. PMID 29038680.
  79. ↑ Sullivan, Michael J. L.; Yakobov, Esther; Scott, Whitney; Tait, Raymond (2014-12-01). "Perceived Injustice and Adverse Recovery Outcomes". Psychological Injury and Law (به انگلیسی). 7 (4): 325–334. doi:10.1007/s12207-014-9209-8. ISSN 1938-9728.
  80. ↑ Sullivan, Michael J. L.; Adams, Heather; Horan, Sharon; Maher, Denise; Boland, Dan; Gross, Richard (September 2008). "The role of perceived injustice in the experience of chronic pain and disability: scale development and validation". Journal of Occupational Rehabilitation. 18 (3): 249–261. doi:10.1007/s10926-008-9140-5. ISSN 1053-0487. PMID 18536983.
  81. ↑ ۸۱٫۰ ۸۱٫۱ Bissell, Daniel A.; Ziadni, Maisa S.; Sturgeon, John A. (March 2018). "Perceived injustice in chronic pain: an examination through the lens of predictive processing". Pain Management. 8 (2): 129–138. doi:10.2217/pmt-2017-0051. ISSN 1758-1877. PMC 6123883. PMID 29451429.
  82. ↑ Sullivan, Michael J. L.; Scott, Whitney; Trost, Zina (July–August 2012). "Perceived Injustice: A Risk Factor for Problematic Pain Outcomes". The Clinical Journal of Pain (به انگلیسی). 28 (6): 484–488. doi:10.1097/AJP.0b013e3182527d13. ISSN 0749-8047.{{cite journal}}: نگهداری یادکرد:فرمت پارامتر تاریخ (link)
  83. ↑ Sullivan, Michael J. L.; Adams, Heather; Martel, Marc-Olivier; Scott, Whitney; Wideman, Timothy (2011-12-01). "Catastrophizing and perceived injustice: risk factors for the transition to chronicity after whiplash injury". Spine. 36 (25 Suppl): S244–249. doi:10.1097/BRS.0b013e3182387fed. ISSN 1528-1159. PMID 22020619.
  84. ↑ ۸۴٫۰ ۸۴٫۱ Molton, Ivan R.; Terrill, Alexandra L. (February 2014). "Overview of persistent pain in older adults". The American Psychologist. 69 (2): 197–207. doi:10.1037/a0035794. ISSN 1935-990X. PMID 24547805.
  85. ↑ ۸۵٫۰ ۸۵٫۱ Zaza, Christine; Baine, Natalie (November 2002). "Cancer pain and psychosocial factors: a critical review of the literature". Journal of Pain and Symptom Management. 24 (5): 526–542. doi:10.1016/s0885-3924(02)00497-9. ISSN 0885-3924. PMID 12547052.
  86. ↑ ۸۶٫۰ ۸۶٫۱ Dassieu, Lise; Pagé, M. Gabrielle; Lacasse, Anaïs; Laflamme, Maude; Perron, Vickie; Janelle-Montcalm, Audrée; Hudspith, Maria; Moor, Gregg; Sutton, Kathryn (2021-06-23). "Chronic pain experience and health inequities during the COVID-19 pandemic in Canada: qualitative findings from the chronic pain & COVID-19 pan-Canadian study". International Journal for Equity in Health. 20 (1): 147. doi:10.1186/s12939-021-01496-1. ISSN 1475-9276. PMC 8220113. PMID 34162393.
  87. ↑ Weir K (June 2020). "Grieving Life and Loss". Monitor on Psychology. 51 (4).
  88. ↑ Jackson JE (2005). "Stigma, Liminality, and Chronic Pain: Mind-Body Borderlands". American Ethnologist. 32 (3): 332–353. doi:10.1525/ae.2005.32.3.332. ISSN 0094-0496. JSTOR 3805289.
  89. ↑ Kreitler S, Niv D (2007). "Cognitive impairment in chronic pain". Pain: Clinical Updates. XV (4): 1–4. Archived from the original (pdf) on 30 October 2018. Retrieved 2019-01-06.
  90. ↑ Higgins, Diana M.; Martin, Aaron M.; Baker, Dewleen G.; Vasterling, Jennifer J.; Risbrough, Victoria (March 2018). "The Relationship Between Chronic Pain and Neurocognitive Function: A Systematic Review". The Clinical Journal of Pain. 34 (3): 262–275. doi:10.1097/AJP.0000000000000536. ISSN 1536-5409. PMC 5771985. PMID 28719507.
  91. ↑ Hardy PA (1997). Chronic pain management: the essentials. U.K.: Greenwich Medical Media. p. 10. ISBN 978-1-900151-85-6. the reduction of suffering and enhanced quality of life .
  92. ↑ Main CJ, Spanswick CC (2000). Pain management: an interdisciplinary approach. Churchill Livingstone. ISBN 978-0-443-05683-3.
  93. ↑ Henningsen, Peter; Zipfel, Stephan; Herzog, Wolfgang (2007-03-17). "Management of functional somatic syndromes". Lancet (London, England). 369 (9565): 946–955. doi:10.1016/S0140-6736(07)60159-7. ISSN 1474-547X. PMID 17368156.
  94. ↑ Thienhaus O, Cole BE (2002). "The classification of pain". In Weiner RS (ed.). Pain management: A practical guide for clinicians. CRC Press. p. 29. ISBN 978-0-8493-0926-7.
  95. ↑ Chou, Roger; Huffman, Laurie Hoyt; American Pain Society; American College of Physicians (2007-10-02). "Medications for acute and chronic low back pain: a review of the evidence for an American Pain Society/American College of Physicians clinical practice guideline". Annals of Internal Medicine. 147 (7): 505–514. doi:10.7326/0003-4819-147-7-200710020-00008. ISSN 1539-3704. PMID 17909211.
  96. ↑ ۹۶٫۰ ۹۶٫۱ Welsch, P.; Sommer, C.; Schiltenwolf, M.; Häuser, W. (February 2015). "[Opioids in chronic noncancer pain-are opioids superior to nonopioid analgesics? A systematic review and meta-analysis of efficacy, tolerability and safety in randomized head-to-head comparisons of opioids versus nonopioid analgesics of at least four week's duration]". Schmerz (Berlin, Germany). 29 (1): 85–95. doi:10.1007/s00482-014-1436-0. ISSN 1432-2129. PMID 25376546.
  97. ↑ Vardy, Janette; Agar, Meera (2014-06-01). "Nonopioid drugs in the treatment of cancer pain". Journal of Clinical Oncology: Official Journal of the American Society of Clinical Oncology. 32 (16): 1677–1690. doi:10.1200/JCO.2013.52.8356. ISSN 1527-7755. PMID 24799483.
  98. ↑ Elomrani, F.; Berrada, N.; L'annaz, S.; Ouziane, I.; Mrabti, H.; Errihani, H. (May 2015). "Pain and Cancer: A systematic review". The Gulf Journal of Oncology. 1 (18): 32–37. ISSN 2078-2101. PMID 26003103.
  99. ↑ ۹۹٫۰ ۹۹٫۱ ۹۹٫۲ Moore, R. Andrew; Derry, Sheena; Aldington, Dominic; Cole, Peter; Wiffen, Philip J. (2015-07-06). "Amitriptyline for neuropathic pain in adults". The Cochrane Database of Systematic Reviews (7): CD008242. doi:10.1002/14651858.CD008242.pub3. ISSN 1469-493X. PMC 6447238. PMID 26146793.
  100. ↑ Gilron, Ian; Baron, Ralf; Jensen, Troels (April 2015). "Neuropathic pain: principles of diagnosis and treatment". Mayo Clinic Proceedings. 90 (4): 532–545. doi:10.1016/j.mayocp.2015.01.018. ISSN 1942-5546. PMID 25841257.
  101. ↑ Jimenez, Xavier F.; Sundararajan, Tharani; Covington, Edward C. (June 2018). "A Systematic Review of Atypical Antipsychotics in Chronic Pain Management: Olanzapine Demonstrates Potential in Central Sensitization, Fibromyalgia, and Headache/Migraine". The Clinical Journal of Pain. 34 (6): 585–591. doi:10.1097/AJP.0000000000000567. ISSN 1536-5409. PMID 29077621.
  102. ↑ Carey ET, Till SR, As-Sanie S (March 2017). "Pharmacological Management of Chronic Pelvic Pain in Women". Drugs. 77 (3): 285–301. doi:10.1007/s40265-016-0687-8. PMID 28074359. S2CID 35809874.
  103. ↑ ۱۰۳٫۰ ۱۰۳٫۱ ۱۰۳٫۲ ۱۰۳٫۳ Reuben, David B.; Alvanzo, Anika A. H.; Ashikaga, Takamaru; Bogat, G. Anne; Callahan, Christopher M.; Ruffing, Victoria; Steffens, David C. (2015-02-17). "National Institutes of Health Pathways to Prevention Workshop: the role of opioids in the treatment of chronic pain". Annals of Internal Medicine. 162 (4): 295–300. doi:10.7326/M14-2775. ISSN 1539-3704. PMID 25581341.
  104. ↑ ۱۰۴٫۰ ۱۰۴٫۱ Busse, Jason W.; Craigie, Samantha; Juurlink, David N.; Buckley, D. Norman; Wang, Li; Couban, Rachel J.; Agoritsas, Thomas; Akl, Elie A.; Carrasco-Labra, Alonso (2017-05-08). "Guideline for opioid therapy and chronic noncancer pain". CMAJ: Canadian Medical Association journal = journal de l'Association medicale canadienne. 189 (18): E659–E666. doi:10.1503/cmaj.170363. ISSN 1488-2329. PMC 5422149. PMID 28483845. {{cite journal}}: Missing pipe in: |journal= (help)
  105. ↑ ۱۰۵٫۰ ۱۰۵٫۱ Chou, Roger; Turner, Judith A.; Devine, Emily B.; Hansen, Ryan N.; Sullivan, Sean D.; Blazina, Ian; Dana, Tracy; Bougatsos, Christina; Deyo, Richard A. (2015-02-17). "The effectiveness and risks of long-term opioid therapy for chronic pain: a systematic review for a National Institutes of Health Pathways to Prevention Workshop". Annals of Internal Medicine. 162 (4): 276–286. doi:10.7326/M14-2559. ISSN 1539-3704. PMID 25581257.
  106. ↑ ۱۰۶٫۰ ۱۰۶٫۱ Franklin, Gary M.; American Academy of Neurology (2014-09-30). "Opioids for chronic noncancer pain: a position paper of the American Academy of Neurology". Neurology. 83 (14): 1277–1284. doi:10.1212/WNL.0000000000000839. ISSN 1526-632X. PMID 25267983.
  107. ↑ ۱۰۷٫۰ ۱۰۷٫۱ Higgins, C.; Smith, B. H.; Matthews, K. (June 2018). "Incidence of iatrogenic opioid dependence or abuse in patients with pain who were exposed to opioid analgesic therapy: a systematic review and meta-analysis". British Journal of Anaesthesia. 120 (6): 1335–1344. doi:10.1016/j.bja.2018.03.009. ISSN 1471-6771. PMID 29793599.
  108. ↑ Frank, Joseph W.; Lovejoy, Travis I.; Becker, William C.; Morasco, Benjamin J.; Koenig, Christopher J.; Hoffecker, Lilian; Dischinger, Hannah R.; Dobscha, Steven K.; Krebs, Erin E. (2017-08-01). "Patient Outcomes in Dose Reduction or Discontinuation of Long-Term Opioid Therapy: A Systematic Review". Annals of Internal Medicine. 167 (3): 181–191. doi:10.7326/M17-0598. ISSN 1539-3704. PMID 28715848.
  109. ↑ ۱۰۹٫۰ ۱۰۹٫۱ ۱۰۹٫۲ انجمن علوم اعصاب، مترجم رضا پناهی. بهنام سور، علی شهبازی، عباس حق‌پرست، حقایق مغز. تهران: مؤسسه انتشارات ستایش هستی، ۱۳۹۸ شابک ‎۹۷۸−۶۲۲−۶۴۴۵−۶۳−۴، ص ۲۰۱.
  110. ↑ Sveinsdottir, Vigdis; Eriksen, Hege R.; Reme, Silje Endresen (2012). "Assessing the role of cognitive behavioral therapy in the management of chronic nonspecific back pain". Journal of Pain Research. 5: 371–380. doi:10.2147/JPR.S25330. ISSN 1178-7090. PMC 3474159. PMID 23091394.
  111. ↑ Castro, Martha M. C.; Daltro, Carla; Kraychete, Durval Campos; Lopes, Josiane (November 2012). "The cognitive behavioral therapy causes an improvement in quality of life in patients with chronic musculoskeletal pain". Arquivos De Neuro-Psiquiatria. 70 (11): 864–868. doi:10.1590/s0004-282x2012001100008. ISSN 1678-4227. PMID 23175199.
  112. ↑ Wicksell, R. K.; Kemani, M.; Jensen, K.; Kosek, E.; Kadetoff, D.; Sorjonen, K.; Ingvar, M.; Olsson, G. L. (April 2013). "Acceptance and commitment therapy for fibromyalgia: a randomized controlled trial". European Journal of Pain (London, England). 17 (4): 599–611. doi:10.1002/j.1532-2149.2012.00224.x. ISSN 1532-2149. PMID 23090719.
  113. ↑ Veehof, M. M.; Trompetter, H. R.; Bohlmeijer, E. T.; Schreurs, K. M. G. (2016). "Acceptance- and mindfulness-based interventions for the treatment of chronic pain: a meta-analytic review". Cognitive Behaviour Therapy. 45 (1): 5–31. doi:10.1080/16506073.2015.1098724. ISSN 1651-2316. PMID 26818413.
  114. ↑ McClintock, Andrew S.; McCarrick, Shannon M.; Garland, Eric L.; Zeidan, Fadel; Zgierska, Aleksandra E. (March 2019). "Brief Mindfulness-Based Interventions for Acute and Chronic Pain: A Systematic Review". Journal of Alternative and Complementary Medicine (New York, N.Y.). 25 (3): 265–278. doi:10.1089/acm.2018.0351. ISSN 1557-7708. PMC 6437625. PMID 30523705.
  115. ↑ Long, Jaqui; Briggs, Michelle; Long, Andrew; Astin, Felicity (October 2016). "Starting where I am: a grounded theory exploration of mindfulness as a facilitator of transition in living with a long-term condition". Journal of Advanced Nursing. 72 (10): 2445–2456. doi:10.1111/jan.12998. ISSN 1365-2648. PMID 27174075.
  116. ↑ Mehan, Suraj; Morris, Julia (2018-05-02). "A literature review of Breathworks and mindfulness intervention". British Journal of Healthcare Management. 24 (5): 235–241. doi:10.12968/bjhc.2018.24.5.235. ISSN 1358-0574.
  117. ↑ Brown, Christopher A.; Jones, Anthony K. P. (March 2013). "Psychobiological correlates of improved mental health in patients with musculoskeletal pain after a mindfulness-based pain management program". The Clinical Journal of Pain. 29 (3): 233–244. doi:10.1097/AJP.0b013e31824c5d9f. ISSN 1536-5409. PMID 22874090.
  118. ↑ Niknejad, Bahar; Bolier, Ruth; Henderson, Charles R.; Delgado, Diana; Kozlov, Elissa; Löckenhoff, Corinna E.; Reid, M. Carrington (2018-06-01). "Association Between Psychological Interventions and Chronic Pain Outcomes in Older Adults: A Systematic Review and Meta-analysis". JAMA internal medicine. 178 (6): 830–839. doi:10.1001/jamainternmed.2018.0756. ISSN 2168-6114. PMC 6145761. PMID 29801109.
  119. ↑ Fisher, Emma; Law, Emily; Dudeney, Joanne; Palermo, Tonya M.; Stewart, Gavin; Eccleston, Christopher (2018-09-29). "Psychological therapies for the management of chronic and recurrent pain in children and adolescents". The Cochrane Database of Systematic Reviews. 9: CD003968. doi:10.1002/14651858.CD003968.pub5. ISSN 1469-493X. PMC 6257251. PMID 30270423.
  120. ↑ Simons, Laura E.; Elman, Igor; Borsook, David (February 2014). "Psychological processing in chronic pain: a neural systems approach". Neuroscience and Biobehavioral Reviews. 39: 61–78. doi:10.1016/j.neubiorev.2013.12.006. ISSN 1873-7528. PMC 3944001. PMID 24374383.
  121. ↑ Becker, Susanne; Gandhi, Wiebke; Schweinhardt, Petra (2012-06-29). "Cerebral interactions of pain and reward and their relevance for chronic pain". Neuroscience Letters. 520 (2): 182–187. doi:10.1016/j.neulet.2012.03.013. ISSN 1872-7972. PMID 22440855.
  122. ↑ Geneen, Louise J.; Moore, R. Andrew; Clarke, Clare; Martin, Denis; Colvin, Lesley A.; Smith, Blair H. (2017-04-24). "Physical activity and exercise for chronic pain in adults: an overview of Cochrane Reviews". The Cochrane Database of Systematic Reviews. 4: CD011279. doi:10.1002/14651858.CD011279.pub3. ISSN 1469-493X. PMC 5461882. PMID 28436583.
  123. ↑ ۱۲۳٫۰ ۱۲۳٫۱ Zečević, Ivan (July 2020). "Clinical practice guidelines based on evidence for cognitive-behavioural therapy in Parkinson's disease comorbidities: A literature review". Clinical Psychology & Psychotherapy. 27 (4): 504–514. doi:10.1002/cpp.2448. ISSN 1099-0879. PMID 32196842.
  124. ↑ Berghmans, Bary (2018). "Physiotherapy for pelvic pain and female sexual dysfunction: an untapped resource". International Urogynecology Journal. 29 (5): 631–638. doi:10.1007/s00192-017-3536-8. ISSN 0937-3462. PMC 5913379. PMID 29318334.
  125. ↑ Hoffman, Donna (October 2011). "Understanding multisymptom presentations in chronic pelvic pain: the inter-relationships between the viscera and myofascial pelvic floor dysfunction". Current Pain and Headache Reports. 15 (5): 343–346. doi:10.1007/s11916-011-0215-1. ISSN 1534-3081. PMID 21739128.
  126. ↑ Hall, Amanda M.; Ferreira, Paulo H.; Maher, Christopher G.; Latimer, Jane; Ferreira, Manuela L. (August 2010). "The influence of the therapist-patient relationship on treatment outcome in physical rehabilitation: a systematic review". Physical Therapy. 90 (8): 1099–1110. doi:10.2522/ptj.20090245. ISSN 1538-6724. PMID 20576715.
  127. ↑ ۱۲۷٫۰ ۱۲۷٫۱ ۱۲۷٫۲ Lee, Frank H.; Raja, Srinivasa N. (January 2011). "Complementary and alternative medicine in chronic pain". Pain. 152 (1): 28–30. doi:10.1016/j.pain.2010.09.023. ISSN 1872-6623. PMID 20933330.
  128. ↑ Gupta, Adarsh (2019-10-15). "What are the benefits and harms of acetyl-L-carnitine for treatment of diabetic peripheral neuropathy (DPN)?". Cochrane Clinical Answers. doi:10.1002/cca.2721. ISSN 2050-4217.
  129. ↑ Argyriou, Andreas A.; Chroni, Elisabeth; Koutras, Angelos; Iconomou, Gregoris; Papapetropoulos, Spiridon; Polychronopoulos, Panagiotis; Kalofonos, Haralabos P. (September 2006). "Preventing paclitaxel-induced peripheral neuropathy: a phase II trial of vitamin E supplementation". Journal of Pain and Symptom Management. 32 (3): 237–244. doi:10.1016/j.jpainsymman.2006.03.013. ISSN 0885-3924. PMID 16939848.
  130. ↑ Ziegler, Dan (2009-10-29). "Painful diabetic neuropathy: advantage of novel drugs over old drugs?". Diabetes Care. 32 Suppl 2: S414–419. doi:10.2337/dc09-S350. ISSN 1935-5548. PMC 2811478. PMID 19875591.
  131. ↑ Elkins, Gary; Johnson, Aimee; Fisher, William (April 2012). "Cognitive hypnotherapy for pain management". The American Journal of Clinical Hypnosis. 54 (4): 294–310. doi:10.1080/00029157.2011.654284. ISSN 0002-9157. PMID 22655332.
  132. ↑ Thompson T, Terhune DB, Oram C, Sharangparni J, Rouf R, Solmi M, et al. (April 2019). "The effectiveness of hypnosis for pain relief: A systematic review and meta-analysis of 85 controlled experimental trials" (PDF). Neuroscience and Biobehavioral Reviews. 99: 298–310. doi:10.1016/j.neubiorev.2019.02.013. PMID 30790634. S2CID 72334198.
  133. ↑ Boldt, Inga; Eriks-Hoogland, Inge; Brinkhof, Martin W. G.; de Bie, Rob; Joggi, Daniel; von Elm, Erik (2014-11-28). "Non-pharmacological interventions for chronic pain in people with spinal cord injury". The Cochrane Database of Systematic Reviews (11): CD009177. doi:10.1002/14651858.CD009177.pub2. ISSN 1469-493X. PMID 25432061.
  134. ↑ Nugent, Shannon M.; Morasco, Benjamin J.; O'Neil, Maya E.; Freeman, Michele; Low, Allison; Kondo, Karli; Elven, Camille; Zakher, Bernadette; Motu'apuaka, Makalapua (2017-09-05). "The Effects of Cannabis Among Adults With Chronic Pain and an Overview of General Harms: A Systematic Review". Annals of Internal Medicine. 167 (5): 319–331. doi:10.7326/M17-0155. ISSN 1539-3704. PMID 28806817.
  135. ↑ Ciccone, Charles D. (2017-02-01). "Medical Marijuana: Just the Beginning of a Long, Strange Trip?". Physical Therapy. 97 (2): 239–248. doi:10.2522/ptj.20160367. ISSN 1538-6724. PMID 27660328.
  136. ↑ "[115] Cannabinoids for Chronic Pain | Therapeutics Initiative". Therapeutics Initiative. 23 November 2018.
  137. ↑ ۱۳۷٫۰ ۱۳۷٫۱ Häuser, W.; Petzke, F.; Fitzcharles, M. A. (March 2018). "Efficacy, tolerability and safety of cannabis-based medicines for chronic pain management - An overview of systematic reviews". European Journal of Pain (London, England). 22 (3): 455–470. doi:10.1002/ejp.1118. ISSN 1532-2149. PMID 29034533.
  138. ↑ Stockings, Emily; Campbell, Gabrielle; Hall, Wayne D.; Nielsen, Suzanne; Zagic, Dino; Rahman, Rakin; Murnion, Bridin; Farrell, Michael; Weier, Megan (August 2018). "Cannabis and cannabinoids for the treatment of people with chronic noncancer pain conditions: a systematic review and meta-analysis of controlled and observational studies". Pain. 159 (10): 1932–1954. doi:10.1097/j.pain.0000000000001293. ISSN 1872-6623. PMID 29847469.
  139. ↑ Chen, Yi-Wen; Hunt, Michael A.; Campbell, Kristin L.; Peill, Kortni; Reid, W. Darlene (April 2016). "The effect of Tai Chi on four chronic conditions-cancer, osteoarthritis, heart failure and chronic obstructive pulmonary disease: a systematic review and meta-analyses". British Journal of Sports Medicine. 50 (7): 397–407. doi:10.1136/bjsports-2014-094388. ISSN 1473-0480. PMID 26383108.
  140. ↑ Vickers, Andrew J.; Vertosick, Emily A.; Lewith, George; MacPherson, Hugh; Foster, Nadine E.; Sherman, Karen J.; Irnich, Dominik; Witt, Claudia M.; Linde, Klaus (May 2018). "Acupuncture for Chronic Pain: Update of an Individual Patient Data Meta-Analysis". The Journal of Pain. 19 (5): 455–474. doi:10.1016/j.jpain.2017.11.005. ISSN 1528-8447. PMC 5927830. PMID 29198932.
  141. ↑ Liu, Bu-Ping; Wang, Yun-Ting; Chen, Si-da (December 2016). "Effect of acupuncture on clinical symptoms and laboratory indicators for chronic prostatitis/chronic pelvic pain syndrome: a systematic review and meta-analysis". International Urology and Nephrology. 48 (12): 1977–1991. doi:10.1007/s11255-016-1403-z. ISSN 1573-2584. PMID 27590134.
  142. ↑ Bai, Ruixue; Li, Chihua; Xiao, Yangxue; Sharma, Manoj; Zhang, Fan; Zhao, Yong (September 2019). "Effectiveness of spa therapy for patients with chronic low back pain: An updated systematic review and meta-analysis". Medicine. 98 (37): e17092. doi:10.1097/MD.0000000000017092. ISSN 1536-5964. PMC 6750337. PMID 31517832.
  143. ↑ Boyd, Adele; Bleakley, Chris; Hurley, Deirdre A.; Gill, Chris; Hannon-Fletcher, Mary; Bell, Pamela; McDonough, Suzanne (2019-04-02). "Herbal medicinal products or preparations for neuropathic pain". The Cochrane Database of Systematic Reviews. 4: CD010528. doi:10.1002/14651858.CD010528.pub4. ISSN 1469-493X. PMC 6445324. PMID 30938843.
  144. ↑ Luz Júnior, Maurício Antônio Da; Almeida, Matheus Oliveira De; Santos, Raiany Silva; Civile, Vinicius Tassoni; Costa, Leonardo Oliveira Pena (2019-01-01). "Effectiveness of Kinesio Taping in Patients With Chronic Nonspecific Low Back Pain: A Systematic Review With Meta-analysis". Spine. 44 (1): 68–78. doi:10.1097/BRS.0000000000002756. ISSN 1528-1159. PMID 29952880.
  145. ↑ Ebadi, Safoora; Henschke, Nicholas; Forogh, Bijan; Nakhostin Ansari, Noureddin; van Tulder, Maurits W.; Babaei-Ghazani, Arash; Fallah, Ehsan (2020-07-05). "Therapeutic ultrasound for chronic low back pain". The Cochrane Database of Systematic Reviews. 7: CD009169. doi:10.1002/14651858.CD009169.pub3. ISSN 1469-493X. PMC 7390505. PMID 32623724.
  146. ↑ O'Connell, Neil E.; Marston, Louise; Spencer, Sally; DeSouza, Lorraine H.; Wand, Benedict M. (2018-04-13). "Non-invasive brain stimulation techniques for chronic pain". The Cochrane Database of Systematic Reviews. 4: CD008208. doi:10.1002/14651858.CD008208.pub5. ISSN 1469-493X. PMC 6494527. PMID 29652088.
  147. ↑ Laimi, Katri; Mäkilä, Annika; Bärlund, Esa; Katajapuu, Niina; Oksanen, Airi; Seikkula, Valpuri; Karppinen, Jari; Saltychev, Mikhail (April 2018). "Effectiveness of myofascial release in treatment of chronic musculoskeletal pain: a systematic review". Clinical Rehabilitation. 32 (4): 440–450. doi:10.1177/0269215517732820. ISSN 1477-0873. PMID 28956477.
  148. ↑ Bonica's Management of Pain. Lippincott Williams & Wilkins. 2010. ISBN 978-0-7817-6827-6.
  149. ↑ «Regional Anesthesia, Nerve Blocks | UC San Diego Health». UC Health - UC San Diego (به انگلیسی). دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۸-۱۹.
  150. ↑ "Adrenaline with lidocaine for digital nerve blocks". The Cochrane database of systematic reviews. 19 March 2015. doi:10.1002/14651858.CD010645.pub2.
  151. ↑ Ilicki, Jonathan (2015-11-01). "Safety of Epinephrine in Digital Nerve Blocks: A Literature Review". Journal of Emergency Medicine (به انگلیسی). 49 (5): 799–809. doi:10.1016/j.jemermed.2015.05.038. ISSN 0736-4679.
  152. ↑ ۱۵۲٫۰ ۱۵۲٫۱ Andrews, P.; Steultjens, M.; Riskowski, J. (January 2018). "Chronic widespread pain prevalence in the general population: A systematic review". European Journal of Pain (London, England). 22 (1): 5–18. doi:10.1002/ejp.1090. ISSN 1532-2149. PMID 28815801.
  153. ↑ Harstall C, Ospina M (June 2003). "How Prevalent Is Chronic Pain?" (PDF). Pain Clinical Updates. International Association for the Study of Pain. XI (2): 1–4. Archived from the original (PDF) on 2017-06-23.
  154. ↑ 2492 (۲۰۱۹-۱۲-۳۱). «درد مزمن چند ایرانی را دچار کرده‌است؟». ایرنا. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۲-۱۴.
  155. ↑ پهلوان, مرضیه; بشارت, محمدعلی; برجعلی, احمد; فراهانی, حجت اله (2019-05-10). "پیش‌بینی شدت درد در بیماران مبتلا به درد مزمن بر اساس ناگویی هیجانی: نقش واسطه‌ای سیستم بازداری رفتاری". مجله روانپزشکی و روانشناسی بالینی ایران. 25 (1): 56–71. doi:10.32598/ijpcp.25.1.56.
  156. ↑ فاطمه, محمدزاده; سقراط, فقیه زاده; احمدرضا, باغستانی; محسن, اسدی لاری; محمدرضا, واعظ مهدوی; جلیل, عرب خردمند; احمدعلی, نوربالا; محمدمهدی, گل مکانی; اصغر, حائری مهریزی علی (2012-04-20). "اپیدمیولوژی درد مزمن در شهر تهران و برآورد کوچک ناحیه ای شیوع آن در محله‌های تهران، با استفاده از رویکرد بیزی (مطالعه Urban HEART-2)". جهاد دانشگاهی. 9 (1): 0–0.
  157. ↑ "Chronic Pain Syndrome: Practice Essentials, Etiology, Patient Education". 2021-07-12. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (help)
  158. ↑ Debono, David J.; Hoeksema, Laura J.; Hobbs, Raymond D. (August 2013). "Caring for patients with chronic pain: pearls and pitfalls". The Journal of the American Osteopathic Association. 113 (8): 620–627. doi:10.7556/jaoa.2013.023. ISSN 1945-1997. PMID 23918913.
  159. ↑ Institute of Medicine of the National Academies Report (2011). Relieving Pain in America: A Blueprint for Transforming Prevention, Care, Education, and Research. Washington DC: The National Academies Press.DOI:10.17226/13172
  160. ↑ «The Mayday Fund - A Call to Revolutionize Chronic Pain in America: An Opportunity in Healthcare Reform» (PDF). The Mayday Fund. نوامبر ۲۰۰۹.
  161. ↑ Johannes, Catherine B.; Le, T. Kim; Zhou, Xiaolei; Johnston, Joseph A.; Dworkin, Robert H. (November 2010). "The prevalence of chronic pain in United States adults: results of an Internet-based survey". The Journal of Pain. 11 (11): 1230–1239. doi:10.1016/j.jpain.2010.07.002. ISSN 1528-8447. PMID 20797916.
  162. ↑ Canada، Health (۲۰۱۹-۰۸-۰۸). «Canadian Pain Task Force Report: June 2019». www.canada.ca. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۲-۱۳.
  163. ↑ ۱۶۳٫۰ ۱۶۳٫۱ ۱۶۳٫۲ Breivik, Harald; Collett, Beverly; Ventafridda, Vittorio; Cohen, Rob; Gallacher, Derek (May 2006). "Survey of chronic pain in Europe: prevalence, impact on daily life, and treatment". European Journal of Pain (London, England). 10 (4): 287–333. doi:10.1016/j.ejpain.2005.06.009. ISSN 1090-3801. PMID 16095934.

پیوند به بیرون[ویرایش]

The offline app allows you to download all of Wikipedia's medical articles in an app to access them when you have no Internet.
مقالات مراقبت‌های بهداشتی ویکی‌پدیا را می‌توان به‌صورت آفلاین با Medical Wikipedia app. مشاهده کرد.
طبقه‌بندی
منابع بیرونی
برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=درد_مزمن&oldid=35795259»