سعید جلیلی

سعید جلیلی
جلیلی در سال ۱۳۹۲
عضو حقیقی مجمع تشخیص مصلحت نظام
متصدی
شروع به کار ۲۱ شهریور ۱۳۹۲
گمارنده	سید علی خامنه‌ای
رئیس	اکبر هاشمی رفسنجانی سید محمود هاشمی شاهرودی صادق لاریجانی
سومین دبیر شورای عالی امنیت ملی
مشغول به کار ۲۸ مهر ۱۳۸۶ – ۱۹ شهریور ۱۳۹۲
رئیس جمهور	محمود احمدی‌نژاد
پس از	علی لاریجانی
پیش از	علی شمخانی
اطلاعات شخصی
زاده	۱۵ شهریور ۱۳۴۴ (۵۴ ساله) مشهد، ایران
ملیت	ایرانی
حزب سیاسی	مستقل
همسر(ان)	فاطمه سجادی (ا. ۱۳۷۱)
فرزندان	سجاد
پدر	محمدحسن جلیلی
خویشاوندان	وحید جلیلی (برادر)
اقامتگاه	لویزان، تهران
محل تحصیل	دانشگاه امام صادق
وبگاه	وبگاه رسمی
خدمات نظامی
وفاداری	ایران
خدمت/شاخه	سپاه پاسداران
یگان	نیروی زمینی لشکر ۲۱ امام رضا
جنگ‌ها/عملیات‌ها	جنگ ایران و عراق عملیات کربلای ۵ (جانباز)
موقعیت‌های علمی
موضوع‌ها	علوم سیاسی (جامعه‌شناسی)
مؤسسه‌ها	دانشگاه امام صادق
پایان‌نامه	سیاست خارجی پیامبر (۱۳۶۹) بنیان اندیشه سیاسی اسلام در قرآن (۱۳۸۱)
استاد راهنما	محمدهادی عبدخدایی (۱۳۶۹) سید احمد علم‌الهدی (۱۳۸۱)
سایر مشاوران علمی	حمید بهرامی احمدی حسین بشیریه

سعید جلیلی (۱۵ شهریور ۱۳۴۴، مشهد) سیاستمدار اصولگرای ایرانی، عضو شورای راهبردی روابط خارجی، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام و نماینده رهبر ایران در شورای عالی امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران است. او از سال ۱۳۸۶ تا ۱۹ شهریور ۱۳۹۲ نیز دبیر شورای عالی امنیت ملی و رئیس گروه مذاکره‌کننده هسته‌ای ایران با کشورهای غربی بود. وی پیش از این رئیس ادارهٔ بازرسی وزارت خارجه، مدیر بررسی‌های جاری دفتر رهبری و معاون اروپا و آمریکای وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران بوده‌است. وی با شعار حیات طیبه در انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۹۲ نامزد شد و با کسب بیش از چهار میلیون رأی سوم شد.

وی در دوران جنگ ایران و عراق رزمنده بود و در این نبرد یکی از پاهایش قطع شد. وی دارای دکترای علوم سیاسی از دانشگاه امام صادق است و در دانشگاه امام صادق تهران به تدریس دیپلماسی پیامبر مشغول است. سعید جلیلی به زبان‌های انگلیسی و عربی آشنایی دارد.

زندگی‌نامه

سعید جلیلی در سال ۱۳۴۴ در شهر مشهد به دنیا آمد. پدر وی محمدحسن جلیلی معلم و مدیر دبستان نواب صفوی ناحیه یک مشهد و دانش‌آموخته زبان فرانسه و اهل بیرجند و مادر وی آذری و اهل اردبیل است. او در سال ۱۳۷۱ و پس از دریافت فوق لیسانس با فاطمه سجادی ازدواج کرد. فاطمه سجادی پزشک عمومی است این زوج دارای یک فرزند پسر به نام سجاد هستند که در دبیرستان تحصیل می‌کند. وی تا سال ۱۳۸۴ ساکن کرج بوده‌است. سعید جلیلی تحصیلات ابتدایی تا دانشگاه را در مشهد و تحصیلات دانشگاهی خود را تا مقطع دکتری معارف اسلامی علوم سیاسی از دانشگاه امام صادق به پایان رسانده و در دانشگاه امام صادق به تدریس «دیپلماسی پیامبر» می‌پردازد. بسیاری از منابع عنوان پایان‌نامهٔ او را «سیاست خارجی پیامبر» نوشته‌اند اما به نوشته مشرق‌نیوز عنوان پایان‌نامه او «بنیاد اندیشه سیاسی اسلام در قرآن» بوده‌است که جلیلی در سال ۱۳۸۱ از آن دفاع کرده و نمره بالایی دریافت نموده‌است. جلیلی سابقه تدریس در دانشکده مدیریت و اقتصاد دانشگاه صنعتی شریف را هم دارد.

حضور در جبهه

جلیلی در زمان جنگ هشت‌سالهٔ ایران و عراق از دبیرستان تا دوران دانشجویی بارها در جبهه‌های جنگ حضور یافت.

در دی ماه سال ۱۳۶۵ دیده‌بان تیپ ۲۱ امام رضا خراسان بود که در عملیات کربلای ۵ پایش زخمی شد و در بیمارستان صحرایی منطقهٔ شلمچه در پیِ نبودِ امکانات و وضعیت اورژانسی، پای راست خود را از دست داد. پس از آن نیز در قسمت تدارکات لشکر حضور یافت.

پیشینهٔ اجرایی

• ۱۳۷۰: رئیس ادارهٔ بازرسی وزارت خارجه
• ۱۳۷۶: معاون ادارهٔ اول آمریکا در وزارت خارجه
• ۱۳۷۹: مدیر بررسی‌های جاری دفتر رهبری
• ۱۳۸۴: معاون اروپا و آمریکای وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران
• ۱۳۸۶: دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران
• ۱۳۸۷: نمایندهٔ رهبری در شورای عالی امنیت ملی (سمت کنونی)
• ۱۳۹۲: عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام(سمت کنونی)
• ۱۳۹۳: عضو شورای راهبردی روابط خارجی (سمت کنونی)

وزارت امور خارجه

سعید جلیلی سابقه‌ای ۱۸ ساله در وزارت امور خارجه دارد. او سال ۱۳۶۸ وارد وزارت امور خارجه شده و در ۲۶ سالگی به ریاست ادارهٔ بازرسی وزارت امور خارجه برگزیده می‌شود و تا سال ۱۳۷۵ در ریاست این اداره باقی می‌مانَد. پس از آن، تا سال ۱۳۷۶ که سید محمد خاتمی به ریاست‌جمهوری می‌رسد، به‌عنوان معاون ادارهٔ اول آمریکا در وزارت امور خارجه فعالیت می‌کند. پس از آنکه این مسولیت از او گرفته شد، به عنوان مدیر بررسی‌های جاری دفتر رهبری انتخاب شد. تا اینکه در دولت محمود احمدی‌نژاد به وزارت امور خارجه بازگشت و به‌عنوان معاون اروپا و آمریکا به فعالیت پرداخت. در این مدت، به‌همراه علی لاریجانی، دبیر وقت شورای عالی امنیت ملی، در برخی مذاکرات با خاویر سولانا حضور داشت.[۲]

شورای عالی امنیت ملی

در مهر ۱۳۸۶، غلامحسین الهام، سخنگوی دولت محمود احمدی‌نژاد، با اعلام خبر استعفای علی لاریجانی، سعید جلیلی را به‌عنوان دبیر شورای عالی امنیت ملی معرفی کرد. پس از آن، سید علی خامنه‌ای رهبر ایران در تاریخ هشتم تیرماه ۱۳۸۷، طی حکمی وی را نمایندهٔ خود در شورای عالی امنیت ملی معرفی کرد.

اوج و شاخص فعالیت چند ساله جلیلی در شورای عالی امنیت ملی، موضوع مذاکرات هسته‌ای است که در دوران مسئولیت او سه قطعنامه در شورای امنیت علیه ایران ظرف بازه زمانی اسفند ۱۳۸۶ تا خرداد ۱۳۸۹ تصویب شد و به قرار دادن ایران ذیل فصل ۷ ماده ۴۱ منشور ملل متحد در قطعنامه ۱۹۲۹ منجر شد؛ یعنی شناسایی ایران به عنوان یک کشور مخل و تهدیدکننده صلح و امنیت جهانی با تأکید بر این نکته که نفس انجام مذاکره، یعنی نوعی تعامل با دیگران و در اینجا جامعه بین‌الملل و پذیرش نقش و جایگاه دو طرف در تحولات جهانی است، در نتیجه اگر تعاملی از طرف تیم مذاکره‌کننده به سرپرستی آقای جلیلی انجام می‌شد طبق اصول مذاکرات قابل پذیرش بود.

نحوه اعمال فصل ۷ منشور سازمان ملل به مراتب و مدارجی است، بدین صورت که ابتدا ماده ۴۰ اعمال شده و در صورت عدم کفایت ماده ۴۱ که تحریم‌های سیاسی و اقتصادی است به کار گرفته می‌شود، و در صورت تخطی از تحریم‌های این ماده، بند ۴۲ که شامل اجازه حمله نظامی است، با رأی اعضا انجام می‌شود.

به گفته فروز رجایی‌فر کارشناس علوم سیاسی:

«زمانی که دستاوردهای مذاکره تیم جلیلی مورد بررسی و ارزیابی قرار می‌گیرد، چنین تصور می‌شود که اگر مذاکره‌ای بین ایران و ۱+۵ انجام نمی‌شد، آخرین حد توان غرب در اقدام علیه ایران بیش از این مقدار فشار (تحریم‌های همه‌جانبه اقتصادی، سیاسی و نظامی) اعمال شده نبود! زیرا قدر مسلم این است که اولین و مطمئن‌ترین انتخاب غرب برای کنترل و مهار ایران در عرصه‌های متعدد رویارویی ـ خصوصاً مناقشه هسته‌ای ـ گزینه نظامی بوده‌است؛ لیکن با توجه به این که برآورد آن‌ها از عواقب حمله همه‌جانبه به ایران و هزینه‌های سرسام‌آور آن، این سناریو را دور از دسترس و منتفی می‌کرد، سطح دوم فشار که اعمال تحریم‌های فلج‌کننده علیه ایران بود در دستور کار آنان قرار گرفت.»

در ۱۹ شهریور ۱۳۹۲ با حکم حسن روحانی، رئیس‌جمهور ایران، علی شمخانی جایگزین سعید جلیلی شد و به عنوان دبیر شورای عالی امنیت ملی منصوب گشت.

سایر مسئولیت‌ها

عضویت در مجمع تشخیص مصلحت نظام

آیت‌الله خامنه‌ای در ۲۱ شهریور ۱۳۹۲، سعید جلیلی را به عضویت مجمع تشخیص مصلحت نظام منصوب کرد.

عضویت در شورای راهبردی روابط خارجی

سید علی خامنه‌ای در ۲۵ خرداد ۱۳۹۳، سعید جلیلی را به عضویت شورای راهبردی روابط خارجی منصوب کرد. وی ریاست کمیسیون سیاسی این شورا را بر عهده دارد.

عملکرد و دیدگاه‌ها

در دوران تصدی وی در ریاست هیئت مذاکره‌کنندهٔ هسته‌ای تحریم‌های بی‌سابقه از سوی آمریکا و اتحادیه اروپا علیه ایران اعمال شد و نزدیک به نیمی از صادرات نفت و بیش از نیمی از درآمدهای ارزی کشور کاهش یافت و مشکلات فزاینده در انتقال پول نفت صادراتی به دلیل تحریم‌های بانکی به وجود آمد. جلیلی در مورد عملکرد ۶ سال خود به عنوان نماینده ایران در مذاکرات هسته‌ای گفته‌است: «در زمانی که گفتگوها ۶ سال به عهده بنده بود دشمنان ملت می‌گفتند شما باید حتی یک سانتریفیوژ نداشته باشید؛ حتی غنی‌سازی ۳٫۵ درصد را متوقف کنید. در آن ۶ سال روندی طی شد و به لحاظ حقوقی ایران یک مودالیته با آژانس امضا کرده بود و بیان کرده بودند مسائل باقی‌مانده ایران ۶ عنوان کلی دارد که تمام آن ۶ مسئله در همان ۶ ماه اول مسوولیت من حل شد اما آژانس بین‌الملل هسته‌ای نامه داد که این‌ها تنها مسائل باقی‌مانده نیست. در آن ۶ سال نه تنها اجازه داد نشد در کار دانشمندان بتن بریزند بلکه کارشان پیشرفت می‌کرد و نیروگاه آب سنگین اراک ۸۲ درصد پیشرفت حاصل شده و ۱۰ هزار کیلو مواد تولید شد و این‌گونه نبود که ۱۹ هزار سانتریفیوژ کاهش پیداکند.» نماینده رهبر انقلاب در شورای عالی امنیت ملی بیان کرد: «نه تنها ما حاضربودیم گفتگوهایمان برای ملت ما شفاف باشد بلکه برای همه جهان پخش شد و بسته پیشنهادی خودمان در مسکو و بغداد را در اینترنت منتشر کردیم تا همه دنیا بداند پیشنهادات ملت ایران بوده‌است. اکنون در مذاکرات اگر شروطی بر سندهایی که به توافق رسیده نباشد آن توافق فاجعه است. با وجود توافق در این چند ماه می‌بینید آمریکا چند مورد تحریم جدید علیه ایران اعمال کرده‌است و تحریم ویزا علیه ایران مطرح می‌کند.» وی در اظهار نظر دیگری در مورد برجام گفت: «اگر برجام توافق خوبی بود، رهبر انقلاب، مجلس و شورای امنیت ملی ۲۸ شرط برای اجرای آن اضافه نمی‌کردند. جلیلی اضافه کرد: برجام بدون این شروط واویلاست.»

علی‌اکبر صالحی، رئیس سازمان انرژی اتمی ایران در مصاحبه‌ای در مورد عملکرد جلیلی در مذاکرات هسته‌ای این‌گونه اظهار نظر کرد: موضوع هسته‌ای کشورمان به موضوعی سیاسی تبدیل شده‌است زیرا در مدالیته اول که در زمان آقای لاریجانی شروع و در زمان آقای جلیلی به پایان رسید، موضوع هسته‌ای حل شده بود. وی افزود: در این مدالیته ۶ سؤال اساسی دربارهٔ موضوع هسته‌ای ایران مطرح شد و آژانس نسبت به پاسخ‌های ایران قانع شد و بحث هسته‌ای از لحاظ آژانس تمام شد، اما در زمان آقای آمانو موضوع PMD(ابعاد محتمل نظامی) که مطرح شد ایران از جهت اینکه حسن نیت خود را نشان دهد و شفاف‌سازی کند اعلام کرد که در چارچوبی برای حل مسئله آمادگی دارد.

وی در مناظرات انتخاباتی دربارهٔ اقتصاد گفت: می‌توان با ۱۱ میلیارد دلار اشتغال فراوانی ایجاد کرد. به دلیل کاری که در دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی انجام داده‌ایم و روی این مسائل تحقیق کرده‌ایم به‌طوری مثال در سال ۹۰ حدود ۳۹ میلیون دلار از آلمان چوب بستنی وارد کرده‌ایم و این در شرایطی است که می‌توانیم این را در روستاهای خودمان تولید کنیم.

انتخابات ریاست‌جمهوری ایران ۱۳۹۲

سعید جلیلی در سفر انتخاباتی مشهد ۲۰ خرداد ۱۳۹۲

نوشتار اصلی: سعید جلیلی در انتخابات ریاست‌جمهوری ایران (۱۳۹۲)

وی در تاریخ ۲۱ اردیبهشت ۱۳۹۲، آخرین روز ثبت نام انتخابات ریاست‌جمهوری ایران (۱۳۹۲)، با حضور در وزارت کشور، به‌منظور کاندیداتوری در انتخابات ریاست‌جمهوری ثبت نام کرد. وی پس از ثبت نام در جلسه مطبوعاتی شرکت نکرد. صلاحیت سعید جلیلی روز ۳۱ اردیبهشت ۱۳۹۲ ازسوی شورای نگهبان برای نامزدی یازدهمین دورهٔ انتخابات ریاست‌جمهوری احراز شد. شعار وی در انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۹۲ حیات طیبه بود.

نتیجهٔ انتخابات

سعید جلیلی با کسب ۴۶۲۸۱۲۰ رأی برابر ۱۱٫۳۶٪ آرای ماخوذه و ۸٫۲۶٪ از واجدین شرایط پس از حسن روحانی و محمدباقر قالیباف سوم شد.

انتخابات ریاست جمهوری ایران ۱۳۹۶

جلیلی در حال سخنرانی در همایش حامیان سید ابراهیم رئیسی، ۶ اردیبهشت ۱۳۹۶

وی که یکی از نامزدهای احتمالی به حساب می‌آمد در انتخابات ثبت‌نام نکرد و در بیانیه‌ای اعلام کرد: «با تمرکز ویژه بر «موضوعیت» انتخابات و نه صرفاً طریقیت آن برای کسب قدرت، در این فرایند فعالانه حضور خواهم داشت»

در تاریخ ۳ اردیبهشت ۱۳۹۶ جلیلی حمایت خود را از سید ابراهیم رئیسی اعلام کرد و سه روز بعد در همایش انتخاباتی رئیسی حاضر شد و سخنرانی کرد.

طرح تشکیل دولت در سایه

سعید جلیلی در بیانیه‌ای که بعد از شکست در انتخابات ریاست جمهوری ۱۳۹۲ منتشر کرد ایده تشکیل دولت در سایه را مطرح نمود، ولی به دلیل همزمانی با اعلام نتایج انتخابات ریاست جمهوری توسط رسانه‌ها زیاد جدی گرفته نشد تا اینکه در ماه‌ها و مصاحبه‌های بعد به تشریح و توضیح دولت در سایه پرداخت.دولت در سایه برگرفته از احزاب سیاسی پادشاهی بریتانیا (انگلستان، کانادا، استرالیا و ...) است.

تشکیل دولت در سایه توسط ایشان در این برهه به سرانجامی نرسید تا اینکه وی در بیانیه بعد از انتخابات ریاست جمهوری ۱۳۹۶به کاندیدای مورد حمایتشان ،سید ابراهیم رئیسی، پیشنهاد تشکیل دولت در سایه را داد.

به گفته حسام الدین آشنا ،مشاور رئیس‌جمهور، در سوم خرداد ماه ۱۳۹۶ (چهار روز بعد از برگزاری انتخابات) ؛ آقای دکتر سعید جلیلی خبرداده‌اند که می خواهند دولت در سایه تشکیل بدهند و ظاهراً فراخوان هم داده اند؛

دیدگاه رسانه‌های خارجی در مورد شخصیت جلیلی

• در آستانه انتخابات ریاست جمهوری ایران، روزنامهٔ واشینگتن پست تحلیل‌هایی در این باره منتشر می‌کند. در یکی از این تحلیل‌ها به کاندیداتوری سعید جلیلی، رئیس تیم مذاکره‌کننده ایران اشاره شده بود. در این تحلیل آمده‌است:

«وی فردی انعطاف‌ناپذیر، ایدئولوژیک و نزدیک به رهبر مذهبی ایران است و علاقه‌مند است به رغم تحریم‌های فلج‌کننده غرب علیه ایران که فشار زیادی بر روی طبقه متوسط مردم داشته‌است، ایالات متحده آمریکا را کشوری در آستانه شکست جلوه دهد»

• بی‌بی‌سی نیز ذکر کرده که سایت‌های خبری ایرانی وی را فردی ساده‌زیست و وفادار به ارزش‌های اسلامی توصیف کرده‌اند.
• رادیو بین‌المللی فرانسه جلیلی را گزینه مطلوب رهبر ایران برای تصدی ریاست دولت بعدی دانست. این خبرگزاری جلیلی را تا حدود زیادی خجالتی، دوربین گریز و درون‌گرا دانست که بنا ندارد در مجامع بین‌المللی چهره خود را نمایان سازد. جلیلی فاقد تجربه کار اجرایی و بی‌بهره از همکاران مورد نیاز برای تشکیل کابینه است، از اینرو کابینه وی از میان فرماندهان سپاه و روحانیون پرتعداد حاضر در بیت رهبری انتخاب خواهد شد.
• این جوک در واشینگتن نقل می‌شد که برای مقامات آمریکایی انتخاب شدن جلیلی (به عنوان رئیس دولت یازدهم ایران) اهمیتی ندارد. چرا که حداقل دیگر لازم نیست با او سر میز مذاکره بنشینند. زیرا در میان شش قدرت بزرگی که در حال مذاکره با ایران بودند، جلیلی از جهت سخنوری‌های طولانی و تاکتیک‌های سرگردان‌کننده‌اش که در طی شش دور مذاکرات از آوریل ۲۰۱۲ به هیچ نتیجه‌ای منجر نشده بود، معروف بود.

جستارهای وابسته

• شورای عالی امنیت ملی جمهوری اسلامی
• جبهه پایداری انقلاب اسلامی

منابع

• «سعید جلیلی» نامزد ریاست جمهوری شد/ احتمال تغییر در آرایش انتخابات خبرگزاری فارس
• بررسی مذاکرات هسته‌ای توسط دکتر فیروز رجایی فر
• پرس تی وی [۳]

پیوند به بیرون

در پروژه‌های خواهر می‌توانید در مورد سعید جلیلی اطلاعات بیشتری بیابید.

---

در میان گفتاوردها از ویکی‌گفتاورد
در میان تصویرها و رسانه‌ها از ویکی‌انبار
در میان خبرها از ویکی‌خبر

• وبگاه رسمی
• سعید جلیلی کسی که از جانب ایران با جهان سخن می‌گوید بی‌بی‌سی فارسی

مناصب سیاسی
پیشین: مرتضی سرمدی	معاون اروپا و آمریکا وزیر امور خارجه ۱۳۸۴ – ۱۳۸۶	پسین: علیرضا سالاری به عنوان معاون آمریکا
		پسین: علی باقری سرپرست به عنوان معاون اروپا
پیشین: علی لاریجانی	دبیر شورای عالی امنیت ملی ۱۳۸۶ – ۱۳۹۲	پسین: علی شمخانی
	نماینده ولی فقیه در شورای عالی امنیت ملی ۱۳۸۷ – اکنون متصدی همزمان: روحانی (تا ۱۳۹۲) و شمخانی (از ۱۳۹۲)	در حال تصدی
پیشین: علی‌اکبر ولایتی	رئیس کمیسیون سیاسی شورای راهبردی روابط خارجی ۱۳۹۳ – اکنون
مناصب دیپلماتیک
پیشین: علی لاریجانی	مسئول مذاکرات هسته‌ای ایران به عنوان دبیر شورای عالی امنیت ملی ۱۳۸۶ – ۱۳۹۲	پسین: محمدجواد ظریف به عنوان وزیر امور خارجه