ملامتیه

مَلامَتیه نام طریقتی از صوفیان است که در سده هشتم میلادی در ایران سامانی فعال بودند.

ملامیّه و ملامتیه از ماده «ملامت»، به معنای سرزنش و نکوهش، است. پیروان این فرقه به سودمندی «سرزنش نفس» باور دارند و می‌کوشند دانایی‌های خود را پنهان کرده و کاستی‌ها و اشتباهات خود را علنی کنند تا با این کار همواره با یاد نقص‌های خود باشند. این فرقه برای پنهان داشتن حال خود از خلق، طاعات و عبادات خویش را از انظار مردم می‌پوشاندند و در ظاهر طوری رفتار می‌کردند که مردم آنها را ملامت کنند.

بنیان‌گذاران

بنیان‌گذاران ملامتیه ابوحفص حداد نیشابوری (م. ۷۰–۲۶۷ق)، حمدون قصّار (م. ۲۷۱ق) و ابوعثمان حیری (م. ۲۹۸ق) می‌باشند که در این میان حمدون قصار بیش از بقیه با طریق ملامت پیوند خورده و شیخ و رئیس این طایفه شمرده می‌شود.

محور فکری

محور اصلی تفکر این فرقه بر ملامت و پذیرش آن است. برخی از پیروان وی مخالفت با نفس جهت مقابله با آن را برگزیدند. اینان که گروهی تندرو هستند لقب قلندر به خود گرفته‌اند. اخیراً دسته دیگری از ملامتیان در ترکیه ظهور کرده‌اند که آموزه‌های پیشینیان را انکار کرده و روش‌های جدیدی را در این طریقت وارد نموده‌اند.

جستارهای وابسته

• تصوف در نیشابور