عباس بن علی
 |
| سوگواری محرم |
| رویدادها |
|---|
| نبرد کربلا · شام غریبان · اسارت در شام |
| افراد |
|
حسین بن علی |
| جای‌ها |
| حرم حسینی · حرم عباس بن علی · حسینیه · موزه محرم |
| مناسبت‌ها |
| تاسوعا · عاشورا · اربعین |
| مراسم |
|
مرثیه · نوحه · تعزیه · روضه · تکیه · زنجیرزنی · سینه‌زنی · عَلَم · سقاخانه · دسته عزاداری · تشت‌گذاری · نخل‌گردانی |
عباس بن علی (به عربی: العباس بن علی بن ابی طالب) ملقب به قمر بنی هاشم و مشهور به ابوالفضل که در نبرد کربلا جنگید. پدرش علی بن ابی‌طالب و مادرش فاطمه کلابیه ام‌البنین است. او در چهارم شعبان سال ۲۶ ه. ق متولد شد. وی در دهم محرم (عاشورا) در کربلا همراه تمامی دیگر یاران برادر ناتنی‌اش حسین بن علی، امام سوم شیعیان، در حال آوردن آب از رود فرات جهت رفع تشنگی اهل بیت کشته شد.[۱] مراسم یادبود کشته شدن وی، در روز نهم محرم (تاسوعا) برگزار می‌شود.
زندگی[ویرایش]
کنیه اش ابوالفضل است، و به او القاب دیگر مانند «قمر بنی هاشم»، «سقای کربلا»، «علمدار حسین» و غیره نیز داده‌اند. طبق روایات شیعه او جوانی دلاور، زیبا و بلند قد بوده‌است،[۱] در جنگ‌های صفین و نهروان در کنار پدرش علی جنگیده بوده و او یکی از چند نفری است که در بین شیعیان به باب‌الحوایج معروف می‌باشند.
او سه برادر تنی به نامهای جعفر، عبدالله و عثمان داشت که همگی آنان در روز عاشورا سال ۶۱ ه. ق در کربلا کشته شدند. او با لبابه دختر عبیدالله بن عباس ازدواج کرد و دارای دو فرزند به نامهای عبیداللّه و محمد شد. محمد در سن پانزده سالگی در روز عاشورا در کربلا کشته شد و عبیداللّه قاضی مکه و مدینه بود.
شخصیت[ویرایش]
کشته‌شدن قهرمانانه عباس در نبرد کربلا باعث ایجاد شخصیتی افسانه‌وار در میان شیعه و سنی گشته که تطبیق آن بر واقعیت کاری بسیار سخت است. مشکل اصلی در آنجاست که طبری و بلاذری، منابع اولیه نبرد کربلا، جزئیات کشته‌شدن او را در کربلا ذکر نکرده‌اند. شیخ مفید در الاختصاص عباس را با صفت «سقا» به معنی آب‌دهنده توصیف می‌کند. گفته‌شده‌است که عباس جسور بودن را از پدرش علی ابن ابی طالب به ارث برده بود و در جنگ‌ها همیشه او عَلَمِ را با خود حمل می‌کرد و به همین دلیل به «علمدار» مشهور بود. [۱]
نبرد کربلا[ویرایش]
سید بن طاووس از ابو مخنف نقل می‌کند که در عصر عاشورا، عباس در پی یافتن آب برای اهل‌البیت با دشمنان زیادی جنگید. پس از زخمی‌شدن دست راست و سپس دست چپش، مشک آب را بر دهان گرفت و به نبرد ادامه داد تا اینکه توسط زید بن ورقاء حنفی و حکیم بن طفیل سنانی کشته‌شد. حسین واعظ کاشفی در روضةالشهدا او را شصت و هشتمین کشته کربلا می‌داند. [۱] برادر زاده ام‌البنین به نام عبدالله بن ابی محل بن حظام برای عباس امان نامهای از سوی ابن زیاد آورد که ردش کرد.[۲]
آرامگاه[ویرایش]
آرامگاه او در نزدیکی آرامگاه حسین بن علی در کربلا قرار دارد و شیعیان بین آرامگاه او و حسین بن علی را بین الحرمین می‌نامند. توسعه و بازسازی حرم وی در زمان شاه طهماسب صفوی و سپس نادر شاه صورت گرفت. پس از حمله وهابیون به کربلا مجدداً توسط فتحعلی شاه بازسازی گردید.[۳]
در آثار هنری[ویرایش]
به عنوان یکی از شخصیت‌های محوری حاضر در کربلا، عباس به طور گسترده‌ای در مراسم عزاداری محرم گرامی‌داشته می‌شود. در مراسم تعزیه، در شب عاشورا یک دور کامل به زندگی و اعمال او از تولد تا کشته‌شدن اختصاص دارد. تمثال عباس به صورت جنگجویی سوار بر اسبش در بسیاری از آثار چوبی، قلمکار، پرده‌داری و غیره کشیده‌می‌شود. یاد عباس، علاوه بر ایران در نقاط دیگر مانند جمهوری آذربایجان، شبه قاره هند و هرجایی که مراسم عاشورا برپا باشد گرامی‌داشته می‌شود.[۱] على ربانى خلخالى می‌نویسد: عباس نزد شیعیان و حتی بسیاری از سایر پیروان ادیان، شخصیتی معنوی و بسیار ممتاز شمرده می شود و از احترام بسیاری برخوردار است.[۴]
پانویس[ویرایش]
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ ۱٫۳ ۱٫۴ Calmard, “ʿABBĀS B. ʿALĪ B. ABŪ ṬĀLEB”, I: 77-79.
- ↑ Madelung, “ḤOSAYN B. ʿALI”, 12: 493-506.
- ↑ موسوی المقرم, سید عبدالرزاق. سردار کربلا. الغدیر. pp. 253.
- ↑ http://www.islamicecenter.com/ketaabkhaaneh/abalfazl_abbaas/chehreh_darakhshaan_abbas_jeld_1_rabbaani-khalkhaali_26.html
منابع[ویرایش]
- Calmard, Jean. “ʿABBĀS B. ʿALĪ B. ABŪ ṬĀLEB”. In Encyclopædia Iranica. vol. I. first ed. Bibliotheca Persica Press, 2004. 77-79. Retrieved ۱۲/۱۹/۲۰۱۲.
- Madelung, Wilferd. ““ḤOSAYN B. ʿALI””. In Encyclopædia Iranica. vol. 12. first ed. Bibliotheca Persica Press, 2004. 493-506. Retrieved ۱۲/۱۹/۲۰۱۲.
پیوند به بیرون[ویرایش]
- تصویر سنگ قبر به همراه ترجمه متن شعر حک شده بر روی آن
- گزارش تصویری: سرداب حرم حضرت ابوالفضل (ع) و راز پاکیزگی آب آن
- پخش زنده حرم حضرت عباس علیه السلام
