سیگار
 |
گمان می‌رود که این مقاله ناقض حق تکثیر باشد، اما بدون داشتن منبع امکان تشخیص قطعی این موضوع وجود ندارد. اگر می‌توان نشان داد که این مقاله حق نشر را زیر پا گذاشته است، لطفاً مقاله را در ویکی‌پدیا:مشکلات حق تکثیر فهرست کنید. اگر مطمئنید که مقاله ناقض حق تکثیر نیست، شواهدی را در این زمینه در همین صفحهٔ بحث فراهم آورید. خواهشمندیم این برچسب را بدون گفتگو برندارید. |
سیگار برگ بریده یا خردکردهٔ توتون که معمولاً در کاغذ نازک پیچیده شده‌است که برای «کشیدن دود» آن بکار می‌رود. به تنها یک نخ سیگار به انگلیسی سیگارت می‌گویند.[۱] و در اصطلاح آنها به آنچه ما سیگار برگ می‌گوییم، سیگار اطلاق می‌شود. طرز استفادهٔ آن این طور است که یک طرف آن را آتش می‌زنند، و از طرف دیگر (که معمولاً فیلتر یا مُشتوک دارد) دود را به درون ریه‌ها می‌کشند (پُک زدن). نیکوتین موجود در دود تنباکو سبب مسمومیت خفیف و بروز حالت سرخوشی کوتاه‌مدت می‌شود. سیگار را با پیچیدن تنباکو در کاغذ سیگار که کاغذ نازکی است درست می‌کنند، و یا، در بیشتر موارد، سیگارهای آماده دارای نام تجاری ساخت کارخانه‌های تولید سیگارت را خریداری می‌کنند.
محتویات
تاریخچه[ویرایش]
در سال ۱۹۰۲، جیمز بیوکنن دوک شرکت دخانیات بریتانیا-آمریکا را بنیاد نهاد که در آن‌سوی اقیانوس، رقیب معتبری به نام دخانیات سلطنتی را داشت. در این زمان، که یک دهه تا تولید خودروهای فورد مدل «تی» باقی‌مانده‌بود، دوک برای نخستین بار محصولی تولید کرده‌بود که در سطح دنیا توزیع می‌شد و جهانی‌سازی سیگار توسط وی بنیان‌گذاری شد.[۲]
اثرات بر سلامت انسان[ویرایش]
نیکوتین ماده شیمیایی روان‌گردان (psychoactive) اصلی موجود در سیگار، اعتیاد آور است.[۳] مصرف نیکوتین بزرگترین عامل منفرد قابل پیشگیری مرگ و میر در سطح جهان است.[۴] نیکوتین به وسیله سیگار کشیدن به درون ریه‌ها وارد می‌شود و در عرض مدت ۶ ثانیه به مغز می‌رسد.[۵] سیگار کشیدن بیشتر از همه منجر به بیماریهای قلبی، کبدی و ریوی است. مصرف سیگار ریسک فاکتور اصلی برای بیماری‌هایی همچون سکته قلبی، سکته مغزی، بیماریهای مزمن انسدادی ریه، شامل آمفیزم و برونشیت مزمن و سرطان (به خصوص سرطان ریه، سرطان حنجره و سرطان پانکراس) است، همچنین سیگارکشیدن می‌تواند منجر به بیماریهای عروق محیطی و پرفشاری خون شود. شروع زود هنگام سیگار کشیدن در طول زندگی و کشیدن سیگار با درجه قطران بالاتر ریسک بروز این بیماری‌ها را افزایش می‌دهد. سازمان بهداشت جهانی تخمین زده که مصرف سیگار منجر به ۵٫۴ میلیون مرگ در سال ۲۰۰۴ شده است.[۶] و ۱۰۰ میلیون مرگ در طی دوران مصرفش در قرن بیستم.[۷] که این میزان خیلی بیشتر از مجموع تلفات ایدز، سل، تصادفات رانندگی و خودکشی‌ها است.[۲]
سالانه ۱۵ هزار سیگاری در استرالیا جان خود را از دست می‌دهند و این مسئله مبلغی بالغ بر ۳۰ میلیارد دلار استرالیا (معادل ۱۹ میلیارد پوند) برای دولت هزینه در بردارد.[۸] پژوهش‌های بسیاری در دنیا انجام شده که بر مضر بودن مصرف سیگار دلالت می‌کنند. با این وجود، شرکتهای تولید سیگار این پژوهش‌ها را بی‌اساس و اثبات نشده می‌خوانند و به تبلیغ گسترده سیگار در کشورهای مختلف جهان ادامه می‌دهند. در بیشتر کشورهای جهان، به جز مناطق آزاد، از سیگار مالیات سنگینی دریافت می‌شود (تا چند برابر قیمت اولیه) و سعی می‌شود این پول خرج بهبود سلامت مردم آن کشور شود. پژوهش‌های زیادی نیز سیگار را از عوامل اصلی سرطان می‌دانند. به‌عنوان مثال در مطالعات گسترده مشخص شده که علت اصلی سرطان ریه سیگار است.[۹]
- سیگار کشیدن موجب فرسایش مغز می‌شود و به عبارت دیگر بر حافظه، یادگیری و منطق افراد تأثیر منفی می‌گذارد و سبب کاهش قابلیت‌های شناختی می‌شود.[۱۰]
از سوی دیگر پژوهش‌ها نشان می‌دهند که احتمال سیگار کشیدن در افرادی که در حال تجربه اولین دوره بیماریهای روانی هستند سه برابر بیشتر از افراد سالم است؛ این موضوع نشان می‌دهد که سیگار احتمالاً در ابتلا به اختلالات روانی نیز نقش دارد.[۱۱]
رابطه سیگار و سرطان[ویرایش]
تا سال‌های دهه ۱۹۳۰ همراهی سیگارت و سرطان ریه مشخص نشده بود و رابطه علت و معلولی سیگارت و سرطان تا سال ۱۹۵۷ در انگلیس و سال ۱۹۶۴ در آمریکا، ثابت نشده بود. در کمال تعجب، تا پیش از این زمان، تأثیرات مفیدی هم برای سیگارت‌ها قائل بودند و سیگارت‌ها حتی در دانشنامه‌های دارویی تا سال ۱۹۰۶ فهرست می‌شدند و حتی پزشکان به بیمارانی که سرفه داشتند، سرما خورده بودند یا مبتلا به سل شده بودند، مصرف سیگار را توصیه می‌کردند.[۲]
اولین بار پژوهشگران آلمان نازی بودند که رابطه بین سرطان ریه و دخانیات را ثابت کردند. اما تحت تبلیغات وسیع متفقین در جریان جنگ جهانی دوم بسیاری از موفقیت‌های پزشکی در آلمان نازی از یاد رفت به طوری که بسیاری از مردم گمان می‌کنند اولین بار دانشمندان آمریکایی و بریتانیایی به این مسئله پی برده‌اند. مبارزه با دخانیات در آلمان نازی بسیار گسترده بود و جنبش مبارزه با دخانیات تحت پشتیبانی مستقیم هیتلر قرار داشت به طوری که نازی‌ها ترک سیگار و دخانیات را یک وظیفه ناسیونال سوسیالیستی می‌دانستند.[۱۲] یکی از شعارهای معروف در دوره رایش سوم برای ترویج سلامت مادران این جمله بود.
Mütter vermeidet Alkohol und Nikotin! Trinkt Süßmost! Süßmost baut auf
مادران از الکل و نیکوتین بپرهیزید! آب سیب بنوشید! آب سیب بدن را سالم می‌سازد.[۱۳]
استعمال دخانیات سالانه عامل ۲۲ درصد از کل مرگ و میرهای ناشی از سرطان (حدود ۱٫۷ میلیون نفر) در جهان است که تقریباً یک میلیون نفر از این قربانیان بر اثر ابتلا به سرطان ریه ناشی از مصرف سیگار می‌میرند.[۱۴]
مدت‌ها تصور می‌شد که وجود قیر و دیگر مواد شیمیایی در تنباکو، دلیل اصلی بروز سرطان در افراد سیگاری می‌باشد. امروزه ثابت شده‌است که نیکوتین خاصیت سرطان‌زایی دارد، به این دلیل که این ماده جلوی عملکرد طبیعی بدن به منظور دفع کردن سلول‌های آسیب دیده را که ممکن است در آینده سرطانی شوند، می‌گیرد. به همین دلیل، مصرف نیکوتین سرطان‌زا است.[نیازمند منبع]
ترک سیگار[ویرایش]
بعد از چند ساعت از شروع ترک سیگار بدن شما شروع به بهبود از تأثیرات نیکوتین می‌کند، فشارخون، ضربان قلب و دمای بدن شما شروع به کاهش کرده و به سطح سالم‌تری برمی‌گردند، ظرفیت ریه شما افزایش یافته و نای شما آرام می‌شود و با این تغییرات به خون اجازه دریافت میزان بیشتری اکسیژن از ریه داده می‌شود.[۱۵] ترک سیگار اقدامی مبارزه طلبانه است، میزان سختی ترک سیگار به عواملی که در زیر بیان می‌کنیم بستگی دارد:
- تعداد سیگاری که شما روزانه مصرف می‌کنید.[۱۵]
- تعداد افراد سیگاری در ارتباط با شما
- دلیل سیگار کشیدن شما
برای ترک کردن سیگار و شروع زندگی سالم راه‌های مختلی وجود دارد که از میان آن می‌توان به رفتار درمانی، درمان با جایگزین‌های نیکوتینی و درمان دارویی اشاره کرد که ترکیب روش رفتار درمانی به همراه دارو بهترین و موثرترین روش برای ترک سیگار است. بعضی از انواع داروها همچون بوپروپیون و چمپیکس برای ترک سیگار استفاده می‌شوند که در میان تمامی داروها، چمپیکس (وارنیکلین) جز دسته داروهای است که منحصراً برای ترک سیگار استفاده می‌شود. این دارو دریافت کننده‌های نیکوتینی را مسدود می‌کند و مانع چسبیدن نیکوتین به آنها می‌شود و این باعث می‌شود که میل به سیگار کم شود. اتصال این دارو به عنوان یک آگونیست نسبی غیرنیکوتینی به گیرنده‌های استیل کولین منجر به تحریک نسبی و آزاد شدن دوپامین در بخش پاداش دهنده دستگاه عصبی مرکزی می‌شود و اتصال نیکوتین ناشی از سیگار را به صورت رقابتی مهار می‌کند. در نتیجه چمپیکس باعث سرکوب علایم قطع نیکوتین و کاهش میل به سیگار کشیدن می‌شود.[۱۶] مطالعات انجام شده بر روی چمپیکس نشان می‌دهد که حدود ۴۴ درصد سیگاری‌ها پس از مصرف روزانه دو قرص چمپیکس برای ۱۲ هفته، سیگار را ترک می‌کنند. این رقم برای کسانی که دارو نما و بوپروپیون استفاده کرده‌اند به ترتیب ۱۸ و ۳۰ درصد بوده است.[۱۷]
تغییرات بدن انسان پس از ترک عادت سیگاری بودن[ویرایش]
۲۰ دقیقه پس از آخرین مصرف سیگار، تعداد ضربان قلب و فشار خون کاهش پیدا می‌کند. ۱۲ ساعت پس از آخرین مصرف سیگار، سطح مونوکسید کربن خون به حد طبیعی بازمی‌گردد و اکسیژن موجود در خون تا سطح نرمال بالا می‌رود. ۴۸ ساعت بعد از آخرین مصرف سیگار، حس چشایی و بویایی به سطح معمول بازمی‌گردد. ۲ هفته تا ۳ ماه بعد از قطع مصرف سیگار، جریان خون بهتر می‌شود و فعالیت ریوی بهبود میِیابد. ۱ تا ۹ ماه بعد از قطع مصرف سیگار، ریه‌ها شروع به بازسازی خود می‌کنند. مژک‌ها نیز خودشان را احیا می‌کنند. سرفه و تنگی نفس کاهش می‌یابد. مژک‌ها (ساختارهای مو مانند که خلط و ترشحات را از ریه خارج می‌کنند) فعالیت طبیعی پیدا می‌کنند و خروج خلط و پاکسازی ریه بهتر و در نتیجه احتمال عفونت کم‌تر می‌شود. ۱ سال پس از قطع مصرف سیگار، خطر بیماریهای کرونری قلبی به نصف کاهش می‌یابد. از ۵ تا ۱۵ سال پس از قطع مصرف، احتمال بروز سکته مغزی یک فرد سابقاً سیگاری برابر با افراد غیر سیگاری می‌شود. ۱۰ سال پس از قطع مصرف سیگار، امکان مرگ ناشی از سرطان ریه در یک فرد ترک کرده، برابر با نصف یک فرد سیگاری است. ۱۵ سال پس از قطع مصرف سیگار توسط یک فرد سیگاری سابق، خطر بیماریهای کرونری قلبی مشابه غیرسیگاری‌ها است.[۱۸]
در ایران[ویرایش]
| عامل | سهم بازار |
|---|---|
| قاچاق | ۴۲ درصد |
| تولید ایران | ۳۳ درصد |
| تولید مشارکتی | ۱۶ درصد |
| واردات | ۵ درصد |
| عامل‌های صنعتی | ۴ درصد |
از سیگار کشیدن در محیط‌های اداری دولتی در ایران بازداشته می‌شود و ممکن است این مورد، «قانونی» بیان شده باشد[۲۰] یا «عرفی» ممنوع شده باشد. گفته می‌شود مصرف سیگار در ایران ۶۰ تا ۶۵ میلیارد نخ در سال است. نیمی از سیگارهای مصرفی در ایران به صورت قاچاق وارد می‌شود. شرکت ژاپنی JTI، بیشترین سهم واردات سیگار در ایران را به خود اختصاص داده؛ و بعد از JTI دو شرکت BAT (بریتیش امریکن توباکو) و KT&G (کره‌آ توباکو& جینسنگ کورپوریشن) قرار دارند.[۱۹]
در ایران حداقل سالی ۱۱ هزار نفر به دلیل دخانیات فوت می‌کنند.[۲۱] بر اساس طرحی که با مشارکت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، ستاد مبارزه با قاچاق کالاو ارز و شرکت دخانیات به اجرا درآمد، مصرف کل سیگار در کشور بیش از ۵۵ میلیارد و ۳۹۰ میلیون نخ برای سال ۹۲ برآورد شد. در نتیجه سالانه حداقل هشت هزار و ۳۰۰ میلیارد تومان در ایران، خرج مصرف سیگار می‌شود که رقم قابل توجهی است، و سالانه ۳۰ هزار میلیارد تومان نیز در کشور صرف بیماری و مرگ ناشی از سیگار می‌گردد، و سالانه ۱۱ هزار نفر نیز در کشور بر اثر استعمال دخانیات جان خود را از دست می‌دهند و طی دو سال اخیر هشت هزار میلیارد تومان نیز برای درمان سرطان در کشور هزینه شده که اگر ۳۰ درصد مرگ‌های سرطان ناشی از استعمال دخانیات باشد، هزینه‌های تحمیلی دخانیات به ایران بیش از پیش مشخص می‌شود.[۲۲]
در ایران ۱۱ تا ۱۴ درصد مردم سیگاری اند، با فرض مصرف ۵۰ میلیارد نخ سیگار، سالانه حدود ۱۰ هزار میلیارد تومان (روزانه ۳۰ میلیارد تومان سرمایه) صرف دود کردن سیگار در کشور ایران می‌شود. ۲ تا ۳ برابر این میزان، یعنی رقمی بین ۲۰ تا ۳۰ هزار میلیارد تومان نیز صرف هزینه‌های بهداشتی و درمانی مرتبط با مصرف دخانیات در ایران می‌شود، با توجه بدین که سه برابر مبلغ هزینهٔ سیگار صرف درمان بیماریهای آن می‌شود یعنی ۴۰ هزار میلیارد تومان صرف می‌شود تا بیماری خریداری شود، برآوردها حاکی از آن است که چنانچه نرخ مالیات دخانیاتِ کشورهای منطقه مدیترانه شرقی به میزان ۵۰ درصد افزایش پیدا کند، تعداد مصرف‌کنندگان مواد دخانی به میزان ۳/۵ میلیون نفر کاهش یافته‌است. شیوع مصرف سیگار در سال ۸۸ در افراد ۱۵ تا ۶۴ سال ۸۲/۱ درصد بود اما در سال ۹۰ مصرف سیگار کاهش یافت و در مقابل مصرف قلیان جای آن را گرفت و چند برابر شد، در نتیجه افزایش مصرف سیگار متوقف شده، اما قلیان جایگزین آن شده‌است.[۲۳][۲۴]
در سال ۱۳۹۳ کمیسیون تلفیق مجلس شورای اسلامی با طرحی که مطابق آن مالیات بر دخانیات در سال اول ۲ هزار میلیارد تومان افزایش می‌یافت و در یک دورهٔ پنج‌ساله به ۱۱ هزار میلیارد تومان می‌رسید مخالفت کرد.[۲۵]
مقایسه سیگار و قلیان[ویرایش]
ده‌ها سال، عقیده کاذب فراگیری وجود داشته است که قلیان‌های آبی از سیگار خطر کمتری دارند. دود استنشاق‌شده از قلیان، نه تنها همه مواد سرطان‌زای دود سیگار را داراست، بلکه مونوکسیدکربن بیشتری هم دارد. به علاوه دود قلیان مجموعه‌ای از مواد سرطان‌زای دیگر هم دارد که ناشی از سوختن زغال است و خطر انتقال بیماریهای عفونی مانند سل و هپاتیت از قطعه دهانی مشترک قلیان هم وجود دارد. شیوع مصرف سیگار در سال ۸۸ در افراد ۱۵ تا ۶۴ سال ۸۲/۱ درصد بود اما در سال ۹۰ مصرف سیگار کاهش یافت و در مقابل مصرف قلیان جای آن را گرفت و چند برابر شد، در نتیجه افزایش مصرف سیگار متوقف شده، اما قلیان جایگزین آن شده‌است، که ضرر قلیان بیشتر از سیگار می‌باشد. هر وعده قلیان برابر مصرف یک پاکت سیگار بوده و قلیان، در هر بار مصرف، دود بسیار زیادتری را در مقایسه با کشیدن یک نخ سیگار ایجاد می‌کند بصورتی که مصرف یک نخ سیگار بین ۵۰۰ سی‌سی تا یک لیتر دود تولید می‌کند، اما استفادهٔ یک بار از قلیان ۱۰ تا ۲۰ لیتر دود تولید خواهد، دود استنشاق شده از قلیان، نه تنها همهٔ مواد سرطان زای دود سیگار را دارا است، بلکه مونوکسیدکربن بیشتری هم دارد. افراد سیگاری که به طور متداول ۸ تا ۱۲ نخ سیگار در روز مصرف می‌کنند، به طور متوسط با ۴۰ تا ۷۵ پُک که به مدت ۵ تا ۷ دقیقه به طول می‌انجامد، حدود ۵ تا ۶ لیتر دود استنشاق می‌کنند و این در حالی است که مصرف کنندهٔ قلیان در هر وعده مصرف که به طور متداول ۲۰ تا ۸۰ دقیقه طول می‌کشد، حدود ۵۰ تا ۲۰۰ پُک می‌زند که هر پک به طور متوسط حاوی ۱۵/۰ تا یک لیتر دود است. میزان و عمق دَم در حرکت دادن آب قلیان بسیار مهم است، حجم دودی که از طریق قلیان وارد بدن می‌شود، ۱۰ تا ۲۰ برابر دود ناشی از مصرف سیگار است.[۲۳]
سیگار از نگاه فقها[ویرایش]
حکم قلیان یا سیگار کشیدن تابع میزان ضرر آن است. اگر دارای ضرر قابل ملاحظه‌ای باشد یا موجب اذیت و آزار دیگران گردد یا خلاف قانون باشد، جایز نیست.[۲۶]
درآمد سیگار[ویرایش]
به گزارش اکونیوز در بررسی سال ۲۰۰۸ سیگار سومین صنعت سودآور در جهان بعد از صنعت نفت خام و داروسازی بوده‌است.[۲۷] سود حاصل از فروش سیگار به اندازه‌ای سرشار است که دولت‌ها حاضر به کاهش فروش سیگار در کشورهای دیگر و در کشور خودشان نیستند. به گفته مسئولان شرکت دخانیات درآمد مصرف سیگار در ایران در صورتی که واردات سیگار قانونی شود ۱۸ هزار میلیارد تومان خواهد بود.[۲۸] شرکت دخانیات ایران را می‌توان از سودآورترین شرکتهای دولتی در بخش صنایع و معادن دانست.[۲۹] به گزارش خبرگزاری بی‌بی‌سی ایران در سال ۲۰۰۵ بعد از ژاپن و عربستان سعودی سومین مصرف‌کننده بزرگ سیگارهای آمریکایی در جهان است.[۳۰] حال آنکه مصرف سیگار در ایران در سال ۱۳۸۸، حدود ۱۵۰ درصد افزایش داشته‌است.[۲۹]
نام‌های تجاری معروف سیگار در بازار ایران[ویرایش]
سیگارهای غیر ایرانی[ویرایش]
سیگارهای ایرانی[ویرایش]
جنبش‌های ضد سیگار[ویرایش]
در سال‌های دهه ۱۹۰۰ جنبش ضد سیگار شکل گرفت، در آن زمان دغدغه بیشتر اخلاقیات بود تا سلامت. در آن زمان افزایش مصرف سیگارت توسط زنان و کودکان، باعث نگرانی‌های اخلاقی شده بود. به همین خاطر سیگارت در ۱۶ ایالت آمریکا بین سال‌های ۱۸۹۰ تا ۱۹۲۷ ممنوع شد.
در دو سه دهه اول، قرن بیستم جامعه نگاه خوبی به زن‌هایی که سیگار می‌کشیدند نداشت، برای تغییر این نگاه، یکی از اعضای خانواده فروید به نام ادوارد برنیز، راهبرد جالبی پیش گرفت، او تصمیم گرفت سیگار را نشان جنبش رهایی زنان در قرن جدید بکند، به همین خطر او تعدادی از زنان جوان را استخدام کرد که تا در خیابان راه بروند و سیگار را طوری به دست بگیرند و دود کنند، انگار که مشعل آزادی‌شان را در دست دارند![۲]
- در آلمان نازی
جنبش ضد تنباکو در آلمان نازی یکی از فعالیت‌های مهم اجتماعی در دوران حکومت نازی‌ها بود. عمده‌ترین کار این جنبش فعالیت بر ضد استعمال تنباکو و مصرف مشروبات الکلی بود. دولت ناسیونال سوسیالیستی کوشش بسیار زیادی انجام داد تا بتواند به شیوه‌های فرهنگی و تبلیغاتی مردم را به ترک مشروبات الکلی و سیگار ترغیب کند. دولت آلمان نازی کوشش کرد از طریق قانونی تا حد قابل توجهی با مصرف مشروبات الکلی برخورد کند. برای مثال رانندگانی که تحت تأثیر مشروبات الکلی قرار می‌گرفتند به سختی مجازات می‌شدند. دولت می‌کوشید جوانان را به خوردن نوشیدنی‌های سالم به جای مشروبات الکلی تشویق کند و این مسئله تا حد زیادی به ویژه در میان افراد سازمان جوانان هیتلری به انجام رسید. در سال ۱۹۳۷ قانونی تصویب شد که فروش مشروبات الکلی را به افراد کم سن ممنوع می‌کرد.[۳۱]
- در استرالیا
تبلیغ سیگار در رادیو و تلویزیون استرالیا از سال ۱۹۷۶ و متعاقب آن از سال ۱۹۸۹ در روزنامه‌های این کشور هم ممنوع شد و همچنین از سال ۱۹۹۲ شرکتهای تولیدکننده سیگار حق سرمایه‌گذاری برای مسابقات ورزشی یا رویدادهای فرهنگی را در استرالیا ندارند و همچنین از اول دسامبر ۲۰۱۲ دولت استرالیا تولیدکنندگان سیگار را از چاپ نام و لوگوی شرکت خود بر روی پاکت سیگار منع می‌کند.[۸]
کارت سیگار[ویرایش]
کارت‌های سیگار گونه‌ای از کارت‌های معاوضه‌ای بودند که از سال‌های پایانی قرن نوزدهم میلادی تا نیمهٔ قرن بیستم رواج داشتند. هدف از گذاشتن این کارت‌ها در بسته‌های سیگار این بود که هم پاکت سیگار را شق و رق نگه دارند و هم خریدار را ترغیب کنند که به امید کامل کردن مجموعه کارت‌ها به خرید همان مارک سیگار ادامه دهد.[۳۲]
جستارهای وابسته[ویرایش]
منابع[ویرایش]
- دستنامه روانپزشکی بالینی کاپلان و سادوک / ترجمه دکتر محسن ارجمند
- فرهنگ جامع روانشناسی و روانپزشکی/ نصرت‌الله پورافکاری
- ↑ لغت‌نامه دهخدا
- ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ ۲٫۲ ۲٫۳ http://1pezeshk.com/archives/2012/11/james-buchanan-duke-father-of-the-modern-cigarette.html%23axzz2CM8tk6pK
- ↑ "Why is it so hard to quit?". Heart.org. Retrieved 2012-03-25.
- ↑ World Health Organization (2008). WHO Report on the Global Tobacco Epidemic 2008: The MPOWER Package. Geneva: World Health Organization. ISBN 92–4–159628–7 (help).[نیازمند صفحه]
- ↑ «Have You Ever Wondered What's In a Cigarette?» (انگلیسی). بازبینی‌شده در ۲ اردیبهشت ۱۳۹۱.
- ↑ World Health Organization (2008). The Global Burden of Disease (2004 Update ed.). Geneva: World Health Organization. ISBN 92–4–156371–0 (help).
- ↑ "WHO Report on the Global Tobacco Epidemic". World Health Organization. 2008.
- ↑ ۸٫۰ ۸٫۱ http://www.bbc.co.uk/persian/science/2012/12/121201_l38_tabacco_plain_australia.shtml
- ↑ کتاب طب داخلی هاریسون
- ↑ «سیگار کشدن باعث فرسایش مغز می‌شود». همشهری آنلاین.
- ↑ سیگار یکی از عوامل ابتلا افراد به اختلالات روانی . [خبرگزاری جمهوری اسلامی(ایرنا) http://www.irna.ir]
- ↑ نبوغ هیتلر، حمید رضا نیک بخش، بخش ۵، نمونه‌هایی از پیشرفت‌های اجتماعی در رایش سوم، صفحهٔ ۱۳۰
- ↑ نبوغ هیتلر، حمید رضا نیک بخش، بخش ۵، نمونه‌هایی از پیشرفت‌های اجتماعی در رایش سوم، صفحه ۱۲۹، توضیح تصویر
- ↑ «یک میلیارد نفر تا پایان قرن حاضر قربانی سیگار می‌شوند». همشهری آنلاین.
- ↑ ۱۵٫۰ ۱۵٫۱ «چگونگی ترک سیگار». راستینه.
- ↑ 5. US Food and Drug Administration, Center for Drug Evaluation and Research. Approval package for: application number NDA 21-928: medical review(s). http://www.accessdata.fda.gov/ drugsatfda_docs/nda/2006/021928_s000_Chantix_MedR.pdf. Published May 3, 2006. Accessed December 7, 2012
- ↑ 14. Data on file. Post hoc analysis of data from final study reports (protocols A3051028 and A3051036). October 2007. Pfizer Inc, New York, NY
- ↑ http://www.mardoman.net/health/quithappen/
- ↑ ۱۹٫۰ ۱۹٫۱ «جنگ وینستون و مارلبورو در بازار سیگار ایران!». عصر ایران، ۱۳ تیر ۱۳۹۰. بازبینی‌شده در ۰۲ سپتامبر ۲۰۱۳.
- ↑ http://neyshabur.khorasan.ir/RContent/0003O5W5-منشور-اخلاقی.aspx
- ↑ http://www.tabnak.ir/fa/news/402274/مرگ-سالانه-11-هزار-ایرانی-به-دلیل-دخانیات
- ↑ http://www.magiran.com/npview.asp?ID=2959709
- ↑ ۲۳٫۰ ۲۳٫۱ http://www.migna.ir/vdchvinz.23nvmdftt2.html
- ↑ http://www.magiran.com/npview.asp?ID=2961154
- ↑ «مخالفت کمیسیون تلفیق مجلس با افزایش مالیات سیگار در سال آینده». رادیو فردا. ۱۳۹۳/۱۱/۱۲. بازبینی‌شده در ۲۰۱۵-۰۲-۰۱.
- ↑ سایت رسمی رهبری، بخش استفتاءات
- ↑ «پر سودترین و زیان ده‌ترین صنایع جهان». اکونیوز، ۳۰ مرداد ۱۳۸۸. بازبینی‌شده در ۲ اردیبهشت ۱۳۹۱.
- ↑ «سیگار جان ۱۲ میلیون ایرانی را در ازای ۱۸ هزار میلیارد تومان می‌گیرد». خبرآنلاین، ۲ آذر ۱۳۹۰. بازبینی‌شده در ۱ اردیبهشت ۱۳۹۱.
- ↑ ۲۹٫۰ ۲۹٫۱ «فروش سیگار ۱۵۰ درصد افزایش یافت؛ بازار دخانیات ایران و چشم طمع مافیا!». ابتکار، ۹ آبان ۱۳۸۸. بازبینی‌شده در ۱ اردیبهشت ۱۳۹۱.
- ↑ «ایران سومین مصرف‌کننده سیگار آمریکایی». بی‌بی‌سی، ۲۷ اسفند ۱۳۸۵. بازبینی‌شده در ۱ اردیبهشت ۱۳۹۱.
- ↑ نبوغ هیتلر، حمید رضا نیک بخش، بخش ۵، نمونه‌هایی از پیشرفت‌های اجتماعی در رایش سوم، صفحهٔ ۱۲۸
- ↑ کارت‌های سیگار shahrefarang.com
پیوند به بیرون[ویرایش]
- سیگار در ایران از سال ۱۳۱۶ تا کنون
- کارت‌های سیگار (قدیمی) shahrefarang.com
- سیگارهای پیش از انقلاب shahrefarang.com
 |
مجموعه‌ای از گفتاوردهای مربوط به سیگار در ویکی‌گفتاورد موجود است. |
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
