حزب مؤتلفه اسلامی

حزب مؤتلفه اسلامی
بنیانگذار	ائتلاف سه هیئت اسلامی فهرست از مسجد شیخ علی: محمدصادق امانی و محمدصادق اسلامی از مسجد امین‌الدوله: مهدی عراقی و حبیب‌الله عسگراولادی از هیئت اصفهانی‌ها: اسدالله بادامچیان
رهبر معنوی اولیه	سید روح‌الله خمینی
پدر معنوی	حبیب‌الله عسگراولادی
دبیرکل	اسدالله بادامچیان
رئیس شورای مرکزی	سید مصطفی میرسلیم
بنیانگذاری	بهار ۱۳۴۲‏
ستاد	تهران
روزنامه	هفته‌نامه شما
مرام	اسلام‌گرایی اصول‌گرایی
ملی	جبهه پیروان خط امام و رهبری
جهانی و بین‌المللی	کنفرانس بین‌المللی احزاب آسیایی (ICAPP)
مجلس	فراکسیون نمایندگان ادوار حزب موتلفه اسلامی
رنگ رسمی	سبز
کشور	ایران

حزب مؤتلفه اسلامی (نام‌های پیشین: جمعیّت مؤتلفه اسلامی و هیئت‌های مؤتلفه اسلامی) یک حزب سیاسی–مذهبی در ایران است که در سال ۱۳۴۲ از ائتلاف ۳ هیئت مذهبی بنام‌های؛ هیئت مسجد امین‌الدوله، هیئت مسجد شیخ‌علی و هیئت اصفهانی‌ها، با پیروی از آیت الله سید روح‌الله خمینی شکل گرفت. این تشکل به جناح راست و اصول‌گرایان سنتی تمایل دارد و در محیط سیاسی ایران، قشر «بازاری‌های مذهبی» را نمایندگی می‌کند. این حزب همچنین در زمینه امور خیریه و تأسیس نهادهایی نظیر مدرسه اسلامی و صندوق‌های قرض‌الحسنه نیز فعالیت می‌کند.

هیئت‌های مؤتلفه در زمان ایجاد به شدت تحت تأثیر اندیشه‌های سید روح‌الله خمینی بودند و برای نخستین بار، در تظاهرات ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ و ترور حسنعلی منصور، نقش ایفا کردند و در انقلاب اسلامی نیز، علیه حکومت پهلوی فعالیت نمودند. پس از پیروزی انقلاب و تشکیل نظام جمهوری اسلامی، به منسجم‌ترین نیروی سیاسی جناح راست بدل شدند و یکی از پرنفوذترین جناح‌ها در حزب جمهوری اسلامی بشمار می‌آمدند. که دستِ‌کم تا پایان دهه نخست انقلاب، این جایگاه را حفظ نمودند. در سال ۱۳۶۶ در پی انحلال حزب جمهوری اسلامی، حزب موتلفه اسلامی به عنوان یک حزب مستقل به فعالیت ادامه داد.

از افراد سرشناس این حزب می‌توان به مرتضی مطهری، سید محمد بهشتی، محمدعلی رجایی، سید علی اندرزگو، محمدجواد باهنر، حبیب‌الله عسگراولادی، حسن عباسپور، اسدالله بادامچیان، محمد خرسند، محمدنبی حبیبی، سید اسدالله لاجوردی، علاءالدین میرمحمدصادقی، سید مصطفی میرسلیم، جعفر شجونی، حسن غفوری‌فرد، محسن رفیقدوست اشاره نمود.

مؤتلفه بازار

بخشی از هیئت مؤتلفه در فعالیت‌های تجاری شرکت می‌کند و بازار را در دست دارد و به نام موتلفهٔ بازار یا بخش اصناف جمعیت موتلفه در بازار تهران شناخته می‌شود و قوی‌ترین شاخه موتلفه‌است. هر چند موتلفه در زمینه سیاسی دولت‌گرا است ولی از نظر اقتصادی مخالف کنترل کامل وزارت بازرگانی و وزارت اقتصاد و دارایی بر همه فعالیت‌های تجاری و مبادلات اقتصادی می‌باشد. انجمن جامعه اسلامی بازار و اصناف از تشکل‌های اسلامی همسو با موتلفه است.

ارتباط موتلفه و فداییان اسلام

الگوی رفتاری و فکری هیئت‌های مؤتلفه اسلامی، بیش از هر چیز منبعث از گروه فداییان اسلام به رهبری نواب صفوی بود چنان‌که حتی برخی از اعضای موتلفه از جمله مهدی عراقی، از جمله فعالین جمعیت فداییان اسلام به حساب می‌آمدند و متناسب با شرایط و اوضاع و احوال سیاسی ـ اجتماعی رژیم، اقدامات متفاوتی در دستور کار قرار می‌دادند. مهدی عبدخدایی از بازماندگان نسل نخست فداییان اسلام در مصاحبه ای در سال ۱۳۹۱ در توضیح ترور حسنعلی منصور می‌گوید: «ترور حسنعلی منصور را دوستان موتلفه‌ای انجام دادند. فداییان اسلام در سال ۱۳۲۴ تشکیل شد و در سال ۱۳۳۴ با مرگ رهبرانش فعالیتش متوقف شد. از سال ۱۳۴۲ به بعد که روح الله خمینی به دلیل سیستماتیک کردن مبارزات دستور ائتلاف هیئت‌های مذهبی تهران با همدیگر را دادند، بخشی از اعضای باقی مانده فداییان اسلام وارد هیئت‌های موتلفه شدند و شاخه نظامی هیئت‌های موتلفه را تشکیل دادند. این شاخه نظامی بود که اقدام کرد برای کشتن حسنعلی منصور. همه روزنامه‌ها نوشتند که منصور با هفت‌تیر نواب صفوی کشته شد زیرا کسانی چون مهدی عراقی، هرندی و نیک‌نژاد که در قتل منصور دخالت مستقیم داشتند، کاملاً متاثر از تفکرات نواب بودند.»

در انتخابات ریاست جمهوری

انتخابات	نامزد
۱۳۵۸	جلال‌الدین فارسی
مرداد ۱۳۶۰	محمدعلی رجایی (حمایت رسمی) سید علی‌اکبر پرورش و حبیب‌الله عسگراولادی (عضو حزب)
مهر ۱۳۶۰	سید علی‌اکبر پرورش و حسن غفوری‌فرد
۱۳۶۴	حبیب‌الله عسگراولادی
۱۳۶۸	اکبر هاشمی رفسنجانی
۱۳۷۲	احمد توکلی و عبدالله جاسبی
۱۳۷۶	علی‌اکبر ناطق نوری
۱۳۸۰	حسن غفوری‌فرد (عضو حزب)
۱۳۸۴	علی لاریجانی
۱۳۸۸	محمود احمدی‌نژاد
۱۳۹۲	علی‌اکبر ولایتی
۱۳۹۶	سید ابراهیم رئیسی

این تشکل همواره در انتخابات ریاست‌جمهوری ایران نقش فعالی داشته‌است. البته در بیشتر موارد نامزدهای مورد حمایت مؤتلفه در انتخابات ریاست جمهوری شکست خورده‌اند.

در نخستین دوره، جلال‌الدین فارسی نامزد منتخب حزب بود. در دومین انتخابات، دو تن از اعضای حزب یعنی حبیب‌الله عسکراولادی و سید علی‌اکبر پرورش در انتخابات نامزد بودند، اما علی‌رغم این موضوع حزب رسماً از محمدعلی رجایی –نامزد حزب جمهوری اسلامی که در انتخابات پیروز شد– حمایت نمود.

این حزب در انتخابات ۱۳۷۶ از علی‌اکبر ناطق نوری حمایت کرد. در انتخابات ۱۳۸۸ این حزب پس از حرف و حدیث‌های فراوان در بین اعضای خود، به این نتیجه رسید که از محمود احمدی‌نژاد حمایت کند و در بیانیه‌ای ۶ دلیل برای حمایت خود برشمرد. اما بلافاصله پس از انتصاب اسفندیار رحیم‌مشایی به سمت معاون اولی –که مخالف آن بود– به صف منتقدان دولت دهم پیوست.

در انتخابات ۱۳۹۲، این حزب ابتدا از یحیی آل‌اسحاق حمایت کرد اما پس از انصراف او از نامزدی در انتخابات، حمایت خود را از علی‌اکبر ولایتی اعلام کرد. این حزب در انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۹۶، ابتدا مصطفی میرسلیم را به عنوان نامزد حزب معرفی کرد ولی در آستانه برگزاری انتخابات از سید ابراهیم رئیسی حمایت کرد.

پیوند به بیرون

فارسی

• وب‌گاه رسمی حزب مؤتلفه اسلامی
• «تبیین نشانه حزب مؤتلفه اسلامی». وبگاه رسمی حزب مؤتلفه اسلامی. دریافت‌شده در ۱۵ بهمن ۱۳۹۲.
• ملکوتی، مهناز (۲۹ خرداد ۱۳۹۱). «کاندیدای مؤتلفه کیست؟ / حزبی که رکورددار شکست در جمهوری اسلامی است». روزآنلاین. بایگانی‌شده از اصلی در ۶ آوریل ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۱۵ بهمن ۱۳۹۲.
• یعقوبی، جلال (۱۵ آیان ۱۳۹۲). «صعود و افول جمعیت موتلفه در سیاست ایران». بی‌بی‌سی فارسی. دریافت‌شده در ۱۵ بهمن ۱۳۹۲.
• «جمعیت هیئت‌های موتلفه اسلامی». بی‌بی‌سی فارسی. ۱۶ بهمن ۱۳۸۷. دریافت‌شده در ۱۵ بهمن ۱۳۹۲.

انگلیسی

• Rahnema, Ali (December 15, 2008), "JAMʿIYAT-E MOʾTALEFA-YE ESLĀMI", Vol. XIV, Fasc. 5 (online ed.), Encyclopædia Iranica, p. 483-500
• Rahnema, Ali (December 15, 2008), "JAMʿIYAT-E MOʾTALEFA-YE ESLĀMI i. Hayʾathā-ye Moʾtalefa-ye Eslāmi 1963-79", Vol. XIV, Fasc. 5 (online ed.), Encyclopædia Iranica, p. 483-488
• Rahnema, Ali (December 15, 2008), "JAMʿIYAT-E MOʾTALEFA-YE ESLĀMI ii. Jamʿiyat-e Moʾtalefa and the Islamic Revolution", Vol. XIV, Fasc. 5 (online ed.), Encyclopædia Iranica, p. 488-500