سپاه پاسداران انقلاب اسلامی

با سپاه (یگان نظامی) اشتباه نشود.

سپاه پاسداران انقلاب اسلامی
فعالیت	۱۳۵۷–تاکنون
کشور	ایران
وفاداری	جمهوری اسلامی ایران
شاخه	نیروی زمینی نیروی هوافضا نیروی دریایی نیروی قدس سازمان بسیج مستضعفین
اندازه	≈۱۲۰٬۰۰۰–۱۲۵٬۰۰۰
پادگان/ستاد	تهران
شعار	«هر نیرویی در قدرت دارید، برای مقابله با آن‌ها (دشمنان)، آماده سازید.» (وَأَعِدُّوا لَهُمْ مَا اسْتَطَعْتُمْ مِنْ قُوَّةٍ) [قرآن انفال ۶۰]
نبردها	شورش کردها در ۱۳۵۷ جنگ داخلی لبنان جنگ ایران و عراق نبرد برای هرات کشمکش بلوچستان درگیری ایران و پژاک جنگ داخلی سوریه جنگ داخلی در عراق (۲۰۱۴-اکنون) جنگ با داعش
وبگاه	پایگاه خبری اصلی تسنیم (خبرگزاری حامی و نزدیک)
فرماندهان
فرمانده کل	سرلشکر حسین سلامی
نیروی قدس	سرلشکر قاسم سلیمانی
معاونت هماهنگ‌کننده سپاه	دریادار پاسدار علی فدوی
نیروی زمینی سپاه	سرتیپ پاسدار محمد پاکپور
نشان
پرچم

سپاه پاسداران انقلاب اسلامی
فرماندهی
فرمانده کل فهرست فرماندهان
نیروهای چهارگانه
نیروی زمینی نیروی دریایی نیروی هوافضا نیروی قدس
سازمان‌ها
سازمان بسیج مستضعفین سازمان اطلاعات سازمان حفاظت اطلاعات سازمان عقیدتی سیاسی
نهادهای دیگر
سپاه ولی‌امر سپاه حفاظت انصارالمهدی دژبان کل قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیا بنیاد تعاون
نهادهای سابق
ستاد مشترک وزارت سپاه
دانشگاه‌ها
فرماندهی و ستاد جامع امام حسین افسری و تربیت پاسداری علوم پزشکی بقیةالله
پرسنل
رسته‌های تخصصی درجه‌های نظامی
رده

سپاه پاسداران انقلاب اسلامی سازمانی نظامی است که در نخستین روزهای پس از انقلاب ایران در سال ۱۳۵۷ به فرمان سید روح‌الله خمینی (بنیانگذار و رهبر نظام جمهوری اسلامی ایران) تشکیل شد. روح‌الله خمینی در دوم اردیبهشت سال ۱۳۵۸ طی فرمانی به شورای انقلاب اسلامی رسماً تأسیس این نهاد را اعلام کرد و شورای انقلاب با تأسیس شورای فرماندهی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، گام اساسی را در جهت سازماندهی این نهاد برداشت. سپاه نهادی نظامی و بازوی مسلح برای پاسداری از نظام جمهوری اسلامی است.

قانون اساسی دربارهٔ سپاه می‌گوید:

سپاه پاسداران انقلاب اسلامی که در نخستین روزهای پیروزی این انقلاب تشکیل شد، برای ادامهٔ نقش خود در نگهبانی از انقلاب اسلامی و دستاوردهای آن پابرجا می‌ماند. حدود وظایف و قلمرو مسؤولیت این سپاه در رابطه با وظایف و قلمرو مسؤولیت نیروهای مسلح دیگر با تأکید بر همکاری و هماهنگی برادرانه میان ایشان بوسیله قانون تعیین می‌شود.

پس از انتصاب محمد علی جعفری به فرماندهی کل سپاه در سال ۱۳۸۶ نوآرایی‌های تشکیلاتی در سپاه روی داد. این نوآرایی‌ها شامل تشکیل سازمان بسیج مستضعفین و سازمان حفاظت اطلاعات سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و تشکیل ۳۱ سپاه استانی بود.

در ۱۹ فروردین ۱۳۹۸ دولت ایالات متحده آمریکا سپاه را گروهی تروریستی نامید. در واکنش به این اقدام شورای عالی امنیت ملی ایران نیز ستاد فرماندهی ارتش آمریکا در خاورمیانه و شرق آفریقا را تروریستی اعلام کرد.

تاریخچه

راه قدس از کربلا می‌گذرد. عکس روی جلد مجله پیام انقلاب

در نخستین روزهای پس از انقلاب بهمن ۵۷، دولت موقت که به علت فروپاشی قوای انتظامی و نظامی فاقد ابزار لازم برای اعمال حاکمیت بر کشور بود، درصدد برآمد تا نیرویی مسلح بنام گارد ملی به وجود آورد. به همین منظور، حسن لاهوتی حکمی از سید روح‌الله خمینی برای تشکیل این نیرو دریافت کرد. با پیشنهاد محمد توسلی نام سپاه پاسداران انقلاب اسلامی برای آن برگزیده شد. در حکم خمینی تأکید شده بود که سپاه پاسداران زیر نظر دولت موقت فعالیت خواهد کرد. B هدف از تشکیل این نهاد نیز حفظ انضباط در شهرها و روستاها، جلوگیری از تحریک و توطئه، جلوگیری از خرابکاری در موسسات دولتی و ملی و مراکز عمومی و سفارتخانه‌ها، جلوگیری از رسوخ عناصر فرصت‌طلب و ضدانقلابی در داخل صفوف مردم، اجرای دستور دولت موقت و اجرای احکام دادگاه‌های فوق‌العاده اسلامی، ذکر شده بود. دولت موقت ابراهیم یزدی را به عنوان معاون نخست‌وزیر در امور انقلاب، مأمور کرد که با لاهوتی برای تشکیل این نیرو همکاری کند. اساسنامه سپاه در اواخر بهمن ۱۳۵۷ در باغشاه و در حین جمع‌آوری سلاح‌های پخش شده در روزهای انقلاب تکمیل شد. در ۹ اسفند ۱۳۵۷ در جلسه‌ای در پادگان عباس‌آباد که با حضور ابوشریف، محسن رفیقدوست، مرتضی الویری، علی محمد بشارتی، محمد غرضی، حسن جعفری، علی فرزین، ضرابی، هاشم صباغیان، تهرانچی و علی دانش منفرد تشکیل می‌شود، علی دانش‌منفرد به عنوان فرمانده سپاه پاسداران انتخاب شد. محسن رفیقدوست مسوول تدارکات، بشارتی مسوول اطلاعات و مرتضی الویری مسوول روابط عمومی سپاه شد. آن‌ها با جلب همکاری عده‌ای از اعضای انجمن‌های اسلامی دانشجویان ایرانی در آمریکا و کانادا ساختمان ساواک در خیابان سلطنت‌آباد (پاسداران کنونی) را مقر اصلی خود قرار دادند و در مراکزی چون هنگ نوجوانان (مکان مورد استفاده برای دانشگاه امام حسین (ع) و دافوس کنونی سپاه) و پادگان سعدآباد، با کمک عده‌ای از جمله برخی تکاوران تیپ نوهد، به جذب و آموزش سیاسی، عقیدتی و نظامی داوطلبان پرداختند.

همزمان با تشکیل سپاه پاسداران، گروه‌های مسلح موازی دیگر نیز به‌طور خودجوش برای حفظ انقلاب تشکیل شده بودند همچون:

• گارد انقلاب در پادگان جمشیدیه به سرپرستی عباس آقازمانی و مورد حمایت موسوی اردبیلی
• گارد دانشگاه‌ها یا پاسا به سرپرستی محمد منتظری و مورد حمایت سید محمد بهشتی. این گروه عمدتاً عده‌ای از عناصر مبارز را که در لبنان آموزش چریکی دیده و به کشور برگشته بودند، دربر می‌گرفت. محسن آرمین از جمله اعضا گارد دانشگاه بود.
• نیروهای مسلح سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی به سرپرستی محمد بروجردی و مورد حمایت مرتضی مطهری

وجود این چهار گروه مسلح موازی، اختلاف‌ها و اصطکاک‌هایی را درپی داشت. این مسئله در شورای انقلاب طرح و سرانجام تصمیم گرفته شد که هاشمی رفسنجانی با هماهنگ‌کردن این گروه‌ها و یک‌پارچه‌کردن آنها، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را شکل دهد. پس از تخصیص بودجه ۱۲۰ میلیون تومانی به سپاه از سوی دولت موقت سپاه قدرتمندتر از قبل تصمیم به ادغام سایر نیروها در خود گرفت. در تاریخ ۱۸ فروردین ۱۳۵۸، همه این گروه‌ها با سپاه پاسداران ادغام شدند و جواد منصوری به عنوان فرمانده سپاه انتخاب شد. به فاصله اندکی پس از او عباس آقازمانی مشهور به (ابوشریف) فرماندهی سپاه و فرماندهی عملیات آن را بر عهده گرفت. پس از ادغام، محسن رضایی، محسن رفیق‌دوست و عباس دوزدوزانی در اواخر فروردین ۱۳۵۸ به دیدار خمینی در قم رفتند و خواستار استقلال سپاه از دولت موقت شدند.

در این دیدار خمینی برخلاف جهت‌گیری پیشین خود مبنی بر نظارت دولت موقت بر سپاه، دستور تشکیل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی زیر نظر شورای انقلاب را صادر کرد. در پی این فرمان، گروه دوازده نفره اساسنامه‌ای را در ۹ ماده و ۹ تبصره تهیه کرد که به تصویب شورای انقلاب رسید. به دنبال آن شورای فرماندهی سپاه تشکیل گردید و اعضای آن احکام خود را از شورای انقلاب دریافت کردند. به این ترتیب در ۲ اردیبهشت ۱۳۵۸ سپاه پاسداران انقلاب اسلامی با انتشار بیانیه‌ای رسماً اعلام موجودیت کرد.

درجه‌های سپاه پاسداران انقلاب اسلامی
نیروها
نیروهای زمینی، هوافضا و قدس	نیروی دریایی
ارتشبد پاسدار	دریابد پاسدار
سپهبد پاسدار	دریاسالار پاسدار
سرلشکر پاسدار	دریابان پاسدار
سرتیپ پاسدار	دریادار پاسدار
سرتیپ دوم پاسدار	دریادار دوم پاسدار
سرهنگ پاسدار	ناوسالار یکم پاسدار
سرهنگ دوم پاسدار	ناوسالار دوم پاسدار
سرگرد پاسدار	ناوسالار سوم پاسدار
سروان پاسدار	ناوسروان پاسدار
ستوان یکم پاسدار	ناوبان یکم پاسدار
ستوان دوم پاسدار	ناوبان دوم پاسدار
ستوان سوم پاسدار	ناوبان سوم پاسدار
رزم‌دار یکم پاسدار	ناودار یکم پاسدار
رزم‌دار دوم پاسدار	ناودار دوم پاسدار
رزم‌آور یکم پاسدار	ناویار یکم پاسدار
رزم‌آور دوم پاسدار	ناویار دوم پاسدار
رزم‌آور سوم پاسدار	ناویار سوم پاسدار
رزم‌یار	سرناوی
سرباز	ناوی

با توجه به اینکه مهم‌ترین مأموریت سپاه، حفاظت از انقلاب اسلامی و دستاوردهای آن بود، این تشکیلات تازه‌تأسیس تیم‌ها، دسته‌ها، گروهان‌ها و گردان‌های عملیاتی را صرفاً برای عملیات شهری و حفظ و ارتقای امنیت داخلی کشور شکل داد. در هر شهر و شهرستانی، سپاه به تناسب نیرویی که جذب می‌کرد و وسعت سرزمینی و حساسیت‌های امنیتی خاصی که آن منطقه داشت، وضعیت خود را سامان می‌داد.

نخستین فرمانده سپاه پس از شورای فرماندهی، مرتضی رضایی بود که طی حکمی از سوی ابوالحسن بنی صدر و با تأیید سید روح‌الله خمینی در تیرماه ۱۳۵۹ به عنوان فرمانده کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی منصوب شد. سپس در شهریور ۱۳۶۰ محسن رضایی در ۲۸ سالگی توسط سید روح‌الله خمینی به این سمت منصوب شد. محسن رضائی برای مدت ۱۸ سال فرماندهی این نهاد را بر عهده داشت ولی در سال ۱۳۷۶ از فرماندهی سپاه استعفاء کرد و قائم مقام او سید یحیی صفوی مشهور به رحیم صفوی از سوی سید علی خامنه‌ای به این سمت منصوب شد. در ۱۰ شهریور ۱۳۸۶ دوره مسئولیت ۱۰ ساله وی در فرماندهی سپاه به پایان رسید و سید علی خامنه‌ای به جای وی سرتیپ پاسدار محمدعلی جعفری فرمانده سابق نیروی زمینی سپاه را به فرماندهی سپاه پاسداران برگزید و او را از درجه سرتیپی به درجه سرلشگری ارتقاء داد.

ساختار سازمانی

دیدار جمعی از فرماندهان سپاه پاسداران با روح‌الله خمینی در بیت رهبری

ساختار فرماندهی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به شکلی است که در راس آن فرمانده کل قرار دارد. پس از او جانشین یا قائم مقام قرار می‌گیرد و پس از او نیز رئیس ستاد مشترک حائز اهمیت است که به‌طور مستقیم با فرمانده کل در بالا و با فرماندهان نیروهای پنج‌گانه در پایین مرتبط است. فرمانده کل سپاه مستقیماً توسط رهبری انتخاب می‌گردد و جانشین و فرماندهان ستاد مشترک و نیروها به پیشنهاد فرمانده کل و با تصویب و حکم رهبری انتخاب می‌شوند.

سپاه پاسداران شامل ۵ نیرو، با مأموریت‌های متفاوت است:

1. نیروی زمینی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی
2. نیروی هوایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی
3. نیروی دریایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی
4. نیروی مقاومت سپاه پاسداران انقلاب اسلامی (بسیج)
5. نیروی قدس

و همچنین ستاد مشترک سپاه پاسداران انقلاب اسلامی که مسئولیت هماهنگی و فرماندهی نیروهای پنجگانه را بر عهده دارد. دو ساختار دیگر در سپاه به نام‌های حوزه نمایندگی ولی فقیه و سازمان حفاظت اطلاعات وجود دارد که اولی کاملاً مستقل از ساختار فرماندهی و مستقیماً زیر نظر رهبری قرار دارد و دومی نیز تقریباً مستقل از فرماندهی است و فرمانده آن را رهبری با پیشنهاد فرمانده سپاه انتخاب می‌کند و فرمانده آن مستقیماً با دفتر عمومی حفاظت اطلاعات در دفتر رهبری و شخص رهبر مرتبط است و به او گزارش می‌دهد.

محمدعلی جعفری با دسته‌بندی تهدیدات علیه جمهوری اسلامی به تهدیدهای نرم، نیمه‌سخت (شورش‌های مردمی بدون سلاح گرم، تهدیدهای اقتصادی-سیاسی داخلی و خارجی) و سخت (شورش‌های مسلحانه، جنگ داخلی و جنگ خارجی) وظیفه مبارزه با تهدید نرم را به بسیج غیرنظامی، نیمه‌سخت را به بسیج نظامی و سخت را به نیروی زمینی سپاه و بسیج نظامی محول می‌کند.

فعالیت اقتصادی

طبق ماده ۱۰ اساسنامه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی یکی از مأموریت‌های سپاه «مشارکت در عملیات امدادی به هنگام بروز بلایا و حوادث و انجام خدمات امدادی، آموزشی، تولیدی و جهاد سازندگی به درخواست‌دولت و با رعایت کامل موازین عدل اسلامی در زمان صلح در حدی که به تشخیص شورای عالی سپاه، آمادگی رزمی لازم را برای انجام مأموریت‌های‌خود از دست ندهد.»

بر اساس تحقیقات مؤسسه رند، سپاه پاسداران ایران از زمان پایان جنگ ایران و عراق تا کنون با انعقاد ۷۶۵۰ قرارداد از طریق مؤسسات وابسته به خود فعالیت‌های اقتصادی گسترده‌ای داشته‌است.

روزآنلاین از تحلیل‌گران اقتصادی ایران نقل کرده که درآمد حاصل از فعالیت سپاه در «عرصه‌های قانونی اقتصاد» تا ۱۲ میلیارد دلار در سال می‌رسد. البته هیچ گزارش مالی دربارهٔ فعالیت‌های اقتصادی سپاه منتشر نمی‌شود و بودجه آن نیز محرمانه‌است.

این نهاد در حوزه‌های نفت و گاز، راه‌سازی، سدسازی و ساخت تونل، کشاورزی، مخابرات (به عنوان سهامدار عمده شرکت مخابرات ایران)، ساختمان‌سازی و حتی جراحی‌های سرپایی با لیزر حضور فعال دارد. به علاوه با در اختیار داشتن ۴۵٪ سهام شرکت بهمن در تولید خودروی مزدا شریک است.

همچنین علی لاریجانی در نشستی با فرماندهان و مسئولین قرارگاه خاتم‌الانبیا به آنان توصیه کرد که فعالیت‌های سپاه پاسداران رقابت‌سوز نباشد بلکه به دنبال رقابت‌سازی باشد.

سپاه گاه برای ابراز ناخرسندی خود از انعقاد قراردادهای اقتصادی دست به نمایش قدرت می‌زند. به عنوان مثال در سال ۲۰۰۴ دولت سید محمد خاتمی هنگام افتتاح فرودگاه بین‌المللی امام خمینی در تهران مجبور شد قراردادی را که با یک شرکت ترکیه‌ای بسته بود لغو کند زیرا پاسداران، خشمگین از اینکه خود طرف قرارداد نبودند، باند فرودگاه را در روز افتتاح اشغال کردند. همچنین یکی از نمایندگان مجلس ایران در جلسه علنی مجلس، در مورد وجود ۶۰ بندر غیرقانونی متعلق به این نهاد نظامی دست به افشاگری زد.

بحث‌های سیاسی در مورد فعالیت اقتصادی سپاه

در اسفند ماه ۱۳۹۳ رئیس‌جمهور حسن روحانی بدون نام‌بردن از سپاه پاسداران انقلاب اسلامی تمرکز قدرت در یک نهاد را عاملی برای ایجاد فساد دانست. روحانی گفت: «اگر اطلاعات، تفنگ، پول، سرمایه، سایت، روزنامه و خبرگزاری را همه یکجا جمع کنیم ابوذر و سلمان هم فاسد می‌شوند.» سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در حال حاضر بر بسیاری از نهادهای اقتصادی، سرویس‌های اطلاعاتی و گروه‌های رسانه‌ای ایران تسلط دارد. روحانی پیش از این گفته بود «من شایعاتی را که دربارهٔ سپاه مطرح می‌شود اصلاً قبول ندارم که می‌خواهند سپاه را رقیب مردم قرار بدهند، سپاه رقیب مردم و بخش خصوصی نیست، سپاه پیمانکاری همانند پیمانکارهای معمولی نیست و نبوده‌است. سپاه امروز باید پروژه‌های بسیار مهمی را که بخش خصوصی قادر به انجام آن نیست، انجام دهد. سپاه توان نیروی انسانی، تجهیزات و برنامه‌ریزی دارد.» اما اسحاق جهانگیری معاون دولت در ۲۲ آذرماه ۹۵ در همایش سراسری مدیران قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء اظهار داشت «قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء باید متولی اجرای چند کار بزرگ و ماندگار در تاریخ کشور شود، البته قرارگاه نباید عرصه را برای فعالیت بخش خصوصی تنگ کند و باید در طرح‌هایی که بخش خصوصی توان اجرای آن را ندارد، شاهد حضور قرارگاه و اجرای طرح‌های مهم و ماندگار باشیم.» اما ناصر موسوی لارگانی عضو هیئت رئیسه کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی اظهار داشت «در موضوعات اقتصادی و آن جایی که نیاز کشور بوده سپاه ورود کرده فقط برای اینکه آبروی نظام را بخرد و حفظ کند، پروژه‌هایی که میراثی شده و بیشتر از ۳۰ تا ۴۰ سال طول کشیده ورود کرده تا به دولت در اتمام آنها کمک کند، به نظرم بی انصافی است به این شکل سپاه مورد حجمه قرار بگیرد.»

»

اما در واکنش به موضع انتقادی رئیس‌جمهور، فرمانده سپاه پاسداران، محمدعلی جعفری گفت: «سپاه هرگز متقاضی کار اقتصادی نبوده‌است. ما به درخواست دولت‌ها و با اصرار آن‌ها و بدون اینکه حتی دولت، به بسیاری از تعهدات خود در قبال سپاه عمل کنند، وارد عرصه سازندگی شدیم.» او همچنین گفت سپاه فعالیت اقتصادی و انتفاعی نمی‌کند، فعالیت‌های آن‌ها در عرصه محرومیت زدایی، سازندگی و خنثی سازی راهبردهای دشمن برای فشار اقتصادی به کشور است. او همچنین گلایه کرد «نمی‌شود که آقایان کارهای سخت را با کمترین منافع به سپاه واگذار کنند و به پروژهایی که سپاه می‌سازد افتخار کنند، اما در مقابل و در حالیکه هزاران میلیارد تومان بابت پروژه‌ها بدهکارند علیه سپاه با بی انصافی حرف بزنند.»

فعالیت سیاسی

افراد طبق قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و دستور سید روح‌الله خمینی و سید علی خامنه‌ای سپاهیان تا هنگامی که در سازمان سپاه خدمت می‌کنند حق فعالیت در زمینه‌های سیاسی را ندارند.

محمدباقر ذوالقدر معاون سپاه پاسداران انقلاب اسلامی بود و در دولت نهم (محمود احمدی‌نژاد) به سمت معاونت وزارت کشور و معاون امنیتی انتظامی این وزراتخانه منصوب شد. روابط عمومی وزارت کشور اعلام کرد چون سردار ذوالقدر با حکم سید علی خامنه‌ای در سمت «جانشین فرماندهی کل سپاه» فعالیت داشت، با کسب مجوز از وی به سمت جدید منصوب شد.

اتهام جاسوسی در کویت

یک گروه هفت نفرهٔ متهم به جاسوسی برای سپاه پاسداران جمهوری اسلامی در کویت دستگیر شدند. در خانه یکی از این افراد که به اتهام خود اعتراف کرده‌اند، یک رشته اسناد، دستگاه پیشرفته ارتباطات و ۲۵۰ هزار دلار پول یافت شده‌است. افراد دستگیرشدهٔ مظنون به جاسوسی وابسته به سپاه پاسداران جمهوری اسلامی، در مورد جمع‌آوری اطلاعاتی در مورد پایگاه‌های آمریکا در کویت و نهادهای حساس کویتی به کار گمارده شده بودند.

اتهام بمب‌گذاری در عربستان

با انتشار اسناد بسیار محرمانه دولت بیل کلینتون، مشخص شد او در تابستان ۱۹۹۹ در پیامی کتبی به محمد خاتمی همتای ایرانی خود، سپاه پاسداران را مسئول بمب‌گذاری برج‌های خبر در عربستان سعودی دانسته و خواستار استرداد متهمین این حادثه بوده‌است. در مقابل دولت وقت ایران اتهام‌های آمریکا را نادرست و غیرقابل پذیرش می‌خواند و تأکید می‌کند هیچ سازمان وابسته به جمهوری اسلامی ایران هیچ‌گونه دخالتی در طراحی، پشتیبانی یا اجرای این بمبگذاری نداشته‌است. البته ویلیام پری، وزیر دفاع آمریکا در زمان بیل کلینتون، در سال ۲۰۰۷ اعلام کرد به این نتیجه رسیده‌اند که بمب‌گذاری کار القاعده بوده و نه ایران البته هیچ‌گاه ثابت نشد که این کار توسط سپاه انجام شده باشد عده‌ای معتقدند که این کار سازمان موساد و سیا برای تخریب چهره سپاه بوده‌است.

بمب‌گذاری در هند

به گزارش یک روزنامه هندی، پلیس این کشور اعلام کرده‌است که عاملان سوءقصد نافرجام به جان یک دیپلمات اسرائیلی در دهلی نو، اعضای سپاه پاسداران جمهوری اسلامی ایران بوده‌اند. در این سؤ قصد که ماه فوریه گذشته صورت گرفت، همسر وابسته نظامی اسرائیل در دهلی به شدت زخمی شد. به گزارش رادیو فردا روزنامه «تایمز آو ایندیا» روز دوشنبه نوشت: پلیس هند پس از تحقیقات گسترده، به این نتیجه رسیده‌است که پنج تن از اعضای سپاه پاسداران ایران با همکاری یک روزنامه‌نگار هندی این سوءقصد را اجرا کردند. بر اساس این گزارش، سردسته این گروه «هوشنگ افشار ایرانی» نام دارد و هدایت‌کننده سؤ قصد علیه اسرائیلی‌ها در تایلند و گرجستان نیز بوده‌است. پلیس بین‌المللی (اینترپل) در ماه مارس برای چهار تن از این متهمان حکم جلب بین‌المللی صادر کرده بود ولی این نخستین بار است که هند اعلام می‌کند که این افراد اعضای سپاه پاسداران هستند. روزنامه «تایمز آو ایندیا» نوشته‌است که «جزئیات مربوط به این متهمان در اختیار ایران قرار گرفته‌است». پلیس هند می‌گوید که توطئه گران اصلی با ویزای گردشگری وارد این کشور شده بودند و پس از انجام عملیات خاک هند را ترک کردند.

اتهام بمب‌گذاری در بحرین

در ۲۲ مرداد ۹۴، دولت بحرین پنج نفر را به جرم بمب‌گذاری در منامه پایتخت این کشور دستگیر و آن‌ها را متهم به ارتباط با سپاه پاسداران کرد و اظهار داشت که آن‌ها روش بمب‌گذاری را از سپاه یادگرفته بودند. این بمب‌گذاری منجر به کشته و زخمی شدن تعدادی از نیروهای امنیتی بحرین شد. اما ایران ضمن محکوم کردن این حادثه دست داشتن ایران در آن را رد کرد. بحرین همواره ایران را به تحریک شیعیان این کشور به ناآرامی متهم می‌کند و گاهی از نیروی نظامی عربستان سعودی برای سرکوب معترضان استفاده کرده‌است. ایران هم در مقابل می‌گوید که حکومت بحرین حقوق اکثریت شیعه کشور را نقض می‌کند. یک ماه پیش از این حادثه بحرین روحانی شیعه این کشور، شیخ عیسی قاسم را سلب تابعیت کرده بود و برخی مقام‌های ایران به شدت از دولت بحرین به دلیل این اقدام انتقاد کردند و حتی قاسم سلیمانی، فرمانده نیروی قدس سپاه تهدید کرد که این کار منجر به «مقاومت مسلحانه» در بحرین و «سقوط رژیم» خواهد شد.

اتهام همدستی با محمد مُرسی

دادستانی مصر او را به اتفاق ۳۵ نفر دیگر به همکاری با جنبش فلسطینی حماس، گروه لبنانی حزب‌الله و سپاه پاسداران ایران برای انجام حملات تروریستی در مصر متهم کرده‌است.

فعالیت نظامی

یک موشک بالستیک "قدر H" متعلق به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی

حضور در جنگ داخلی سوریه

نوشتار اصلی: پشتیبانی ایران از سوریه در جنگ داخلی سوریه

به گزارش ورلد تریبیون از مخالفین بشار أسد - رئیس‌جمهور سوریه - ایران نیروهای سپاه پاسداران را جهت سرکوبی هزاران تظاهرات‌کننده مخالف بشار أسد فرستاده‌است. آن‌ها می‌گویند سپاه پاسداران صدها کوماندو را به‌وسیلهٔ بالگرد به شهر درعا اعزام کرده‌است. در درگیری‌های درعا در ۱۸ مارس ۲۰۱۱، ۵ شهروند سوریه‌ای کشته شده‌اند. منابع مخالفین همچنین اعلام کرده‌است که علاوه بر سپاه پاسداران، حزب‌الله لبنان نیز در سرکوب مردم دست داشته‌است. آن‌ها می‌گویند هر دو نیروی خارجی، شامل نیروی ضد شورش، تفنگداران و حمایت هوایی جهت کمک به سازمان‌های نظامی و اطلاعاتی سوریه بودند.

به گزارش خبرگزاری فرانسه از واشینگتن، مقامات آمریکایی روز جمعه به این خبرگزاری گفتند که تهران برای کمک به سرکوب اعتراضات ضد حکومتی در سوریه، سلاح در اختیار رژیم بشار اسد قرار می‌دهد. به گفته این منابع، سردار قاسم سلیمانی، فرمانده نیروی ویژه قدس وابسته به سپاه پاسداران در ماه ژانویه در پایتخت سوریه حضور داشته و با مقامات رژیم دمشق از جمله بشار اسد دیدار کرده‌است. مقامات آمریکایی گفتند، حضور فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران در سوریه برای بررسی اوضاع بحرانی این کشور و راه‌های کمک به رژیم بشار اسد جهت سرکوب اعتراضات ضد حکومتی در سوریه بوده‌است. به گفته این مقامات آمریکایی، دیدار سردار قاسم سلیمانی از سوریه به‌خوبی نشان می‌دهد که تهران کمکهای نظامی و تجهیزات امنیتی در اختیار رژیم دمشق می‌گذارد تا از آن برای سرکوب مخالفان سوری استفاده کند.

اسماعیل قاآنی، جانشین فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران، در مصاحبه‌ای با خبرگزاری دانشجویان ایران «ایسنا» اعتراف کرد که جمهوری اسلامی ایران در عملیات نظامی، شبه‌نظامی و غیرنظامی در سوریه همگام با رژیم بشار اسد شرکت دارد. متن این مصاحبه کوتاه پس از قرار گرفتن بر روی خروجی سایت خبرگزاری «ایسنا» حذف گردید و پس از آن نیز هیچ توضیحی از سوی مقام‌های رسمی جمهوری اسلامی ایران در مورد اظهارات این فرمانده ارشد سپاه قدس داده نشد. سردار قاآنی در این مصاحبه گفته‌است: «اگر جمهوری اسلامی در سوریه حضور نداشت، کشتار مردم آن چند برابر شده بود».

حضور در خاک عراق

نوشتار اصلی: مداخله ایران در عراق (۱۳۹۳–تاکنون)

سپاه پاسداران، در عراق حضور لجستیکی-نظامی دارد؛ برای مثال، سردار قاسم سلیمانی، فرمانده کل نیروی قدس سپاه پاسداران، در جریان علمیات آزادسازی شهر تکریت از دست داعش، حضور داشت و عکس او هم در رسانه‌ها، منتشر شده‌است.

تولید موشک بالستیک

یک موشک متعلق به سپاه در حین رزمایش (موشک بالستیک قدر H)

به گفته آنتونی کوردزمن، سپاه پاسداران جهت اغراق در تعداد و کاراکتر موشک‌هایش در یک رزمایش، اقدام به استفاده از نرم‌افزار فتوشاپ برای دستکاری فیلم ضبط شده کرد.

تحریم‌های بین‌المللی

• بر اساس توافق وزیران خارجه کشورهای عضو اتحادیه اروپا، تمام حساب‌های بانکی که به اعضا و وابستگان سپاه پاسداران تعلق دارند مسدود خواهد شد.
• استرالیا، نام رستم قاسمی، فرمانده قرارگاه خاتم‌الانبیا سپاه پاسداران، را در فهرست تحریم‌های یک‌جانبه این کشور قرار داد.
• وزارت خزانه‌داری آمریکا در چارچوب اجرای قطعنامه ۱۹۲۹ شورای امنیت علیه ایران، فرمانده سپاه و وزیر دفاع ایران را به همراه نیروی هوایی و فرماندهی موشکی سپاه و شرکت مهندسی نفت و گاز سپانیر و شرکت راه ساحل وابسته به قرارگاه خاتم‌الانبیا در فهرست تحریم خود قرار داد. محمدعلی جعفری، فرمانده سپاه پاسداران، محمدرضا نقدی، فرمانده سابق بسیج، و احمد وحیدی، وزیر دفاع، در فهرست افراد مورد تحریم قرار گرفتند.

ورود به فهرست تروریستی ایالات متحده

ایالات متحده آمریکا در تاریخ هشتم آوریل ۲۰۱۹ سپاه پاسداران ایران را در لیست گروه‌های تروریستی قرارداد. این نخستین بار است که ایالات متحده واحد نظامی یک دولت را به عنوان یک گروه تروریستی شناخته‌است. این امر، قرار دادن بخشی از نیروی نظامی رسمی یک کشور در فهرست تروریستی، از سوی ایالات متحده حتی در زمان اوج خصومت با شوروی نیز رخ نداده‌است. پس از وضع تحریم‌های مختلف، این اقدام بزرگترین اقدام علیه جمهوری اسلامی تا به امروز ارزیابی شد.

واکنش‌ها

ایران

شورای عالی امنیت ملی جمهوری اسلامی نیز در تاریخ نوزدهم فروردین ۱۳۹۸، در اقدامی متقابل، فرماندهی مرکزی آمریکا موسوم به سنتکام و تمامی نیروهای وابسته به آن را "تروریستی" اعلام کرد. در واکنش به این اقدام ایران، حساب توئیتری فرماندهی ارتش آمریکا تصویری از عبور تفنگداران دریایی تیم ۲۲ این کشور در حال عبور از تنگه هرمز منتشر کرد و در توضیح عکس نوشت «ما همیشه مشغول نظارت و پایش هستیم.»

قرار گرفتن سپاه در فهرست تروریستی آمریکا با واکنش‌هایی از سوی سیاستمداران داخل ایران و فرماندهان سپاه همراه بود. محمدعلی جعفری، از فرماندهان سپاه پاسداران انقلاب اسلامی با واکنش برابر قرار دادن نام سپاه در این لیست اظهار کرد نیروهای آمریکایی در غرب آسیا "دیگر آرامش امروز را نخواهند داشت".

نمایندگان مجلس شورای اسلامی نیز در اقدامی نمادین برای حمایت از سپاه دراقدامی هماهنگ اقدام به پوشیدن یونیفرم‌های یک رنگ سبز سپاه در یک جلسه علنی مجلس کردند.

آمریکا

• دونالد ترامپ این اقدام را تنها بخشی از "کمپین فشار حداکثری بر جمهوری اسلامی" خواند و در در بیانیه تحریم سپاه گفت:

  «این گام بی‌سابقه که تحت رهبری وزارت خارجه برداشته می‌شود، موید این واقعیت است که [رژیم] ایران نه تنها یک حامی حکومتی تروریسم است، بلکه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی فعالانه در تروریسم، به عنوان یک ابزار حکومتداری، مشارکت کرده و آن را تأمین مالی و ترویج می‌کند. سپاه پاسداران ابزار اصلی دولت ایران برای هدایت و اجرای کارزار تروریسم بین‌المللی آن [رژیم] است. این اقدام، گستره و میزان فشار حداکثری ما بر رژیم ایران را به مقدار چشمگیری گسترش خواهد داد. اگر شما با سپاه پاسداران داد و ستد می‌کنید، در حقیقت در حال پشتیبانی مالی از تروریسم هستید.»

• مایک پنس معاون رئیس‌جمهوری آمریکا گفت:

  ما به اقداماتمان برای مقابله با آیت‌الله‌ها در ایران به خاطر فعالیتهای ویرانگرشان ادامه خواهیم داد. ما همزمان در کنار مردم ایران خواهیم ماند؛ مردمی که امسال هم به خیابان می‌آیند (ببینید: تظاهرات ۱۳۹۶ ایران و تظاهرات ۱۳۹۷ ایران). آنها خواستار برقراری آزادی در کشورشان هستند.»

• مایک پمپئو وزیر خارجه ایالات متحده، در جریان اعلام قرار گرفتن نام سپاه پاسداران در فهرست گروه‌های تروریستی گفت:

  «این کار آمریکا نباید هیچ‌کس را غافلگیر کند. سپاه پاسداران از شماری باجگیر تشکیل شده و نه انقلابی‌ها. حالا و با این اقدام همه می‌فهمند چقدر سپاه پاسداران خود را در اقتصاد ایران تنیده‌است. سپاه پاسداران ۴۰ سال است خود را به شکل یک بخش نظامی نشان داده درحالیکه از هر راه ممکن برای صدورانقلاب استفاده می‌کند.»

پمپئو روز بعد در جریان مصاحبه‌ای گفت از نظر او بین قاسم سلیمانی فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و ابوبکر البغدادی رهبر داعش تفاوتی نیست و هر دو تروریست هستند. او همچنین در حاشیه یک جلسه در سنای آمریکا مدعی شد که جمهوری اسلامی ایران با القاعده ارتباط دارد.

• برایان هوک نماینده ویژه وزارت خارجه آمریکا در امور ایران، سپاه پاسداران را مسئول بسیاری از سرکوب‌ها، دستگیری‌ها و کشتارها در داخل ایران و تنش‌آفرینی در منطقه دانست. و گفت:

  «اگر به مناطق بی‌ثباتی در خاورمیانه مثل عراق، سوریه، لبنان، یمن یا بحرین نگاه کنید، می‌بینید که سپاه پاسداران در آنجاست. ضمن اینکه در عراق ۶۰۳ نیروی آمریکایی به دست سپاه پاسداران کشته شدند. دستیابی به صلح و ثبات در خاورمیانه بدون از قدرت انداختن سپاه پاسداران و تضعیف رژیم، ممکن نیست.»

• جان بولتون مشاور امنیت ملی کاخ سفید در پیامی در توئیتر گفت:

  «با قراردادن سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در فهرست گروه‌های تروریستی خارجی که کار درستی بود، باید برای همه خطر حمایت از سپاه پاسداران واضح و مشخص شده باشد. ایران به استفاده از تروریسم برای هدف قرار دادن ایالات متحده، متحدان و شرکای ما، ادامه می‌دهد.» او همچنین گفت نباید سپاه و به ویژه نیروی قدس را، که سلیمانی فرمانده آن است و در سراسر عراق و سوریه ویرانی به بارمی‌آورد دستکم گرفت. وی ارزیابی جیمز استاوریدیس افسر عالیرتبه بازنشسته نیروی دریایی آمریکا را ارزیابی کاملاً درست خواند، استاوریدیس گفته بود «قاسم سلیمانی یکی از خطرناک‌ترین افراد در جهان است».

• شماری همچون لیندسی گراهام، تد کروز، تاد یانگ، میت رامنی، تام کاتن، کوین کریمر، سام گریوز، آدام کینزینگر، گای رشنتالر، مایکل مککال و ویلیام هورد از این اقدام پشتیبانی کردند.

بریتانیا و فرانسه

• دو روز بعد در تاریخ ۲۱ فروردین ماه نیروی دریایی فرانسه، نیروی دریایی پادشاهی بریتانیا و نیروی دریایی آمریکا در منطقه، با مسئولیت سنتکام رزمایشی تحت عنوان «نیزه سه‌شاخ آرتمیس ۱۹» در آب‌های خلیج فارس برگزار کردند.

اسراییل

• بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل پس از صدور این دستور که دو روز پیش از برگزاری انتخابات اسرائیل انجام شد، فقط به عبری توییت کرد که این فرمان ترامپ، انجام یکی دیگر از خواسته‌های مهم وی بوده‌است.

پیامدها

• با توجه به نفوذ سپاه پاسداران در اقتصاد ایران، که به علت عدم شفافیت رقم دقیقی وجود نداشته اما چیزی بین ۲۰ تا ۵۰ درصد تخمین زده می‌شود، معامله و تعامل با شرکت‌های وابسته به سپاه پاسداران، از سکوی آمریکا، نه تنها با خطر نقص تحریم که با خطراتی جدی‌تر چون «حمایت از تروریسم» و عقوبتی چون بازداشت، استرداد، یا زندانی شدن افراد مسئول در آمریکا منجر شود. از همین روی این اقدام مانعی جدی‌تر از قبل بر سر معامله با ایران را ایجاد می‌کند چرا که هر معامله ای می‌تواند در نهایت منجر به روبرو شدن شرکت یا فرد مربوط با سپاه شود.
• با توجه به سابقه تنش میان قایق‌های سپاهی و نیروی دریایی آمریکا و با در نظر گرفتن اینکه در موازین ایالات متحده مذاکره با تروریست‌ها جایی ندارد، درصورت اتفاق افتادن تقابل مجدد با قایق‌های سپاه، دیگر نیروی دریایی آمریکا نمی‌تواند با هشدار صرف به قایق‌های فوق مماشات کند و از آنجایی که عدم پاسخگویی از سوی ایالات متحده موضوعی حیثیتیست و با توجه به عدم وجود امکان برای مذاکره، از این جهت احتمال وقوع درگیری و جنگ بین طرفین بالا می‌رود. یکی از دلایل عمده مخالفت پنتاگون با این اقدام ریاست جمهوری وقت، دونالد ترامپ، نیز همین مسئله ارزیابی شد.
• این حرکت ایجاد سازوکار مالی اروپا را که چندان نیز کارآمد نبود ضعیفتر کرد.
• این اقدام احتمال اجرایی شدن لوایحی چون اف ای تی اف (گروه ویژه اقدام مالی) و کنوانسیون پالرمو (کنوانسیون مبارزه با جرائم سازمان‌یافته فراملی) و اجرایی شدن سی اف تی (کنوانسیون مقابله با تأمین مالی تروریسم) در ایران را به حداقل رساند.

فهرست

کشورهایی که تاکنون سپاه را تروریستی قلمداد کردند.

شماره	کشور	تاریخ
۱	بحرین و عربستان سعودی	۲۳ اکتبر ۲۰۱۸
۲	اسرائیل و ایالات متحده آمریکا	۸ آوریل ۲۰۱۹

جستارهای وابسته

• بازداشتگاه ۵۹ سپاه پاسداران
• سپاه ولی‌امر
• سپاه حفاظت انصارالمهدی
• پایگاه‌های موشکی زیرزمینی ایران
• زندان اوین
• نوپو
• سپاه سیدالشهدا
• سپاه محمد رسول‌الله تهران بزرگ
• قرارگاه ثارالله
• دانشگاه امام حسین
• مرکز بررسی جرائم سازمان یافته
• بانک انصار
• بانک مهراقتصاد
• سازمان هنری رسانه‌ای اوج

پیوند به بیرون

• پایگاه خبری سپاه پاسداران (سپاه نیوز)
• موقعیت سپاه پاسداران در ساخت قدرت ۱
• موقعیت سپاه پاسداران در ساخت قدرت ۲ - ۷
• از ویرانه‌های ساواک تا شبه ارتشی عظیم(۱)
• از ویرانه‌های ساواک تا شبه ارتشی عظیم(۲)
• سرلشکر موسوی (یوتوب)
• سپاه پاسداران از سواحل جنوبی و ارتش از سواحل شمالی ایران دفاع می‌کند
• مافیای نظامی - صنعتی سپاه پاسداران
• ?What Do Structural Changes in the Revolutionary Guards Mean
• فرمانده کل سپاه: حمایت نظامی از سوریه، بسته به شرایط است.