آسیا
.svg) | |
| مساحت | ۴۴٬۵۷۹٬۰۰۰ کیلومتر مربع (۱۷٬۲۱۲٬۰۰۰ مایل مربع)[۱] |
|---|---|
| جمعیت | ۴٬۷۰۶٬۳۶۱٬۹۰۰ (فهرست قاره‌ها براساس جمعیت)[۲] |
| ترکم جمعیت | 87/km2 (225/sq mi) |
| نام اهلیت | آسیایی |
| کشورها | ۴۸ عضو سازمان ملل متحد ۱۲ کشور دیگر (فهرست کشورها) |
| متعلقات | |
| مناطق ناشناخته | |
| زبان‌ها | فهرست زبان‌ها |
| منطقه زمانی | یوتی‌سی ۲:۰۰+ تا یوتی‌سی ۱۲:۰۰+ |
| اینترنت دامنه سطح‌بالا | .asia |
| بزرگترین شهرها | فهرست شهرهای آسیا |
آسیا
/ʌsɪɒ/ راهنما·اطلاعات بزرگترین و پرجمعیت‌ترین قاره زمین است. این قاره ۸/۷٪ از مساحت سطح زمین و ۳۰٪ از مساحت خشکی‌های این سیاره را در بر می‌گیرد. ۶۰٪ جمعیت کره زمین نیز در این قاره زندگی می‌کنند.[۳]
قاره پهناور آسیا از قطب شمال تا جنوب مدار استوا امتداد یافته‌است و بخش اعظم آن در نیمکرهٔ شمالی قرار دارد. آسیا به همراه اروپا، قاره ای را به نام اوراسیا می‌سازند.
در کره زمین تنها دو قاره به یکدیگر متصل اند و آن هم آسیا و اروپا هستند.
ریشه‌شناسی[ویرایش]
آسیا برگرفته از واژه "Ἀσία’ " از یونان باستان است. در ابتدا از آن برای اشاره به ساحل شرقی دریای اژه استفاده شد، اما بعدها برای اشاره به منطقه آناتولی به کار رفت. رومیان قبل از کاربرد گسترده خود از آن برای اشاره به منطقه لیدیان استفاده کردند. همچنین می‌تواند ریشهٔ این واژه از "Asis" به معنای گل یا "Asu" سامی به معنای روشنایی یا افزایش باشد.
جغرافیا[ویرایش]
آسیا بزرگترین قاره جهان، دارای شکلی تقریباً سه گوشه است که شبه‌جزایر زیادی دارد و به‌جز کشور اندونزی، دیگر قسمت‌های این قاره تماماً در نیمکره شمالی واقع شده‌است. طول شمالی جنوبی این قاره برابر ۷۶ درجه عرض جغرافیایی است زیرا که جنوبی‌ترین نقطه آن یعنی سنگاپور که در جزیره کوچکی در انتهای جنوبی شبه جزیره ماداکا قرار دارد، یک درجه در شمال واقع است و شمالی‌ترین نقطه آن یعنی دماغه چلیوسکینی (Chelyuskin) در مدار ۷۷ درجه عرض شمالی قرار گرفته‌است.[۴] کوه‌های اورال، دریای خزر، دریای سیاه و دریای آزوف آسیا را از اروپا جدا می‌نمایند، مرز بین آسیا و آفریقا کانال سوئز است و تنگه برینگ آمریکای شمالی را از این قاره جدا می‌سازد. آسیا در بین دو اقیانوس منجمد شمالی و هند قرار دارد.[۵][۶] بلندترین قلهٔ زمین اورست به ارتفاع ۸٬۸۴۸ متر در این قاره قرار دارد.
۴٫۳٪ از مساحت قاره آسیا را کوه‌های بلند و تپه‌ها تشکیل می‌دهند، بلندترین رشته‌کوه‌های این قاره عبارتند از هیمالیا، قراقروم، پامیر، تیانشان، هندوکش، قفقاز بزرگ، و آلتایی. همچنین رشته‌کوه نسبتاً کوچک‌تری در این قاره واقع بوده که مهم‌ترین آن‌ها را رشته‌کوه‌های تبت، ایران، ارمنستان و آسیای صغیر تشکیل می‌دهند. قاره آسیا در کنار اروپا می‌باشد. بیشتر جمعیت آسیا را چین و هند تشکیل می‌دهد. فلات‌های آسیا از غرب به شرق عبارت‌اند از آناتولی، ایران، تبت و مغولستان.
ناهمواری‌های آسیا
- فلات‌ها:شامل فلات‌های بلند با ارتفاع زیاد و فلات‌های کم ارتفاع قدیمی
- سرزمین‌های پهناور و پست جلگه‌ای در شمال و جنوب آسیا
- سرزمین‌های دارای کوه‌های آتش فشانی
اطلاعات آماری[ویرایش]
مساحت: ۴۳، ۴۰ میلیون کیلومتر مربع (همراه جزایر).
تعداد کشورهای آسیا: ۵۲ کشور مستقل و همچنان مستعمره پرتغال و انگلیس نیز وجود دارند.
(در کل آسیا دارای ۶۰ کشور است)
ارتفاع متوسط از سطح دریا:۹۶۰متر
بلندترین نقطه: اورست ۸٬۸۴۸ متر.
گودترین نقطه و پست‌ترین نقطه و ساحل جهان: دریاچه مرده (بحرالمیت) به عمق ۲۰۰ متر پایینتر از سطح دریا.
گودترین نقطه جهان گودال «ماریانا» به عمق بیش از ۱۱هزار متر واقع در اقیانوس آرام است که اختلاف بلندترین نقطه روی کره زمین (قله اورست) با گودترین نقطه زمین (گودال ماریانا) چیزی حدود ۲۰۰۰۰متر است.
متراکم‌ترین نقطه زمین از نظر جمعیت: جزیره جاوه در کشور اندونزی است.[۷]
جمعیت شناسی قاره آسیا[ویرایش]
اساس تجزیه و تحلیل این گزارش از داده‌های بهداشت، آموزش و درآمد، آسیای شرقی قوی‌ترین بهبود شاخص کلی توسعه انسانی (HDI) را در بین هر منطقه در جهان داشته است و میانگین دستیابی به HDI در 40 سال گذشته تقریباً دو برابر شده است. چین که از سال 1970 تاکنون دومین کشور برتر جهان از نظر پیشرفت HDI است، تنها کشوری است که در فهرست "10 جابجایی برتر" به دلیل درآمد به جای دستاوردهای بهداشتی یا آموزشی است. درآمد سرانه آن طی چهار دهه گذشته 21 برابر افزایش یافته است و همچنین صدها میلیون نفر را از فقر درآمدی نجات داده است. با این حال، در بهبود ثبت نام مدارس و امید به زندگی در بین بهترین عملکردهای منطقه نبود.
نپال کشوری در جنوب آسیا، از سال 1970 به عنوان یکی از سریع ترین جابجایی ها در جهان ظاهر شد که عمدتاً به دلیل دستاوردهای بهداشتی و آموزشی است. امید به زندگی فعلی آن 25 سال بیشتر از دهه 1970 است. بیش از چهار نفر از هر پنج کودک در سن مدرسه در نپال در حال حاضر به مدرسه ابتدایی می روند، در حالی که 40 سال پیش تنها یک نفر از هر پنج کودک در این کشور به مدرسه می روند.
هنگ کنگ در میان کشورهای گروه بندی شده در HDI بالاترین رتبه را دارد (شماره 7 در جهان، که در رده "توسعه انسانی بسیار بالا" قرار دارد)، پس از آن سنگاپور (9)، ژاپن (19) و کره جنوبی (22) قرار دارند. ). افغانستان (155) در بین 169 کشور ارزیابی شده، پایین ترین رتبه را در میان کشورهای آسیایی دارد.
آسیا پس از جنگ جهانی دوم سریع ترین رشد جمعیت را داشته.در سال ۱۹۵۰ جمعیت آسیا ۱٬۴۰۴٬۹۰۹٬۰۲۱ میلیار نفر بوده است. و الان در سال ۲۰۲۲ به ۴٬۷۱۷٬۱۵۵٬۶۱۸ نفر رسیده که رشد سریع را در جهان داشته.افراد متولد در آسیا در سال ۱۹۸۸ ۶۲٬۴۱۴٬۳۰۲ میلیون نفر که بیشترین میزان تولد بود.درسال ۲۰۲۲ میزان تولد به ۳۷٬۴۹۵٬۰۱۰ کاهش پیدا کرده و انتظار میرود این روند کاهشی باشد. اوج جمعیت آسیا در سال ۲۰۵۵ به ۵٬۳۰۱٬۶۵۴٬۵۵۵ میلیار نفر و تا سال ۲۱۰۰ به ۴٬۷۱۹٬۴۱۵٬۵۶۶ کاهش پیدا خواهد کرد.
از ۵۲ کشور آسیایی بدون احتساب (
روسیه) ۴۸ کشور با رشد جمعیت و ۳ کشور با رشد منفی جمعیت مواجه شده اند.
کشور هایی که با کاهش جمعیت مواجه هستند:(
ژاپن)،(
گرجستان)،(
لبنان) تا سال ۲۰۲۵
کره جنوبی و 
چین به کشور های رشد منفی اضافه خواهند شد.
فهرست کشورها[ویرایش]
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
کشور های نرخ رشد مثبت جمعیت آسیا[ویرایش]
•چین
•هند
•عراق
•یمن
•نپال
•اردن
•عمان
•کویت
•قطر
•قبرس
کشور های نرخ رشد منفی جمعیت آسیا[ویرایش]
•ژاپن
کشورهای فقیر آسیا[ویرایش]
۱۳ کشور فقیر آسیا در تاریخ ۲۰۲۱[ویرایش]
| رتبه | کشور | درآمد سالانه مردم |
|---|---|---|
| اول |  امارت اسلامی افغانستان
|
۵۰۸٫۸۰ دلار |
| دوم |  کره شمالی
|
۶۴۲ دلار |
| سوم | یمن
|
۸۲۴٫۱۴ دلار |
| چهارم |  تاجیکستان
|
۸۵۹٫۵۰ دلار |
| پنجم |  سوریه
|
۸۷۰ دلار |
| ششم | نپال
|
۱٬۱۷۴ دلار |
| هفتم |  قرقیزستان
|
۱٬۱۷۵ دلار |
| هشتم |  پاکستان
|
۱٬۱۹۳ دلار |
| نهم |  تیمور شرقی
|
۱٬۳۸۱ دلار |
| دهم |  میانمار
|
۱٬۴۰۰ دلار |
| یازدهم |  کامبوج
|
۱٬۵۱۲ دلار |
| دوازدهم |  لائوس
|
۱٬۶۸۵ دلار |
| سیزدهم | هند
|
۱٬۹۰۱ دلار |
۱۳ کشور ثروتمند آسیا در تاریخ ۲۰۲۱[ویرایش]
| رتبه | کشور | درآمد سالانه مردم (دلار$) |
|---|---|---|
| اول |  سنگاپور
|
۱۰۷٬۶۸۰ دلار |
| دوم | قطر
|
۱۰۰٬۰۱۲ دلار |
| سوم |  امارات متحده عربی
|
۷۴٬۲۴۰ دلار |
| چهارم |  ماکائو
|
۶۷٬۷۴۰ دلار |
| پنجم |  برونئی
|
۶۵٬۶۷۰ دلار |
| ششم |  هنگ کنگ
|
۶۵٬۶۴۱ دلار |
| هفتم |  تایوان
|
۶۱٬۳۷۰ دلار |
| هشتم |  بحرین
|
۵۳٬۱۲۹ دلار |
| نهم |  عربستان سعودی
|
۴۸٬۴۹۰دلار |
| دهم | کره جنوبی
|
۴۸٬۳۲۲ دلار |
| یازدهم | کویت
|
۴۲٬۹۸۰ دلار |
| دوازدهم | ژاپن
|
۴۱٬۰۹۴ دلار |
| سیزدهم |  مالزی
|
۳۶٬۴۰۰ دلار |
قدرتمندترین نیرو‌های نظامی آسیا[ویرایش]
۱۰ کشور قدرت نظامی آسیا[ویرایش]
| جایگاه | کشور |
|---|---|
| اول | روسیه
|
| دوم | چین
|
| سوم | هند
|
| چهارم | کره جنوبی
|
| پنجم | ژاپن
|
| ششم |  ایران
|
| هفتم |  ترکیه
|
| هشتم |  اندونزی
|
| نهم |  اسرائیل
|
| دهم | پاکستان
|
نقشه‌های تاریخی[ویرایش]
نقشهٔ آسیا در قرن سیزدهم پیش از میلاد
نقشهٔ آسیا در قرن سوم پیش از میلاد
نقشهٔ آسیا در قرن دوم پیش از میلاد
نقشهٔ آسیا در قرن یکم پیش از میلاد
نقشهٔ آسیا در قرن یکم
نقشهٔ آسیا در قرن دوم
نقشهٔ آسیا در قرن سوم
نقشهٔ آسیا در قرن چهارم
نقشهٔ آسیا در قرن پنجم
نقشهٔ آسیا در سال ۵۶۵ میلادی
نقشهٔ آسیا در قرن ششم
نقشهٔ آسیا در قرن هفتم
نقشهٔ آسیا در قرن هشتم
نقشهٔ آسیا در قرن نهم
نقشهٔ آسیا در قرن دهم
نقشهٔ آسیا در قرن دوازدهم
جستارهای وابسته[ویرایش]
- اوراسیا
- مردمان آسیا
- گروه‌های قومی در آسیا
- اقتصاد آسیا
- تاریخ آسیا
- نژاد قفقازی
- دراویدی نژاد
- مردم هندوآریایی
- نژاد زرد
- سامی
منابع[ویرایش]
- ↑ National Geographic Family Reference Atlas of the World. Washington, D.C.: National Geographic Society (U.S.). 2006. p. 264.
- ↑ "Continents of the World". The List. Worldatlas.com. Archived from the original on 22 July 2011. Retrieved 25 July 2011.
- ↑ "Like herrings in a barrel". The Economist. The Economist online, The Economist Group (Millennium issue: Population). 23 December 1999.
{{cite journal}}: Italic or bold markup not allowed in:|publisher=(help). - ↑ «آزمایش زمین به صورت یک منبع طبیعت با نمونه‌هایی از آسیا». جغرافیا. انجمن جغرافیدانان ایران. ۲۵۳۷ شاهنشاهی. تاریخ وارد شده در
|تاریخ=را بررسی کنید (کمک) - ↑ "Asia". eb.com, Encyclopædia Britannica. Chicago: Encyclopædia Britannica, Inc. 2006.
- ↑ National Geographic Atlas of the World (7th ed.). Washington, DC: National Geographic. 1999. ISBN 978-0-7922-7528-2. "Europe" (pp. 68–9); "Asia" (pp. 90–1): "A commonly accepted division between Asia and Europe is formed by the Ural Mountains, Ural River, Caspian Sea, Caucasus Mountains, and the Black Sea with its outlets, the Bosporus and Dardanelles."
- ↑ کتاب جغرافی سال دوم راهنمایی
 |
مجموعهای از گفتاوردهای مربوط به آسیا در ویکیگفتاورد موجود است. |
- مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Asia». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۱۵ آوریل ۲۰۰۸.
.svg)
.svg)
.svg)
.svg)
.svg)
.svg)
.svg)
.svg)
_political.svg)
 |
ویکیسفر یک راهنمای سفر برای آسیا دارد. |
 |
در ویکیانبار پروندههایی دربارهٔ آسیا موجود است. |
| قاره‌ها |  | |
|---|---|---|
| اقیانوس‌ها | ||
| زمین | ||
| محیط زیست | ||
| مقالات مرتبط | ||