جناح اصولگرایان جمهوری اسلامی ایران
اصولگرایان | |
|---|---|
| رهبر | غلامعلی حداد عادل[۱] |
| رهبر پارلمانی | محمدباقر قالیباف[۲] |
| بنیان‌گذاری | ۱۳۷۸ |
| پیشین | جناح راست |
| مرام سیاسی | محافظه‌کاری اسلام‌گرایی[۳] اسلام سیاسی[۴] حاکمیت دینی[۵] مردم سالاری دینی ولایت فقیه |
| دین | اسلام (شیعه) |
| فراکسیون پارلمانی | انقلاب اسلامی (از ۱۳۹۹) |
| سهم جناح در قدرت سیاسی | |
| رهبری | |
| رئیس مجلس خبرگان رهبری | آری |
| مجلس خبرگان رهبری | ۳۴ از ۸۸ |
| رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام | آری |
| اعضای حقیقی مجمع تشخیص مصلحت نظام | ۲۴ از ۳۷ |
| قوه مجریه | |
| رئیس‌جمهور | آری |
| وزیران، معاونان و دستیاران رئیس‌جمهور | ۳۰ از ۳۷ |
| قوه مقننه | |
| رئیس مجلس | آری |
| مجلس شورای اسلامی | ۲۲۱ از ۲۹۰ |
| دبیر شورای نگهبان | آری |
| شورای نگهبان | ۸ از ۱۲ |
| قوه قضائیه | |
| رئیس قوه قضائیه | آری |
| شوراهای اسلامی شهر و روستا | |
| تهران | ۲۱ از ۲۱ |
| مشهد | ۱۵ از ۱۵ |
| اصفهان | ۱۳ از ۱۳ |
| کرج | ۱۱ از ۱۳ |
| قم | ۱۳ از ۱۳ |
| شیراز | ۱۳ از ۱۳ |
| تبریز | ۶ از ۱۳ |
| یزد | ۱۱ از ۱۱ |
| رشت | ۱۰ از ۱۱ |
| این مقاله بخشی از رشته مقالات دربارهٔ سیاست در ایران است |
| سیاست در ایران |
|---|
 |
| نظام جمهوری اسلامی ایرانقانون اساسی |
|
|
| بخشی از یک قسمت دیگر است |
| محافظه‌کاری |
|---|
 |
اصولگرایان یا پیروان اصول[۶] یا بنیادگرایان[۷] که به عوض آن محافظه‌کاران ایرانی نیز شناخته می‌شوند و قبلاً به آن جناح راست یا راست گفته می‌شد. یکی از دو جریان سیاسی اصلی در جمهوری اسلامی ایران هستند. پس از سال ۱۳۷۸ و انتخابات مجلس ششم تا ۱۳۸۱ و انتخابات شوراها، جریان اصولگرایان از دل جریان راست متولد شد. بخشی از بنیان‌گذاران این جریان از اعضای گروه جامعتین (جامعه روحانیت مبارز و جامعه مدرسین حوزه علمیه قم) بوده‌اند. جناح اصولگرایان از زمان شکل‌گیری جناح اصلاحات، به‌عنوان جناح مقابل آن شناخته می‌شود.[۸] اصطلاح تندروهایی که برخی منابع غربی در زمینه سیاسی ایران از آن استفاده می‌کنند معمولاً به این جناح اشاره می‌کند،[۹] اگرچه اردوگاه اصلی اصولگرایان نیز شامل گرایش‌های میانه‌رو هم هست.[۱۰]
در سیاست ایران، اصولگرایان به طرفداران محافظه‌کار رهبر ایران، علی خامنه‌ای اشاره می‌کند و محافظت از اصول ایدئولوژیک روزهای نخست انقلاب اسلامی حمایت می‌کند. به گفته حسین موسویان، اصولگرایان جنبش اصلی جناح راست (محافظه‌کار) در ایران را تشکیل می‌دهند. آنها نسبت به رقبای میانه‌رو و اصلاح طلب خود بیشتر مذهبی‌گرا هستند و با نهاد روحانیت مستقر در قم نزدیکترند.[۱۱]
اعلامیه ای که توسط آنها صادر شده و به عنوان مانیفست اصولگرایان، بر وفاداری به اسلام و انقلاب ایران، اطاعت از رهبر جمهوری اسلامی ایران و وفاداری به اصل ولایت فقیه متمرکز است.
طبق یک نظرسنجی انجام شده توسط مرکز تحقیقات صدا و سیما در آذر ۱۳۹۹، ۱۷٫۷٪ از ایرانیان به اصولگرایان و در مقایسه، ۱۶٫۱٪ به اصلاح‌طلبان تمایل پیدا کردند.[۱۲]
اصولگرایان در حال حاضر بر بیشتر نهادهای دولتی و اداری ایران از جمله مجلس خبرگان رهبری، مجلس شورای اسلامی، شوراهای اسلامی شهر و روستا و همچنین مؤسسات غیر دموکراتیک مانند شورای نگهبان، مجمع تشخیص مصلحت نظام و قوه قضائیه تسلط دارند.[۱۳]
تاریخچه
پس از پیروزی سید محمد خاتمی در انتخابات ریاست جمهوری هفتم در سال ۱۳۷۶ از نام اصلاح‌طلب برای نامیدن افراد و گروه‌های هوادار وی استفاده شد. اصلاح‌طلبان نیز برای طیف مخالف خود از واژه محافظه‌کاران استفاده می‌کردند. همچنین برای اصلاح طلبان از اصطلاح غیررسمی دوم خردادی‌ها نیز استفاده می‌شد. در واکنش به اصلاح‌طلبان، طیف مقابل به مرور از عبارت اصولگرایان برای توصیف خود استفاده کردند. در رویدادهای مرتبط با انتخابات دهم ریاست جمهوری، از جریان اصلاحات جنبش سبز متولد شد و در مقابل اصولگرایان از عبارت جریان فتنه برای اشاره به اصلاح‌طلبان و معترضین به نتایج انتخابات دهم استفاده می‌کردند.
پس از انتخابات دهم ریاست جمهوری، اختلاف‌ها و چنددستگی‌ها در جریان اصولگرایی، شدت یافت و به مرور زمان، شدیدتر شد. تا جایی که این اختلاف‌ها در پایان دولت دوم محمود احمدی‌نژاد، به بیشترین میزان خود از زمان تشکیل جناح اصولگرا رسید.[۱۴]
در انتخابات سال ۱۳۹۶ نیز اصولگرایان به رهبری محمدباقر قالیباف از سید ابراهیم رئیسی به عنوان کاندیدا حمایت نمودند ولیکن در این انتخابات شکست خوردند.
در انتخابات سال۱۴۰۰ نیز اصولگرایان به حمایت سید ابراهیم رئیسی برآمدند که در این انتخابات سید ابراهیم رئیسی به عنوان هشتمین رئیس‌جمهور ایران مشغول به کار شد.
مواضع مذهبی و سیاسی
مواضع مذهبی و اعتقادی
در سال‌های پس از انقلاب اسلامی در تقابل و مقابله با طیف لیبرال که حامی تغییر ساختارهای مذهبی موجود، از جمله دستگاه روحانیت، تقلید، روحانیت و منطبق کردن احکام دینی و احکام اسلامی با ارزش‌های نوین مانند دموکراسی، مردم سالاری و حقوق بشر بودند، جریان‌هایی نیز بودند که مایل به حفظ وضع موجود و مخالف تغییر در ساختارها و باورهای سنتی می‌باشند. هم‌اکنون واژه اصولگرایی از طرف خود این افراد برای توصیف خط‌مشی فکری خود به کار می‌رود. اکثریت جریانات مذهبی و دستگاه و طبقه روحانیت عمدتاً در مجموعه اصولگرایان شناخته می‌شوند. طیف روشنفکران لیبرال، طیف اصولگرایان را متهم به تفسیر خشونت‌آمیز و واپسگرایانه و انحرافی از دین می‌کنند. اصولگرایان نیز طیف روشنفکران لیبرال را اهل مسامحه بر سر ارزش‌های مذهبی و غرب‌زده معرفی می‌کنند.[۱۵][۱۶]
مواضع سیاسی
بیانیه مشترکی که در سال ۲۰۱۰ توسط دو حزب اصلی سیاسی اصولگرا (انجمن روحانیت مبارز و جامعه مدرسین حوزه علمیه قم) منتشر شد، خلاصه‌ای از عناصر اساسی اصولگرایی است:
- وفاداری به اسلام و انقلاب اسلامی
- پیروی از ولی فقیه رهبر ایران و ارادت به اصل ولایت فقیه
سیاست خارجی
اصولگرایان به‌طور کلی وضع موجود در سطح بین‌المللی را رد می‌کنند و معتقدند که ایران باید در رأس جنبشی باشد که انقلاب اسلامی را ترویج می‌کند. آنها ایالات متحده را تهدیدی علیه رژیم و مانعی برای نفوذ ایران در منطقه می‌دانند. طرفین متعلق به این اردوگاه به‌طور کلی توسعه ظرفیت‌های بومی را در فناوری‌های اصلی (هسته‌ای، نظامی، هوافضا، دارویی و غیره) تقویت می‌کنند و بر این باورند که گرایش به سمت بازارهای بین‌المللی خطری برای رژیم محسوب می‌شود.
جناح‌ها
- محافظه‌کاران فوق‌العاده – که به آنها نومحافظه‌کار نیز می‌گویند – متشکل از افراد غیر روحانی است که به‌طور جمعی از سپاه پاسداران انقلاب اسلامی نمایندگی می‌کنند. این محافظه‌کاران از دولت اسلام‌گرایان حمایت می‌کنند و در برابر غرب تهاجمی‌تر و به صورت علنی مقابله می‌کنند.
- محافظه‌کاران سنتی جناح سیاسی هستند که به تشکیل دولت انقلابی کمک می‌کنند و می‌توانند به روابط شخصی با روح‌الله خمینی اشاره کنند. این محافظه کاران از دولت اسلام‌گرا حمایت می‌کنند و از حکومت روحانیت دفاع می‌کنند.
تشکل و سازمانهای اصولگرا
پس از پیروزی جبهه دوم خرداد در انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۷۶ ایران، گروه‌های اصولگرا بر این باور بودند که جبهه دوم خرداد از اصول انقلاب یعنی اسلام، قانون اساسی، ولایت فقیه، رهبری روح‌الله خمینی، و رهبری سید علی خامنه‌ای دور شدند؛ بنابراین جریان سیاسی فوق در مقابل پیروان سید محمد خاتمی، عنوان اصولگرایان را برای خود انتخاب کردند. مهمترین تشکل‌های اصولگرا در انتخابات دوره هشتم مجلس شورای اسلامی نام خود را جبهه متحد اصولگرایان گذاشتند و به‌شرح زیر هستند:
- حزب ایستادگی ایران اسلامی
- حزب پایداری انقلاب اسلامی
- حزب موتلفه اسلامی
- جامعه روحانیت مبارز
- جمعیت ایثارگران انقلاب اسلامی
- جامعه زینب
- انجمن اسلامی پزشکان
- جامعه اسلامی دانشجویان
- آبادگران ایران اسلامی
- انصار حزب‌الله
- جامعه اسلامی مهندسین
- پیشرفت و عدالت ایران اسلامی
این تشکل‌ها را بر اساس گرایش‌های سیاسی آنها می‌توان به چهار دسته زیر تقسیم‌بندی نمود:[۱۷]
- اصولگرایان سنتی
- اصولگرایان تحول‌خواه
- اصولگرایان پیرو احمدی‌نژاد
- اصولگرایان مستقل
احزاب سیاسی
اصولگرایان نامی است که محافظه‌کاران پس از انتخابات دور اول شوراهای شهر بر خود نهادند.
مریم بهروزی دبیرکل سابق جامعهٔ زینب معتقد است اصولگرایان سه طیف هستند:[۱۸]
- طیف پیروان خط امام و رهبری که جامعهٔ زینب هم بخشی از همین طیف است.
- طیف تحول‌خواهان و جمعیت ایثارگران که دو یا سه حزب دارند.
- طیف پیرامون محمود احمدی‌نژاد.
جامعه روحانیت مبارز
در سال ۱۳۵۶ به تأکید روح‌الله خمینی و حمایت وی از مرتضی مطهری نخستین هسته جامعه روحانیت مبارز شکل گرفت و اساسنامه آن هم در سال ۱۳۵۷ تدوین شد. برنامه‌ریزی راهپیمایی‌ها، سخنرانی در مساجد، تهیهٔ شعارها و هماهنگی و سازماندهی مبارزات بر ضد حکومت پهلوی عمدتاً برعهدهٔ جامعه روحانیت مبارز بود. در آذر ۱۳۵۸ به توصیه بنیان‌گذار جمهوری اسلامی ایران اساسنامهٔ جدیدی تنظیم شد.[۱۹][۲۰] جامعه روحانیت مبارز با همکاری برخی روحانیون انقلابی همچون مرتضی مطهری، سید محمد حسینی بهشتی، محمدرضا مهدوی کنی، محمدعلی موحدی‌کرمانی، عباسعلی عمید زنجانی، محمد مفتح، علی‌اکبر ناطق‌نوری و محمدجواد باهنر بنیان نهاده شد.
مؤتلفه اسلامی
مؤتلفه اسلامی، که در دی ماه سال ۱۳۶۶، در هفتمین مجمع عمومی خود، به «حزب مؤتلفه اسلامی» تغییر نام داد.
از چهره‌های مؤثر و مشهور حزب مؤتلفه اسلامی در گذشته، می‌توان از مهدی عراقی، مهدی بهادران، اسدالله لاجوردی، سید علی اندرزگو، محمد بخارایی، محمدصادق امانی، رضا صفار هرندی، مرتضی نیک‌نژاد، محمدصادق اسلامی، احمد شهاب، علی درخشان، حبیب‌الله عسگراولادی و سید علی‌اکبر پرورش نام برد. از میان چهره‌های سیاسی موجود نیز، می‌توان از اسدالله بادامچیان، محمدنبی حبیبی، حمیدرضا ترقی، توکلی بینا، کاظم انبارلویی، حسین انواری، فاطمه رهبر و حسن صبوری نام برد. ارگان رسمی این حزب هفته نامه شما است.
انصار حزب‌الله
انتخابات هفتم اسفند ۱۳۹۴
درگذشت محمدرضا مهدوی کنی در سال ۱۳۹۳ خورشیدی موجب شد که اصولگرایان با مشکلات گوناگونی برای کسب پیروزی در انتخابات دهمین دوره مجلس شورای اسلامی و انتخابات پنجمین دوره مجلس خبرگان رهبری که به‌طور هم‌زمان در ۷ اسفند ۱۳۹۴ برگزار شد، مواجه شوند. اصولگرایان برای ایجاد انسجام در تشکیلات خود، اقدام به ایجاد ائتلافی تحت عنوان ائتلاف بزرگ اصولگرایان، به رهبری محمدعلی موحدی کرمانی و غلامعلی حدادعادل کردند. این ائتلاف از نظر اکثر احزاب اصول‌گرای وقت مورد تأیید قرار گرفت. در جناح رقیب، اتحاد میان سید محمد خاتمی، اکبر هاشمی رفسنجانی، حسن روحانی و سید حسن خمینی نوعی یکپارچگی را در اردوگاه اصلاح‌طلبان و اعتدال‌گرایان پدیدآورد. سرانجام اصولگرایان در دهمین دوره از انتخابات مجلس شورای اسلامی در شهر تهران شکست سنگینی را متحمل شدند، به‌طوری‌که حدادعادل، سر لیست ائتلاف بزرگ اصولگرایان و دیگر نامزدهای ائتلاف بزرگ اصولگرایان در شهر تهران از راهیابی به مجلس دهم بازماندند.
رسانه‌ها
- روزنامه کیهان
- یا لثارات الحسین
- رجانیوز
- روزنامه رسالت
- مشرق نیوز
- روزنامه قدس
- روزنامه وطن امروز
- روزنامه صبح نو
- روزنامه جوان
- روزنامه سیاست روز
- روزنامه ابرار
- روزنامه عصر ایرانیان
- پرتو سخن
منابع
- ↑ «سایه سنگین ماراتن ۱۴۰۰ بر فعالیت احزاب و جریان‌های سیاسی». همشهری. سال بیست و نهم (۸۱۶۴): ۷. ۲ اسفند ۱۳۹۹.
غلامعلی حداد عادل پدر معنوی و چهره همیشه در صحنه انتخاباتی اصولگرایان نیز یک بار دیگر در فصل انتخابات به میدان آمده‌است…
- ↑ «قالیباف با ۲۳۰ رای رئیس مجلس شد/ قاضی زاده و نیکزاد نواب رئیس شدند/ اسامی ناظران و دبیران هیئت رئیسه». جهان نیوز. ۸ خرداد ۱۳۹۹.
- ↑ Mehdi Mozaffari (2007), "What is Islamism? History and Definition of a Concept", Totalitarian Movements and Political Religions, Routledge, 8 (1): 17–33, doi:10.1080/14690760601121622,
In fact, Iranian ‘Islamists’ of our day call themselves ‘Usul gara’, which literally means ‘fundamentalist’, but in a positive sense. It designates a ‘person of principles’ who is the ‘true Muslim’.
- ↑ Behrooz Ghamari-Tabrizi (2013), "Women's Rights, Shari'a Law, and the Secularization of Islam in Iran", International Journal of Politics, Culture and Society, New York: Springer Science+Business Media, 26 (3): 237–253, doi:10.1007/s10767-013-9143-x
- ↑ Mohseni, Payam (2016). "Factionalism, Privatization, and the Political economy of regime transformation". In Brumberg, Daniel; Farhi, Farideh. Power and Change in Iran: Politics of Contention and Conciliation. Indiana Series in Middle East Studies. Indiana University Press. p. 47.
- ↑ Axworthy, Michael (2016), Revolutionary Iran: A History of the Islamic Republic, Oxford University Press, p. 430, ISBN 978-0-19-046896-5.
- ↑ Mozaffari, Mehdi (2007-03-XX). "What is Islamism? History and Definition of a Concept". Totalitarian Movements and Political Religions. 8 (1): 17–33. doi:10.1080/14690760601121622. ISSN 1469-0764. Check date values in:
|date=(help) - ↑ «تفاوت اصولگرایی و اصلاح طلبی دقیقاً در چیست؟». خبرآنلاین. ۲۰۱۴-۱۱-۲۷. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۸-۰۷.
- ↑ Kazemzadeh, Masoud (2008-03-01). "Intra-Elite Factionalism and the 2004 Majles Elections in Iran". Middle Eastern Studies. 44 (2): 189–214. doi:10.1080/00263200701874867. ISSN 0026-3206.
- ↑ Keynoush, Banafsheh (2012-06-01). "Iran after Ahmadinejad". Survival. 54 (3): 127–146. doi:10.1080/00396338.2012.690988. ISSN 0039-6338.
- ↑ «اصولگرایی چیست و اصلاح‌طلب کیست؟». تین نیوز. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۸-۰۷.
- ↑ "4_5827870789281516094.pdf". www.docdroid.net. Retrieved 2021-08-06.
- ↑ "Iran's Conservatives: The Headstrong New Bloc". FRONTLINE - Tehran Bureau. Retrieved 2021-08-07.
- ↑ حداد عادل: بدترین وضعیت برای اصولگرایان،سال ۹۲ بود/فرجی دانا اکثر رؤسای دانشگاه‌ها را از جریان فتنه برگزید خبرآنلاین
- ↑ «تفاوت اصولگرایی و اصلاح طلبی دقیقاً در چیست؟». خبرآنلاین. ۱۶ آذر ۱۳۹۳.
- ↑ نوریه انصارین، حسن سرایی، باقر ساروخانی، فیروز راد. «تحلیل گفتمان جامعه‌شناختی مذاکره‌های مجلس در خصوص قانون حمایت از خانواده». مجله مطالعات جامعه‌شناسی.
- ↑ جریان‌شناسی سیاسی ایران معاصر، پژوهشکده تحقیقات اسلامی، مؤلف. دکتر آیت‌الله مظفری، صفحهٔ 145، سال 89
- ↑ «گفتگو با مریم بهروزی، رئیس «جامعه زینب» مریم بهروزی: طیف احمدی‌نژاد، پیروز انتخابات نیست». وبگاه رادیو زمانه. ۱ اوت ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۲۲ اوت ۲۰۱۷.
- ↑ «اتفاق نظر جمعی اعضا برای ریاست آیت‌الله موحدی کرمانی در جامعه روحانیت مبارز». خبرگزاری دانشجو. ۱۹ آبان ۱۳۹۳. بایگانی‌شده از اصلی در ۳۰ ژوئن ۲۰۱۶. دریافت‌شده در ۳ فروردین ۱۳۹۵.
- ↑ «جامعه روحانیت مبارز؛ تشکلی که با انگیزه‌های دینی و سیاسی شکل گرفت». باشگاه خبرنگاران جوان. ۱ فروردین ۱۳۹۳. بایگانی‌شده از اصلی در ۳۰ ژوئن ۲۰۱۶. دریافت‌شده در ۳ فروردین ۱۳۹۵.
پیوند به بیرون
 |
در ویکیانبار پروندههایی دربارهٔ جناح اصولگرایان جمهوری اسلامی ایران موجود است. |
- نقش و تأثیر احمدی‌نژاد در چالش میان اصولگرایان روزنامه شرق
- نگاهی به کارنامه ۸ ساله اصولگرایی جهان نیوز
| اصولگرایان |
|
|---|---|
| اعتدال‌گرایان |
|
| اصلاح‌طلبان |
|