ورزش در ایران
ورزش در ایران بخشی مهم از جامعه و فرهنگ ایرانی بوده‌است.
ورزش‌های سنتی ایران، شامل بخش‌های کشتی، اسبدوانی و بدنسازی میشود. ورزش‌های تیمی، در سدهٔ بیستم میلادی، از غرب وارد این کشور شدند که شاخص‌ترین آنان، فوتبال، راگبی و والیبال بوده‌است. در دوران حکومت سلطنتی پیشین، ورزش‌های نوین در برنامه‌های درسی آموزشگاه‌ها گنجانیده شدند. در سال ۱۹۴۸، ورزشکاران ایرانی برای نخستین‌بار در بازی‌های المپیک شرکت کردند. نخستین حضور ایران در بازی‌های المپیک زمستانی نیز در سال ۱۹۵۶ بود. بیشتر مدال‌های المپیک ایران، در رشته‌های کشتی، وزنه‌برداری و ورزش‌های رزمی به‌دست آمده‌اند.[۲] ایران، زادگاه آیین‌های پهلوانی و زورخانه‌ای و چوگان (مورد اختلاف با آذربایجان) است.[۳] چوگان برای نخستین‌بار، در ایران در سدهٔ ششم پ. م پدیدار گشت و کم‌کم تا تبت، چین، ژاپن، عربستان و هند گسترش یافت.[۴] ورزش زورخانه‌ای و چوگان، در فهرست میراث فرهنگی ناملموس یونسکو در ایران به ثبت رسیده‌اند.[۵]
فوتبال به پرهوادارترین ورزش در ایران تبدیل شده‌است. به عنوان دوره‌ای درخشان، تیم ملی فوتبال ایران در سال‌های ۱۹۶۸، ۱۹۷۲، ۱۹۷۴ و ۱۹۷۶ به قهرمانی در بالاترین سطح آسیا دست یافت و نخستین‌بار در سال ۱۹۷۸ به جام جهانی فوتبال راه پیدا کرد. در این دوران درخشان، باشگاه فوتبال تاج نیز در مسابقات باشگاهی قهرمانی آسیا ۱۹۷۰ به قهرمانی رسید. برخی از این موفقیت‌ها، با گرفتن میزبانی بالاترین رقابت‌های ورزشی آسیا توسط ایران، هم‌دوره بودند و میزبانی جام ملت‌های آسیا ۱۹۶۸ و ۱۹۷۶ نمونه‌های آن هستند. با روی دادن انقلاب ۱۳۵۷، یک وقفه در پیشرفت ورزش ایران، اتفاق افتاد. تیم‌های بزرگ ایرانی، ملی شدند . افزون بر این، جنگ ایران و عراق، منابع کمی را برای اختصاص دادن به ورزش ایران، باقی گذاشت. با این حال، پشتیبانی عظیم مردم از ورزش، به ویژه در مورد فوتبال، ادامه‌دار بود. از دههٔ ۱۹۹۰ میلادی، ورزش ایران و فعالیت بانوان، احیا شد.[۲]خطای یادکرد: خطای یادکرد: برچسب تمام کنندهٔ </ref> بدون برچسب <ref> (). با وجود آنکه در دورانبه خرید بلیت استادیوم|نشانی=https://www.radiofarda.com/a/iran-women-buy-stadium-tickets-for-football-fifa-azadi/30198727.html%7Cوبگاه=رادیو فردا|بازبینی=2020-05-20|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20200520163607/https://www.radiofarda.com/a/iran-women-buy-stadium-tickets-for-football-fifa-azadi/30198727.html%7Cتاریخ بایگانی=2020-05-20}}</ref> ایران هیچ مانعی برای ورزش بانوان قرار نداده است و هر حرف که درباره زن در ورزش بر خلاف جمهوری اسلامی گفته میشود اراجیف دشمنان این مرز و بوم است
ورزش زنان[ویرایش]
تماشاگران زن در ورزشگاه‌ها[ویرایش]
در سال‌های پیش از انقلاب ۱۳۵۷، حضور زنان در ورزشگاه‌های ایران آزاد بود و زنان ایرانی می‌توانستند بازی‌های تیم ملی مردان را نیز آزادانه تماشا کنند اما در سال‌های پس از این انقلاب و در راستای سیاست‌های حکومت جمهوری اسلامی، حضور زنان، محدود و تماشای مسابقات مردان در سالن یا ورزشگاه، ممنوع شد.[۸] با وجود این ممنوعیت‌ها، زنان ایرانی همواره تلاش کرده‌اند که وارد ورزشگاه آزادی بشوند تا بازی تیم ملی را از نزدیک ببینند؛ اما نیروی انتظامی جمهوری اسلامی، این زنان را دستگیر کرده و مانع ورودشان به ورزشگاه شده‌است.[۹] در دهه‌های هفتاد و هشتاد این موضوع با درخواست زنان برای دیدن بازی‌های ورزشی مردان به ویژه فوتبال جدی‌تر شد و فشار فدراسیون‌های ورزشی آسیایی و جهانی برای پایان دادن به این ممنوعیت، ابعادی تازه به این موضوع داد. ممنوعیت تماشای بازی مردان در ورزشگاه‌ها برای زنان، گونه‌ای تبعیض جنسی شمرده شده‌است.[۱۰]
محمود احمدی‌نژاد، رئیس‌جمهور محافظه‌کار ایران، در تیر ۱۳۸۴، وعده داد که ورود زنان به ورزشگاه‌های ایران را آزاد کند؛ اما با مخالفت صریح روحانیت ایران، در طرح خود، شکست خورد.[۱۱] در همین دوره و در حاشیهٔ بازی ایران و بحرین در مرحلهٔ مقدماتی جام جهانی ۲۰۰۶ که منجر به راه‌یابی تیم ملی به جام جهانی شد، شمار کمی از زنان ایرانی (حدود ۷۰ تن) پس از تلاش‌های فراوان و تنها در نیمهٔ دوم، اجازه یافتند در ورزشگاه حاضر شوند؛ این، نخستین حضور زنان تماشاگر ایرانی پس از سال ۱۳۵۷، در ورزشگاه آزادی بود.[۱۲] در شهریور ۱۳۹۸، فیفا ضرب‌الاجلی برای حضور هواداران زن ایرانی در ورزشگاه‌ها داد.[۱۳] در پی این اقدام فیفا، زنان ایرانی در بازی ایران و کامبوج در مرحلهٔ مقدماتی جام جهانی ۲۰۲۲، وارد ورزشگاه آزادی شدند. برای زنان جایگاه ویژه‌ای تعیین شده‌بود و تلویزیون دولتی ایران در هنگام پخش زنده، به حضور زنان در ورزشگاه، اشاره‌ای نکرد.[۱۴]
با وجود محدودیت‌ها برای زنان ایرانی، هواداران زن رقبای تیم ملی، همانند کره‌جنوبی در ۱۳۹۵ و سوریه در سال ۱۳۹۶، توانسته‌اند وارد ورزشگاه آزادی شوند، در هنگامی که هواداران زن ایرانی، در پشت درها مانده‌اند.[۱۵][۱۶] نخستین مورد از این حضور زنان خارجی در ورزشگاه آزادی در بازی پلی‌آف آسیا و اروپا در مرحلهٔ مقدماتی جام جهانی ۲۰۰۲ بود: زنان ایرلندی، تیم رقیب ایران، توانستند برای تشویق تیم ملی‌شان وارد ورزشگاه آزادی شوند. این رویداد با اعتراض فعالان جنبش زنان ایران مواجه شد؛ چرا که دریافتند این فقط زنان ایرانی هستند که اجازهٔ ورود به ورزشگاه را ندارند.[۱۷]
پرهوادارترین ورزش‌ها[ویرایش]
فوتبال[ویرایش]
فوتبال در ایران به پرهوادارترین ورزش در این کشور تبدیل شده‌است. به عنوان دوره‌ای درخشان، تیم ملی فوتبال مردان ایران در سال‌های ۱۹۶۸، ۱۹۷۲، ۱۹۷۴ و ۱۹۷۶ به قهرمانی در بالاترین سطح آسیا دست یافت و نخستین‌بار در سال ۱۹۷۸ به جام جهانی فوتبال راه پیدا کرد. در این دوران درخشان، باشگاه فوتبال تاج نیز در مسابقات باشگاهی قهرمانی آسیا ۱۹۷۰ به قهرمانی رسید. برخی از این موفقیت‌ها، با گرفتن میزبانی بالاترین رقابت‌های ورزشی آسیا توسط ایران هم‌دوره بودند و میزبانی جام ملت‌های آسیا ۱۹۶۸ و ۱۹۷۶ نمونه‌های آن هستند. با روی دادن انقلاب ۱۳۵۷، یک وقفه در پیشرفت ورزش ایران، اتفاق افتاد. در دورانی، دولت جدید، ورزشگاه‌ها را رقیب مساجد دانست. تیم‌های بزرگ ایرانی، توقیف شدند و از حضور زنان در بسیاری از فعالیت‌های مربوط، جلوگیری شد. علاوه بر این، جنگ ایران و عراق، منابع کمی را برای اختصاص دادن به ورزش ایران باقی گذاشت. با این حال، پشتیبانی عظیم مردم از ورزش، به ویژه در مورد فوتبال، ادامه‌دار بود تا حکومت مجبور به از سرگیری فعالیت‌ها شود.[۱۸][۱۹] پیشینهٔ فوتبال مردان در ایران به اواخر قاجار و رسمی‌اش به نخستین سال‌های دوران پهلوی می‌رسد؛ سال‌هایی که در آن نخستین باشگاه‌های ایرانی (حدود سال ۱۳۰۵) بنیان‌گذاری شدند. در سال ۱۳۲۵ فدراسیون فوتبال ایران ایجاد شد؛ اگرچه تیم ملی مردان زودتر ایجاد شده بود. لیگ برتر خلیج فارس بالاترین رده از فوتبال مردان در ایران است که ادامه‌دهندهٔ لیگ‌های پیشین این کشور است.[۲۰][۲۱][۲۲] به شکل رسمی پیشینهٔ فوتبال زنان در ایران به دههٔ ۱۳۴۰ برمی‌گردد.[۲۳][۲۴] باشگاه‌های تهرانی تاج، پرسپولیس، دیهیم و عقاب پیشگامان ایجاد تیم حرفه‌ای زنان در ایران هستند.[۲۴][۲۳] لیگ برتر فوتبال زنان ایران بالاترین رده از فوتبال زنان در ایران است.[۲۴][۲۳] با وجود قطع ورزش و فوتبال زنان پس از انقلاب ۱۳۵۷، اما در دوران رئیس‌جمهوری محمد خاتمی به فوتبال زنان ایران اهمیت داده شد و زیرساختی برای زنان در نظر گرفته شد. تا پیش از این، پس از شروع دوبارهٔ ورزش زنان پس از انقلاب، فوتبال زنان ایرانی به دلایل انقلابی در سالن‌ها برگزار می‌شد.[۲۴][۲۳]
بسکتبال[ویرایش]
نخستین نشانه‌های بسکتبال در ایران در سال‌های ۱۳۱۰ و ۱۳۱۱ یافت میشود. بسکتبال در ایران در سال‌های ۱۳۱۰ به بعد، در آموزشگاه‌های ایران وجود داشت تا اینکه در سال ۱۳۱۴، این ورزش به شکل رسمی توسط فریدون شریف‌زاده به مردم ایران، شناسانده گردید. در سال ۱۳۲۴، فدراسیون بسکتبال ایران بنیان‌گذاری شد. تیم ملی بسکتبال مردان ایران نیز برای بار نخستین توانست در سال ۱۹۴۸ در مسابقه‌های المپیک لندن شرکت کند.[۲۵]
والیبال[ویرایش]
از سال ۱۳۰۴ بود که توجه همگانی در ایران نسبت به ورزش والیبال بیشتر شد و به سرعت هواداران بسیاری را جذب کرد. نخستین مسابقهٔ والیبال ایران در سال ۱۳۰۴ میان دو تیم دارالمعلمین ورزش و کلوپ شایسته برگزار گردید. کمی بعد، والیبال به آموزشگاه‌های این کشور نیز راه یافت. در سال ۱۳۱۴ نیز دوره‌ای از مسابقه‌های باشگاهی در تهران، پایتخت ایران، برگزار گردید و تیم والیبال باشگاه دربند توانست به قهرمانی برسد. در این سال همچنین مسابقه‌های دوستانه و انگیزشی میان تیم‌های زنان ایرانی برگزار شد. در سال ۱۳۱۸، نخستین دورهٔ مسابقه‌های والیبال قهرمانی ایران، هم‌دوره با مسابقه‌های رشته‌های ورزشی دیگر، برگزار گردید. در دورهٔ نخست پدید آمدن فدراسیون‌های ورزشی (۱۳۲۵–۱۳۲۰) والیبال و بسکتبال فدراسیونی مشترک داشتند و تا سال ۱۳۳۶ به همین روش ادامه یافت. در این سال‌ها رقابت‌های سطح بالای این ورزش در رده‌های گوناگونی برگزار می‌شد. تیم ملی والیبال مردان ایران بعدتر به مسابقه‌های والیبال در بازی‌های آسیایی ۱۹۵۸ رفت و افتخارآفرینی کرد. پس از این نیز این ورزش در ایران گسترش یافت و دستاوردهای قابل توجهی داشته‌است.[۲۶]
کشتی[ویرایش]
کشتی در ایران، دست کم از دوران قاجار هواداران بسیاری داشته‌است. از دوران پهلوی اول زورخانه با فرهنگ نوین رونق بیشتری یافت و در کنار زورخانه‌ها، باشگاه‌ها و ورزشگاه‌ها ساخته شدند. مسابقه‌های کشتی تا سال ۱۳۱۸ به صورت پهلوانی با رسم‌های ویژه‌ای ادامه یافت اما از این سال به بعد با ورود مقررات بین‌المللی به ایران، تغییر و دگرگونی‌هایی در روش کشتی گرفتن و پوشاک کشتی‌گیران ایرانی، پدیدار شد. در سال ۱۳۱۸ نخستین دورهٔ مسابقه‌های کشتی آزاد قهرمانی ایران در ورزشگاه امجدیه برگزار گردید. نخستین باشگاه کشتی این کشور نیز باشگاه سلیمان‌خان، پایین خیابان شاهپور بوده‌است. نخستین تیم کشتی از خارج نیز تیم ترکیه بود که در سال ۱۳۲۶ به ایران سفر کرد.[۲۷]
نخستین حضور جهانی کشتی ایران در المپیک ۱۹۴۸ بود که در آن، منصور رئیسی مقام چهارمی آورد. با آشنایی بیشتر کشتی‌گیران ایرانی با تکنیک‌های نوین این ورزش، کم‌کم افتخارات بسیاری توسط کشتی ایران به دست آمد و بسیاری از قهرمانان ایرانی در این ورزش بر سکوهای جهانی قرار گرفته‌اند.[۲۷]
وزنه‌برداری[ویرایش]
فدراسیون وزنه‌برداری ایران در سال ۱۳۱۸ پدیدار گردید و نخستین اردوی وزنه‌برداری درسال ۱۳۱۹ با حضور امیر شرفی، طباطبایی، حیات غیب، افشارطوس و نادری برگزار شد. کمی بعد نیز مسابقه‌های قهرمانی کشوری آغاز شدند.[۲۸]
از نخستین دوره تاکنون، وزنه‌برداری این کشور در دوره‌های گوناگونی قهرمانان بزرگی داشته‌است که دستاوردهایی جهانی و المپیکی داشته‌اند.[۲۸]
ورزش زورخانه‌ای[ویرایش]
ورزش زورخانه‌ای یا ورزش باستانی یا ورزش پهلوانی، نام سری جنبش‌های ورزشی و رزمی است که در زورخانه و با ضرب مرشد از گذشته‌های دور رواج داشته‌است. آیین‌های پهلوانی و زورخانه‌ای در تاریخ ۲۵ آبان ۱۳۸۹ برابر با ۱۶ نوامبر ۲۰۱۰ در فهرست میراث معنوی یونسکو از سوی ایران به ثبت جهانی رسید.[۲۹]
فوتسال[ویرایش]
تیم ملی فوتسال ایران نمایندهٔ این کشور در مسابقه‌های فرامرزی است و توسط کمیتهٔ فوتسال، که زیر نظر فدراسیون فوتبال ایران است، اداره شده‌است. این تیم یکی از قدرت‌های آسیایی است.[۳۰]
دوچرخه‌سواری[ویرایش]
دوچرخه‌سواری در ایران به پیشینه و محدودیت‌های دوچرخه‌سواری در این کشور، می‌پردازد. برای نخستین‌بار، در دورهٔ قاجاریان بود که دوچرخه‌سواری در ایران وارد شد اما در دوران پهلوی و در در سال ۱۳۲۴ بود که نخستین نهاد دوچرخه‌سواری ایران، بنیان‌گذاری شد و فدراسیون دوچرخه سواری‌ای در این کشور، پدید آمد تا کنترل رشته‌های وابسته را در این کشور، به‌دست گیرد.
در دوران جمهوری اسلامی، دوچرخه اسلامی در ایران بسیار مورد توجه بوده‌است و تلاش شد تا در جهت کاهش میل جنسی مردان مسلمان ایرانی به زنان دوچرخه‌سوار، دوچرخه‌هایی، طراحی و تولید شود. کم‌کم، روحانیت ایران، دوچرخه‌سواری زنان را تنها در محیطی بسته و در مکانی که در معرض دید نامحرم نباشد، مجاز اعلام کرد. سامانه‌های دوچرخه اشتراکی نیز در میانه‌های دههٔ ۱۳۹۰، در این کشور راه افتادند که گاه در هنگام تظاهرات، جمع‌آوری شدند؛ این سامانه‌ها، از دید برخی رسانه‌ها، شکست خوردند و چرایی آن نیز، نداشتن زیرساخت شهری مرتبط در ایران، بود. اعلام شده‌است که در این دوران، انگیزه‌ای جدی برای ایجاد چنین زیرساختی، نبوده‌است؛ با این حال، در شهرهایی در ایران نیز، مسیرهایی برای دوچرخه ساخته شده‌است. هرچند که گسترده نیست.
اسبدوانی[ویرایش]
مسابقه‌های اسبدوانی در این کشور برگزار میشود.[۳۱]
بدنسازی و فیتنس[ویرایش]
.jpg)
ایران به عنوان یک قطب در جهان در زمینهٔ آموزش مربی‌های بین‌المللی بدنسازی و فیتنس انتخاب شده‌است.[۳۳] مسابقات بدنسازی و پرورش اندام قهرمانی ایران نیز در این کشور برگزار می‌شوند.[۳۴]
راگبی[ویرایش]
راگبی ایران پیش از انقلاب سال ۱۳۵۷ پایه‌گذاری گردیده و از پیشینه‌ای طولانی برخوردار است.[۳۵]
شنا[ویرایش]
نخستین استخر حرفه‌ای که برای بهره‌گیری ورزشکاران از آن و آموزش اصول نوین شنا به آنان ساخته شد، در سال ۱۳۱۴ و در منظریه تهران بوده‌است. یک مربی ورزش بین‌المللی به نام گیبسون بر آن استخر نظارت داشت. پایه‌های ورزش شنای نوین در این کشور نیز از همین استخر ریخته شده‌است.[۳۶]
چوگان[ویرایش]
چوگان یک ورزش ملی ایرانی برای زنان و مردان است که بلندپایگان و شاهان نیز آن را بازی می‌کردند.[۱] این ورزش با توجه به گسترش یافتنش در میان پادشاهان و بزرگان، به بازی شاهان آوازه یافت. نام چوگان از نام چوبی که در آن استفاده میشود، برگرفته شده‌است. این بازی نخست عنوانی نظامی و جنگی داشت و سوارکاران ایرانی در آن استعداد اسب‌های جنگی‌شان را به نمایش می‌گذاشتند. همچنین ورزش چوگان امروزی از بازی چوگان ایرانی منشأ گرفته‌است.[۳۷]
بودجه و اقتصاد[ویرایش]
بودجه ورزش در سال ۲۰۱۰ در ایران ۸۰ میلیون دلار بوده‌است یعنی سرانه بودجهٔ ورزش در ایران در سال ۲۰۱۰ برای هر نفر یک دلار بود.[۳۸]
در سال ۱۳۹۶ اعلام گردید که در تمامی سال‌های گذشته از این تاریخ، بودجهٔ ورزش، همیشه اندک بوده‌است.[۳۹] در خرداد ۱۴۰۰، عباس اورسجی، رئیس فدراسیون کبدی اعلام کرد که «بودجهٔ ورزش خیلی خیلی پایین است. همچنین سرانه مردم از فضاهای اختصاصی ورزشی کم است».[۴۰]
چالش‌ها[ویرایش]
چالش‌های اسلامی[ویرایش]
پوشش اسلامی برای ورزش ایران مشکلاتی پدیدآورده‌است. در نمونه‌ای در ورزش پرهوادار فوتبال، پس از مشکلات پوشش اسلامی سر زنان تیم ایران برای المپیک ۲۰۱۲ لندن و اینکه در دور مقدماتی این رقابت‌ها، مقام‌هایی از فیفا پوشیدن اونیفورم با کلاه ویژه برای زنان ایرانی را ممنوع کردند، رسانه‌های بین‌المللی به حذف ایران از رقابت‌ها بخاطر حفظ حجاب پرداختند. قانون فیفا می‌گفت که هرگونه تبلیغ ایدئولوژی، دین و فکری با هر پوششی ممنوع است. در یکی از ایرادها فیفا اعلام کرد که بخشی از حجاب اسلامی به سلامتی بازیکنان آسیب می‌زند که از سوی ایران رد شد. گاردین نوشت که این بار زنان مسلمان تنها توسط ایمانشان مورد ظلم واقع نشدند و به چنین محرومیتی برای تیم ایران، اعتراض کرد.[۴۱][۴۲] گزارش‌هایی از محرومیت از ورزش ملی در ایران به‌خاطر نداشتن حجاب نیز منتشر شده‌است. در یکی از این گزارش‌ها، در سال ۲۰۱۷ خط خوردن شیوا امینی از تیم ملی فوتسال زنان ایران به‌خاطر حضور بدون حجابش در یک بازی فوتبال، توجه محافل ورزشی را به خود گرفت اما فدراسیون فوتبال ایران چنین چیزی را رد کرد. اما خود این بازیکن اعلام کرد که مسئولان رسمی فدراسیون به او گفتند که «ورزشکاران زن ملی پوش ایران همیشه موظف‌اند که مطیع منشور پوشش اسلامی در عرصه عمومی باشند».[۴۳] به صورت کلی با روی آوردن بیشتر زنان جوان ایرانی به رشته‌های ورزشی و حضورهای جهانی‌شان، روند برخورد با این ورزشکاران که حجاب اسلامی دلخواه مراجع مذهبی ایران را رعایت نمی‌کنند، شدت گرفت.[۴۴] گزارشی در ۲۰۱۱ نوشت که سختگیری‌های مذهبی و حکومتی، بزرگ‌ترین مانع‌های پیش روی فعالیت آزادانهٔ زنان ورزشکار در ایران هستند.[۴۵] بر اساس گزارشی در مارس ۲۰۲۱، فوتبال زنان ایران هنوز زیر سایهٔ روحانیان، تندروهای جمهوری اسلامی و حتی ائمه جمعه است. همچنین بر اساس فرمانی از وزارت کشور، بازی‌های لیگ زنان ایران باید در ساعت‌های نخستین صبح، پیش از ظهر برگزار شوند. این گزارش نوشت که خمینی، رهبر جمهوری اسلامی هرچند که با ورزش زنان رسماً مخالف نبود اما با شعارهای تبلیغاتی‌اش و محدودیت‌های پس از انقلاب، وضعیت را به‌طور فزاینده‌ای برای زنان مشکل‌ساز کرد.[۴۶] گزارشی در ایران اینترنشنال دربارهٔ ورزش زنان در جمهوری اسلامی از «محدودیت‌های مذهبی و الزام به تبعیت از قانون حجاب اجباری در تمامی محافل عمومی چه در داخل و چه در خارج از کشور» گفت و نوشت: «ورزشکاران زن و قهرمانان ملی قرار بود الگوهای اسلامی و بلندگوهای تبلیغاتی نظام باشند و این تنها دلیل تلاش جمهوری اسلامی برای حضور زنان ورزشکار با حجاب اسلامی در میادین بین‌المللی بود».[۴۷]
چالش‌های اسلامی به شرکت نکردن ایران در برخی رشته‌های ورزشی انجامیده‌است؛ ورزشکارانی همانند شناگرها، شیرجه‌روها و رشته‌های دیگر که با اصل حفظ حجاب ضدیت داشتند، افقی برای شرکت در رقابت‌ها نداشتند.[۴۸] در دوره جمهوری اسلامی، برخی ورزش‌ها در ایران برای زنان به رسمیت شناخته نشدند. در نمونه‌ای زنان در مسابقه‌های بدنسازی نیز نمی‌توانستند شرکت کنند و مسئولان برخی ورزش‌ها از مغایرت رشته‌ها با فرهنگ اسلامی گفتند. در سال ۱۳۸۹ سه مرجع تقلید شیعه، اعزام ورزشکاران زن ایرانی به خارج را حرام اعلام کردند.[۴۹]
دوچرخه‌سواری زنان، سلفی زنان با فوتبالیست‌ها، شنا با مایو و انجام مسابقه دو و میدانی با پوشاکی همانند شورت و تی‌شرت آستین کوتاه، از دیگر مواردی هستند که برای زنان ایرانی در دوره جمهوری اسلامی در همین رابطه ممنوع شده‌اند.[۵۰]
مهاجرت ورزشکاران[ویرایش]
مهاجرت ورزشکاران از ایران که در اواخر دههٔ ۱۳۹۰ موجی بی‌سابقه داشت، معمولاً دارای دلایلی با منشأ سیاسی و اجتماعی بوده‌است. مشکلات مربوط به مسابقه دادن با اسرائیلی‌ها، مسائل حجاب و زنان، دستگیری در تظاهرات و مسائل خانوادگی از دلایل مهاجرت ورزشکاران سرشناس ایرانی، اعلام شده‌است.[۵۱]
رسانه‌های ورزشی[ویرایش]
در سال ۱۳۰۶هم‌دوره با به تصویب رسیدن «قانون ورزش اجباری در آموزشگاه‌ها» نشریهٔ ورزشی پیش‌آهنگی ایران توسط احمد امین‌زاده به عنوان قدیمی‌ترین نشریهٔ ورزشی این کشور، منتشر گردید. در سال ۱۳۰۷ مجلهٔ ورزش توسط میرمهدی ورزنده در پایتخت ایران، تهران و در همان دوره نشریه‌ای دیگر با عنوان ورزش توسط وی کارش را آغاز کرد. اما قدیمی‌ترین نشریهٔ تمام‌ورزشی ایرانی، مجلهٔ آیین ورزش است که در سال ۱۳۱۴ توسط مدیر باشگاه شعاع در شهر تهران کارش را شروع کرد. قدیمی‌ترین نشریهٔ نیمه‌تخصصی ورزشی این کشور نیز مجلهٔ اصلاح نژاد اسب بوده‌است که نخستین شماره‌اش در سال ۱۳۱۸ پخش شد. دوران شکوفایی نشر ورزشی در ایران، دههٔ ۱۳۲۰بوده‌است؛ هنگامی که بر پایهٔ آمارها، ۲۶عنوان نشریهٔ ورزشی ایرانی نشر یافته و پس از این دوره نیز نشر ورزشی توانست رشدی متناسب داشته باشد.[۵۲]
پس از قهرمانی تیم فوتبال مردان ایران در جام ملت‌های آسیا ۱۹۶۸ تهران غرق در شادی شد و برای نخستین بار، فوتبال مردم ایران را به خیابان‌ها کشاند.[۵۳] فوتبالیست‌های تیم ملی مردان به کاخ نیاوران و مجلس شورای ملی دعوت شدند، خوانندگانی همچون ویگن و دلکش نخستین ترانه‌های فوتبالی در پشتیبانی از تیم ملی را خواندند و حتی نشریات غیر ورزشی نیز به پوشش و پیگیری اخبار مربوط به تیم ملی پرداختند. به عنوان مثال هفته‌نامه زن روز در سرمقالهٔ شمارهٔ ۴ خرداد ۱۳۴۷ نوشت: «اینک کلمه انگلیسی فوتبال کلمه ملی ماست.»[۵۴]
جستارهای وابسته[ویرایش]
منابع[ویرایش]
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ britannica, sports, polo, date published: May 07, 2020.
- ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ «Iran - Sports and media». Encyclopedia Britannica. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۲۰-۰۵-۱۸. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۵-۱۸.
- ↑ «کاری که در فدراسیون بین‌المللی زورخانه‌ای شد و در چوگان نشد». خبرگزاری تسنیم - Tasnim. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۲۰-۰۵-۲۰. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۵-۲۰.
- ↑ britannica, sports, polo, date published: May 07, 2020.
- ↑ UNESCO, state, iran-islamic republic of IR.
- ↑ "The Largest Stadiums In Asia". WorldAtlas (به انگلیسی). Archived from the original on 2020-05-20. Retrieved 2020-05-20.
- ↑ «ورزشگاه آزادی از نگاه AFC». www.asriran.com. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۲۰-۰۵-۲۰. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۵-۲۰.
- ↑ Chehabi, Houchang. "FOOTBALL". Encyclopædia Iranica (به انگلیسی). Retrieved July 18, 2018.
- ↑ «فیفا: هیچ مانع قابل توجهی برای حضور زنان ایرانی در ورزشگاه‌ها وجود ندارد». رادیو فردا. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۴-۰۳.
- ↑ «ممنوعیت ورود زنان به ورزشگاه‌ها، تبعیض است». رادیو زمانه. ۲ شهریور ۱۳۸۷. دریافت‌شده در ۱۷ آبان ۱۳۸۷.
- ↑ «رادیو زمانه - ممنوعیت ورود زنان به ورزشگاه‌ها، تبعیض است». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۲۱-۰۴-۰۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۴-۰۱.
- ↑ «یادداشت‌های خبرنگار ایسنا از نخستین حضور 70 تماشاگر زن در ورزشگاه یکصد هزار نفری آزادی». ایسنا. ۲۰ خرداد ۱۳۸۴. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰ ژوئیه ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۲۰ ژوئیه ۲۰۱۸.
- ↑ «ضرب‌الاجل فیفا برای حضور زنان در ورزشگاه‌ها؛ جنیدی: منع قانونی در این باره نداریم». رادیو فردا. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۲۱-۰۴-۰۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۴-۰۱.
- ↑ Welle (www.dw.com)، Deutsche. «ایران-کامبوج؛ مسابقه‌ای که تماشاچیان از بازیکنان مهم‌ترند | DW | 10.10.2019». DW.COM. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۴-۰۳.
- ↑ «تماشاگران زن ورزشگاه آزادی در دیدار ایران و کره+ عکس | اقتصاد آنلاین». www.eghtesadonline.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۴-۰۳.
- ↑ Welle (www.dw.com)، Deutsche. «زنان سوری در ورزشگاه آزادی؛ زنان ایرانی پشت در | DW | 05.09.2017». DW.COM. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۲۱-۰۴-۰۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۴-۰۱.
- ↑ «سهم من، نیمی از آزادی». عدالت برای ایران. ۶ اسفند ۱۳۹۳. بایگانی‌شده از اصلی در ۴ اوت ۲۰۱۵. دریافت‌شده در ۲۱ ژوئیه ۲۰۱۸.
- ↑ «Iran - Sports and media». Encyclopedia Britannica. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۲۰-۰۵-۱۸. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۵-۱۸.
- ↑ «افتخارات فوتبال ایران در کتابچه AFC». مشرق نیوز. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۲۰-۰۵-۲۰. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۵-۲۰.
- ↑ «Magiran | روزنامه ایران (1395/06/07): در مسیر تاریخ». www.magiran.com. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۳ نوامبر ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۱۱-۰۳.
- ↑ «مجله فوتبال ایران». همشهری آنلاین. ۲۰۱۵-۱۱-۱۹. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۲۱-۰۶-۲۴. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۶-۲۴.
- ↑ «آشنایی با لیگ برتر». همشهری آنلاین. ۲۰۱۸-۰۹-۲۸. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۲۱-۰۶-۲۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۶-۲۳.
- ↑ ۲۳٫۰ ۲۳٫۱ ۲۳٫۲ ۲۳٫۳ «آشنایی با تاریخچه فوتبال زنان در ایران». همشهری آنلاین. ۲۰۱۱-۰۷-۱۲. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۲۱-۰۶-۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۶-۲۲.
- ↑ ۲۴٫۰ ۲۴٫۱ ۲۴٫۲ ۲۴٫۳ «تاریخچه فوتبال زنان در ایران + عکس». فوتبالدخت | فوتبال زنان ایران. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۲۱-۰۶-۲۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۶-۲۳.
- ↑ «تاریخچه بسکتبال ایران | فدراسیون بسکتبال جمهوری اسلامی ایران». ۲۰۲۰-۰۵-۰۶. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۲۱-۰۸-۰۷. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۸-۰۷.
- ↑ «آشنایی با تاریخچه والیبال در ایران». همشهری آنلاین. ۲۰۱۱-۱۰-۰۹. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۲۱-۰۸-۰۷. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۸-۰۷.
- ↑ ۲۷٫۰ ۲۷٫۱ «آشنایی با تاریخچه کشتی در ایران». همشهری آنلاین. ۲۰۱۳-۰۲-۲۳. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۲۱-۰۸-۰۷. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۸-۰۷.
- ↑ ۲۸٫۰ ۲۸٫۱ ایران، عصر. «تاریخچه وزنه‌برداری در ایران». fa. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۲۱-۰۸-۰۷. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۸-۰۷.
- ↑ «پنج میراث فرهنگی ایران به ثبت جهانی رسید». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۹ نوامبر ۲۰۱۰. دریافت‌شده در ۱۷ نوامبر ۲۰۱۰.
- ↑ YJC. «نگاهی به تاریخچه تیم ملی فوتسال ایران». fa. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۲۱-۰۸-۰۷. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۸-۰۷.
- ↑ 915 (۲۰۲۱-۰۳-۲۸). «هفته هجدهم مسابقات اسبدوانی گنبدکاووس آغاز شد». ایرنا. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۸-۰۷.
- ↑ «ورزش‌های ممنوعه برای زنان ایران». ایندیپندنت فارسی. ۲۰۲۰-۰۶-۰۲. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۲۱-۰۸-۰۷. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۸-۰۷.
- ↑ «ایران، مرکز آکادمی فدراسیون جهانی پرورش اندام شد». ورزش سه. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۸-۰۷.
- ↑ سیما، IRIB NEWS AGENCY | خبرگزاری صدا و. «جزیره کیش میزبان مسابقات بدنسازی و پرورش اندام قهرمانی کشور». دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۸-۰۷.
- ↑ «تیم راگبی افغانستان با کسب نایب قهرمانی غرب آسیا به خانه برگشت». BBC News فارسی. ۲۰۱۳-۱۱-۰۹. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۸-۰۸.
- ↑ YJC. «نگاهی به تاریخچه "شنا در ایران و جهان"». fa. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۲۱-۰۸-۰۸. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۸-۰۸.
- ↑ «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۶ مارس ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۱۶ مارس ۲۰۱۵.
- ↑ مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Sport in Iran». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۷ ژانویه ۲۰۱۱.
- ↑ «بودجه ورزش همیشه کم بوده‌است!». روزنامه شهروند. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۲۱-۰۸-۰۷. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۸-۰۷.
- ↑ «اورسجی: بودجه ورزش خیلی کم است/ دولت باید ورزش را رایگان کند». ایسنا. ۲۰۲۱-۰۶-۰۷. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۸-۰۷.
- ↑ "When women were forced to choose between faith and football | Shireen Ahmed". the Guardian (به انگلیسی). 2018-04-28. Retrieved 2021-06-23.
- ↑ Welle (www.dw.com)، Deutsche. «قلیچ‌خانی: حذف تیم فوتبال زنان ایران از المپیک ناشی از معاملات پشت پرده است | DW | 05.06.2011». DW.COM. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۲۱-۰۶-۲۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۶-۲۳.
- ↑ «ماجرای حذف شیوا امینی از تیم ملی فوتسال زنان ایران به بهانه "بازی بدون حجاب" | DW | 27.04.2017». DW.COM. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۲۱-۰۶-۲۳. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۶-۲۳.
- ↑ «از مینو خالقی تا شیوا امینی، حذف به خاطر «حجاب»». رادیو فردا. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۶-۲۳.
- ↑ Welle (www.dw.com)، Deutsche. «تاریخچه پر ماجرای فوتبال زنان در ایران | DW | 20.06.2011». DW.COM. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۶-۲۳.
- ↑ "Women Have Been Demanding Their Right to Play Football for Half a Century". IranWire (به انگلیسی). Archived from the original on 2021-06-23. Retrieved 2021-06-23.
- ↑ «سانسور هویت زنان ورزشکار، روایتی نو از مشکلاتی که حاد نیستند!». ایران اینترنشنال. ۲۰۲۰-۰۱-۲۵. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۲۱-۰۸-۰۷. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۸-۰۷.
- ↑ «حجاب؛ سد بزرگ مقابل زنان ورزشکار؟». رادیو فردا. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۲۱-۰۸-۰۷. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۸-۰۷.
- ↑ «ورزش‌های ممنوعه برای زنان ایران». ایندیپندنت فارسی. ۲۰۲۰-۰۶-۰۲. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۲۱-۰۸-۰۷. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۸-۰۷.
- ↑ Welle (www.dw.com)، Deutsche. «بیست ممنوعیت عجیب و غریب برای زنان ایرانی | DW | 13.10.2016». DW.COM. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۲۱-۰۸-۰۷. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۸-۰۷.
- ↑ «سال کوچ؛ نگاهی به چهره‌های برجسته ورزش ایران که مهاجرت کردند». BBC News. ۲۰۲۰-۰۳-۱۶. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۲۰-۰۵-۲۰. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۵-۲۰.
- ↑ «تاریخ مطبوعات ورزشی در ایران». همشهری آنلاین. ۲۰۰۷-۰۷-۰۴. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۲۱-۰۸-۰۷. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۸-۰۷.
- ↑ «خاطره تصویری/ روزی که ایران انتقام اعراب را از رژیم اسرائیل گرفت». مشرق نیوز. ۳۰ اردیبهشت ۱۳۹۳. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۷ ژوئن ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۱۶ مارس ۲۰۱۸.
- ↑ رستم‌پور، مهدی (۴ ژانویه ۲۰۱۵). «بازی با اسرائیل، آغاز دهه زرین فوتبال ایران در آسیا». بی‌بی‌سی فارسی. بایگانی‌شده از اصلی در ۹ مه ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۱۵ مه ۲۰۱۸.
پیوند به بیرون[ویرایش]
 |
مجموعهای از گفتاوردهای مربوط به ورزش در ایران در ویکیگفتاورد موجود است. |
| کشورهای مستقل | جمهوری آذربایجان • اردن • ارمنستان • ازبکستان • اسرائیل • افغانستان • امارات متحده عربی • اندونزی • ایران • بحرین • برونئی • بنگلادش • بوتان • پاکستان • تاجیکستان • تایلند • ترکمنستان • ترکیه • تیمور شرقی • چین • روسیه • ژاپن • سری‌لانکا • سنگاپور • سوریه • عراق • عربستان سعودی • عمان • فیلیپین • قبرس • قرقیزستان • قزاقستان • قطر • کامبوج • کره جنوبی • کره شمالی • کویت • گرجستان • لائوس • لبنان • مالدیو • مالزی • مصر • مغولستان • میانمار • نپال • ویتنام • هند • یمن | .svg) |
|---|---|---|
| دولت‌های با رسمیت محدود | آبخاز • اوستیای جنوبی • تایوان • فلسطین • جمهوری ترک قبرس شمالی • قره‌باغ | |
| قلمروهای وابسته و سرزمینهای دیگر | جزیره کریسمس • جزایر کوکوس • ماکائو • هنگ کنگ | |