پرش به محتوا

ترک‌های مسختی

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
ترک‌های مسختی
(به انگلیسی: Meskhetian Turks)
(به ترکی استانبولی: Ahıska Türkleri)
کل جمعیت
۳۵۰٬۰۰۰–۴۰۰٬۰۰۰ (۲۰۰۶ برآورد دانشگاهی)[۱]
۶۰۰٬۰۰۰ (۲۰۱۱ برآورد دانشگاهی)[۲]
برآوردهای کنونی: ۵۰۰٬۰۰۰[۳][۴] to ۶۰۰٬۰۰۰[۵]
مناطق با جمعیت چشمگیر
 قزاقستان۱۵۰٬۰۰۰[۶]
 آذربایجان۹۰٬۰۰۰–۱۱۰٬۰۰۰[۶]
 روسیه۷۰٬۰۰۰–۹۰٬۰۰۰[۶]
 قرقیزستان۵۰٬۰۰۰[۶]
 ترکیه۷۰٬۰۰۰[۷]
 ازبکستان۱۵٬۰۰۰[۷]
 اوکراین۱۰٬۰۰۰[۷]
 ایالات متحده آمریکا۹٬۰۰۰[۷]
 گرجستان۶۰۰–۱٬۰۰۰[۶]
زبان‌ها
ترکی استانبولی
آذربایجانی • روسی • گرجی
دین
اسلام[۸]
منطقه تاریخی مسختی یکی از مناطق گرجستان.
محل استقرار ترکان مخستی در نقشه جمهوری سوسیالیستی گرجستان شوروی در سال ۱۹۲۶.

ترک‌های مسختی یا ترک‌های آهیسکا (ترکی استانبولی: Ahıska Türkleri; گرجی: თურქი მესხები، t'urk'i meskhebi) به اقوامی از ترک‌های استانبولی گفته می‌شود.

پیشینه

[ویرایش]

ترک‌های مسختی جزئی اقوام ترک‌های استانبولی که قبلاً در مسختی گرجستان ساکن بوده‌اند. حضور ترک‌های مسختی در سال ۱۵۷۸ با حمله عثمانی‌ها به گرجستان آغاز شده‌بود.[۹] گرچه دیگر اقوام ترک نیز از قرن ۱۱ در این منطقه بودند.[۹] امروز، ترک‌های مسختی به‌طور گسترده‌ای در سراسر کشورهای اتحاد جماهیر شوروی سابق (و همچنین در ترکیه و ایالات متحده) به دلیل اخراج اجباری پراکنده در طول جنگ جهانی دوم سکونت دارند. در آن زمان، اتحاد جماهیر شوروی به راه اندازی یک کمپین فشار بر ترکیه آماده می‌شد، بدین جهت ژوزف استالین منطقه مسختی در شوروی که در مجاورت ترکیه بود برای بستن مسیر استراتژیک ترکیه، ترک‌های مسختی به سایر مناطق شوروی تبعید کرد.[۱۰] در سال ۱۹۴۴، ترکان مسختی به خاطر قاچاق مواد مخدر، راهزنی و جاسوسی در همکاری با قوم و خویش خود در سراسر مرز با ترکیه متهم شدند.[۱۱] سیاست‌های ناسیونالیستی باعث شد، تا مردم گرجستان را وادار کنند، مردم ترک مسختی را مجبور به بازگشت به ترکیه کنند، جایی که بدان تعلق دارند.[۱۲][۱۳] اما آنان را که در حدود ۱۱۵٬۰۰۰ نفر می‌بودند به آسیای میانه تبعید کردند.[۱۲] در سال ۱۹۸۹ که خیلی از آنان، در ازبکستان سکونت داشته و بدان جا مهاجرت کرده‌بوده‌اند[۱۴] ولی در ازبکستان با شورش‌هایی از جانب ازبک‌ها مواجه شدند که ۱۰۰۰ نفر از آنان مجروح و کشته شدند[۱۴] و مابقی‌شان به کشورهای جمهوری آذربایجان، روسیه (سرزمین کراسنودار)، قزاقستان، قرقیزستان[۱۴][۱۵] و اوکراین تبعید و مهاجرت کردند.

جمعیت

[ویرایش]
تجمع ترک‌های مسختی یا ترک‌های آهیسکا

با توجه به سرشماری سال ۱۹۸۹ اتحاد جماهیر شوروی، ۲۰۷٬۵۰۲ ترک مسختی در اتحاد جماهیر شوروی زندگی می‌کنند، وجود دارد.[۱] با این حال، مقامات شوروی بسیاری از این ترکان را به عنوان اقوام دیگر شوروی مانند "آذری"، "قزاق"، "قرقیز"، و "ازبک ثبت کرده‌بودند.[۱] بر اساس گزارش کمیساریای عالی سازمان ملل برای پناهندگان در سال ۱۹۹۹ منتشر شد، که حدود ۱۰۰٬۰۰۰ ترک مخستی در جمهوری آذربایجان زندگی می‌کردند در سال ۲۰۰۱، که بین ۹۰٬۰۰۰ و ۱۱۰٬۰۰۰ از این گروه قومی در جمهوری آذربایجان زندگی می‌کنند.[۱۶][۱۷] برآوردهای دانشگاهی نیز جمعیت اینان را در همین حدود ۹۰٬۰۰۰ و ۱۱۰٬۰۰۰ در این کشور تخمین می‌زند.[۱۶] اما آمار رسمی جمهوری آذربایجان در سال ۲۰۰۹، جمعیت ترکان مسختی را ۳۸٬۰۰۰ نفر اعلام کرده‌بود.[۱۸] وضعیت ترکان در روسیه که بخصوص در سرزمین کراسنودار سکونت دارند به مراتب از حقوق شهروندی خود محروم هستند، و دجار نقص حقوق بشر شده‌اند؛ و از داشتن اموال، اشتغال، حقوق سیاسی، مدنی و اجتماعی محروم هستند.[۱۹] با توجه به این شرایط، بسیاری از آنان به ایالات متحده مهاجرت کردند با وجود آنکه در بازگشت به سرزمین پدری‌شان گرجستان محروم هستند.[۲۰]

دین

[ویرایش]

دین اکثریت ترکان مسختی مسلمان اهل تسنن و اقلیتی از آنان نیز شیعه‌مذهب هستند.[۸]

زبان

[ویرایش]

زبان ترکان مسختی گویش ناحیه آناتولی شرقی از لهجه‌های ترکی استانبولی هست که در نواحی از قبیل استان قارص، اردهان و آرتوین تکلم می‌شود.[۲۱] ولی به تبع زندگی در سایر نواحی، وام‌واژه‌هایی را از زبان‌های ترکی آذربایجانی، گرجی، روسی، قزاقی، قرقیزی، ازبکی گرفته‌اند.[۲۱]

منابع

[ویرایش]
  1. ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ (Aydıngün و دیگران 2006، 1).
  2. ↑ (Seferov و Akış 2011، 393).
  3. ↑ Todays Zaman (15 August 2011). "Historic Meskhetian Turk documents destroyed". Todays Zaman. Archived from the original on 5 March 2016. Retrieved 21 February 2012.
  4. ↑ Kanbolat, Hasan (7 April 2009). "Return of Meskhetian Turks to Georgia delayed". Todays Zaman. Archived from the original on 25 January 2011. Retrieved 21 February 2012.
  5. ↑ Assembly of Turkish American Associations (5 February 2008). "ATAA and ATA-SC Visit Ahiska Turks in Los Angeles". Todays Zaman. Archived from the original on 12 December 2010. Retrieved 21 February 2012.
  6. ↑ ۶٫۰ ۶٫۱ ۶٫۲ ۶٫۳ ۶٫۴ (Aydıngün و دیگران 2006، 13).
  7. ↑ ۷٫۰ ۷٫۱ ۷٫۲ ۷٫۳ (Aydıngün و دیگران 2006، 14).
  8. ↑ ۸٫۰ ۸٫۱ (Aydıngün و دیگران 2006، 15).
  9. ↑ ۹٫۰ ۹٫۱ (Aydıngün و دیگران 2006، 4).
  10. ↑ (Bennigsen و Broxup 1983، 30).
  11. ↑ (Tomlinson 2005، 107).
  12. ↑ ۱۲٫۰ ۱۲٫۱ (Kurbanov و Kurbanov 1995، 237).
  13. ↑ (Cornell 2001، 183).
  14. ↑ ۱۴٫۰ ۱۴٫۱ ۱۴٫۲ (UNHCR 1999b، 20).
  15. ↑ (UNHCR 1999b، 21).
  16. ↑ ۱۶٫۰ ۱۶٫۱ (UNHCR 1999، 14).
  17. ↑ NATO Parliamentary Assembly. "Minorities in the South Caucasus: Factor of Instability?". Archived from the original on 8 March 2012. Retrieved 2012-01-16.
  18. ↑ The State Statistical Committee of the Republic of Azerbaijan. "Population by ethnic groups". Retrieved 2012-01-16.
  19. ↑ (Barton، Heffernan و Armstrong 2002، 9).
  20. ↑ (Coşkun 2009، 5).
  21. ↑ ۲۱٫۰ ۲۱٫۱ (Aydıngün و دیگران 2006، 23).

کتاب‌شناسی

[ویرایش]
  • Aydıngün, Ayşegül; Harding, Çiğdem Balım; Hoover, Matthew; Kuznetsov, Igor; Swerdlow, Steve (2006), Meskhetian Turks: An Introduction to their History, Culture, and Resettelment Experiences (PDF), Center for Applied Linguistics, archived from the original (PDF) on 3 March 2009, retrieved 19 July 2013
  • Barton, Frederick D.; Heffernan, John; Armstrong, Andrea (2002), Being Recognised as Citizens (PDF), http://www.humansecurity-chs.org/: Commission on Human Security, archived from the original (PDF) on 27 February 2013, retrieved 19 July 2013 {{citation}}: External link in |place= (help)
  • Bennigsen, Alexandre; Broxup, Marie (1983), The Islamic threat to the Soviet State, Taylor & Francis, ISBN 0-7099-0619-6.
  • Blacklock, Denika (2005), Finding Durable Solutions for the Meskhetians (PDF), European Centre for Minority Issues, archived from the original (PDF) on 2 June 2010, retrieved 19 July 2013
  • Coşkun, Ufuk (2009), Ahiska/Meskhetian Turks in Tucson: An Examination of Ethnic Identity (PDF), University of Arizona, archived from the original (PDF) on 11 January 2012, retrieved 19 July 2013
  • Cornell, Svante E. (2001), Small Nations and Great Powers: A Study of Ethnopolitical Conflict in the Caucasus, Routledge, ISBN 0-7007-1162-7.
  • Council of Europe (2006), Documents: working papers, 2005 ordinary session (second part), 25–29 April 2005, Vol. 3: Documents 10407, 10449-10533, Council of Europe, ISBN 92-871-5754-5.
  • Drobizheva, Leokadia; Gottemoeller, Rose; Kelleher, Catherine McArdle (1998), Ethnic Conflict in the Post-Soviet World: Case Studies and Analysis, M.E. Sharpe, ISBN 1-56324-741-0.
  • Elbaqidze, Marina (2005), "Multiculturalism in Georgia: Unclaimed Asset or Threat to the State?", in Czyzewski, Krzystof; Kulas, Joanna; Golubiewski, Mikolaj (eds.) (eds.), A Handbook of Dialogue: Trust and Identity {{citation}}: |editor3-first= has generic name (help).
  • Enwall, Joakim (2010), "Turkish texts in Georgian script: Sociolinguistic and ethno-linguistic aspects", in Boeschoten, Hendrik; Rentzsch, Julian (eds.) (eds.), Turcology in Mainz, Otto Harrassowitz Verlag, ISBN 3-447-06113-8 {{citation}}: |editor2-first= has generic name (help).
  • Khazanov, Anatoly Michailovich (1995), "People with Nowhere To Go: The Plight of the Meskhetian Turks", After the USSR: Ethnicity, Nationalism and Politics in the Commonwealth of Independent States, University of Wisconsin Press, ISBN 0-299-14894-7.
  • Kurbanov, Rafik Osman-Ogly; Kurbanov, Erjan Rafik-Ogly (1995), "Religion and Politics in the Caucasus", in Bourdeaux, Michael (ed) (ed.), The Politics of Religion in Russia and the New States of Eurasia, M.E. Sharpe, ISBN 1-56324-357-1 {{citation}}: |editor-first= has generic name (help).
  • Minahan, James (2002), Encyclopedia of the Stateless Nations: L-R, Greenwood Publishing Group, ISBN 0-313-32111-6.
  • Pepinov, Fuad (2008), "The Role of Political Caricature in the ultural Development of the Meskhetian (Ahiska) Turks", in Kellner-Heinkele, Barbara; Gierlichs, Joachim; Heuer, Brigitte (eds.) (eds.), Islamic Art and Architecture in the European Periphery: Crimea, Caucasus, and the Volga-Ural Region, Otto Harrassowitz Verlag, ISBN 3-447-05753-X {{citation}}: |editor3-first= has generic name (help)
  • Polian, Pavel (2004), Against Their will: The History and Geography of Forced Migrations in the USSR, Central European University Press, ISBN 963-9241-68-7.
  • Rasuly-Paleczek, Gabriele; Katschnig, Julia (2005), Central Asia on Display: Proceedings of the VIIth Conference of the European Society for Central Asian Studies, LIT Verlag Münster, ISBN 3-8258-8309-4.
  • Rywkin, Michael (1994), Moscow's Lost Empire, M.E. Sharpe, ISBN 1-56324-237-0.
  • Seferov, Rehman; Akış, Ayhan (2011), Sovyet Döneminden Günümüze Ahıska Türklerinin Yasadıkları Cografyaya Göçlerle Birlikte Genel Bir Bakıs (PDF), Türkiyat Araştırmaları Dergisi, archived from the original (PDF) on 27 September 2013, retrieved 19 July 2013
  • Tomlinson, Kathryn (2005), "Living Yesterday in Today and Tomorrow: Meskhetian Turks in Southern Russia", in Crossley, James G.; Karner, Christian (eds.) (eds.), Writing History, Constructing Religion, Ashgate Publishing, ISBN 0-7546-5183-5 {{citation}}: |editor2-first= has generic name (help).
  • UNHCR (1999a), Background Paper on Refugees and Asylum Seekers from Azerbaijan (PDF), United Nations High Commissioner for Refugees
  • UNHCR (1999b), Background Paper on Refugees and Asylum Seekers from Georgia (PDF), United Nations High Commissioner for Refugees
  • Wixman, Ronald (1984), The Peoples of the USSR: An Ethnographic Handbook, M.E. Sharpe, ISBN 0-87332-506-0.

منابع

[ویرایش]
  • رابرت کانکوئست، The Nation Killers: The Soviet Deportation of Nationalities (London: Macmillan, 1970) (ISBN 0-333-10575-3)
  • S. Enders Wimbush and Ronald Wixman, "The Meskhetian Turks: A New Voice in Central Asia," Canadian Slavonic Papers 27, Nos. 2 and 3 (Summer and Fall، ۱۹۷۵): ۳۲۰–۳۴۰
  • Alexander Nekrich, The Punished Peoples: The Deportation and Fate of Soviet Minorities at the End of the Second World War (New York: W. W. Norton, 1978) (ISBN 0-393-00068-0).
  • Emma Kh. Panesh and L. B. Ermolov (Translated by Kevin Tuite).
برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=ترک‌های_مسختی&oldid=40607117»