البرز
| فارسی | English | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
مختصات: ۳۶°۴′۳۳″ شمالی ۵۱°۴۷′۴۶″ شرقی / ۳۶٫۰۷۵۸۳°شمالی ۵۱٫۷۹۶۱۱°شرقی
البرز رشته کوهی در بخش شمالی ایران است. ریشهٔ نام آن در زبان اوستایی هره بره زئیتی و در زبان پهلوی[نیازمند ابهام‌زدایی] هره بُرز است. این رشته کوه از سوی باختر از تالش جمهوری آذربایجان آغاز می‌شود و در سوی شرق تا درون ترکمنستان و افغانستان دنباله می‌یابد. بخش بزرگی از البرز در راستای کنارهٔ جنوبی دریای خزر کشیده شده‌است. در این بخش، جبههٔ شمالی البرز سرسبز و جبههٔ جنوبی آن خشک است. یک دلیل این دوگانگی وجود رشته کوه البرز است که همچون سدّی طبیعی از گذر رطوبتِ برخاسته از دریای خزر به سوی جنوب جلوگیری می‌کند و بیشتر این رطوبت در جبههٔ شمالی البرز می‌بارد. بلندترین کوه البرز، کوه دماوند (۵۶۱۰ متر) است که در استان مازندران شهر رینه قرار دارد. دامنه‌ها و دره‌های البرز از تفرجگاه‌های مهم مردم استان‌های تهران،زنجان ، کرج، قزوین و سمنان است. از مهم‌ترین رودهای دامنهٔ شمالی البرز سفیدرود و دامنه‌های جنوبی کرج و جاجرود را می‌توان نام برد. قله‌های بسیاری برای کوهنوردی در این رشته کوه وجود دارند که از آن میان می‌توان دماوند، علم‌کوه، خلنو، آزادکوه، شاه‌البرز، سیالان، وروشت، دوبرار، توچال و پهنه‌حصار را نام برد. محتویاتویژگیهای زمین‌شناسی و جغرافیایی[ویرایش]از دید چینه‌شناسی و زمین‌ساخت (تکتونیک)، رشته کوه البرز به سه بخش خاوری (شرقی)، مرکزی و باختری (غربی) بخش‌بندی می‌شود. البرز باختری از رودخانه آستاراچای تا دره سپیدرود، البرز مرکزی از دره سپیدرود تا دره فیروزکوه و رود تالار، و البرز خاوری از دره فیروزکوه تا گرگان‌رود و مرز خراسان کشیده شده‌است. البرز باختری بخش مهمی از کوه‌های تالش را در برمی‌گیرد. این کوه‌ها از گردنه حیران تا غرب شهرستان هشتپر کمابیش به خط راست به سمت جنوب سپس به سوی جنوب‌شرقی امتداد یافته و در جنوب شهرستان رشت به دره سپیدرود می‌پیوندد.[۲] واژه‌شناسی[ویرایش]در اوستا «هره برزَیتی» Harā Bərəzaitī پهلوی «هربرز» مرکب از دو جزء: هر، به معنی کوه و برز به معنی بالا و بلند و بزرگ. در ادبیات پارسی «برزکوه» هم به معنی البرز آمده و ترجمهٔ تحت‌اللفظی آن است.[۳] اسطوره‌شناسی[ویرایش]رشته کوه البرز و قلهٔ دماوند و به خصوص قارن کوه در ناحیهٔ شمال سمنان نقش برجسته‌ای در متون تاریخی طبرستان و افسانه‌های ایرانی دارند. در افسانه‌های کهن از رشته کوه البرز تحت عنوان تیراگ نام برده‌اند که در واژه‌نامه کتاب سوشیانس نیز از آن یاد شده‌است. قله‌ها[ویرایش]البرز مرکزی[ویرایش]
 نمایی از جاده هراز و بخشی از رشته کوه البرز در منطقه زیار، بخش لاریجان در شهرستان آمل استان مازندران  رشته‌کوه البرز؛ در پس‌زمینه قلهٔ دماوند را می‌توان دید؛ عکس از ارتفاع ۴۰۰۰ متری (اثر والتر میتل‌هولتسر در سال ۱۳۰۳) کوه های مرتفع رشته کوه البرز
کوه مرتفع غرب[ویرایش]دیگر کوه های مرتفع شرق[ویرایش]
جستارهای وابسته[ویرایش]منابع[ویرایش]
پیوند به بیرون[ویرایش]
|
The Alborz ( ContentsEtymologyThe name Alborz is derived from that of Harā Barazaitī, a legendary mountain in the Avesta, the main text of Zoroastrianism. Harā Barazaitī reflects Proto-Iranian *Harā Bṛzatī. *Bṛzatī is the feminine form of the adjective *bṛzant- "high", the ancestor of modern Persian boland (بلند) and Barz/Berazandeh, cognate with Sanskrit Brihat (बृहत्). Harā may be interpreted as "watch" or "guard", from an Indo-European root *ser- "protect". In Middle Persian, Harā Barazaitī became Harborz, Modern Persian Alborz, which is a cognate with Elbrus, the highest peak of the Caucasus.[1]  Milad Tower's view to the city and mountains. MythologyZoroastrians may identify the range with the dwelling place of the Peshyotan, and the Zoroastrian Ilm-e-Kshnoom sect identify Mount Davamand as the home of the Saheb-e-Dilan ('Masters of the Heart'). In his epic Shahnameh, the poet Ferdowsi speaks of the mountains "as though they lay in India."[1] This could reflect older usage, for numerous high peaks were given the name and some even reflect it to this day, for example, Mount Elbrus in the Caucasus Mountains, and Mount Elbariz (Albariz, Jebal Barez) in the Kerman area above the Strait of Hormuz. All these names reflect the same Iranian language compound, and share an identification as the legendary mountain Harā Bərəzaitī of the Avesta. Geology
The Alborz mountain range forms a barrier between the south Caspian and the Iranian plateau. It is only 60–130 km wide and consists of sedimentary series dating from Upper Devonian to Oligocene, prevalently Jurassic limestone over a granite core. Continental conditions regarding sedimentation are reflected by thick Devonian sandstones and by Jurassic shales containing coal seams. Marine conditions are reflected by Carboniferous and Permian strata that are composed mainly of limestones. In the Eastern Alborz Range, the far eastern section is formed by Mesozoic (chiefly Triassic and Jurassic) rocks, while the western part of the Eastern Alborz Range is made primarily of Paleozoic rocks. Precambrian rocks can be found chiefly south of the city of Gorgan situated in the southeast of the Caspian Sea and in much smaller portions in the central and western parts of the Central Alborz Range. The central part of the Central Alborz Range is formed mainly of the Triassic and Jurassic rocks, while the northwestern section of the range is made mainly of the Jurassic rocks. Very thick beds of the Tertiary (mostly of the Eocene) green volcanic tuffs and lavas are found mainly in the southwestern and south-central parts of the range. The far northwestern part of the Alborz that constitutes what is called the Western Alborz Range or the Talish Mountains is made mainly of the Upper Cretaceous volcano-sedimentary deposits with a strip of Paleozoic rocks and a band of Triassic and Jurassic rocks in the southern parts, both in a northwest-southeast direction. As the Tethys Sea was closed and the Arabian Plate collided with the Iranian Plate and was pushed against it, and with the clockwise movement of the Eurasian Plate towards the Iranian Plate and their final collision, the Iranian Plate was pressed from both sides. The collisions finally caused the folding of the Upper Paleozoic, Mesozoic, and Paleogene rocks, and the Cenozoic (chiefly the Eocene) volcanism to form the Alborz Mountains mainly in the Miocene. The Alpine orogeny began, therefore, with Eocene volcanism in southwestern and south-central parts of the Alborz and continued with the uplift and folding of the older sedimentary rocks in the northwestern, central and eastern parts of the range during the orogenic phases of importance that date from the Miocene and the Pliocene epochs. Ecoregions, flora and fauna
While the southern slopes of the Alborz Mountains are usually semiarid or arid with irregular and low precipitation, the northern slopes of the range are usually humid especially in the western parts of the Central Alborz. In the southern slopes or the Elburz Range forest steppe ecoregion, the higher elevations are arid with few trees. Juniper is the most common tree in the inaccessible areas and high elevations, while shrubs are pistachio, maple, and almond. But in the northern slopes, the Caspian Hyrcanian mixed forests ecoregion is lush and forested. The natural vegetation of this region grows in distinct zones: the Hyrcanian forests on the lowest levels; beech forests in the middle zone; and oak forests in higher regions. The wild cypress is the dominant form of vegetation in some valleys, while olive trees grow in the western valleys of the Central Alborz near the Sefidrud. The bezoar ibex, Blanford's fox, Rüppell's fox, red fox, Persian fallow deer, wild boar, Syrian brown bear, Persian leopard, Indian wolf, buzzard, goose, woodpecker, griffon vulture, and eagle are among important animals and birds found in the Alborz Mountains. The extinct Caspian tiger also lived in the Alborz Mountains. Ski resortsDue to the great snowy winters of the Alborz Mountains, there are several ski resorts in different places of the range. Some consider that a few of these are among the best in the world.[2] Some of most important ones are Dizin, Shemshak, Tochal, and Darbandsar. Mounts, summits, alpine lakes and attractions
See alsoSources
References
External links
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
