کیهان (روزنامه)

کیهان

گونه	روزنامه
صاحب امتیاز	مؤسسه کیهان
بنیانگذار	عبدالرحمن فرامرزی و مصطفی مصباح‌زاده
مدیر مسئول	حسین شریعتمداری
سردبیر	حسین شریعتمداری
نویسندگان	۱۵۰۰
جهت‌گیری سیاسی	اصولگرا، محافظه‌کار، طرفدار قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران
زبان	فارسی، انگلیسی، عربی
ستاد	ایران، تهران، خیابان شاهچراغی، خیابان فردوسی
شماره اُسی‌ال‌سی	۴۷۳۸۹۰۶۱۸
وبگاه رسمی	www.kayhan.ir

کیهان روزنامه‌ای در ایران بر پایه خبرنگاری زرد است. این روزنامه «محافظه کارترین روزنامه ایران» به حساب می‌آید. حسین شریعتمداری مدیر مسئول روزنامه کیهان است. طبق گزارش نیویورک تایمز در سال ۲۰۰۷، سمت رسمی وی نمایندگی رهبر جمهوری اسلامی ایران است.

به گفته محمد جواد ظریف در فایل صوتی افشا شده از وی، حسین شریعتمداری مدیر مسئول روزنامه کیهان اخبار دروغ و جعلی و بی طرفانه در رابطه با مذاکرات هسته ای منتشر می‌کرده‌است.

کیهان در سراسر جهان حدود ۱۰۰۰ کارمند دارد. گزارش‌های متناقضی دربارهٔ تعداد تیراژ آن وجود دارد: در سال ۲۰۰۶ بی‌بی‌سی "۶۰–۱۰۰٬۰۰۰"، در سال ۲۰۰۷ نیویورک تایمز "حدود ۷۰٬۰۰۰" و در سال ۲۰۰۸ یک مقاله از مجله دانشکده حقوق دانشگاه نیویورک "۳۵۰٬۰۰۰" داد. کیهان همچنین نسخه‌های ویژه خارجی را منتشر می‌کند که شامل انگلیسی زبان کیهان بین‌المللی است.

کیهان قدیمی‌ترین روزنامهٔ در حال انتشارِ ایران پس از روزنامهٔ اطّلاعات است. نخستین شمارهٔ روزنامه کیهان در تاریخ سوّمِ خردادِ ۱۳۲۱ در تهران منتشر شد و، به‌جز سه بار توقیف در سال ۱۳۲۲، پیوسته منتشر شده‌است. در رتبه‌بندی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از روزنامه‌های ایران بر پایهٔ عملکردشان در بازهٔ نیمهٔ دوّمِ ۱۳۹۴ کیهان (با ۷۰ امتیاز) هشتم شد.

تاریخچه و مشخصات

کیهان در فوریه سال ۱۹۴۳ توسط مالک عبدالرحمن فرامرزی و مصطفی مصباح زاده به عنوان مدیر مسئول تأسیس شد. بعداً نقش‌های فرامرزی و مصباح زاده عوض شد. این روزنامه در ایران و همچنین در لندن منتشر می‌شد، تیراژ قبل از انقلاب اسلامی سال ۱۹۷۹ بیش از یک میلیون نفر بود. در سال ۱۹۷۴ گروه رسانه ای کیهان خود را به عنوان «بزرگترین انتشارات روزنامه و مجله در خاورمیانه» معرفی کرد. فروغ مصباح زاده، همسر صاحب اصلی کیهان، رسماً به عنوان مدیر مجله پیشرو زنان ایران، زن روز ظاهر شد.

پس از سرنگونی شاه، کلیه دارایی‌های مصباح زاده توقیف شد، از جمله کارخانه انتشارات که دفتر اصلی روزنامه بود. در ماه مه ۱۹۸۰، آیت الله خمینی، ابراهیم یزدی، وزیر خارجه وقت را به عنوان سرپرست روزنامه منصوب کرد. با راهنمایی مصباح زاده، دفتر کیهان در لندن به کار خود ادامه داد و شماره هفتگی سلطنت طلب معروف به کیهان لندن را منتشر می‌کند که تیراژ کمی دارد. در سال ۲۰۰۶، مصباح زاده در سن ۹۸ سالگی در لس آنجلس، کالیفرنیا درگذشت.

این مقاله بر اخبار سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی تمرکز دارد.

دوره‌های فعالیت

۱۳۲۱–۱۳۳۲

نخستین شماره این روزنامه با عنوان جانشین «آینده ایران» در سوم خرداد ۱۳۲۱ در تهران منتشر شد. صاحب امتیاز آن در آغاز تأسیس عبدالرحمان فرامرزی و سردبیر آن مصطفی مصباح‌زاده بود اما در ۲۰ دی همان سال که مجوز آن تجدید شد جای این دو عوض شد.

۱۳۳۲–۱۳۵۷

آخرین سردبیر روزنامه کیهان تا آستانه انقلاب امیر طاهری بود. با نزدیک شدن انقلاب سال ۱۳۵۷، شورای سردبیری تازه‌ای در کیهان شکل گرفت که رحمان هاتفی در رأس آن قرار داشت.

۱۳۵۷–۱۳۶۹

روزنامه کیهان مورخه ۲۱ تیر ۱۳۵۸ خورشیدی.
در تیتر دوم به صورت درشت نوشته شده‌است: «به‌حکم دادگاه انقلاب اسلامی ۳ زن و ۴ مرد تیرباران شدند» در تیتر کوچک‌تر این خبر آمده‌است: «اسامی زنان اعدام شده: پری بلنده، ثریا ترکه و اشرف چهارچشم بود» عکسی از پری بلنده با چادر و منصور باقریان زیر این خبر چاپ شده‌است.

امیر طاهری از سال ۱۹۷۲ تا ۱۹۷۹ میلادی، سردبیر کیهان بود.

در جریان انقلاب، کیهان به دفاع از اعتراضات مردم پرداخت و در مبارزه برای آزادی نشر و بیان نقش برجسته‌ای ایفا نمود. از میانه اردیبهشت ۵۸ انجمن اسلامی روزنامه شروع به دخالت در کار هیئت تحریریه کرد تا به قولی از چپ بودن روزنامه بکاهد و به مذهبی بودن آن بیفزاید؛ و حتی لیست ۲۰ نفر را به محافظین داد تا از ورود آن‌ها به روزنامه جلوگیری کنند. بعد از آن با فشار انجمن اسلامی و تسلیم نشدن رحمان هاتفی روزنامه دو تا سه ماه تعطیل شد. رحمان هاتفی تا نیمه سال ۱۳۵۸ سردبیر کیهان باقی‌ماند در طول این دوران مدتی ابراهیم یزدی و مدتی سید محمد اصغری مسئولیت اداره کیهان را بر عهده داشت. محمد خاتمی نیز مدتی نماینده ولی فقیه در کیهان بود.

۱۳۶۹ تاکنون

از اواسط دهه هفتاد پس از دوران مهدی نصیری، حسین شریعتمداری مدیر مسئول روزنامه و مؤسسه کیهان شد که نماینده ولی فقیه در این مؤسسه نیز می‌باشد. سید علی خامنه‌ای طی حکمی در اول دی ماه سال ۷۲، حسین شریعتمداری را به عنوان نمایندهٔ خود و سرپرست مؤسسه کیهان منصوب کرد. از آن زمان کیهان روند جدیدی را پیش گرفت. حسین شریعتمداری موفق شد تا به همراه محمدکاظم انبارلویی سردبیر روزنامه رسالت، جایزه بهترین و منصف‌ترین منتقد دولت محمود احمدی‌نژاد را در مراسم اختتامیه نمایشگاه مطبوعات، از آن خود کند. روزنامه کیهان در زمان انتخابات نهمین و دهمین دوره ریاست جمهوری، از محمود احمدی‌نژاد حمایت می‌کرد. سردبیر سابق آن صفار هرندی بود که پس از به ریاست جمهوری رسیدن احمدی‌نژاد، به عنوان وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در دولت نهم انتخاب گردید.

جهت‌گیری سیاسی

شریعتمداری اظهار داشت که روزنامه و کارمندان آن «از ایدئولوژی انقلاب اسلامی دفاع می‌کنند». گرت اسمیت، خبرنگار سابق روزنامه فایننشال تایمز در ایران، ادعا می‌کند که کیهان نظرات سیاسی «اردوگاه اصولگرایان رژیم» را بیان می‌کند.

شریعتمداری برچسب‌های «محافظه کار» و «بنیادگرا» را رد می‌کند و می‌گوید «آنها باعث می‌شوند ما مانند طالبان به نظر برسیم.» در عوض، او خود و کسانی که نظریات مشابه دارند را «اصولگرا» می‌نامد. اصولگرایان همچنین نام فراکسیون اکثریت پارلمان ایران است. از این گروه به عنوان «اصول گرایان جدید» نیز یاد می‌شود و شخصیت‌هایی مانند غلامعلی حداد عادل و سعید جلیلی در میان افراد دیگر وجود دارد. در واقع، روزانه رسانه چاپی گروه است.

جنجال‌ها

این روزنامه در سال ۲۰۱۰ به دلیل تکرار محکومیت صریح کارلا برونی، بانوی اول فرانسه، به دلیل نامه سرگشاده اش در مورد حکم اعدام علیه سکینه محمدی آشتیانی به اتهام زنای محصنه و قتل، جنجالی شد. این روزنامه برونی را "فاحشه ایتالیایی" و "خواننده و بازیگر زن منحطی که توانست خانواده" سارکوزی "را که" لیاقت مرگ را دارد "بخاطر" شیوه زندگی منحرف "خود، با تکرار شباهتهای بسیار زیاد بین آشتیانی و کارلا برونی، و همچنین ایزابل آجانی بازیگر زن را به عنوان یک روسپی محکوم کرد. وزارت خارجه فرانسه این اظهارات را "غیرقابل قبول" محکوم کرد و سفیر ایران در فرانسه را احضار کرد. وزارت خارجه ایران سعی کرد از اظهار نظر کیهان فاصله بگیرد، سخنگوی رامین مهمان پرست اظهار داشت که "رسانه‌ها می‌توانند با پرهیز از استفاده از کلمات توهین آمیز، سیاست‌های غلط و خصمانه کشورهای دیگر را به درستی انتقاد کنند. این صحیح نیست".

در سال ۲۰۲۰، به دنبال اخراج پزشکان بدون مرز (MSF) از ایران، سردبیر کیهان، حسین شریعتمداری، MSF را یک "عروسک آمریکایی" توصیف کرد زیرا "در فرانسه مستقر است و همه گروه‌های ضد ایرانی در فرانسه پایگاه دارند.

توقیف موقت

اولین توقیف روزنامه کیهان در سال ۱۳۸۲ به دلیل انتشار اخبار دروغ در جریان تحصن نمایندگان مجلس ششم بود

در آبان ۱۳۹۶ کیهان به اتهام نقض «امنیت ملی» دو روز توقیف شد. این توقیف پس از تیتر کیهان تحت عنوان «شلیک موشک انصارالله به ریاض، هدف بعدی دوبی» و بر اساس شکایت دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی و دستور دادستان تهران انجام گرفت.

کیهان به این اقدام دولت به شدت اعتراض کرد و از تیتر خود با ذکر روتیتر که تهدید را منسوب به انصارالله یمن می‌کرد دفاع کرد. کیهان این اقدام را انتقام‌گیری دولت از کیهان به خاطر افشای مفاسد اقتصادی دولت و پوچی وعده‌های مربوط به مذاکرات هسته‌ای خواند. احمد توکلی، با نگارش نامه‌ای به رئیس قوه قضاییه توقیف کیهان را غیرقانونی دانست و خواستار توقف آن در راستای حمایت از آزادی بیان شد.

خبرنگاران مطرح

از جمله سرمقاله نویسان و خبرنگاران مطرح این روزنامه می‌توان به امیرحسین فردی، کامران نجف زاده، حسین راغفر، مهدی محمدی، بابک اسماعیلی، سید یاسر جبرائیلی، حسام الدین برومند، پیام فضلی نژاد، محمد نوری زاد، سعدلله زارعی، حمید مولانا و حسین شمسیاناشاره کرد که عمدتاً توسط حسن شایانفر تربیت و وارد تحریریه این روزنامه شده‌اند.

نگارخانه

• 

  بخشی از روزنامه کیهان در مورد اعلام جرم مسعود بهنود علیه محمود جعفریان و پرویز نیکخواه

• 

  گزارش روزنامه کیهان از تخریب حظیرةالقدس در سال ۱۳۴۴ در تهران

جستارهای وابسته

• فهرست روزنامه‌های ایران

منابع

• سازمان انتشارات کیهان (۱۳۶۳)، کیهان دوره دوم (جلد اول)، تهران: سازمان انتشارات کیهان

پیوند به بیرون

• روزنامه کیهان
• نسخهٔ اسکن شده در آرشیو آنلاین نشریات دانشگاه منچستر