امیرالمؤمنین
امیرالمؤمنین در لغت به معنی «امر کننده و فرمان دهنده به مؤمنان» است.
محتویات
کاربرد لقب[ویرایش]
این لقب با مضمون سیاسی و دینی در منابع اسلامی در بین مسلمانان رواج داشته است. تاریخ پژوهان متفق القولند هنگامی که شخص خلیفه به طور خاص مورد خطاب قرار می گرفت از لقب «امیرالمؤمنین» استفاده می گردید. امیرالمؤمنین در لغت به معنی «امر کننده و فرمان دهنده به مؤمنان» است. شیعیان معتقدند این لقب در زمان محمد بن عبدالله برای علی بن ابی طالب به کار می‌رفته است ولی اهل سنت عقیده دارد بعد از درگذشت پیامبر اسلام ، عمر اولین خلیفه‌ای بود که لقب امیرالمؤمنین را برای خود به کار برد.[۱][۲] به نوشته تاریخ پژوهان این لقب را نخستین بار توسط عمر به کار گرفته شد.[۳]
شیعیان دوازده امامی لقب و عنوان امیرالمؤمنین را منحصر به علی بن ابیطالب می‌دانند و حتی آن را برای سایر امامان خود هم جایز نمی‌دانند (مگر در حال تقیه که به کابردن این لقب برای غیر از علی بن ابیطالب هم گاهی به کار رفته است). دلیل شیعیان بر این امر این است که پیامبر اسلام این لقب را برای علی بن ابیطالب به کار برده و دیگران را از نامگذاری بدان نهی کرده است. اما شیعیان اسماعیلیه آن لقب را برای خلفای فاطمی نیز استفاده می‌کنند و زیدیه آن را برای هر امامی علوی که امامتش را با جنگ بنیان نهاده استفاده می‌کنند.[۴]
به نوشته ابن خلدون، عبدالله ابن جحش اولین کسی بود که به عمر این لقب را داد، برخی دیگر عمرو عاص و عده‌ای نیز مغیرة بن شعبه را اولین کسانی می‌داند که به عمر این لقب را دادند؛ هرچند عبدالله ابن جحش قبل از خلافت عمر مرده و نمی‌توانسته اعطا کننده این لقب باشد.[۵]
اهل سنت[ویرایش]
مسلمانان اهل سنت از لقب امیرالمؤمنین برای همهٔ خلفای راشدین (به جز ابوبکر)، اموی و عباسی استفاده کرده‌اند.[۶]
شیعیان[ویرایش]
شیعیان دوازده امامی لقب و عنوان امیرالمؤمنین را منحصر به علی بن ابیطالب می‌دانند و نه تنها استعمال این لقب را برای خلفای راشدین و غیر راشدین جایز نمی‌دانند که حتی آن را از خصایص علی بن ابی طالب دانسته و به کاربردن این لقب را برای سایر امامان خود هم جایز نمی‌دانند (مگر در حال تقیه که به کابردن این لقب برای غیر از علی بن ابیطالب هم گاهی به کار رفته است). دلیل شیعیان بر این امر این است که محمد بن عبدالله این لقب را برای علی بن ابیطالب به کار برده و دیگران را از نامگذاری بدان نهی کرده است. اما شیعیان اسماعیلیه آن لقب را برای خلفای فاطمی نیز استفاده می‌کنند و زیدیه آن را برای هر امامی علوی که امامتش را با جنگ بنیان نهاده استفاده می‌کنند.[۴] شیعیان دوازده‌امامی استدلالشان باتوجه به حدیثی از پیامبر اسلام است.[۷][۸][۹][۱۰]
پانویس[ویرایش]
- ↑ Campo, Juan E. (2009). Encyclopedia of Islam (PDF). New York: Facts On File. p. 685. ISBN 0-8160-5454-1.
- ↑ Crone, God's Caliph: Religious Authority in the First Centuries of Islam, 4-11.
- ↑ Madelung, Succession to Muhammad, 49.
- ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ Gibb, H.A.R.. " Amīr al-Muʾminīn." Encyclopaedia of Islam, Second Edition. Brill Online , 2012.
- ↑ برگ‌نیسی، نادیا. «امیر». در دائرةالمعارف بزرگ اسلامی. ج. ۱۰. بازبینی‌شده در ۱۲/۲۸/۲۰۱۲.
- ↑ خلافت (۱)، دانشنامه اسلام منبع به‌کار رفته:(بلاذری، 1417، ج 10، ص 321). تاریخ بازبینی ۲۱ فوریهٔ ۲۰۱۵.
- ↑ دائرةالمعارف تشیع، جلد۲؛ المعارف و المعاریف، ج۱؛ بحارالانوار، مجلسی، ج۳۷، ص۳۳۹، حدیث۸۱. متن حدیث چنین است: عبدالله بن عباس می‌گوید: «روزی با رسول خدا در یکی از کوچه‌های مدینه می‌رفتیم که علی ابن ابی طالب از راه رسید و به رسول خدا این گونه سلام کرد: «السلام علیک یا رسول الله و رحمه الله و برکاته (سلام بر تو ای رسول خدا، و رحمت و برکات خدا بر تو باد) پیامبر نیز در پاسخ فرمود: «و علیک السلام یا امیرالمؤمنین (و بر تو سلام باد ای امیرالمؤمنین). تعجب کردم و به پیامبر گفتم:« ای رسول خدا، آنچه درباره پسرعمویم، علی، گفتی، از روی محبت و دوستی شخصی با او بود یا لقبی از ناحیه خداوند؟» رسول خدا فرمود:« نه، به خدا سوگند، آنچه درباره علی گفتم، با چشم خودم دیده ام.» پرسیدم:« ای رسول خدا چه دیدید؟» پیامبر فرمود:« در شب معراج به هر دری از درهای بهشت نظر می‌کردم، روی آن نوشته شده بود: علی بن ابیطالب از هفتاد هزار سال پیش از خلقت آدم امیرالمومنین بوده است.»
- ↑ شیخ مفید. الارشاد. جلد 1، صفحه 48، شیخ مفید از محدثان مشهور نقل کرده است که پیامبر به هفت تن از اصحاب خود از جمله ابوبکر، عمر، طلحه و زبیر فرمان داد تا بر علی با لقب امیرالمؤمنین سلام کنند.
- ↑ شیخ مفید. الارشاد فی معرفه حجج الله علی العباد. جلد 1، صفحه 177، از دیدگاه شیعه جمله‌ای مشهور که عمر بن خطاب در واقعه غدیر پس از تبریک به علی(ع) گفته بود گویای نامگذاری علی به امیرالمؤمنین است. عمر به علی(ع) گفته بود: "بَخٍّ بخٍّ لک یابن ابیطالب أصبَحتَ و أمسَیتَ مولای و مولی کلِّ مؤمنٍ و مؤمنَهٍ"(ترجمه: آفرین بر تو یا علی! تو مولای من و مولای همه زنان و مردان مؤمن شدی.).
- ↑ قمی، عباس. مفاتیح الجنان. ذیل اعمال روز 18 ذی الحجه. یکی از مواردی که شیعیان از لقب امیرالمؤمنین برای امام علی(ع) به صورت گسترده استفاده می‌کنند روز عید غدیر است. کاربرد این لقب به این دلیل است که در برخی منابع ذکر شده است شیعیان در روز عید غدیر به هنگام ملاقات یکدیگر این جمله را بگویند: "اَلحمدُ لِلهِ الّذی جَعَلَنا مِنَ المُتَمَسِّکینَ بِولایةِ اَمیرِالمؤمنینَ و الائمةِ المَعصومینَ علیهم السلام". (ترجمه: ستایش مخصوص خدایى كه ما را پای‌بند به ولایت امیرمؤمنان و سایر امامان علیهم السلام قرار داد.).
منابع[ویرایش]
 |
مجموعه‌ای از گفتاوردهای مربوط به امیرالمؤمنین در ویکی‌گفتاورد موجود است. |
- تاریخ خلفا از سیوطی
- دائرةالمعارف تشیع
- مشارکت کنندگان Amir al-Mu'minin در ویکی‌پدیای انگلیسی
