سبلان

سبلان
قله سبلان و شهر زیبای اردبیل
مرتفع‌ترین نقطه
ارتفاع	۴۸۱۱ متر
برجستگی	۳٬۲۸۳ متر (۱۰٬۷۷۱ فوت)
ایزولاسیون	۳۴۶ کیلومتر (۲۱۵ مایل)
جغرافیا
موقعیت	شمال غرب ایران: استان اردبیل
رشته‌کوه مادر	البرز

ساوالان یا سبلان به ترکی آذربایجانی: savalan dağı با ۴۸۱۱ متر بلندی از سطح دریا، سومین کوه بلند ایران است که در شمال غرب کشور و در استان اردبیل قرار دارد.

سبلان در سنسکریت صبلیمن śabaliman و به معنی رگه رگه بوده است؛ زیرا در دامنه ی این کوه، چشمه ی آب گرم و آب سرد با فاصله ی نزدیک یک متر از هم دیده می شود؛ یعنی یک رگه ی آن گرم و رگه ی دیگرش سرد است.

Nadine Stchoupak. Luigia. Nitti. Louis Renou. Dictionnaire sanskrit-français. Librairie d'amérique et d'orient. Paris: 1959.

سبلان سومین قلهٔ بلند ایران پس از دماوند و علم کوه و یکی از ۱۵۱۵ قله بسیار برجستهٔ جهان به‌شمار می‌رود. سبلان یک کوه آتشفشانی نیمه فعال است که در مرحلهٔ فومرولیو بوده و در بالای قله آن دریاچه کوچکی قرار دارد. سبلان به خاطر آبگرم‌های طبیعی دامنه کوه، طبیعت تابستانی زیبا و پیست اسکی آلوارس مورد توجه گردشگران است. همچنین برخی کوه سبلان را محل بعثت زرتشت دانسته اند.برخی زرتشتیان سبلان را محل بعثت (زرتشت) می‌دانند. نمونه‌ای از آن در کتاب چنین گفت زرتشت، اثر نیچه، مشاهده می‌شود که به پایین آمدن زرتشت از کوه سبلان اشاره کرده‌است و از این نظر مکانی مقدس و مورد احترام است که حتی در میان بومیان و عشایر منطقه به نام آن قسم یاد می‌شود.و یکی دیگر از گمانه هایی که در مورد نام ساوالان وجود دارد این است که در زبان ترکی ساو یعنی باج و الان یعنی گیرنده و ترکیب این دو واژه باجگیر را میسازد که به دلیل ارتفاع بلندش از ابر ها برف را به عنوان باج میگیرد.

جغرافیا

تله کابین آلوارس، اردبیل

قلهٔ سبلان

دریاچهٔ دهانهٔ سبلان

دریاچهٔ دهانهٔ سبلان

کوه سبلان در ۳۵ کیلومتری غرب شهر اردبیل و ۲۵ کیلومتری جنوب شرقی شهرستان مشگین‌شهر واقع است. از لحاظ تقسیمات اداری استان اردبیل، این کوه در مرز بین بخش مرکزی شهرستان اردبیل و بخش لاهرود شهرستان مشگین‌شهر واقع می‌باشد. این کوه در طول جغرافیایی ۴۷ درجه و ۵۰ دقیقه شرقی و عرض جغرافیایی ۳۸ درجه و ۱۷ دقیقه شمالی قرار گرفته‌است. برای این کوه عظیم ۶۰ کیلومتر طول و ۴۵ کیلومتر پهنا تخمین می‌زنند و سطحی که به وسیله آن در آذربایجان قرار گرفته نزدیک به ۶۰۰۰ کیلومتر مربع است.

کوهستان سبلان به‌طور کلی سه قله معروف دارد، قله بزرگ آن به سلطان مشهور است و دو قله دیگر آن به هرم و کسری مشهورند. کوه سبلان از مجموعه‌ای از ارتفاعات متعدد تشکیل شده که به موازات ارسباران ولی اندکی در شرق آن کشیده شده‌است. امتداد آن شرقی–غربی است و از شرق و شمال و جنوب کوهی به نام قوشه داغ آن را به رشته کوه ارسباران متصل می‌کند. در جنوب آن کوه بزقوش، که از سمت جنوب غربی به کوهستان سهند مربوط است، کشیده شده‌است.

قسمت شرقی کوه سبلان به قله آتشفشان سبلان که در بلندای ۴۸۱۱ متری قرار دارد، منتهی می‌شود. تمام قله‌های سبلان در همهٔ ایام سال پوشیده از یخ و برف‌های دائمی هستند.

در جبهه غربی قله سلطان و در کنار جان‌پناه، سنگی به شکل عقاب قرار دارد که در طول زمان به نماد سبلان تبدیل شده‌است. این قطعه سنگ به شکل عقابی است که نشسته و سر را به سوی شرق چرخانده‌است. در مسیر صعود از یال شرقی (پناهگاه) سنگهایی به شکل روباه، کبوتر کاکلی و شاه و ملکه وجود دارد که در مسیر پرچم‌های راهنما وجود دارند.

صعود به کوه

به صورت کلی برای صعود به سبلان سه مسیر وجود دارد:

• مسیر شمال‌شرقی (مسیر رایج)، که از آبگرم شابیل واقع در جنوب شهر لاهرود در جاده اردبیل به مشکین‌شهر آغاز می‌شود و با عبور از پناهگاه به وسیله یال شرقی به قله می‌رسد. مسیر پناهگاه تا قله کاملاً پاکوب بوده و مشخص است و در بیشتر قسمت‌های آن پرچم‌های راهنما وجود دارد. این جبهه ساده بوده و کوهنوردان معمولی به راحتی صعود تابستانه را در چند ساعت (صبح تا ظهر) انجام می‌دهند.
• مسیر غربی، که از پای دریاچه قره گل شروع می‌شود و پس از گذر از هرم چال و یخچال عظیم هرم به جان‌پناه غربی و سپس قله سبلان می‌رسد.
• مسیر جنوبی، که از سمت جنوب قله آغاز می‌شود و در نزدیکی قله به وسیله یال شرقی به قله منتهی می‌شود. در این مسیر جان‌پناهی وجود ندارد. این جبهه سخت‌ترین راه صعود به این قله می‌باشد که از سنگ‌های بزرگ تشکیل شده‌است. پیست اسکی آلوارس که یکی از مجهزترین پیست‌های اسکی ایران است در این مسیر قرار دارد.

ثبت در فهرست آثار طبیعی ملی

قله سبلان به شماره ۱۹۴۹۶/۱۲ در فهرست آثار طبیعی ملی کشور به ثبت رسیده و سند مالیکت آن از ارتفاع بالای سه هزار و ۶۰۰ متری قله سبلان به وسعت شش هزار و ۲۰۰ هکتار به نام سازمان حفاظت محیط زیست صادر شده‌است.

سنددار شدن قله سبلان

قله سبلان در اسفند سال ۱۳۹۹ توسط اداره کل منابع طبیعی استان اردبیل به مساحت ۹۷۴۰۰۰ هکتار و به شعاع ۱۰ کیلومتری از ییلاقات آن دارای سند رسمی گردید.صدور این سند زمینه پیشگیری از کوه خواری ، تصرفات غیرقانونی و ثبت در فهرست یونسکو را فراهم می آورد.

نگارخانه

عکس‌های ماهواره‌ای ناسا از سبلان:

• 

  در تاریخ ۲۰۰۰/۰۷/۱۴

• 

  در تاریخ ۲۰۰۰/۰۹/۰۲

• 

  در تاریخ ۲۰۰۱/۰۲/۲۵

• 

  در تاریخ ۲۰۰۱/۰۸/۱۱

• 

  در تاریخ ۲۰۰۲/۰۱/۲۵

• 

  در تاریخ ۲۰۰۲/۰۷/۲۹

• 

  در تاریخ ۲۰۰۲/۰۸/۱۴

• 

  در تاریخ ۲۰۰۲/۱۰/۱۷

منابع

• اطلس گیتاشناسی استان‌های ایران، تهران: ۱۳۸۳.
• نوبختی خیاوی؛ سلیمان، خیاو، گمشدهٔ تاریخ، تهران: نشر قو، ۱۳۸۰، ص۱۷.

جستارهای وابسته

• فهرست کوه‌های ایران

پیوند به بیرون

• دانلود جی پی اس Gps تمام مسیرهای صعود به قله سبلان بایگانی‌شده در ۱۷ ژوئن ۲۰۱۳ توسط Wayback Machine
• سبلان صفحه قله سبلان در جلودار بایگانی‌شده در ۴ ژوئن ۲۰۱۸ توسط Wayback Machine