آسیا

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
برای دیگر کاربردها، آسیا (ابهام‌زدایی) را ببینید.
Globe centered on Asia, with Asia highlighted. The continent is shaped like a right-angle triangle, with اروپا to the west, oceans to the south and east, and اقیانوسیهto the south-east.
مساحت۴۴٬۵۷۹٬۰۰۰ کیلومتر مربع (۱۷٬۲۱۲٬۰۰۰ مایل مربع)[۱]
جمعیت۴٬۱۶۴٬۲۵۲٬۰۰۰ (فهرست قاره‌ها براساس جمعیت)[۲]
ترکم جمعیت87/km2 (225/sq mi)
نام اهلیتAsian
کشورها۴۸ عضو سازمان ملل متحد ۶ کشور دیگر (فهرست کشورها)
متعلقات
مناطق ناشناخته
زبان‌هافهرست زبان‌ها
منطقه زمانییوتی‌سی ۲:۰۰+ تا یوتی‌سی ۱۲:۰۰+
اینترنت دامنه سطح‌بالا.asia
بزرگترین شهرهافهرست شهرهای آسیا

آسیادربارهٔ این پرونده /ʌsɪɒ/ راهنما·اطلاعات بزرگترین و پرجمعیت‌ترین قاره زمین است. این قاره ۱۲٪ از مساحت سطح زمین و ۳۰٪ از مساحت خشکی‌های این سیاره را در بر می‌گیرد. ۶۰٪ جمعیت کره زمین نیز در این قاره زندگی می‌کنند.[۳]

قاره پهناور آسیا از قطب شمال تا جنوب مدار استوا امتداد یافته‌است و بخش اعظم آن در نیمکرۀ شمالی قرار دارد. آسیا به همراه اروپا، خشکی بزرگ اوراسیا را می‌سازند.

تنها دوقاره متصل به هم آسیا و اروپا هستند

ریشه‌شناسی[ویرایش]

آسیا برگرفته از واژه "Ἀσία’ " از یونان باستان است. در ابتدا از آن برای اشاره به ساحل شرقی دریای اژه استفاده شد، اما بعدها برای اشاره به منطقه آناتولی به کار رفت. رومیان قبل از کاربرد گسترده خود از آن برای اشاره به منطقه لیدیان استفاده کردند. همچنین می تواند ریشۀ این واژه از "Asis" به معنای گل و یا "Asu" سامی به معنای روشنایی یا افزایش باشد.

جغرافیا[ویرایش]

آسیا بزرگترین خشکاد (قاره) جهان، دارای شکلی تقریباً سه گوشه است که شبه‌جزایر زیادی دارد و به‌جز کشور اندونزی، دیگر قسمت‌های این قاره تماماً در نیمکره شمالی واقع شده‌است. طول شمالی جنوبی این خشکاد برابر ۷۶ درجه عرض جغرافیایی است زیرا که جنوبی‌ترین نقطه آن یعنی سنگاپور که در جزیره کوچکی در انتهای جنوبی شبه جزیره ماداکا قرار دارد یک درجه در شمال واقع است و شمالی‌ترین نقطه آن یعنی دماغه چلیوسکینی (Chelyuskin) در مدار ۷۷ درجه عرض شمالی قرار گرفته‌است.[۴] کوه‌های اورال، دریای خزر، دریای سیاه و دریای آزوف آسیا را از اروپا جدا می‌نمایند، مرز بین آسیا و آفریقا کانال سوئز است و تنگه برینگ آمریکای شمالی را از این قاره جدا می‌سازد. آسیا در بین دو اقیانوس منجمد شمالی و هند قرار دارد.[۵][۶] بلندترین قلهٔ جهان اورست به ارتفاع ۸٬۸۴۸ متر در این قاره قرار دارد.

نقشه قدیمی از آسیا متعلق به سال ۱۷۰۰ میلادی از گیلوم دلیسه کارتوگراف فرانسوی
در این نقشه به نام خلیج فارس با عنوان فرانسوی Golfe Persique اشاره شده‌است. نام دریای خزر نیز کاسپین ذکر شده‌است.

۴٫۳٪ از مساحت قاره آسیا را کوه‌های بلند و تپه‌ها تشکیل می‌دهند، بلندترین رشته‌کوه‌های این قاره عبارتند از هیمالیا، قراقروم، پامیر، تیانشان، هندوکش، قفقاز بزرگ، و آلتایی. هم‌چنین رشته‌کوه نسبتاً کوچک‌تری در این قاره واقع بوده که مهم‌ترین آن‌ها را رشته‌کوه‌های تبت، ایران، ارمنستان و آسیای صغیر تشکیل می‌دهند. قاره آسیا در کنار اروپا می‌باشد. بیشتر جمعیت آسیا را چین و هند تشکیل می‌دهد. فلات‌های آسیا از غرب به شرق عبارت‌اند از آناتولی، ایران، تبت و مغولستان.

ناهمواری‌های آسیا

  1. فلات‌ها:شامل فلات‌های بلند با ارتفاع زیاد و فلات‌های کم ارتفاع قدیمی
  2. سرزمین‌های پهناور و پست جلگه‌ای در شمال و جنوب آسیا
  3. سرزمین‌های دارای کوه‌های آتش فشانی

اطلاعات آماری[ویرایش]

مساحت: ۴۳، ۴۰ میلیون کیلومتر مربع (همراه جزایر).
تعداد کشورهای آسیا: ۴۹ کشور مستقل و همچنان مستعمره پرتغال و انگلیس نیز وجود دارند.
ارتفاع متوسط از سطح دریا:۹۶۰متر
بلندترین نقطه: اورست ۸٬۸۴۸ متر.
گودترین نقطه و پست‌ترین نقطه و ساحل جهان: دریاچه مرده (بحرالمیت) به عمق ۲۰۰ متر پایینتر از سطح دریا.
گودترین نقطه جهان گودال «ماریانا» به عمق بیش از ۱۱هزار متر واقع در اقیانوس آرام است که اختلاف بلندترین نقطه روی کره زمین (قله اورست) با گودترین نقطه زمین (گودال ماریانا) چیزی حدود ۲۰۰۰۰متر است.
متراکم‌ترین نقطه زمین از نظر جمعیت: جزیره جاوه در کشور اندونزی است.[۷]

فهرست کشورها[ویرایش]

پرچم نشان نام جمعیت
 مساحت
(کیلومتر مربع) 		پایتخت
ایران Emblem of Iran.svg ایران ۸۳٬۵۶۰٬۱۶۲ ۱٬۶۴۸٬۱۹۵ تهران
جمهوری آذربایجان Emblem of Azerbaijan.svg آذربایجان ۹٬۴۹۳٬۶۰۰ ۸۶٬۶۰۰ باکو
اردن Coat of arms of Jordan.svg اردن ۶٬۵۰۸٬۸۸۷ ۸۹٬۳۴۲ امان
ارمنستان Coat of arms of Armenia.svg ارمنستان ۲٬۹۷۰٬۴۹۵ ۲۹٬۷۴۳ ایروان
ازبکستان Emblem of Uzbekistan.svg ازبکستان ۲۸٬۳۹۴٬۱۸۰ ۴۴۷٬۴۰۰ تاشکند
افغانستان Emblem of Afghanistan (2004–2013).svg افغانستان ۳۷,۱۷۱,۹۲۱ ۶۴۷٬۵۰۰ کابل
امارات متحده عربی Emblem of the United Arab Emirates.svg امارات متحده عربی ۵٬۳۱۴٬۳۱۷ ۸۳٬۶۰۰ ابوظبی
اندونزی National emblem of Indonesia Garuda Pancasila.svg اندونزی ۲۴۸٬۶۴۵٬۰۰۸ ۱٬۹۰۴٬۵۶۹ جاکارتا
بحرین Emblem of Bahrain.svg بحرین ۱,۵۶۹,۴۴۶ ۷۶۰ منامه
میانمار State seal of Myanmar.svg برمه (میانمار) ۵۴٬۵۸۴٬۶۵۰ ۶۷۶٬۵۷۸ نایپیداو
برونئی Emblem of Brunei.svg برونئی ۴۰۸٬۷۸۶ ۵٬۷۶۵ بندر سری بگاوان
بنگلادش National emblem of Bangladesh.svg بنگلادش ۱۶۱,۳۷۶,۷۰۸ ۱۴۷٬۵۷۰ داکا
پادشاهی بوتان Emblem of Bhutan.svg بوتان ۷۵۴,۳۸۸ ۳۸٬۳۹۴ تیمفو
پاکستان State emblem of Pakistan.svg پاکستان ۱۹۰٬۲۹۱٬۱۲۹ ۷۹۶٬۰۹۵ اسلام‌آباد
تاجیکستان Emblem of Tajikistan.svg تاجیکستان ۷٬۷۶۸٬۳۸۵ ۱۴۳٬۱۰۰ دوشنبه
تایلند Emblem of Thailand.svg تایلند ۶۷٬۰۹۱٬۰۸۹ ۵۱۳٬۱۲۰ بانکوک
تایوان National Emblem of the Republic of China.svg تایوان ۲۳٬۲۶۱٬۷۴۷ ۳۶٬۱۹۳ تایپه
ترکمنستان Emblem of Turkmenistan.svg ترکمنستان ۵٬۰۵۴٬۸۲۸ ۴۸۸٬۱۰۰ عشق‌آباد
ترکیه Emblem of Turkey.svg ترکیه ۷۹٬۷۴۹٬۴۶۱ ۷۸۳٬۵۶۲ آنکارا
تیمور شرقی Coat of arms of East Timor.svg تیمور شرقی ۱٬۱۴۳٬۶۶۷ ۱۴٬۸۷۴ دیلی
چین National Emblem of the People's Republic of China.svg چین ۱٬۳۴۳٬۲۳۹٬۹۲۳ ۹٬۵۹۶٬۹۶۱ پکن
روسیه Coat of Arms of the Russian Federation.svg روسیه ۱۴۲٬۵۱۷٬۶۷۰ ۱۷٬۰۹۸٬۲۴۲ مسکو
ژاپن Imperial Seal of Japan.svg ژاپن ۱۲۷٬۳۶۸٬۰۸۸ ۳۷۷٬۹۱۵ توکیو
سری‌لانکا Emblem of Sri Lanka.svg سری‌لانکا ۲۱٬۴۸۱٬۳۳۴ ۶۵٬۶۱۰ کلمبو
سنگاپور Coat of arms of Singapore.svg سنگاپور ۵٬۳۵۳٬۴۹۴ ۶۹۷ سنگاپور
سوریه Coat of arms of Syria.svg سوریه ۲۲٬۵۳۰٬۷۴۶ ۱۸۵٬۱۸۰ دمشق
عراق Coat of arms of Iraq (2008–present).svg عراق ۳۱٬۱۲۹٬۲۲۵ ۴۳۸٬۳۱۷ بغداد
عربستان سعودی Emblem of Saudi Arabia.svg عربستان سعودی ۲۶٬۵۳۴٬۵۰۴ ۲٬۱۴۹٬۶۹۰ ریاض
عمان National emblem of Oman.svg عمان ۳٬۰۹۰٬۱۵۰ ۳۰۹٬۵۰۰ مسقط
فلسطین Coat of arms of Palestine (alternative).svg فلسطین ۴٬۲۷۹٬۶۹۹ ۶٬۲۲۰ غزه/رام‌الله
فیلیپین Coat of arms of the Philippines.svg فیلیپین ۹۹٬۳۹۲٬۷۰۰ ۳۰۰٬۰۰۰ مانیل
قبرس Cyprus coat of arms.png قبرس ۱٬۰۹۹٬۳۴۱ ۹٬۲۵۱ نیکوزیا
قرقیزستان Emblem of Kyrgyzstan.svg قرقیزستان ۵٬۴۹۶٬۷۳۷ ۱۹۹٬۹۵۱ بیشکک
قزاقستان Emblem of Kazakhstan.svg قزاقستان ۱۷٬۵۲۲٬۰۱۰ ۲٬۷۲۴٬۹۰۰ آستانه
قطر Emblem of Qatar.svg قطر ۱٬۹۵۱٬۵۹۱ ۱۱٬۵۸۶ دوحه
کامبوج Royal arms of Cambodia.svg کامبوج ۱۴٬۹۵۲٬۶۶۵ ۱۸۱٬۰۳۵ پنوم‌پن
کره جنوبی Emblem of South Korea.svg کره جنوبی ۵۰٬۰۰۴٬۴۴۱ ۱۰۰٬۲۱۰ سئول
کره شمالی Emblem of North Korea.svg کره شمالی ۲۴٬۵۸۹٬۱۲۲ ۱۲۰٬۵۳۸ پیونگ‌یانگ
کویت Emblem of Kuwait.svg کویت ۲٬۶۴۶٬۳۱۴ ۱۷٬۸۱۸ کویت
گرجستان Greater coat of arms of Georgia.svg گرجستان ۴٬۵۷۰٬۹۳۴ ۶۹٬۷۰۰ تفلیس
لائوس Emblem of Laos.svg لائوس ۶٬۵۸۶٬۲۶۶ ۲۳۶٬۸۰۰ وین‌تیان
لبنان Coat of arms of Lebanon.svg لبنان ۴٬۱۴۰٬۲۸۹ ۱۰٬۴۰۰ بیروت
مالدیو Emblem of Maldives.svg مالدیو ۳۹۴٬۴۵۱ ۲۹۸ ماله
مالزی Coat of arms of Malaysia.svg مالزی ۲۹٬۱۷۹٬۹۵۲ ۳۲۹٬۸۴۷ کوالالامپور
مغولستان State emblem of Mongolia.svg مغولستان ۳٬۱۷۹٬۹۹۷ ۱٬۵۶۴٬۱۱۶ اولان باتور
نپال Emblem of Nepal.svg نپال ۲۹٬۸۹۰٬۶۸۶ ۱۴۷٬۱۸۱ کاتماندو
ویتنام Emblem of Vietnam.svg ویتنام ۹۱٬۵۱۹٬۲۸۹ ۳۳۱٬۲۱۲ هانوی
هند Emblem of India.svg هند ۱٬۲۰۵٬۰۷۳٬۶۱۲ ۳٬۲۸۷٬۲۶۳ دهلی نو
یمن Emblem of Yemen.svg یمن ۲۴٬۷۷۱٬۸۰۹ ۵۲۷٬۹۶۸ صنعا

نقشه‌های تاریخی[ویرایش]

  • نقشهٔ آسیا در قرن سیزدهم پیش از میلاد

  • نقشهٔ آسیا در قرن سوم پیش از میلاد

  • نقشهٔ آسیا در قرن دوم پیش از میلاد

  • نقشهٔ آسیا در قرن یکم پیش از میلاد

  • نقشهٔ آسیا در قرن یکم

  • نقشهٔ آسیا در قرن دوم

  • نقشهٔ آسیا در قرن سوم

  • نقشهٔ آسیا در قرن چهارم

  • نقشهٔ آسیا در قرن پنجم

  • نقشهٔ آسیا در سال ۵۶۵ میلادی

  • نقشهٔ آسیا در قرن ششم

  • نقشهٔ آسیا در قرن هفتم

  • نقشهٔ آسیا در قرن هشتم

  • نقشهٔ آسیا در قرن نهم

  • نقشهٔ آسیا در قرن دهم

  • نقشهٔ آسیا در قرن دوازدهم

جستارهای وابسته[ویرایش]

منابع[ویرایش]

  1. ↑ National Geographic Family Reference Atlas of the World. Washington, D.C.: National Geographic Society (U.S.). 2006. p. 264.
  2. ↑ "Continents of the World". The List. Worldatlas.com. Archived from the original on 22 July 2011. Retrieved 25 July 2011.
  3. ↑ "Like herrings in a barrel". The Economist. The Economist online, The Economist Group (Millennium issue: Population). 23 December 1999..
  4. ↑ «آزمایش زمین به صورت یک منبع طبیعت با نمونه‌هایی از آسیا». جغرافیا. انجمن جغرافیدانان ایران. ۲۵۳۷ شاهنشاهی. تاریخ وارد شده در |تاریخ= را بررسی کنید (کمک)
  5. ↑ "Asia". eb.com, Encyclopædia Britannica. Chicago: Encyclopædia Britannica, Inc. 2006.
  6. ↑ National Geographic Atlas of the World (7th ed.). Washington, DC: National Geographic. 1999. ISBN 978-0-7922-7528-2. "Europe" (pp. 68–9); "Asia" (pp. 90–1): "A commonly accepted division between Asia and Europe is formed by the Ural Mountains, Ural River, Caspian Sea, Caucasus Mountains, and the Black Sea with its outlets, the Bosporus and Dardanelles."
  7. ↑ کتاب جغرافی سال دوم راهنمایی

سفر به آسیا

مجموعه‌ای از گفتاوردهای مربوط به آسیا در ویکی‌گفتاورد موجود است.
ویکی‌سفر یک راهنمای سفر برای آسیا دارد.
در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ آسیا موجود است.
برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=آسیا&oldid=31636861»