احمد بن حنبل

امام اهل سنت و جماعت احمد بن حنبل
شخصی
زاده	ربیع‌الاول ۱۶۴هـ/نوامبر ۷۸۰م بغداد، سلطنت عباسی
درگذشته	۱۲ ربیع‌الاول ۲۴۱هـ/۲ آگوست ۸۵۵م بغداد، سلطنت عباسی
شهر اصلی	بغداد
قومیت	ایرانی
مذهب	تسنن
شناخته شده برای	فقه حنبلی
اشتغال	فقه و اجتهاد، حدیث
مرتبه
تأثیرگیرندگان محمد بن ادریس شافعی، سفیان بن عیینه، عبد الرزاق صنعانی
تأثیرگذاران حنبلیان

ابوعبدالله احمد بن محمد بن حنبل فقیه مسلمان در ۷۸۰ میلادی(۱۶۴ ه‍.ق) در بغداد زاده شد؛ پدر و مادرش از ساکن مرو بودند. نام کامل وی (احمد بن محمد بن حنبل بن هلال بن اسد بن ادریس بن عبدالله الشیبانی المروزی البغدادی). سفرهای زیادی کرد؛ در بغداد برآمد، و در ۸۵۵ [۲۴۱ ه‍.ق] در همان‌جا درگذشت. مکتب فقه حنبلی، یکی از فرق اربعهٴ سنت، پس از مرگ وی به وسیلهٴ شاگردانش ایجاد شد. این مکتب جریان متقابلی بود که تفسیر تحت‌اللفظی قرآن، احادیث، تقلیل ارزش قیاس و اجماع را مورد توجه قرار می‌داد.

احمد بن حنبل مسند را تألیف کرد، که مجموعه‌ای بود بالغ بر ۳۰٬۰۰۰ حدیث. این احادیث نه به ترتیب موضوع، بلکه برحسب اسامی صحابه‌ای که حدیث نقل کرده‌اند تنظیم شده‌است. این بزرگ‌ترین مجموعه در نوع خودش است. ابوحنیفه، مالک بن انس، شافعی و احمد بن حنبل را، که مؤسسان فرق اربعه اهل سنت بودند، ائمه اربعه می‌نامند.

او در زمینه بررسی احادیث و راویان آنها بسیار سخت گیر بوده. عطار نیشابوری در تذکرة الاولیا او را در زمره مشایخ طریقت آورده و تجلیل بسیار از وی کرده‌است.

پیروان احمد ابن حنبل به حنبلی مشهورند. مادرش ازدواج نکرد و با پسرش احمد زندگانی سختی داشت اما با این وجود او را به مهم ترین و بهترین کلاس های علمی اسلامی می‌فرستاد.بیشتر درآمد او و مادرش در جوانی پول اجاره دکانی بود که به شخصی به نام عامراجاره داده بود.او مدت کوتاهی به سفارش عمویش در بیت الحکمه مشغول شد اما روزی دید که عمویش در حال جاسوسی برای هارون الرشید است و چند وقت بعد عمو از او خواست که نامه ای را به شخصی برساند احمد با خود کلنجار رفت در میانه راه بهلول را دید بهلول به او گفت :میدانی که هرکس ظالمی را همراهی کند در ظلم او شریک است؟احمد گفت :بله. پس با مادرش مشورت کرد و نامه را در آب انداخت .وبعد هم کار بیت الحکمه را رها کرد و به تحصیل علوم پرداخت.علی علی عسکری

تألیفات

• المسند.
• التفسیر.
• الناسخ.
• المنسوخ.
• حدیث شعبه.
• المقدم والمؤخر فی القرآن.
• جوابات القرآن.
• المناسک الکبیر.
• المناسک الصغیر.
• المصدر.
• کتاب السنة.
• کتاب الورع.
• کتاب مسائل الامام احمد.
• رسالة الرد علی الجهمیة.
• فضائل الصحابه.
• فضائل أمیر المؤمنین علی بن أبی طالب

شیوخ ابن حنبل

• القاضی ابویوسف متوفی ۱۸۲هجری قمری.
• هشیم بن بشیر ابی حازم الواسطی متوفی ۱۸۳ هجری قمری.
• سفیان بن عیینة متوفی ۱۹۸هجری قمری.
• محمد ادریس شافعی متوفی ۲۰۴هجری قمری.
• عبدالرزاق بن همام متوفی ۲۱۱ هجری قمری.
• الولید بن مسم.
• عبدالرحمان بن مهران.
• یحیی القطان.

شاگردان

بخشی‌از مجموعه مقالات: مذهب اهل سنت
مذاهب فقهی
حنفی · مالکی · شافعی · حنبلی
ارکان دین اسلام
شهادتین · نماز · روزه · حج · زکات
خلفای راشدین
ابوبکر · عمر · عثمان · علی
صحابه
سعید بن زید · زبیر · طلحه سعد بن ابی‌وقاص · عبدالرحمن بن عوف ابوعبیده جراح
مبانی فقه
قرآن · سنت · اجماع · قیاس · اجتهاد
کتب حدیث
صحیح بخاری · صحیح مسلم · سنن نسایی سنن ابوداود · سنن ترمذی· سنن ابن ماجه الموطأ
مکان‌های مقدس
مکه · مدینه · بیت‌المقدس

از مشهورترین شاگران احمد بن حنبل:

• پسرش صالح
• احمد بن محمد بن هانی الاثرم متوفی ۲۶۰هجری قمری.
• ابوبکر احمد بن محمد بن هانی البغدادی متوفی ۲۷۳هجری قمری.
• عبدالملک بن عبدالحمید بن مهران المیمونی متوفی ۲۷۴هجری قمری.
• احمد بن محمد بن الحجاج المروزی متوفی ۲۷۵هجری قمری.
• عبدالله بن احمد بن حنبل متوفی ۲۹۰هجری قمری.

منابع

• دکتر: الشکعة، مصطفی. (الأئمة الأربعة) ، دارالکتاب اللبنانی، چاپ بیروت، سال انتشار ۱۹۸۵ میلادی به (عربی).
• دکتر: فؤاد، عبدالنبی، محمد. (اَللُؤلُؤ وَالمُرجان) ، دار احیاء الکتب العربیة، چاپ دمشق، سال انتشار ۱۹۵۵ میلادی به (عربی).
• * سارتن، جرج. مقدمه بر تاریخ علم. ترجمهٔ غلامحسین صدری افشار. انتشارات علمی و فرهنگی.