محمد بن ادریس شافعی

امام الفقه محمد بن ادریس شافعی
اطلاعات شخصی
زاده	اوت ۷۶۷ میلادی ۱۵۰ ه‍.ق غزه، بلاد الشام، سلطنت عباسی
درگذشته	۱۹ ژانویه ۸۲۰ میلادی (عمر ۵۴) ۲۰۴ ه‍.ق فسطاط، مصر
قومیت	عرب
مذهب	اجتهاد
شناخته شده برای	فقه شافعی
پیشه	فقه، حدیث

محمد ادریس الشافعی (۱۵۰–۲۰۴) هجری قمری. ملقب به أبو عبدالله، و معروف به امام شافعی از علما اهل سنت بود. نام کامل وی (أبو عبدالله محمد بن إدریس بن عباس بن عثمان بن شافع بن سائب بن عبدالله بن عبد یزید بن المطلب بن عبد مناف بن قصی بن کلاب بن مرة بن کعب بن لؤی بن غالب بن فهر بن مالک بن النضر وهو قریش بن کنانة بن خزیمة بن مدرکة بن إلیاس بن مضر بن نزار بن معد بن عدنان، الشافعی المطّلبی القرشی. یلتقی فی نسبه مع النبی محمد فی عبد مناف بن قصی) بود. وی در ماه رجب سال ۱۵۰ هجری قمری برابر با ۷۶۸ میلادی در شهر غزه از سرزمین فلسطین (و به قولی در سوریه) به دنیا آمد. پدرش همراه مسلمانان از مکه به فلسطین ناحیه الرُباط و غزه و عسقلان هجرت کرد. مدت کمی بعد از تولد شافعی پدرش در غزه فوت کرد. بعد از فوت پدر، شافعی و مادرش به مکه بازگشتند. مادر شافعی، «فاطمه» (أم حبیبه) نام داشت که از قبیله ازد بود. الأزدیة، یکی از قبائل معروف در یمن السعید (یمن پر برکت، بخش سر سبز و پرآب سرزمین یمن) بود. نسب شافعی به عبد مناف می‌رسد که جد اعلای محمد پسر عبدالله‌است؛ بنابراین شافعی از جهت پدر قریشی است. عبدمناف چهار پسر داشت به نام‌های هاشم، مطلب، نوفل و عبدشمس که شافعی از نسل برادر هاشم، مطلب است. امام الشافعی در مکه در زمینه علوم فقهی پیشرفت می‌کند و یکی از علماء برجسته آن دیار می‌شود. وی بنا به ترتیب زیر سومین فقیه بزرگ از فقهای اهل سنت است.

• ابوحنیفه نعمان بن ثابت
• مالک ابن انس
• محمد ادریس شافعی
• احمد ابن حنبل

پیروان محمد بن ادریس شافعی به شافعی مشهورند.

آثار

امام شافعی آثار تألیفی زیادی دارد که برخی از آنها در زیر فهرست شده‌اند. ۱ـ الرسالة القدیمة
۲ـ الرسالة الجدیدة
۳ـ اختلاف الحدیث
۴ـ جماع العلم
۵ـ ابطال الاستحسان
۶ـ احکام القرآن
۷ـ بیاض الغرض
۸ـ صفة الأمر والنهی
۹ـ اختلاف مالک و الشافعی
۱۰ـ اختلاف العراقیین
۱۱ـ فضائل قریش
۱۲ـ الأم
۱۳ـ السُـنَن
۱۴ـ المبسوط
۱۵ـ المسند الشافعی

شیوخ امام الشافعی

• مالک ابن انس (متوفی ۱۷۹ هـ. ق)
• مسلم بن خالد المخزومی (متوفی ۱۸۰ هـ. ق)
• محمد بن الحسن (متوفی ۱۸۹ هـ. ق)
• سفیان بن عیینه (متوفی ۱۹۸ هـ. ق)
• سیده نفیسه (متوفی ۲۰۸ هـ. ق)
• یحیی بن حسان (متوفی ۲۰۸ هـ. ق)

شاگردان

از مشهورترین شاگران شافعی:

• یوسف بن یحیی البویطی متوفی ۲۳۱هجری قمری.
• اسحاق بن راهویه متوفی ۲۳۸هجری قمری.
• احمد بن حنبل متوفی ۲۴۱ هجری قمری.
• اسماعیل بن یحیی بن اسماعیل المزنی متوفی ۲۶۴هجری قمری.
• الربیع بن سلیمان المرادی الجیزی متوفی ۲۷۰ هجری قمری.
• ابو ثور ابراهیم بن خالد الکلبی.

جستارهای وابسته

• سیده نفیسه

منابع

• دکتر: الشکعة، مصطفی. (الأئمة الأربعة) ، دارالکتاب اللبنانی، چاپ بیروت، سال انتشار ۱۹۸۵ میلادی به (عربی).
• دکتر: فؤاد، عبدالنبی، محمد. (اَللُؤلُؤ وَالمُرجان) ، دار احیاء الکتب العربیة، چاپ دمشق، سال انتشار ۱۹۵۵ میلادی به (عربی).