بیاختیاری ادرار (urinary incontinence; UI)، که همچنین به آن ادرار غیرارادی (involuntary urination) گفته میشود، هرگونه نشت کنترلنشده ادرار است. این یک مشکل شایع و ناراحتکننده است که میتواند تاثیر قابل توجهی بر کیفیت زندگی داشته باشد.[۱] بیاختیاری ادرار در زنان مسن شایع است و به عنوان یک مسئله مهم در مراقبتهای سلامت سالمندان شناخته شده است.[۲][۳] اصطلاح ادرار شبانه اغلب برای اشاره به بیاختیاری ادرار در درجه اول در کودکان، مانند شبادراری (nocturnal enuresis) (خیس کردن رختخواب) استفاده میشود.[۴] بیاختیاری ادرار نمونهای از یک بیماری انگزده است که موانعی را برای مدیریت موفقیتآمیز ایجاد میکند و مشکل را بدتر میکند.[۵] افراد ممکن است از درخواست کمک پزشکی خجالت بکشند و سعی کنند این علامت را به صورت پنهانی از دیگران مدیریت کنند.
جراحی لگن، بارداری، زایمان، اختلال نقص توجه (ADHD) و یائسگی از عوامل خطر اصلی هستند.[۶][۷] بیاختیاری ادرار اغلب نتیجه یک بیماری زمینهای است اما به پزشکان گزارش نمیشود.[۸] چهار نوع اصلی بیاختیاری وجود دارد:[۹]
بیاختیاری فوریتی (urge incontinence) ناشی از مثانه بیشفعال
بیاختیاری استرسی (stress incontinence) به دلیل «عملکرد ضعیف عضله اسفنکتر اورترال (نقص اسفنکتر داخلی) یا به دلیل هایپرموبیلیتی گردن مثانه یا مجرای ادرار»[۱۰]
بیاختیاری سرریزی ادرار (overflow incontinence) به دلیل ضعف در انقباض مثانه یا انسداد مجرای ادرار
بیاختیاری مختلط (mixed incontinence) همراه با ویژگیهای انواع دیگر
درمانها شامل رفتاردرمانی، تمرین عضلات کف لگن، تمرینات مثانه، دارودرمانی، جراحی و تحریک الکتریکی است.[۱۱] درمانهایی که شامل رفتاردرمانی میشوند، احتمال بیشتری برای بهبود یا درمان بیاختیاری استرسی، فوریتی و مختلط دارند، در حالی که شواهد محدودی برای اثبات مزیت هورمونها و عوامل حجمدهنده پریاورترال (periurethral) وجود دارد.[۱۲] عوارض و بیخطری طولانیمدت این درمانها متفاوت است.[۱۱]
شایعترین انواع بیاختیاری ادرار در زنان، بیاختیاری ادراری استرسیو بیاختیاری ادراری فوریتی است. زنانی که نشانههای هر دو را دارند، گفته میشود که بیاختیاری ادراری «مختلط» دارند. پساز یائسگی، تولید استروژن کاهش مییابد و در برخی از زنان، بافت اورترال دچار آتروفی شده، ضعیفتر و نازکتر میشود که احتمالا در ایجاد بیاختیاری ادرار نقش دارد.[۶]
بیاختیاری ادراری استرسی در زنان بیشتر به دلیل از دست دادن حمایت از مجرای ادرار ایجاد میشود که معمولا نتیجه آسیب به ساختارهای حمایتی لگن در اثر بارداری، زایمان، چاقی، سن و موارد دیگر است.[۱۵] حدود 33% از کل زنان پساز زایمان دچار بیاختیاری ادرار میشوند و زنانی که بهصورت واژینال زایمان میکنند، تقریبا دو برابر زنانی که از طریق سزارین زایمان میکنند، دچار بیاختیاری ادرار میشوند.[۱۶] بیاختیاری ادراری استرسی با نشت مقادیر کمی از ادرار هنگام فعالیتهایی که فشار شکمی را افزایش میدهند، مانند سرفه، عطسه، خندیدن و بلند کردن اجسام، تشخیص داده میشود. این اتفاق زمانی میافتد که اسفنکتر اورترال به دلیل آسیب در خود اسفنکتر یا بافت اطراف آن نمیتواند بهطور کامل بسته شود. ورزشهای سنگین و پُرفشار نیز میتوانند باعث بروز بیاختیاری ادراری ورزشی شوند. بیاختیاری ادراری فوریتی، ناشی از انقباضات مهارنشده عضله دترسور است، این وضعیت به سندرم مثانه بیشفعال معروف است. این نوع بیاختیاری ادرار در زنان مسن شایعتر است.[۱۷] ویژگی آن نشت حجم زیادی از ادرار است که با هشدار ناکافی همراه بوده و به فرد فرصت نمیدهد به موقع به دستشویی برسد.[نیازمند منبع]
بیاختیاری ادراری استرسی، نوع شایع دیگری از بیاختیاری در مردان است و بیشتر پساز جراحی پروستات اتفاق میافتد.[۱۹]پروستاتکتومی (prostatectomy)، رزکسیون پروستات ترنساورترال (transurethral)، براکیتراپی (brachytherapy) پروستات و رادیوتراپی همگی میتوانند به اسفنکتر اورترال و بافت اطراف آن آسیب برسانند و باعث ناتوانی آن شوند. اسفنکتر اورترالناکارآمد نمیتواند حین فعالیتهایی که فشار داخل شکمی را افزایش میدهند، مانند سرفه، عطسه یا خنده، از نشت ادرار از مثانه پیشگیری کند. معمولا بیاختیاری ادرار طی 6 تا 12 ماه پساز جراحی پروستات و بدون هیچ مداخله خاصی بهبود مییابد و تنها 5 تا 10 درصد از افراد نشانههای پایدار را گزارش میدهند.[۱۸]
بدن، ادرار - آب و مواد زائد دفعشده توسط کلیهها - را در مثانه، عضوی شبیه به یک بادکنک، ذخیره میکند. مثانه به مجرای ادرار متصل است، لولهای که ادرار از طریق آن از بدن خارج میشود.[۲۲][نیازمند منبع]
کنترل ادرار و دفع ادرار مستلزم تعادل میان بسته شدن مجرای ادرار و فعالیت عضله دترسور (عضله مثانه) است. حین ادرار کردن، عضلات دتروسور در دیواره مثانه منقبض میشوند و ادرار را از مثانه خارج کرده و به مجرای ادرار میریزند. در عین حال، عضلات اسفنکتر اطراف مجرای ادرار شل میشوند و اجازه میدهند ادرار از بدن خارج شود. اسفنکتر اورترال، حلقه عضلانی است که خروجی مثانه را میبندد و از خروج ادرار از بدن پیشگیری میکند. فشار اورترال معمولا از فشار مثانه بیشتر است و در نتیجه ادرار در مثانه باقی میماند و کنترل ادرار حفظ میشود.[۲۳] مجرای ادرار توسط عضلات و بافت کف لگن پشتیبانی میشود و به آن اجازه میدهد محکم بسته شود. هرگونه آسیب به تعادل میان عضله دترسور، اسفنکتر اورترال، بافت حمایتی و اعصاب میتواند منجر به نوعی بیاختیاری شود.[نیازمند منبع]
برای مثال، بیاختیاری ادراری استرسی معمولا نتیجه بسته شدن نامناسب اسفنکتر اورترال است. این امر میتواند به دلیل آسیب به خود اسفنکتر، عضلات پشتیبان آن یا اعصابی که آن را تغذیه میکنند، رخ دهد. در مردان، این آسیب معمولا پساز جراحی پروستات یا پرتودرمانی اتفاق میافتد،[۱۸] و در زنان، معمولا ناشی از زایمان و بارداری است.[۲۴] فشار داخل شکم (ناشی از سرفه و عطسه) معمولا بهطور مساوی به مجرای ادرار و مثانه منتقل میشود که باعث میشود تفاوت فشار بدون تغییر بماند، و در نتیجه کنترل ادرار حفظ میشود. وقتی اسفنکتر ناکارآمد باشد، این افزایش فشار، ادرار را به سمت آن هل میدهد و منجر به بیاختیاری میشود.[نیازمند منبع]
مثال دیگر بیاختیاری فوریتی است. این بیاختیاری با انقباضات ناگهانی و شدید عضله دترسور (عضله مثانه) همراه است که منجر به احساس شدید نیاز به دفع ادرار، و اگر فرد به موقع به دستشویی نرسد، منجر به بیاختیاری میشود. این سندرم بهعنوان سندرم مثانه بیشفعال شناخته میشود و مربوط به اختلال عملکرد عضله دترسور است.[۲۵]
ادرار کردن یا تخلیه مثانه، یک فعالیت پیچیده است. مثانه یک عضله شبیه به بادکنک است که در پائینترین قسمت شکم قرار دارد. مثانه ادرار را ذخیره میکند و سپس از طریق مجرای ادرار، کانالی برای خروج ادرار به خارج از بدن، آن را آزاد میکند. برای کنترل این فعالیت، اعصاب، عضلات، طناب نخاعی و مغز درگیر هستند.[نیازمند منبع]
مثانه از دو نوع عضله تشکیل شده است: عضله دتروسور و عضله اسفنکتر. دتروسور یک کیسه عضلانی است که ادرار را ذخیره میکند و برای تخلیه منقبض میشود. اسفنکتر که به پائین یا کنار مثانه متصل است، گروهی از عضلات حلقوی که بهطور خودکار منقبض میماند تا ادرار را نگه دارد. این عضله بهصورت خودکار در زمان انقباض عضله دترسور، شل میشود تا ادرار وارد مجرای ادرار شود. گروه سومی از عضلات زیر مثانه (عضلات کف لگن) میتوانند منقبض شوند تا ادرار را نگه دارند.[نیازمند منبع]
مثانه نوزاد تا یک نقطه مشخص پر میشود، سپس بهطور خودکار منقبض شده و تخلیه میشود. با بزرگ شدن کودک، سیستم عصبی او تکامل مییابد. مغز کودک شروع به دریافت پیامهایی از مثانه در حال پر شدن میکند و شروع به ارسال پیام به مثانه میکند تا از تخلیه خودکار آن جلوگیری کرده و این کار را تا زمانی که کودک تصمیم به ادرار کردن در زمان و مکان مناسب بگیرد، به تعویق بیندازد.[نیازمند منبع]
نقص در این مکانیسم کنترل منجر به بیاختیاری میشود. دلایل این نقص از ساده تا پیچیده متغیر است.[نیازمند منبع]
Ultrasound of the urinary bladder of an 85-year-old man. It shows a trabeculated wall, which is a sign of urinary retention.
الگوی دفع ادرار و نشت ادرار مهم است زیرا نوع بیاختیاری را نشان میدهد. نکات دیگر شامل فشار آوردن و ناراحتی، مصرف دارو، جراحیهای اخیر و بیماری است.[نیازمند منبع]
معاینه فیزیکی به دنبال علائم بیماریهای زمینهای است که باعث بیاختیاری میشوند، مانند تومورهایی که مجاری ادراری را مسدود میکنند، احتباس مدفوع و رفلکسها یا احساسات ضعیف، که ممکن است شواهد از یک علت مرتبط با عصب باشند.[نیازمند منبع]
تست استرس - بیمار در حالت آرامش قرار میگیرد، سپس در حالی که پزشک مراقب خروج ادرار است، به شدت سرفه میکند.
تست ادرار - ادرار برای بررسی شواهدی دال بر وجود عفونت، سنگهای ادراری یا دیگر علل مرتبط تست میشود.
تست خون - خون گرفته میشود، به آزمایشگاه ارسال میشود و از نظر وجود مواد مرتبط با علل بیاختیاری بررسی میشود.
سونوگرافی - از امواج صوتی برای مشاهده کلیهها و مثانه، ارزیابی ظرفیت مثانه پیشاز دفع ادرار و میزان ادرار باقیمانده پساز دفع ادرار استفاده میشود. این روش به تشخیص وجود مشکل در تخلیه کمک میکند.
سیستوسکوپی (cystoscopy) - یک لوله نازک با دوربین کوچک وارد مجرای ادرار میشود و برای مشاهده داخل مجرای ادرار و مثانه استفاده میگردد.
یورودینامیک (urodynamics) - تکنیکهای مختلفی برای اندازهگیری فشار در مثانه و جریان ادرار.
اغلب از افراد خواسته میشود که برای یک روز یا بیشتر، تا یک هفته، یک دفتر یادداشت داشته باشند تا الگوی دفع ادرار، زمانها و میزان ادرار تولیدشده را رکورد کنند.
پروژههای پژوهشی که اثربخشیدرمانهای ضد-بیاختیاری را ارزیابی میکنند، اغلب میزان بیاختیاری ادرار را کمّیسازی میکنند (quantify). این روشها شامل تست پد 1 ساعته، اندازهگیری حجم نشت ادرار؛ استفاده از دفترچه ثبت ادرار، شمارش تعداد اپیزودهای بیاختیاری (اپیزودهای نشت ادرار) در روز؛ و ارزیابی قدرت عضلات کف لگن، اندازهگیری حداکثر فشار انقباض واژینال است.
بیاختیاری ادراری استرسی که همچنین به آن بیاختیاری ناشی از فشار گفته میشود، اساسا به دلیل بسته نشدن کامل اسفنکتر ادراری رخ میدهد، که ناشی از مشکلاتی در خود اسفنکتر یا ضعف عضلات کف لگن حمایتکننده آن است. این نوع بیاختیاری زمانی است که ادرار حین فعالیتهایی که فشار داخل شکمی را افزایش میدهند، مانند سرفه، عطسه یا زور زدن، نشت میکند.[۲۷]
بیاختیاری فوریتی، خروج غیرارادی ادرار است که هنگام احساس ناگهانی نیاز یا فوریت دفع ادرار رخ میدهد و معمولا به دلیل سندرم مثانه بیشفعال ایجاد میشود.
بیاختیاری سرریزی ادرار، نوعی بیاختیاری است که بهطور ناگهانی و بدون احساس نیاز به دفع ادرار و بدون انجام هرگونه فعالیت بدنی اتفاق میافتد. این عارضه، همچنین با نام سندرم مثانه کمکار ( under-active bladder syndrome) شناخته میشود. این وضعیت، معمولا به دلیل انسداد مزمن مجرای خروجی مثانه یا بیماریهایی که به اعصاب مثانه آسیب میرسانند، اتفاق میافتد. ادرار مثانه را کش میدهد؛ بدون اینکه فرد فشاری احساس کند، در نهایت، این وضعیت، فشار بیشاز حدی وارد میکند و توانایی اسفنکتر اورترال برای نگه داشتن ادرار را از بین میبرد.[۲۸]
بیاختیاری مختلط شامل نشانههایی از انواع دیگر بیاختیاری است. این عارضه در جمعیت زنان مسن غیرمعمول نیست و گاهی اوقات میتواند با احتباس ادرار همراه شود.
بیاختیاری عملکردی (functional incontinence) زمانی اتفاق میافتد که فرد نیاز به دفع ادرار را تشخیص میدهد اما نمیتواند خود را به دستشویی برساند. ممکن است حجم ادرار دفعشده زیاد باشد. دلایل متعددی برای بیاختیاری عملکردی وجود دارد، از جمله گیجی، دمانس (dementia)، ضعف بینایی، موبیلیتی و دکستریتی، عدم تمایل به استفاده از توالت به دلیل افسردگی یا اضطراب یا مستی ناشی از الکل.[۲۹] بیاختیاری عملکردی همچنین میتواند در شرایط خاصی که هیچ مشکل بیولوژیکی یا پزشکی وجود ندارد، رخ دهد. برای مثال، ممکن است فردی نیاز به دفع ادرار را تشخیص دهد اما در شرایطی باشد که توالت در نزدیکی او نباشد یا دسترسی به توالت محدود باشد.
بیاختیاری ساختاری (structural incontinence): به ندرت، مشکلات ساختاری میتوانند باعث بیاختیاری شوند، این مشکلات معمولا در دوران کودکی تشخیص داده میشود (برای مثال، حالب نابجا). فیستولهای ناشی از تروما یا آسیبهای مامایی و ژنیکولوژیک که معمولا بهعنوان فیستولهای مامایی و زایمانی شناخته میشوند و میتوانند منجر به بیاختیاری شوند. این نوع فیستولهای واژینال، شایعترین نوع، فیستول وزیکوواژینال (vesicovaginal) و به ندرت، فیستول حالب-واژینال (ureterovaginal) هستند. تشخیص این موارد ممکن است دشوار باشد. استفاده از تکنیکهای استاندارد همراه با واژینوگرافی یا مشاهده رادیولوژیک سقف ناحیه واژینال با تزریق ماده حاجب.[۳۰]
شبادراری، نوعی UI اپیزودیک در خواب است. این عارضه در کودکان خردسال طبیعی است.
بیاختیاری گذرا (transient incontinence)، نوعی بیاختیاری موقت است که اغلب در زنان باردار مشاهده میشود و پساز تولد نوزاد برطرف میشود.[۳۱]
بیاختیاری ناشی از خنده (giggle incontinence)، یک واکنش غیرارادی به خنده است. معمولا کودکان را تحت تاثیر قرار میدهد.
بیاختیاری دوگانه (double incontinence). همچنین یک بیماری مرتبط با دفع مدفوع وجود دارد که تحت عنوان بیاختیاری مدفوع (fecal incontinence) شناخته میشود. به دلیل درگیری یک گروه عضلانی یکسان (عضله بالابرنده مقعد) در کنترل مثانه و روده، بیماران مبتلا به بیاختیاری ادرار بیشتر احتمال دارد که علاوه بر آن، بیاختیاری مدفوع نیز داشته باشند.[۳۲] این حالت گاهی اوقات «بیاختیاری دوگانه» نامیده میشود.
چکیدن ادرار پساز دفع (post-void dribbling) پدیدهای است که در آن ادرار باقیمانده در مجرای ادرار پساز تخلیه مثانه، به آرامی و پساز اتمام دفع، نشت میکند.
بیاختیاری ادرار هنگام مقاربت (coital incontinence; CI) نشت ادرار است که در طول دخول یا ارگاسم رخ میدهد و میتواند با شریک جنسی یا با خودارضایی رخ دهد. گزارش شده است که این اتفاق در 10 تا 24 درصد از زنانی که دارای اختلالات کف لگن بوده و از نظر جنسی فعال هستند، رخ میدهد.[۳۳]
کلیماکتوریا (climacturia) به بیاختیاری ادرار در لحظه ارگاسم گفته میشود. این عارضه میتواند نتیجه پروستاتکتومی رادیکال باشد.
غربالگری سالانه برای زنان توسط طرح خدمات پیشگیرانه زنان (Women's Preventive Services Initiative; WPSI) توصیه میشود و افرادی که در فرایند غربالگری نتیجه تست آنها مثبت است، باید برای انجام تستهای بیشتر به مراکز مربوطه ارجاع داده شوند تا نحوه کمک به درمان بیماریشان مشخص شود.[۳۴][۳۵] سوالات غربالگری باید در مورد نشانههایی که تجربه کردهاند، شدت نشانهها و تاثیر نشانهها بر زندگی روزمره آنها باشد.[۳۴] تا سال 2018، مطالعات هیچ تغییری در پیامدهای حاصل از غربالگری بیاختیاری ادرار در زنان نشان ندادهاند.[۳۶]
گزینههای درمانی شامل درمان محافظهکارانه، رفتاردرمانی، انجام مجدد تمرینات مثانه،[۳۷]درمان کف لگن، ابزارهای جمعآوری (برای مردان)، ابزارهای فیکسر-اکلودر (fixer-occluder) برای بیاختیاری (در مردان)، داروها و جراحی است.[۳۸] درمان غیردارویی و دارویی، هر دو ممکن است برای درمان بیاختیاری ادرار در زنان غیرباردار موثر باشند.[۱۷] همه درمانها، به جز هورمونها و عوامل حجمدهنده پریاورترال در بهبود یا درمان نشانههای UI یا دستیابی به رضایت بیمار موثرتر از عدم درمان هستند.[۱۷][۳۹] برای بیاختیاری ادرار در زنان، در شیوه بالینی معمولا ابتدا با رفتاردرمانی آغاز میشود و سپس در صورت عدم اثربخشی رفتاردرمانی، به سمت داروهای خوراکی روی آورده میشود. اگر رفتاردرمانی و داروهای خوراکی هر دو بیاثر باشند، ممکن است به بیمار بوتاکس مثانه یا درمان نورومدولاسیون (neuromodulation) داده شود.[۱۷]
رفتاردرمانی شامل استفاده از تکنیکهای سرکوبکننده (حواسپرتی، آرامسازی) و یادگیری اجتناب از غذاهایی است که ممکن است بیاختیاری ادرار را تشدید کنند. از جمله اجتناب یا محدود کردن مصرف کافئین و الکل. درمانهای رفتاری، از جمله تمرینات مثانه، بیوفیدبک (biofeedback) و تمرین عضلات کف لگن، برای بهبود بیاختیاری ادرار در زنان موثرترین روش هستند و خطر عوارض جانبی کمی دارند.[۴۰][۳۹][۴۱][۱۷] رفتاردرمانی برای بیاختیاری ادرار درمان قطعی نیست، اما میتواند کیفیت زندگی فرد را بهبود بخشد. رفتاردرمانی هم بهعنوان تکدرمانی (monotherapy) (رفتاردرمانی بهتنهایی) و هم بهعنوان یک روش کمکی در کنار داروها (ترکیب روشهای درمانی مختلف) مزیتی برای کاهش نشانه دارد.[۴۲] تخلیه زمانبندیشده ادرار و تمرین مثانه، تکنیکهایی هستند که از بیوفیدبک استفاده میکنند. در روش تخلیه زمانبندیشده، بیمار جدولی از زمانهای تخلیه و نشت ادرار را پُر میکند. با توجه به الگوهایی که در نمودار ظاهر میشوند، بیمار میتواند برای تخلیه مثانه خود پیشاز نشت ادرار برنامهریزی کند.[۱۷] بیوفیدبک و آمادهسازی عضلات، که به آن تمرین مثانه نیز گفته میشوند، میتوانند برنامه مثانه را برای ذخیره و تخلیه ادرار تغییر دهند. این تکنیکها برای مدیریت بیاختیاری فوریتی و سرریزی ادرار موثر هستند.[۴۳]
اجتناب از بلند کردن اجسام سنگین و پیشگیری از بروز یبوست میتواند به نشت غیرقابل کنترل ادرار کمک کند. همچنین ترک سیگار توصیه میشود زیرا با بهبود بیاختیاری ادرار در مردان و زنان مرتبط است.[۴۴] همچنین کاهش وزن میتواند برای افراد دارای اضافهوزن به منظور بهبود نشانههای بیاختیاری مفید باشد.[۴۵][۴۶][۳۹]
فیزیوتراپی میتواند برای زنان در کاهش بیاختیاری ادرار موثر باشد.[۴۷]فیزیوتراپیستهای کف لگن با بیماران کار میکنند تا اختلال عملکرد عضلات لگن را که میتواند بیاختیاری ادرار را متوقف کند، شناسایی و درمان کنند. آنها ممکن است تمریناتی برای تقویت عضلات، تحریک الکتریکی یا درمانهای بیوفیدبک توصیه کنند.[۴۸][۴۹] ورزش دادن عضلات لگن مانند تمرینات کگل (Kegel)، درمان خط اول برای زنان مبتلا به بیاختیاری استرسی است.[۴۵] تلاش برای افزایش فاصله میان دفعات ادرار، که با عنوان تمرینات مثانه شناخته میشود، در افراد مبتلا به بیاختیاری فوریتی توصیه میشود.[۴۵] هر دوی این موارد ممکن است در افراد مبتلا به بیاختیاری مختلط نیز به کار روند.[۴۵]
فیزیوتراپی، چه بهتنهایی و چه در ترکیب با داروهای آنتیکولینرژیک، در کاهش بیاختیاری ادرار در زنان، نسبت به مصرف آنتیکولینرژیکها بهتنهایی، موفقتر بوده است.[۱۷]
مخروطهای کوچک واژینال با وزنهای افزایشی میتوانند برای کمک به تمرین استفاده شوند.[۵۰][۵۱] Tبه نظر میرسد که این مخروطها در زنان مبتلا به بیاختیاری ادراری استرسی، بهتر از عدم درمان فعال هستند و تاثیرات مشابهی با تمرین عضلات کف لگن یا تحریک الکتریکی دارند.[۵۱]
بیوفیدبک با استفاده از دستگاههای اندازهگیری به بیمار کمک میکند تا از عملکرد بدن خود (زن یا مرد) آگاه شود. با استفاده از دستگاههای الکترونیکی یا دفترچههای یادداشت برای ردیابی زمان انقباض عضلات مثانه و اورترال، بیمار میتواند کنترل این عضلات را به دست آورد. بیوفیدبک میتواند همراه با تمرینات عضلات لگن و تحریک الکتریکی برای تسکین بیاختیاری استرسی و فوریتی استفاده شود. شواهد حمایتکننده از نقش دستگاههای بیوفیدبک در درمان بیاختیاری ادرار، متناقض است.[۵۲] Tشواهد بسیار ضعیفی وجود دارد که نشان میدهد تحریک الکتریکی با فرکانس پائین ممکن است در ترکیب با دیگر درمانهای استاندارد برای زنان مبتلا به مثانه بیشفعال مفید باشد،[۵۳] بااینحال، شواهدی که از نقش بیوفیدبک همراه با تمرین عضلات کف لگن حمایت میکنند، بسیار ضعیف است و احتمالا نشان میدهد که کمک گرفتن از بیوفیدبک در ترکیب با درمانهای محافظهکارانه برای مثانه بیشفعال مفید نیست.[۵۲]
تمرین عضلات کف لگن پیشاز جراحی در مردانی که تحت پروستاتکتومی رادیکال قرار گرفتند، در کاهش بیاختیاری ادرار موثر نبود.[۱۹]
ورزشهای جایگزین برای بیاختیاری ادراری استرسی در زنان مورد مطالعه قرار گرفتهاند.[۵۴] شواهد برای حمایت از استفاده از روش پائولا (Paula)، تمرین عضلات شکم، پیلاتس، تای چی (Tai chi)، تمرینات تنفسی، تمرین وضعیت بدنی و تناسب اندام عمومی کافی نبوده است.[۵۴]
افرادی که همچنان بیاختیاری ادرار را تجربه میکنند، باید یک راهحل مدیریتی متناسب با وضعیت فردی خود پیدا کنند. تا سال 2014، استفاده از دستگاههای مکانیکی در زنان، بهخوبی مورد مطالعه قرار نگرفته است.[۵۵]
سیستمهای جمعآوری (برای مردان) - شامل غلافی است که روی آلت تناسلی پوشیده میشود و ادرار را به داخل کیسه ادراری که روی پا قرار میگیرد، هدایت میکند. این محصولات در جنسها و اندازههای متنوعی به تناسب فردی عرضه میشوند. مطالعات[۵۶] نشان میدهد که غلافهای ادراری و کیسههای ادرار نسبت به محصولات جاذب ترجیح داده میشوند - بهویژه هنگامی که صحبت از «محدودیت در فعالیتهای روزانه» به میان میآید. برای تمام سطوح بیاختیاری ادرار، راهحلهایی وجود دارد. مزایای سیستمهای جمعآوری ادرار این است که نامحسوس هستند، پوست همیشه خشک میماند و استفاده از آنها هم در روز و هم در شب راحت است. معایب آن این است که برای اطمینان از تناسب صحیح، اندازهگیری لازم است و در برخی کشورها، به تجویز پزشک نیاز دارد.
محصولات جاذب (شامل شیلدها، پدهای بیاختیاری، زیرپوشها، لباس زیر محافظ، شورت، پوشک، پوشک بزرگسال و زیرشلواریها) شناختهشدهترین انواع محصولات برای مدیریت بیاختیاری هستند. آنها بهطور گسترده در داروخانهها و سوپرمارکتها در دسترس هستند. مزایای استفاده از این محصولات این است که تقریبا نیازی به نصب یا معرفی توسط متخصص مراقبت سلامت ندارند. معایب محصولات جاذب این است که میتوانند حجیم باشند، نشت کنند، بو داشته باشند و به دلیل رطوبت مداوم میتوانند باعث آسیب به پوست شوند.
کاتترهای متناوب، کاتترهای یکبار مصرفی هستند که برای تخلیه مثانه وارد آن میشوند و پساز خالی شدن مثانه، برداشته شده و دور انداخته میشوند. کاتترهای متناوب در درجه اول برای احتباس ادرار (ناتوانی در تخلیه مثانه) استفاده میشوند، اما برای برخی افراد میتوان از آنها برای کاهش یا جلوگیری از بیاختیاری استفاده کرد. اینها دستگاههای پزشکی هستند که فقط با نسخه پزشک قابل تهیه میباشند.
Different types of pessaries. These are inserted inside the vagina for support.کاتترهای دائمی (indwelling) (که همچنین با عنوان فولی (foleys) شناخته میشوند) اغلب در محیطهای بیمارستانی یا در صورتی که کاربر قادر به استفاده از هیچیک از راهحلهای فوق نباشد (برای مثال آسیب عصبی شدید یا بیماری عصبی دژنراتیو) استفاده میشوند. اینها همچنین دستگاههای پزشکی هستند که فقط با نسخه پزشک قابل تهیه میباشند. کاتتر دائمی معمولا به کیسه ادرار متصل است که میتوان آن را روی پا قرار داد یا از کنار تخت آویزان کرد. کاتترهای دائمی باید بهصورت منظم و توسط یک متخصص مراقبت سلامت پایش و تعویض شوند. مزیت کاتترهای دائمی این است که چون ادرار از بدن خارج میشود، پوست خشک میماند. بااینحال، عیب آن این است که هنگام استفاده از کاتترهای دائمی، ابتلا به عفونتهای مجاری ادراری بسیار شایع است. همچنین اسپاسم مثانه و دیگر مشکلات میتواند با استفاده طولانیمدت از کاتترهای دائمی رخ دهد.[۵۷]
کلامپ آلت تناسلی (یا دستگاه فشردهسازی آلت تناسلی)، که بهمنظور فشردهسازی مجرای ادرار برای جبران نقص عملکرد اسفنکتر ادراری طبیعی و پیشگیری از نشت ادرار از مثانه به کار میرود.[۵۸] این راهحل مدیریتی فقط برای بیاختیاری خفیف یا متوسط مناسب است.
پساری (pessaries) واژینال برای زنان، دستگاههایی هستند که در واژن قرار داده میشوند. این وسیله از مجرای ادرار که درست از جلوی آن عبور میکند، پشتیبانی میکند و به آن اجازه میدهد محکمتر بسته شود.
تعدادی دارو برای درمان بیاختیاری ادرار وجود دارد، از جمله: فسوترودین (fesoterodine)، تولترودین (tolterodine) و اَکسیبوتینین (oxybutynin).[۵۹] این داروها با شل کردن عضلات صاف مثانه عمل میکنند.[۶۰][۶۱][۶۲] اگرچه به نظر میرسد برخی از این داروها مزیت کمی دارند، اما خطر عوارض جانبی آنها نگرانکننده است.[۵۹] داروها برای حدود یک نفر از هر ده نفر موثر هستند و تمام داروها اثربخشی مشابهی دارند.[۵۹]
مصرف دارو برای افراد مبتلا به بیاختیاری استرسی توصیه نمیشوند و فقط در افرادی که بیاختیاری فوریتی دارند و با تمرین مثانه بهبود نمییابند، توصیه میشوند.[۴۵] در حالی که نشان داده شده است که داروها در درمان بیاختیاری ادرار مفید هستند، مطالعات نشان دادهاند که درمان خط اول که بیشترین تاثیر را در برابر بیاختیاری ادرار دارد، رفتاردرمانی است.[۶۳]
ممکن است از عوامل حجمدهنده تزریقی برای افزایش پشتیبانی از اورترال استفاده شود، بااینحال، مزیت آنها مشخص نیست.[۶۴][۶۵]
زنان و مردانی که علیرغم درمان محافظهکارانه مطلوب، بیاختیاری پایدار دارند، ممکن است کاندید جراحی باشند. جراحی ممکن است برای مدیریت بیاختیاری استرسی یا سرریزی ادرار استفاده شود.[۹] تکنیکهای جراحی شایع برای بیاختیاری استرسی شامل استفاده از اسلینگ، نوار واژینال بدون کشش، ساسپنشن مثانه، اسفنکتر ادراری مصنوعی و موارد دیگر هستند.[۹] مشخص نیست که مصرف پیشگیرانهآنتیبیوتیکها پساز جراحی در کاهش خطر عفونت پساز جراحی مفید است یا خیر.[۶۶]
به نظر میرسد تست یورودینامیک تایید میکند که ترمیم جراحی پرولاپس (prolapse) طاق مثانه میتواند بیاختیاری فوریتی حرکتی را درمان کند.
جراحیهای سنتی ساباورترال اسلینگ احتمالا کمی بهتر از کولپوساسپنشن رتروپوبیک شکمی باز هستند و احتمالا کمی کمتر از جراحیهای اسلینگ میانی اورترال در کاهش بیاختیاری ادرار در زنان موثر هستند، اما هنوز مشخص نیست که هر یک از انواع مختلف جراحیهای سنتی ساباورترال اسلینگ بهتر از دیگری هستند یا خیر.[۶۷] به همین ترتیب، شواهد طولانیمدت کافی برای اطمینان از اثربخشی یا بیخطری جراحیهای اسلینگ تکبرش برای بیاختیاری ادرار در زنان وجود ندارد.[۶۸] اسلینگهای سنتی ساباورترال ممکن است خطر عوارض جراحی بیشتری نسبت به اسلینگهای با حداقل تهاجم داشته باشند، اما خطر عوارض در مقایسه با دیگر انواع جراحی هنوز نامشخص است.[۶۷]
کولپوساسپنشن از راه لاپاروسکوپی (جراحی سوراخ کلید (keyhole) از طریق شکم) با بخیه به اندازه کولپوساسپنشن باز برای درمان بیاختیاری در زنان تا 18 ماه پساز جراحی موثر است، اما مشخص نیست که خطر عوارض حین جراحی یا پساز آن کمتر است یا خیر.[۶۹] احتمالا خطر عوارض با اسلینگهای ساباورترال سنتی بیشتر از ساسپنشن رتروپوبیک شکمی باز است.[۶۹]
AMS 800 and ZSI 375 artificial urinary sphincters
اسفنکتر ادراری مصنوعی یک وسیله قابل کاشت است که برای درمان بیاختیاری ادراری استرسی، عمدتا در مردان، به کار میرود. این دستگاه از 2 یا 3 قسمت تشکیل شده است: پمپ، کاف و مخزن بالون توسط لولههای مخصوص به یکدیگر متصل هستند. کاف دور مجرای ادرار پیچیده و آن را میبندد. وقتی فرد میخواهد ادرار کند، پمپ (که در کیسه بیضه کاشته شده است) را فشار میدهد تا باد کاف خالی شود و اجازه عبور ادرار را بدهد. کاف طی چند دقیقه مجددا فشار پیدا میکند تا کنترل ادرار دوباره برقرار شود.[۷۰]انجمن اروپایی اورولوژی، اسفنکتر ادراری مصنوعی را استاندارد طلایی در مدیریت جراحی بیاختیاری ادراری استرسی در مردان پساز پروستاتکتومی میداند.[۷۱]
در سطح جهانی تخمین زده میشود که تا 35% از جمعیت بالای 60 سال، بیاختیاری ادرار دارند.[۷۲]
در سال 2014، نشت ادرار میان 30 تا 40 درصد از افراد بالای 65 سال ساکن در خانهها یا آپارتمانهای خود در ایالات متحده را تحت تاثیر قرار داده بود.[۷۳] بیستوچهار درصد از جمعیت بزرگسالان مسن در ایالات متحده بیاختیاری ادرار متوسط یا شدیدی دارند که باید بهصورت پزشکی درمان شود.[۷۳] افراد مبتلا به دمانس سه برابر بیشتر از افراد همسن خود در معرض ابتلا به بیاختیاری ادرار هستند.[۷۴][۷۵]
مشکلات کنترل مثانه با بروز بیشتر بسیاری از مشکلات سلامت دیگر مانند چاقی و دیابت مرتبط دانسته شده است. مشکل در کنترل مثانه منجر به نرخ بالاتر میزان افسردگی و محدودیت در سطح فعالیتها میشود.[۷۶]
بیاختیاری ادرار هم برای افراد، به شکل محصولات کنترل مثانه، و هم برای سیستم مراقبتهای سلامت و صنعت خانههای سالمندان، پُرهزینه است. آسیبهای مرتبط با بیاختیاری ادرار، یکی از دلایل اصلی بستری شدن در مراکز نگهداری سالمندان و مراکز مراقبتهای پرستاری است. در سال 1997 بیش از 50% از پذیرشهای مراکز پرستاری مربوط به بیاختیاری ادرار بود.[۷۷]
تقریبا 17% از زنان غیرباردار دچار بیاختیاری ادرار هستند که شایعترین انواع آن بیاختیاری استرسی، فوریتی و مختلط است.[۶۳] نشانههای مربوط به مثانه زنان را در هر سنی تحت تاثیر قرار میدهد. بااینحال، مشکلات مثانه در زنان مسن شایعتر است..[۷۸] زنان بالای 60 سال دو برابر مردان احتمال دارد که بیاختیاری ادرار را تجربه کنند؛ تخمین زده میشود که از هر سه زن بالای 60 سال، یک نفر مشکل کنترل مثانه دارد.[۷۲] یکی از دلایلی که زنان بیشتر تحت تاثیر قرار میگیرند، ضعیف شدن عضلات کف لگن در دوران بارداری است.[۷۹]
مردان معمولا کمتر از زنان دچار بیاختیاری ادرار میشوند و ساختار دستگاه ادراری مردان، دلیل این تفاوت است. بیاختیاری ادراری استرسی پساز درمان سرطان پروستات شایع است.[نیازمند منبع]
اگرچه بیاختیاری ادرار مردان مسن را بیشتر از مردان جوان تحت تاثیر قرار میدهد، اما شروع بیاختیاری میتواند در هر سنی اتفاق بیفتد. تخمینها در حدود سال 2007 نشان میدهد که 17% از مردان بالای 60 سال، یعنی حدود 600,000 مرد در ایالات متحده، بیاختیاری ادرار را تجربه کردهاند و این درصد با افزایش سن بیشتر میشود.[۸۰]
بیاختیاری ادرار پساز 5 سالگی کمتر اتفاق میافتد: حدود 10 درصد از کودکان 5 ساله، 5 درصد از کودکان 10 ساله و 1 درصد از کودکان 17 ساله اپیزودهایی از بیاختیاری ادرار را تجربه میکنند. این بیماری در دختران دو برابر پسران شایع است.[۸۱]
مدیریت بیاختیاری ادرار با استفاده از پد در اولین کتاب پزشکی شناختهشده، یعنی پاپیروس ابرس (Ebers Papyrus) (1500 سال قبل از میلاد) ذکر شده است.[۸۲]
در فرهنگ غرب، بیاختیاری ادرار از لحاظ تاریخی یک تابو (taboo) بوده است. بااینحال، این وضعیت تا حدودی تغییر کرد، زمانی که کیمبرلی-کلارک (Kimberly-Clark) در دهه 1980 پوشکهای بزرگسالان را بهطور تهاجمی به بازار عرضه کرد و بازیگر جون آلیسون (June Allyson) را بهعنوان سخنگوی خود برگزید. آلیسون در ابتدا تمایلی به شرکت نداشت، اما مادرش که دچار بیاختیاری ادرار بود، او را متقاعد کرد که با توجه به موفقیت شغلیاش، این وظیفه اوست. این محصول موفقیتآمیز بود.[۸۳]
پرونده هیلتیبران (Hiltibran) و همکاران علیه لوی (Levy) و همکاران در دادگاه منطقهای ایالات متحده برای ناحیه غربی میسوری، این دادگاه در سال 2011 حکمی صادر کرد. این حکم ایالت میسوری را ملزم میکند که شورتهای بیاختیاری که توسط شرکت مدیکید (Medicaid) تامین مالی میشوند را در اختیار بزرگسالانی قرار دهد که بدون آنها باید در آسایشگاه بستری شوند.[۸۴][۸۵]
اثربخشی رویکردهای درمانی مختلف برای درمان بیاختیاری ادرار در برخی از شرایط پزشکی به خوبی مورد مطالعه قرار نگرفته است. برای مثال، برای افرادی که به دلیل سکته مغزی دچار بیاختیاری ادرار میشوند، گاهی اوقات رویکردهای درمانی مانند فیزیوتراپی، درمان شناختی، طب مکمل و مداخلات تخصصی با متخصصان پزشکی باتجربه پیشنهاد میشود، بااینحال مشخص نیست که این روشها تا چه حد در بهبود بیاختیاری موثر هستند و هیچ شواهد پزشکی محکمی برای هدایت شیوه بالینی وجود ندارد.[۲۱]
↑de Sena Oliveira, Ana Cecília; Athanasio, Bruno da Silva; Mrad, Flávia Cristina de Carvalho; Vasconcelos, Monica Maria de Almeida; Albuquerque, Maicon Rodrigues; Miranda, Débora Marques; Simões E Silva, Ana Cristina (2021). "Attention deficit and hyperactivity disorder and nocturnal enuresis co-occurrence in the pediatric population: a systematic review and meta-analysis". Pediatric Nephrology (Berlin, Germany). 36 (11): 3547–3559. doi:10.1007/s00467-021-05083-y. ISSN1432-198X. PMID34009466.
↑Balk EM, Rofeberg VN, Adam GP, Kimmel HJ, Trikalinos TA, Jeppson PC (April 2019). "Pharmacologic and Nonpharmacologic Treatments for Urinary Incontinence in Women: A Systematic Review and Network Meta-analysis of Clinical Outcomes". Annals of Internal Medicine. 170 (7): 465–479. doi:10.7326/M18-3227. PMID30884526. S2CID83458685.
↑"Functional incontinence". Australian Government Department of Health and Ageing. 2008. Archived from the original on 2008-07-23. Retrieved 2008-08-29.
↑ ۳۴٫۰۳۴٫۱O'Reilly N, Nelson HD, Conry JM, Frost J, Gregory KD, Kendig SM, et al. (September 2018). "Screening for Urinary Incontinence in Women: A Recommendation From the Women's Preventive Services Initiative". Annals of Internal Medicine. 169 (5): 320–328. doi:10.7326/M18-0595. PMID30105360. S2CID51972975.
↑Nelson HD, Cantor A, Pappas M, Miller L (September 2018). "Screening for Urinary Incontinence in Women: A Systematic Review for the Women's Preventive Services Initiative". Annals of Internal Medicine. 169 (5): 311–319. doi:10.7326/M18-0225. PMID30105353. S2CID51971188.
↑Price N, Jackson SR (August 2004). "Clinical audit of the use of tension-free vaginal tape as a surgical treatment for urinary stress incontinence, set against NICE guidelines". Journal of Obstetrics and Gynaecology. 24 (5): 534–538. doi:10.1080/01443610410001722590. PMID15369935. S2CID10473508.
↑ ۴۵٫۰۴۵٫۱۴۵٫۲۴۵٫۳۴۵٫۴Qaseem A, Dallas P, Forciea MA, Starkey M, Denberg TD, Shekelle P (September 2014). "Nonsurgical management of urinary incontinence in women: a clinical practice guideline from the American College of Physicians". Annals of Internal Medicine. 161 (6): 429–440. doi:10.7326/m13-2410. PMID25222388. S2CID15004955.
↑López-Liria R, Varverde-Martínez ML, Padilla-Góngora D, Rocamora-Pérez P (April 2019). "Effectiveness of Physiotherapy Treatment for Urinary Incontinence in Women: A Systematic Review". Journal of Women's Health. 28 (4): 490–501. doi:10.1089/jwh.2018.7140. PMID30575448. S2CID58590966.
↑Wallace SL, Miller LD, Mishra K (December 2019). "Pelvic floor physical therapy in the treatment of pelvic floor dysfunction in women". Current Opinion in Obstetrics & Gynecology. 31 (6): 485–493. doi:10.1097/GCO.0000000000000584. PMID31609735. S2CID204703488.
↑Rosenbaum TY (January 2007). "Pelvic floor involvement in male and female sexual dysfunction and the role of pelvic floor rehabilitation in treatment: a literature review". The Journal of Sexual Medicine. 4 (1): 4–13. doi:10.1111/j.1743-6109.2006.00393.x. PMID17233772.
↑Chelsea (September 4, 2012). "How to Use Vaginal Weights". Incontinence Blog - NationalIncontinence.com. National Incontinence. Archived from the original on 29 March 2013. Retrieved 10 October 2012.
↑ ۵۲٫۰۵۲٫۱Leonardo K, Seno DH, Mirza H, Afriansyah A (August 2022). "Biofeedback-assisted pelvic floor muscle training and pelvic electrical stimulation in women with overactive bladder: A systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials". Neurourology and Urodynamics. 41 (6): 1258–1269. doi:10.1002/nau.24984. PMID35686543. S2CID249545181.
↑Cravens DD, Zweig S (January 2000). "Urinary catheter management". American Family Physician. 61 (2): 369–376. PMID10670503.
↑Chong JT, Simma-Chiang V (March 2018). "A historical perspective and evolution of the treatment of male urinary incontinence". Neurourology and Urodynamics. 37 (3): 1169–1175. doi:10.1002/nau.23429. PMID29053886. S2CID4769215.
↑ ۵۹٫۰۵۹٫۱۵۹٫۲Shamliyan T, Wyman JF, Ramakrishnan R, Sainfort F, Kane RL (June 2012). "Benefits and harms of pharmacologic treatment for urinary incontinence in women: a systematic review". Annals of Internal Medicine. 156 (12): 861–74, W301-10. doi:10.7326/0003-4819-156-12-201206190-00436. PMID22711079. S2CID29778547.
↑Burkhard FC, Bosch JL, Cruz F, Lemack GE, Nambiar AK, Thiruchelvam N, Tubaro A, Ambühl D, Bedretdinova DA, Farag F. "EAU Guidelines on Urinary Incontinence in Adults"(PDF). European Association of Urology. Archived from the original(PDF) on 2020-02-08. Retrieved 2020-05-08.
↑ ۷۲٫۰۷۲٫۱Hannestad YS, Rortveit G, Sandvik H, Hunskaar S (November 2000). "A community-based epidemiological survey of female urinary incontinence: the Norwegian EPINCONT study. Epidemiology of Incontinence in the County of Nord-Trøndelag". Journal of Clinical Epidemiology. 53 (11): 1150–1157. doi:10.1016/S0895-4356(00)00232-8. PMID11106889.
↑Nygaard I, Turvey C, Burns TL, Crischilles E, Wallace R (January 2003). "Urinary incontinence and depression in middle-aged United States women". Obstetrics and Gynecology. 101 (1): 149–156. doi:10.1016/s0029-7844(02)02519-x. PMID12517660. S2CID33743756.
↑Milsom I, Abrams P, Cardozo L, Roberts RG, Thüroff J, Wein AJ (June 2001). "How widespread are the symptoms of an overactive bladder and how are they managed? A population-based prevalence study". BJU International. 87 (9): 760–766. doi:10.1046/j.1464-410x.2001.02228.x. PMID11412210. S2CID23650548.
↑Stothers L, Thom D, Calhoun E (2007). "Chapter 6: Urinary Incontinence in Men". Urologic Diseases in America Report. (US) National Institutes of Health.
↑Franco I, Austin PF, Bauer SB, von Gontard A, Homsy Y, eds. (2015). Pediatric incontinence - Franco - 2015 - Wiley Online Books - Wiley Online Library. doi:10.1002/9781118814789. ISBN978-1-118-81478-9.
↑Becker HD, Stenzl A, Wallwiener D, Zittel TT (2005). Urinary and fecal incontinence: an interdisciplinary approach; with 89 tables. Berlin [u.a.]: Springer. p. 232. ISBN978-3-540-22225-5.
↑Hiltibran et al v. Levy et al, 793 U.S. (United States District Court Western District of Missouri 24 June 2011).
↑Mérindol, Isabelle; Dunn, Marilyn; Vachon, Catherine (2022-06-01). "Feline urinary incontinence: a retrospective case series (2009–2019)". Journal of Feline Medicine and Surgery (به انگلیسی). 24 (6): 506–516. doi:10.1177/1098612X211033182. ISSN1098-612X. PMC11104245. PMID34346241. {{cite journal}}: Check |pmc= value (help)