متروی تهران

متروی تهران
اطلاعات
مکان	تهران
نوعی ترابری	مترو
تعداد خطوط	۶ خط
تعداد ایستگاه‌ها	۱۱۵
مسافران روزانه	۳٬۰۰۰٬۰۰۰
مسافران سالانه	۶۷۰٬۰۰۰٬۰۰۰ (۲۰۱۵)
وبگاه	وب سایت متروی تهران
اداره
آغاز بهره‌برداری	۱۶ اسفند ۱۳۷۷ (۱۹۹۹ م)
تعداد قطارها	۱٬۲۳۰
فنی
طول سیستم	۱۸۹ کیلومتر (۱۱۷ مایل) (طول خط) ۱۵۷ کیلومتر (۹۸ مایل) (مترو) ۴۳ کیلومتر (۲۷ مایل) (ریل شدآمد)
اندازه ریل	4 ft 8 1⁄2 in (۱٬۴۳۵ mm) ریل استاندارد
میانگین سرعت	خطوط یک، دو، سه، چهار، هفت ۳۵ کیلومتر خط پنج ۶۲ کیلومتر
حداکثر سرعت	خط یک، دو، سه، چهار، هفت ۸۰ کیلومتر خط پنج ۱۴۰ کیلومتر
نقشه

ایستگاه شادمان

متروی تهران به مجموعهٔ قطارهای شهری تهران و همچنین «شرکت راه آهن شهری تهران و حومه» گفته می‌شود. تا خرداد ماه سال ۱۳۹۶ (می ۲۰۱۷) این قطارها در شش خط اصلی در حال تردد هستند که پنج خط آن (۱-۲-۳-۴-۷) درون شهری و یک خط دیگر (۵) نیز بین‌شهری (میان کرج و تهران) هستند. تا پایان خرداد ماه سال ۱۳۹۶ مسافت خطوط متروی بهره‌برداری شده برابر ۱۸۹ کیلومتر و تعداد ایستگاه های بهره برداری شده ۱۱۵ می باشد و تعداد واگن‌های فعال در مترو تهران بیش از ۱۰۰۰ واگن می‌باشد که روزانه میانگین بیش از ۳ میلیون مسافر را جابجا می‌کنند. حتی مترو تهران به رکورد جابجایی ۴ میلیون مسافر درروز هم دست یافته است.

اگرچه طرح‌های اوّلیهٔ متروی تهران در زمان سلطنت محمدرضا شاه پهلوی ریخته شد، اما به طور رسمی از سال ۱۳۷۷ (۱۹۹۹ میلادی) شروع به کار کرد. نخستین مسیر فعال، مسیر شماره ۵ مترو بود که بین تهران و کرج مسافر جابه‌جا می‌کرد و در ۱۶ اسفند ۱۳۷۷ فعالیت خود را آغاز کرد.

از اواخر سال ۱۳۸۵، با افزایش مسافران و تعداد قطارها، بخشی جهت بهره‌برداری از بدنهٔ اصلی سازمان قطار شهری تهران و حومه جدا شده و با عنوان «شرکت بهره‌برداری راه‌آهن شهری تهران و حومه» به کار خود ادامه می‌دهد و دفتر مرکزی آن در چهارراه کالج (تقاطع خیابان‌های حافظ و انقلاب تهران) واقع می‌باشد. در حال حاضر مدیر عامل شرکت مترو تهران هابیل درویش و مدیرعامل شرکت بهره‌برداری نیز محمد احمدی بافنده می‌باشند.

پیشینه

سابقه بحث دربارهٔ احداث قطار شهری در تهران به زمان ناصرالدین شاه قاجار بازمی‌گردد. تأسیس تراموای شهری از جمله نکات پیش بینی شده در امتیاز نامه‌ای بود که بارون ژولیوس دو رویتر در عهد ناصرالدین شاه روی کاغذ آورد. اولین طرح شبیه به متروی امروزی که برای تهران طراحی و اجرا شد، طرح واگن اسبی بود که از دروازه شهری ری تا باغشاه (میدان حُر امروزی) کشیده شده و تا سال ۱۳۱۰ نیز دایر بود.

اما نخستین برنامه‌ریزی‌ها برای بنیان‌گذاری مترو (قطار زیرزمینی) به سال ۱۳۵۰ بازمی‌گردد. در مهر سال ۱۳۵۳ مطالعات مربوط به حل مشکلات ترافیک متروی تهران توسط شرکت‌های مشاور خارجی از جمله سوفرتو منتج به پیشنهاد سیستم اتوبان مترو (با ۷ خط) شد. بر اساس این مطالعات، احداث مترو به عنوان اساسی‌ترین راه حل بهبود ترافیک تعیین شد. شرکت‌های فرانسوی از سال ۱۳۵۶ عملیات اجرایی احداث خط ۱ مترو را در اراضی شمال تهران (بزرگراه شهید حقانی کنونی) آغاز کردند. عملیات اجرایی مترو تا آذر سال ۵۹ اجرای ۲۳۰۰ متر تونل و بخشی از سازه ۳ ایستگاه حدفاصل بزرگراه شهید حقانی و خیابان شهید بهشتی ادامه یافت ولی در این زمان و درپی جریانات جنگ ایران و عراق، نمایندگان شرکت‌های خارجی ایران را ترک کردند و در اواخر سال ۶۰ هیئت وزیران توقف کامل طرح توسط مشاوران خارجی را اعلام کرد. در سال ۶۳ پس از ارائه گزارشی از طرف جمعی از کارشناسان ایرانی در خصوص لزوم احداث مترو و طرح مسئله ضرورت احداث مترو در نماز جمعه تهران توسط اکبر هاشمی رفسنجانی ریاست وقت مجلس، در فروردین سال ۶۴ هیئت وزیران اجرای طرح متروی تهران را تصویب و فعالیت‌های مترو مجدداً در تهران آغاز شد. برنامه اول مترو شامل احداث خط ۱ (میرداماد - حرم مطهر)، خط ۲ (دردشت - صادقیه) و مسیر برون شهری خط ۵ (تهران - گلشهر) جمعاً به طول ۹۰ کیلومتر با ۵۲ ایستگاه بود. فعالیت‌های اجرایی این برنامه از سال ۱۳۶۶ با عقد مشارکت مدنی با سیستم بانکی آغاز شد. بنا به گفته اصغر ابراهیمی اصل مدیر عامل وقت مترو:

«سال ۶۵ همه مخالف ساختن مترو بودند. حتی ساختمان شرکت مترو به وزارت کشور تحویل داده و تبدیل به استانداری شده بود. هیچ‌کس حتی یک اتاق نمی‌داد. کار از نماز خانه شروع شد. هیچ نقشه‌ای در کار نبود تا اینکه در نماز خانه تعدادی نقشه پیدا شد. وقتی پیگیری کردیم که باقی نقشه‌ها کجاست، مشخص شد که یک سبزی فروش نقشه‌ها را خریده است. سپس با وجود یکماه تحقیق بر روی کاغذها، سبزی فروش پیدا شد و بدین ترتیب ۱۹۰ کیلو نقشه در انبارش پیدا شد.»

نمای داخلی یکی از واگن‌های متروی تهران

داخل قطار متروی تهران - ۱۳۹۵

در سال ۱۳۷۴ با توجه به اتمام بخشهایی از کارهای ساختمانی قرار دادی برای تأمین تجهیزات مترو به امضاء رسید؛ و در نهایت روز شانزدهم اسفند ماه سال ۱۳۷۷ نخستین خط متروی تهران که بخش حومه‌ای خطوط متروی فعلی می‌باشد افتتاح شد که تهران را به کرج متصل می‌کرد. این خط در حال حاضر خط پنج نامیده شده و در طراحی‌های آتی مترو از آن به عنوان خط اکسپرس اول یاد می‌شود.

یک سال بعد، نیمه غربی خط دو (حد فاصل ایستگاه صادقیه در میدان صادقیه تا ایستگاه امام خمینی در میدان امام خمینی) نیز بهره‌برداری شد. بخشی از خط یک متروی تهران نیز که ایستگاه شهید حقانی را به ایستگاه علی‌آباد متصل می‌کرد در سال ۱۳۸۰ به بهره‌برداری رسید. لازم است ذکر شود اشاره شود در این تاریخ ایستگاه شهید حقانی که نقطه آغازین خط ۱ از شمال بود میرداماد نام داشت؛ ولی بعدها و با توسعه خط ۱ به سمت شمال نام این ایستگاه به شهید حقانی تغییر یافته و ایستگاهی به نام میرداماد در محل خیابان میرداماد ساخته شد. این خط بعداً در سال ۱۳۸۱ تا ایستگاه حرم مطهر در بهشت زهرا ادامه یافت. همچنین بخش شرقی خط دو متروی تهران به‌تدریج در سال‌های ۱۳۸۲، ۱۳۸۴ و ۱۳۸۵ به بهره‌برداری رسید. با بهره‌برداری از این ایستگاه‌ها، خط دوی مترو از میدان صادقیه تا دانشگاه علم و صنعت امتداد یافت.

در سال ۱۳۸۷ بخشی از خط چهار متروی تهران حد فاصل ایستگاه دروازه شمیران تا ایستگاه میدان فردوسی افتتاح گردید. شایان ذکر آن است که در این قسمت از خط ۳ ایستگاه دروازه شمیران، دروازه دولت و میدان فردوسی بهره‌برداری شد که ۲ ایستگاه نخست ایستگاه‌های تقاطعی و دو طبقه با خطوط یک و دو می‌باشند که به این ترتیب تعداد ایستگاه‌های تقاطعی دو طبقه در متروی تهران در این مقطع به ۳ دستگاه افزایش یافت. در بهمن ماه ۱۳۸۷ نیز ایستگاه‌های باقری و تهرانپارس در امتداد شرقی خط دو به بهره‌برداری رسید و در اسفند ماه همین سال ایستگاه میدان شهدا در امتداد شرقی خط چهار نیز بهره‌برداری شد.

در بهار سال ۱۳۸۸ نیز ضمن افتتاح فاز اول توسعه شمالی خط یک حد فاصل ایستگاه حقانی تا ایستگاه قلهک، ایستگاه میدان انقلاب در امتداد غربی خط چهار نیز به بهره‌برداری رسید. تا پایان این سال فاز دوم توسعه شمالی خط یک از ایستگاه قلهک تا ایستگاه قیطریه به بهره‌برداری رسید.

در بهار سال ۱۳۸۹ ایستگاه مترو کلاهدوز واقع در انتهای شرقی خط ۴ مترو به بهره‌برداری رسید. همچنین تا پایان سال ۱۳۸۹ این موارد در متروی تهران بهره‌برداری گردید:

• ایستگاه میان راهی صدر در توسعه شمالی خط یک
• امتداد توسعه شرقی خط دو از ایستگاه باقری تا ایستگاه فرهنگسرا
• ایستگاه میان راهی محمد شهر در خط ۵ (خط متروی تهران-کرج)
• ایستگاه‌های میان راهی ولی عصر و نبرد در خط ۴
• امتداد توسعه غربی خط ۴ از ایستگاه میدان انقلاب تا ایستگاه میدان آزادی و گشایش ایستگاه‌های توحید و میدان آزادی

در بهار سال ۱۳۹۰ ایستگاه میان راهی دکتر حبیب‌اله در بخش غربی خط ۴ و در مرداد ماه همین سال امتداد خط ۱ از ایستگاه حرم مطهر تا کهریزک و همچنین ایستگاه کهریزک به بهره‌برداری رسید در شهریور ۱۳۹۰ ایستگاه شیخ الرئیس از خط ۴ نیز افتتاح گردید. گفتنی است در تاریخ ۱۸ دی ۱۳۹۰ نیز ایستگاه پیروزی واقع در خط چهار افتتاح شد؛ و در اسفند ۱۳۹۰ نیز ایستگاه تجریش به عنوان عمیق‌ترین ایستگاه متروی تهران مورد بهره‌برداری قرار گرفت که با ساخت این ایستگاه خط یک متروی تهران کامل گردید. با این افتتاح پرونده طرح‌های توسعه متروی تهران در سال ۱۳۹۰ بسته شد.

اما با آغاز سال ۱۳۹۱ طرح‌هایی به شرح ذیل مورد بهره‌برداری قرار گرفتند: در تاریخ بیست و هفتم اردیبهشت ۱۳۹۱ ایستگاه نیروی هوایی در خط ۴ مورد بهره‌برداری قرار گرفت. در تاریخ اول مرداد ماه ۱۳۹۱ ایستگاه‌های شهرک اکباتان و بخش مربوط به خط ۴ ایستگاه ارم سبز به همراه ۴ کیلومتر تونل از ایستگاه میدان آزادی تا ایستگاه ارم سبز مورد بهره‌برداری قرار گرفتند که با افتتاح این قسمت تعداد ایستگاه‌های تقاطعی دو طبقه متروی تهران به چهار ایستگاه افزایش یافت

در تاریخ بیست و هفتم آذرماه ۱۳۹۱ پنجمین خط متروی تهران که در واقع خط چهارم درون شهر است متولد شد. در این تاریخ بخش میانی خط سه به طول هفت کیلومتر به همراه ایستگاه‌های شهید بهشتی و ولیعصر مورد بهره‌برداری قرار گرفتند؛ که با توجه به تقاطعی بودن هر دو ایستگاه (شهید بهشتی در تقاطع با خط یک و سه و ولیعصر در تقاطع با خط چهار و سه) تعداد ایستگاه‌های تقاطعی دو طبقه متروی تهران به شش ایستگاه افزایش یافت

در سال ۱۳۹۲ به علت پاره‌ای از مشکلات از جمله عدم تخصیص به موقع و کافی بودجه به مترو تقریباً هیچگونه افتتاحی در آن صورت نپذیرفت و تنها بخش جنوبی خط ۳ به طول ۱۲ کیلومتر مورد تست سرد (بهره‌برداری آزمایشی) قرار گرفت. و همچنین بخش مربوط به خط ۴ایستگاه آزادی تقاطع شادمان نیز در خرداد ماه همین سال مورد بهره‌برداری قرار گرفت و با توجه به بهره‌برداری از این ایستگاه تعداد ایستگاه‌های تقاطعی دو طبقه متروی تهران به ۷ ایستگاه افزایش یافت.

در دوم اردیبهشت ماه ۱۳۹۳ نیمه جنوبی خط ۳ متروی تهران به عنوان طولانی‌ترین خط متروی خاور میانه تا این تاریخ از کمربندی آزادگان (ایستگاه آزادگان) واقع در جنوب غرب شهر تهران تا چهار راه ولیعصر به طول ۱۲ کیلومتر مورد افتتاح رسمی قرار گرفته و به بخش میانی این خط که قبلاً در سال ۱۳۹۱ افتتاح شده بود متصل گردید و به این صورت طول این خط تا اردیبهشت ماه ۱۳۹۳ به ۱۹ کیلومتر افزایش یافت همچنین با این افتتاح ۵ ایستگاه آزادگان، قلعه مرغی، جوادیه، میدان راه آهن و میدان منیریه به مجموعه ایستگاه‌های متروی تهران اضافه شدند.

همچنین دو ایستگاه میدان ولیعصر در نیمه میانی خط ۳ و شهرک شریعتی در نیمه جنوبی خط ۳ در تاریخ ۱۱ اسفند ماه ۱۳۹۳ به بهره‌برداری رسید و با این کار پرونده طرح‌های توسعه‌ای مترو در سال ۱۳۹۳ بسته شد.

و اما با آغاز سال ۱۳۹۴ این وعده داده شد که در این سال و به طور میانگین در هر ماه ۱ ایستگاه مترو به بهره‌برداری خواهد رسید. در همین راستا در تاریخ ۲۸ اردیبهشت ماه ۱۳۹۴ ایستگاه میدان جهاد واقع در نیمه میانی خط ۳ مترو به بهره‌برداری رسید. کمتر از دو ماه بعد در روز ۸ تیرماه ۱۳۹۴ ایستگاه متروی عبدل آباد در این خط افتتاح شد. در همین راستا و با توجه به وعده‌های داده شده در ابتدای سال در روز سه شنبه ۳۱ شهریور ماه نیمه شمالی خط ۳ متروی تهران به طول ۱۸ کیلومتر از ایستگاه شهید بهشتی واقع در تقاطع خط ۱ و ۳ تا ایستگاه قائم و با ۳ ایستگاه شهید زین الدین، نوبنیاد و قائم افتتاح گردید. در ادامه کار موفق در متروی تهران در ۲۱ بهمن ماه ۱۳۹۴ ایستگاه متروی میرزای شیرازی در قسمت میانی خط ۳ مترو تهران به بهره‌برداری رسید. همچنین در ۲۵ اسفند ماه ۱۳۹۴ خط متروی ویژه فرودگاه مهر آباد و در واقع انشعاب فرودگاه مهر آباد از خط ۴ مترو با ۳ ایستگاه با نام‌های فرودگاه مهر آباد (در مجاورت ایستگاه بیمه)، ترمینال ۱ و ۲ و ترمینال ۴ و ۶ و ایستگاه چهارم یعنی ایستگاه بیمه از خط اصلی ۴ متروی تهران به بهره‌برداری رسید. این خط به عنوان متفاوت‌ترین خط متروی تهران شناخته می‌شود و طول سکوهای آن حدود ۸۰ متر می‌باشد که تقریباً معادل نیمی از طول سکوهای خطوط ۳ و ۴ است و طول کلی این خط ۳ کیلومتر است. با این اقدام پرونده افتتاح پروژه‌های متروی تهران در سال ۱۳۹۴ بسته شد.

با شروع سال ۱۳۹۵ و در ابتدای سال با توجه به آماده‌سازی مکان جدید نمایشگاه‌های بین‌المللی تهران در ابتدای آزاد راه تهران- قم راه اندازی بخشی از توسعه جنوبی خط ۱ متروی تهران (خط فرودگاه امام خمینی- شهر جدید پرند) در دستور کار قرار گرفت و بدینسان در روز ۳۰ فروردین ۹۵ ایستگاه شهر آفتاب از توسعه جنوبی خط ۱ به همراه ۶ کیلومتر خط مترو افتتاح شد. تا پیش از افتتاح این ایستگاه، ایستگاه متروی تجریش بزرگترین ایستگاه متروی ایران و خاورمیانه بود که با افتتاح این ایستگاه که با الهام از معماری بنای چهلستون در اصفهان ساخته شده است عنوان بزرگترین ایستگاه متروی تهران تا این تاریخ به این ایستگاه تعلق گرفت. شایان ذکر است با توجه به اینکه این خط از مترو هنوز کامل نشده بود تا پیش از افتتاح ادامه خط تنها در زمانهایی که نمایشگاه در محل شهر آفتاب برگزار می‌شد سرویس دهی انجام می‌داد. در ادامه سال ۱۳۹۵ و با توجه به افتتاح نیمه شمالی خط ۳ در سال ۱۳۹۴ مقرر گردید که ایستگاه‌های این خط یک به یک بهره‌برداری گردند. در همین راستا در روز ۱۷ خرداد ۱۳۹۵ ایستگاه متروی خواجه عبدالله انصاری در روز ۱۸ امرداد ۱۳۹۵ ایستگاه متروی سهروردی در روز ۲۴ شهریور ایستگاه متروی شهید قدوسی (واقع در چهار راه قصر) در روز ۱۷ مهر ایستگاه متروی شهید صیاد شیرازی (واقع در تقاطع بزرگراه شهید صیاد شیرازی و مسیل باختر در ضلع شمال شرقی میدان گلبرگ) در روز ۲۲ آذر ایستگاه متروی حسین‌آباد و در روز ۱۶ بهمن ایستگاه متروی میدان هروی که همگی از ایستگاه‌های خط ۳ مترو می‌باشند نیز به بهره‌برداری رسیدند. همچنین در روز ۲۵اسفند ماه ۱۳۹۵ خط ۷ به عنوان ششمین خط متروی تهران و پنجمین خط درون شهری حد فاصل ایستگاه نواب (ایستگاه تقاطعی خط ۷ با خط ۲) تا ایستگاه میدان محمدیه (ایستگاه تقاطعی خط ۷ با خط ۱) مورد تست گرم قرار گرفت و مقرر گشت که در ابتدای سال ۱۳۹۶ مورد افتتاح رسمی قرار گیرد که با این امر پرونده افتتاح پروژه های متروی تهران در سال ۱۳۹۵ بسته شد.

با آغاز سال ۱۳۹۶ و با توجه به تست گرم بخش مرکزی خط ۷ مترو تهران و متعاقب آن تست گرم بخش شمالی و جنوبی این خط در فروردین و اردیبهشت، در تاریخ ۲۰ خرداد ۱۳۹۶، خط ۷ متروی تهران به عنوان ششمین خط متروی تهران و پنجمین خط متروی درون شهری با ۲۲ کیلومتر مسیر و ۷ ایستگاه به صورت همزمان افتتاح شد.ایستگاه های افتتاح شده به ترتیب میدان صنعت - دانشگاه تربیت مدرس( گیشا) - شهید نواب صفوی - کمیل - بریانک - میدان محمدیه و بسیج می باشند. همچنین با توجه به افتتاح دو ایستگاه شهید نواب صفوی (تقاطع با خط ۲) و میدان محمدیه (تقاطع با خط ۱) تعداد ایستگاه‌های تقاطعی متروی تهران به ۹ ایستگاه افزایش یافت.

همچنین ایستگاه شهید محلاتی از خط ۳ مترو به عنوان یکصد و پانزدهمین ایستگاه مترو تهران، ۲۷ خرداد ۱۳۹۶ افتتاح شد.

خطوط و ایستگاه‌های افتتاح شده

خط	سال افتتاح	درازا	ایستگاه	نوع
۱	۱۳۸۰	۳۹ کیلومتر (۲۴ مایل)	۳۰	مترو
۲	۱۳۷۸	۳۰ کیلومتر (۱۹ مایل)	۲۲	مترو
۳	۱۳۹۱	۳۵ کیلومتر (۲۲ مایل)	۲۳	مترو
۴	۱۳۸۷	۲۱ کیلومتر (۱۳ مایل)	۲۲	مترو
۷	۱۳۹۶	۲۲ کیلومتر (۱۴ مایل)	۷	مترو
۵	۱۳۷۷	۴۲ کیلومتر (۲۶ مایل)	۱۱	مترو
طول کل خطوط		۱۸۹ کیلومتر (۱۱۷ مایل)	۱۱۵

خطوط در حال کار

مسافران یکی از واگن‌ها

متروی تهران با پنج خط درون شهری و یک خط برون شهری به شرح ذیل در حال سرویس دهی می‌باشد:

۱- خط یک به طول ۶+ ۳۹ کیلومتر با ۱+ ۲۹ ایستگاه از ایستگاه تجریش واقع در ابتدای خیابان شریعتی تا ایستگاه کهریزک واقع در ضلع جنوب شرقی بهشت زهرا قرار دارد. این خط پس از شروع از میدان تجریش طول خیابان شریعتی (خیابان شمیران) را به سمت جنوب طی کرده و با رسیدن به تقاطع خیابان میرداماد به سمت غرب متمایل شده و در طول این خیابان امتداد مسیر می‌دهد سپس در اواسط خیابان میرداماد مجدداً به سمت جنوب متمایل گشته و با عبور از اراضی عباس‌آباد به ابتدای خیابان دکتر مفتح (روزولت سابق) می‌رسد و در طول این خیابان تا میدان هفت تیر (بیست و پنجم شهریور) امتداد مسیر می‌دهد. سپس وارد خیابان مفتح (روزولت جنوبی) شده و در طول این خیابان و خیابان سعدی امتداد می‌یابد. در حوالی خیابان اکباتان به سمت غرب متمایل شده و به میدان امام خمینی (سپه- توپخانه) می‌رسد. سپس در طول خیابان خیام حرکت کرده و با رسیدن به محدوده خیابان شوش از زیر زمین خارج می‌شود و به موازات خطوط راه آهن سراسری تهران- مشهد تا شهر ری حرکت می‌نماید. سپس بار دیگر به سمت غرب متمایل شده و به ایستگاه شاهد در ضلع شمال شرقی بهشت زهرا و مرقد امام می‌رسد. این خط در اینجا به دو شاخه تقسیم می‌شود. شاخه اول با طی کردن ضلع غربی بهشت زهرا و پس از عبور از ایستگاه حرم مطهر به سمت شرق متمایل شده و در انتها به ایستگاه کهریزک می‌رسد. شاخه دوم با طول فعلی شش کیلومتر نیز پس از عبور به سمت غرب در امتداد آزادراه خلیج فارس (اتوبان تهران -قم) به سمت جنوب متمایل شده و به ایستگاه شهر آفتاب می‌رسد. این خط در شهید بهشتی با خط سه، در ایستگاه هفت تیر با خط در حال احداث شش، در ایستگاه دروازه دولت با خط چهار، در ایستگاه امام خمینی با خط دو و در ایستگاه مولوی با خط در حال احداث هفت تقاطع دارد.

۲- خط دو به طول ۲۴ کیلومتر با ۲۲ ایستگاه از ایستگاه فرهنگسرا واقع در خیابان جشنواره جنب فرهنگسرا اشراق تا ایستگاه تهران (صادقیه) واقع در ضلع جنوب غربی فلکه دوم صادقیه قرار دارد. این خط پس از آغاز در خیابان جشنواره وارد بزرگراه رسالت شده و پس از طی مسیر به سمت غرب در حوالی میدان رسالت به سمت جنوب غرب متمایل شده و در طول خیابان نظام آباد امتداد مسیر می‌دهد. سپس به میدان ابن سینا رسیده و از آنجا تا میدان بهارستان به سمت جنوب حرکت می‌کند. سپس بار دیگر به سمت جنوب غرب متمایل شده و پس از طی مسیر در امتداد خیابان اکباتان به میدان امام خمینی (سپه- توپخانه) می‌رسد. از میدان امام خمینی به سمت غرب در طول خیابان امام خمینی (سپه) تا میدان حر (باغشاه) حرکت کرده و در حوالی این میدان به سمت شمال غرب متمایل می‌شود و با عبور در امتداد خیابان‌های دانشگاه جنگ و آذربایجان به خیابان آزادی می‌رسد و از طریق بلوار تیموری و خیابان گلاب به میدان صادقیه (آریا شهر) می‌رسد. این خط در ایستگاه شهید باقری با توسعه شرقی خط چهار، در ایستگاه امام حسین (ع) با خط در حال احداث شش، در ایستگاه دروازه شمیران با خط چهار، در ایستگاه امام خمینی با خط یک، در ایستگاه دانشگاه امام علی با ایستگاه در حال احداث خط سه، در ایستگاه شهید نواب صفوی با خط در حال احداث هفت، در ایستگاه شادمان با خط چهار تقاطع داشته و در نهایت در انتهای خط و در ایستگاه تهران (صادقیه) به صورت تبادلی به خط پنج متصل می‌شود.

۳- خط سه به طول ۳۷ کیلومتر با ۲۲ ایستگاه از ایستگاه قائم تا ایستگاه آزادگان: این خط از ایستگاه قائم واقع در شهرک قائم در شمال شرق تهران آغاز شده و در طول بزرگراه ارتش ادامه می‌یابد. سپس به سمت جنوب غربی متمایل شده و به میدان نوبنیاد می‌رسد. در ادامه و با عبور از زیر بزرگراه صیاد شیرازی به صورت شمال به جنوب به میدان گلبرگ رسیده و به سمت غرب در طول خیابان شهید بهشتی امتداد مسیر داده و سپس وارد خیابان ولیعصر (پهلوی سابق) شده و در طول خیابان ولیعصر (پهلوی سابق) و به سمت جنوب تا میدان راه‌آهن ادامه مسیر داده و سپس به سمت فرودگاه قلعه مرغی و بزرگراه آزادگان در جنوب غربی تهران متمایل شده و به ایستگاه آزادگان منتهی می‌گردد. خط سه مترو در ایستگاه شهید بهشتی با خط یک، در ایستگاه میدان ولیعصر با خط در حال احداث شش، در ایستگاه ولیعصر با خط چهار و در ایستگاه دانشگاه امام علی (در دست ساختمان) با خط دو تقاطع خواهد داشت. ایستگاه متروهای احداث شده در خط سه مترو تهران عبارتند از:شهرک قائم، شهید محلاتی، نوبنیاد، حسین‌آباد، هروی، شهید زین الدین، خواجه عبدالله انصاری، شهید صیاد شیرازی، شهید قدوسی، سهروردی، شهید بهشتی، میرزای شیرازی، شهید دکتر فاطمی، میدان ولیعصر، تئاتر شهر، منیریه، راه آهن، جوادیه، زمزم، شهرک شریعتی، عبدل آباد، نعمت‌آباد و آزادگان. هم اکنون ایستگاه‌های اقدسیه و رازی، به عنوان ایستگاه‌های باقیماندهٔ خط ۳، در حال ساخت و ایستگاه تقاطعی دانشگاه امام علی در این خط در حال مطالعات اولیه برای ساخت می‌باشند.

۴- خط چهار به طول ۲۴ کیلومتر (شامل ۲۱ کیلومتر در شاخه اصلی و ۳ کیلومتر در انشعاب فرودگاه مهرآباد) با ۲۲ ایستگاه (شامل ۱۹ ایستگاه در شاخه اصلی و ۳ ایستگاه در انشعاب فرودگاه مهرآباد) از ایستگاه شهید کلاهدوز واقع در انتهای خیابان پیروزی بزرگراه اسبدوانی تا ایستگاه اکباتان (ارم سبز) واقع در بلوار فردوس انتهای خیابان شقایق جنوبی قرار دارد. این خط پس از شروع از بزرگراه اسبدوانی در طول خیابان پیروزی (فرح آباد) به سمت غرب امتداد مسیر داده و پس از رسیدن به میدان شهدا (ژاله) به سمت شمال غرب متمایل می‌شود و با عبور از زیر خیابان ایران و میدان ابن سینا به خیابان انقلاب (شاهرضا) می‌رسد بخش عمده‌ای از این خط از زیر خیابان انقلاب و آزادی می‌گذرد و پس از رسیدن به میدان آزادی (شهیاد) در امتداد جاده مخصوص کرج ادامه مسیر داده و با رسیدن به ایستگاه ایستگاه بیمه شاخه مربوط به فرودگاه مهرآباد با ۳ ایستگاه به سمت جنوب و ترمینال‌های مختلف فرودگاه مهرآباد از آن جدا می‌شود. شاخه اصلی خط ۴ در ادامه به سمت غرب امتداد مسیر می‌دهد و پس از رسیدن به شهرک اکباتان به سمت شمال تغییر مسیر داده و با عبور در امتداد بزرگراه ستاری به بلوار شقایق منتهی می‌گردد. این خط در میدان شهدا (میدان ژاله سابق) با خط در حال احداث شش، در ایستگاه دروازه شمیران با خط دو، در ایستگاه دروازه دولت با خط یک، در ایستگاه ولیعصر با خط سه، در ایستگاه توحید با خط در حال احداث هفت و مجدداً در ایستگاه شادمان با خط دو تقاطع دارد

ایستگاه متروی گلشهر کرج

۵- خط پنج (خط برون شهری) به طول ۴۳ کیلومتر با ۱۱ ایستگاه از ایستگاه تهران (صادقیه) واقع در ضلع جنوب غربی فلکه دوم صادقیه تا ایستگاه ایستگاه گلشهر واقع در گلشهر کرج قرار دارد. این خط موازی آزادراه تهران-کرج عبور می‌کند.

۶- خط هفت به طول ۲۲ کیلومتر با ۷ ایستگاه از ایستگاه بسیج واقع در تقاطع بزرگراه افسریه و بزرگراه تا ایستگاه میدان صنعت واقع در شهرک غرب (قدس) قرار دارد. این خط از بزرگراه افسریه آغاز شده و پس از طی مسیر شرقی غربی در محدوده ی جنوب بازار تهران به بزرگراه نواب می رسد. سپس به سمت شمال تغییر جهت داده و در طول بزرگراه های نواب و چمران به سمت شمال ادامه مسیر می دهد و پس از عبور از کنار برج میلاد به میدان صنعت می رسد. ایستگاه های افتتاح شده به ترتیب میدان صنعت - دانشگاه تربیت مدرس( گیشا) - شهید نواب صفوی - کمیل - بریانک - میدان محمدیه و بسیج می باشند. این خط در ایستگاه دانشگاه تربیت مدرس( گیشا) با خط در حال ساخت ۶ و در ایستگاه شهید نواب صفوی با خط ۲ و در ایستگاه میدان محمدیه با خط ۱ تقاطع خواهد داشت.

مدیران مترو

از ابتدا تأسیس شرکت متروی تهران و حومه، مدیران عامل مختلفی در زمانهای گوناگون در آن مدیریت کرده‌اند. در جدول زیر نام و زمان تقریبی دوران مدیریت هریک از آنان آورده شده‌است:

ردیف	مدیر عامل مترو	زمان مدیریت
۱	مرعشی	از سال ۵۴ تا ۵۷
۲	روحانی	از سال؟ تا؟
۳	احمدیان	از سال؟ تا؟
۴	لطفی	از سال؟ تا ۶۵
۵	ابراهیمی اصل	از سال ۶۵ تا ۷۶
۶	محسن هاشمی	از سال ۷۶ تا ۸۹
۷	هابیل درویش	از سال ۹۰ تا کنون

برنامه‌های توسعه

ساخت ایستگاه قیطریهٔ متروی تهران
۶ مهر ۱۳۸۷

ایستگاه شوش متروی تهران

طبق آخرین مطالعات ترافیکیِ انجام‌شده، خطوط متروی شهر تهران به دو نوع کلی تقسیم می‌شوند:

الف) خطوط عادی متروی شهر تهران شامل هشت خط با شماره‌های یک تا نُه است. (خط پنج یکی از خطوط برون‌شهری و به‌عنوان خط سریع‌السیر اول شناخته می‌شود) که خطوط سه، شش و هفت متروی تهران در دست ساخت می‌باشد. خطوط هشت و نه در حال حاضر در دست مطالعه بوده و شورای عالی ترافیک احداث این خطوط را منوط به انجام «مطالعات جامع حمل و نقل ریلی تهران» نموده‌است.

• خط ۱: طرح توسعه خط از ایستگاه شاهد تا فرودگاه امام خمینی و شهر جدید پرند در حال احداث است.
• خط ۲: مطالعهٔ توسعهٔ امتداد خط دو از ایستگاه فرهنگسرا تا پایانهٔ جدید شرق و نیز توسعهٔ آن تا شهر جدید پردیس در جریان است.
• خط ۳: عملیات احداث خط سه متروی تهران از سال ۱۳۸۶ در جنوب غرب تهران آغاز شده‌است؛ توسعه این خط به سمت شمال شرقی و جنوب غربی درحال انجام است. در بخش توسعهٔ شمال‌شرقی، این خط بعد از ایستگاه متروی میدان نوبنیاد به دو شاخه شرقی و غربی تقسیم می‌شود که بخش توسعه آن مربوط به شاخه غربی بوده که این شاخه در طول خیابان نیاوران ادامه یافته و پس از عبور از جنوب پارک نیاوران به ابتدای خیابان شهید باهنر می‌رسد. در بخش توسعهٔ جنوب و جنوب غربی این خط از ایستگاه آزادگان به سمت اسلامشهر امتداد مسیر داده و مانند خط مترو تهران کرج این خط مترو هم مجزا بوده و دارای ایستگاه تبادلی با ایستگاه خط ۳ مترو یعنی ایستگاه آزادگان می‌شود و در نهایت به شهر جدید پرند می‌رسد. شایان ذکر است که طبق طراحی اولیه، خط سه در ابتدا قرار بود در امتداد خیابان مجیدیه احداث شود و با بازنگری در طراحی‌ها، مسیر این خط از خیابان مجیدیه به بزرگراه نیاوران (صیاد شیرازی) تغییر یافت.
• خط ۴: بخشی اصلی خط چهار متروی تهران در حال بهره‌برداری و بخش توسعه آن نیز در حال مطالعه و احداث می‌باشد. طبق طرح جامع این خط از سمت غرب نیز از ایستگاه ارم سبز تا محدوده خیابان جنت آباد در شمال بزرگراه همت و از سمت شرق تا محدوده قنات کوثر تهرانپارس گسترش خواهد یافت.
• خط ۶: خط شش متروی تهران از محدودهٔ حرم شاه عبدالعظیم آغاز شده و پس از طی یک مسیر جنوب به شمال در ایستگاه میدان شهدا با خط چهار، در ایستگاه امام حسین با خط دو، در ایستگاه هفت تیر با خط یک و در ایستگاه میدان ولیعصر با خط سه، تقاطع خواهد داشت و سپس به سمت غرب امتداد مسیر داده و به محدوده شمال غربی تهران خواهد رسید. در حال حاضر ساخت این مترو از جنوب به شمال ادامه دارد. ساخت ایستگاه‌ها از ایستگاه ابتدایی آن از دولت‌آباد شروع شده و تا ایستگاه ولیعصر ایستگاه‌ها در حال ساخت هستند. در حفر تونل‌ها، شفت دستگاه TBM از ایستگاه دولت‌آباد وارد شده است تا فروردین ۹۳ در حدود ۵٫۵ کیلومتر از تونل به سمت شمال حفر شده است.
• خط ۷: خط هفت مترو عمیق‌ترین خط متروی تهران است که بخش اصلی این خط در خردادماه ۱۳۹۶ از ایستگاه بسیج تا ایستگاه میدان صنعت مورد بهره برداری قرار گرفت. این خط از سمت شرق ایستگاه بسیج تا شهرک امیرالمؤمنین (قصر فیروزه) و در کنار ورزشگاه تختی در جنوب‌شرقی تهران توسعه یافته و از سمت شمال میدان صنعت نیز به سمت میدان کتاب (بوستان سابق) در سعادت آباد می‌رسد. سپس به سمت غرب متمایل شده و در نهایت به میدان دانشگاه واقع در ضلع جنوبی واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد در شمال بزرگراه ستاری منتهی می‌شود. در قسمت افتتاح شده این خط ایستگاه رازی در تقاطع با خط ۳، ایستگاه توحید در تقاطع با خط ۴ و ایستگاه دانشگاه تربیت مدرس و شهدای هفدهم شهریور در تقاطع با خط در حال ساخت ۶ در نوبت افتتاح قرار دارند.

• خط ۸: خط 8 مترو شامل 3 فاز مي‌شود كه فاز اول‌ از ايستگاه شاهد تا شهرآفتاب به‌ طول 4 كيلومتر سال گذشته افتتاح شد. همچنين فاز دوم آن از ايستگاه شهر آفتاب تا فرودگاه امام خميني به‌ طول 27 كيلومتر آماده بهره‌برداري شده و فاز سوم آن از فرودگاه امام خميني تا پرند به‌ طول 19 كيلومتر در برنامه است.
• خط ۹: خط نه متروی تهران از میدان پونک آغاز شده و پس از طی مسیر شرقی ـ غربی به سمت جنوب متمایل شده و نهایتاً به میدان بسیج می‌رسد.

ب) خطوط متروی اکسپرس: خطوط مترو اکسپرس که هنوز ساخت اکثر قسمت‌های آن آغاز نشده است مشتمل بر ۴ خط بوده و ویژگی‌های خاصی دارد که از آن جمله می‌توان به افزایش ارتفاع تونل‌ها تا قطر ۱۲ متر و بالطبع آن امکان تردد قطارهای دوطبقه، فاصله ۳ الی ۵ کیلومتری ایستگاه‌ها از یکدیگر و بهمین دلیل افزایش متوسط سرعت سیر قطارها به بالای ۱۰۰ کیلومتر در ساعت اشاره نمود. هدف از ساخت این خطوط اتصال حومه و شهرک‌های اقماری در کوتاهترین زمان به مراکز مهم و تجاری شهر می‌باشد. البته از خط پنج بعنوان خط اول اکسپرس هم یاد می‌شود ولی به علت عدم امتداد آن به داخل شهر و سپس جاده گرمسار، هیچ ارتباطی تونلی با مراکز تجاری مهم شهر ندارد.

• چهار خط اکسپرس عبارتند از:
• خط اول اکسپرس:کرج_صادقیه_ کوی نصر _کارگر_شوش_جاده خراسان
• خط دوم اکسپرس:خیابان دماوند_ جنگل‌های ی لویزان _ایستگاه میرداماد_ایستگاه امام خمینی_میدان راه آهن_ شهریار
• خط سوم اکسپرس:ورودی اتوبان تهران شمال_جنت آباد_میدان صنعت_میرداماد_دوشان تپه_شهرری
• خط ۴ اکسپرس:شمال ازگل_خیابان شهید لواسانی_تجریش _نمایشگاه بین‌المللی_پونک _صادقیه_میدان آزادی _فرودگاه مهرآباد_اتوبان ساوه_اسلامشهر_ فرودگاه بین‌المللی امام خمینی
• با ساخت خطوط اکسپرس تعداد خط‌های مترو تهران به۱۳ خط می‌رسد البته امکان افزایش خطوط و تغییرات در طراحی خطوط می‌باشد.

طراحی ایستگاه‌ها و خطوط و تجهیزات

طراحی خطوط مترو و جانمایی ایستگاه‌های آن بر مبنای طرح جامع شهرسازی تهران و مراکز جمعیتی و مسافر پذیر انجام شده‌است. بر این مبنا ایستگاه‌های مترو و طول سکوی آن‌ها نیز طراحی‌های متفاوتی دارند. در واقع در خطوط ۳ و ۴ مترو، طول سکوی ایستگاه‌ها از سایر خطوط بلندتر بوده و در خط انشعابی فرودگاه مهرآباد شاهد کوتاه‌ترین طول سکو می‌باشیم. (در سایر خطوط ۱۴۰ متر، در خطوط ۳ و ۴ مترو، ۱۵۸ متر و در خط انشعابی فرودگاه مهرآباد ۸۰ متر) و به همین علت در دو خط ۳ و ۴ امکان استفاده از قطارهای ۸ واگنه نیز وجود دارد. اما در حال حاضر از همان قطارهای ۷ واگنه خطوط ۱ و ۲ در خط ۴ استفاده می‌شود. همچنین در خط انشعابی فرودگاه مهر آباد با توجه به طول سکوها از قطارهای ۴ واگنی استفاده می‌شود.

انواع قطارهای درون شهری

در خطوط درون شهری متروی تهران (خطوط ۱، ۲، ۳، ۴ و ۷) از سه نوع قطار استفاده می‌شود، هر سه نوع قطارها از منبع تغذیه تماسی با ریل سوم ۷۵۰ ولت DC بهره می‌برند، توان موتور نوع یک ۱۳۲ کیلو وات توان موتور نوع دو و سه ۱۸۰ کیلو وات است. نوع سوم قطارها کاملاً مشابه نوع دوم است با این تفاوت که بدنه واگن‌ها از فولادی به آلومینیومی تغییر یافته و براین مبنا راندمان قطار افزوده شده و مصرف انرژی کاهش می‌یابد.

حداکثر ظرفیت اسمی حمل مسافر در هر واگن (نشسته و ایستاده) در هر سه نوع قطارها بین ۱۹۰–۱۸۰ نفر است، همچنین هر سه نوع قطارها مجهز به سیستم‌های تهویه مطبوع، گرمایش، سیستم صوتی اعلام خبر و سیستم اعلام خطر و ایمنی است. مهمترین تفاوت ظاهری قطارهای مترو آن است که در قطارهای نوع اول، واگنها کلاً از هم جدا بوده و توسط یک در و یک پل فلزی در خارج از فضای واگن بهم ارتباط دارند که این در معمولاً قفل است. اما در قطارهای نوع دوم و سوم، نمای داخلی واگنها شبیه به یک سالن بهم پیوسته‌است و فاصله بین هر واگن با واگن دیگر توسط یک پل و یک فضای آکاردئونی شکل در داخل فضای آن پر شده‌است که از نظر توزیع مناسب مسافر در تمامی واگنها این نوع چیدمان یک مزیت محسوب می‌شود.

در خط ۵ مترو از قطارهای دو طبقه بهره گرفته شده‌است، قطارهای خط ۵ به روش بالاسری (۲۵ کیلو ولت AC) تغذیه می‌شوند و حداکثر توان موتور ۸۰۰ کیلووات است، حداکثر ظرفیت اسمی حمل مسافر در هر واگن (نشسته و ایستاده) در قطارهای خط پنج ۲۱۲ نفر است، این قطارها نیز مجهز به سیستم‌های تهویه مطبوع، گرمایش، سیستم صوتی اعلام خبر و سیستم اعلام خطر و ایمنی است.

آمارها

محسن هاشمی رفسنجانی رئیس هیت مدیره و مدیرعامل پیشین متروی تهران در یکی از واگنهای متروی تهران

متروی تهران با طول شبکهٔ ۱۵۲ کیلومتر رتبهٔ ۲۱ را در بین قطارهای شهری کشورهای جهان دارد. و طبق آمار منتشر شده توسط معاونت حمل و نقل و ترافیک شهرداری تهران، تعداد سفرهای صورت گرفته توسط متروی تهران در سال ۱۳۹۱ به بیش از ۶۳۳ میلیون سفر و از ابتدای راه‌اندازی تا پایان سال ۹۲ به ۵ میلیارد سفر رسیده‌است. به ازای هر سفر با مترو ۰٫۶۵ لیتر صرفه جویی در مصرف بنزین انجام می‌شود که با احتساب تحقق ۵ میلیارد جابه جایی توسط مترو تهران تاکنون حدود ۱ میلیارد دلار صرفه جویی در مصرف بنزین صورت گرفته است.

ظرفیت فنی وجود دارد تا ۱۰میلیون مسافر در روز با مترو جابه‌جا شوند (ولی به دلیل کمبود واگن این امر میسر نشده است. برای اینکار بایست تعداد واگن‌ها دوبرابر شود) که این امر سهم مترو در سفرهای درون شهری را به ۵۰درصد می‌رساند. این در حالی است که در سال ۸۴سهم مترو تنها ۴درصد بود.

مشخصات کلی

بلیت

برای استفاده از مترو تهران از چهار نوع بلیت می‌توان بهره برد:

• بلیت‌های مبلغ‌دار: این بلیت‌ها که در مبالغ مختلف عرضه می‌شوند، مانند یک کارت اعتباری عمل می‌کنند. استفاده کنندگان از این نوع بلیت‌ها از تخفیف ۴۰ تا ۵۰ درصدی در هزینهٔ سفرها برخوردار می‌شوند؛
• بلیت‌های سفری: این بلیت‌ها در سه شکل تک سفره، دو سفره و ده سفره وجود دارند؛
• بلیت‌های قشرها خاص: این بلیت‌ها فقط برای افراد بالای ۶۵ سال، معلولان دائم و جانبازان بالای ۲۵ درصد صادر می‌شوند و استفاده‌کنندگان آن‌ها از تخفیف ۵۰ تا ۱۰۰ درصدی برخوردار می‌شوند.

طبق آمار اعلام‌شده در مرداد ۱۳۸۶، ۵۰ درصد از مسافران مترو از بلیت‌های مدت‌دار و مبلغ‌دار استفاده می‌کنند.

افزایش ۱۴ درصدی بلیط مترو در سال۱۳۹۶

در جلسه شورای شهر در خصوص افزایش قیمت بلیط متروتصمیم گیرهای صورت گرفت که نتیجه‌ای آن به افزایش ۱۴ درصدی قیمت بلیت مترو منجر شد.

فاصله حرکت قطارها

به علت مسائل فنی و ایمنی در ابتدای راه اندازی هر خط، سرفاصله حرکت قطارها و نیز زمان فعالیت خط محدودیت های خاصی دارد به گونه ایی که معمولا زمان بهره برداری در ساعات میانی روز و نزدیک به ظهر و سرفاصله ها حداقل نیم ساعت تا یک ساعت در نظر گرفته کی شود. اما پس از راه اندازی اولیه به مرور زمان بهره برداری افزایش یافته و سرفاصله ها نیز کاهش می بابد که کاهش سرفاصله ها منوط به تامین تجهیزات ایمنی و تامین واگن به تعداد کافی می باشد. در طراحی متروی تهران سرفاصله نهایی بین دو قطار به میزان ۲ دقیقه در نظر گرفته شده است. اما به دلیل مسائل فوق الذکر هنوز این عدد حاصل نشده است. سرفاصله حرکت قطارهای متروی خطوط یک و دو، از ابتدای راه‌اندازی تا کنون روند کاهشی داشته و از ۸ دقیقه در بهار سال ۱۳۸۴ به هر ۴٫۵ و ۴ دقیقه یک بار در سال ۱۳۹۱ رسیده‌است. سرفاصله حرکت قطارها در خط ۴ از ۱۱ دقیقه در سال ۸۹ به ۶ دقیقه در سال ۹۱ کاهش یافته است؛ و همچنین تا پایان سال ۱۳۹۱، سرفاصله حرکت قطارها در خط تهران-کرج به ۷ دقیقه رسیده است. در ماه‌های ابتدایی، فاصله حرکت قطارها نیم‌ساعت بود.

نقشه

نقشه متروی تهران تا سال ۱۳۹۶

هنر در مترو

تاکنون بیش از ۹۰۰ اثر هنری در ایستگاه‌های مترو نصب شده و بطور متوسط هر ایستگاه ۱۰ اثر در خود جای داده است. هر کدام از این آثار ریشه در فرهنگ، طبیعت، ادبیات و مذهب ایرانی‌ها دارد و ماده اولیه‌ای که برای خلق اکثر آثار به کار رفته از جنس سرامیک، سنگ و آهن است. سبک هر کدام از آثار نیز از یک ایستگاه تا ایستگاه دیگر بر اساس نام و تاریخچه هر ایستگاه متفاوت است.

حوادث

آبگرفتگی خط ۴

در ۲۷ فرودین سال ۱۳۹۱ به علت شدت بارش باران در تهران، دیوار مسیل موجود در کنار اتوبان تهران-کرج در محل احداث ایستگاه خط ۴ مترو ارم (اکباتان)، فرو ریخت و باعث ورود حجم زیادی از آب به داخل خط ۴ مترو شد. این حادثه تلفات جانی در برنداشت ولی باعث تعطیلی چند روزه خط ۴ تا بین ایستگاه‌های میدان انقلاب تا میدان آزادی شد. بر اساس گزارش تحقیق و تفحص شورای شهر تهران خسارت وارده به مترو برابر ۲۲ میلیارد تومان بوده‌است. بر اساس این گزارش علت حادثه، شکسته شدن دیوار شمالی کانال بوده‌است که از سال ۱۳۴۸ تعمیر نشده بود.

خودکشی

فهرست خودکشی‌های انجام شده در متروی تهران

اسفند ۸۷	ایستگاه مترو نواب	دختری پانزده ساله	در اسفند ۱۳۸۷ دختری پانزده ساله که همراه دوست خود به ایستگاه مترو نواب آمده بود هنگام ورود قطار ناگهان خود را روی ریل انداخت و در دم جان باخت.
مرداد ۹۰	ایستگاه نواب	زنی حدوداً ۴۰ ساله	در دم جان باخت
آذر ۹۴	ایستگاه تهرانپارس	جوانی ۲۵ ساله	قبل از رسیدن عوامل اورژانس، مصدوم به دلیل شدت جراحات وارده جان خود را از دست داد.

مرگ زن نابینا

ساعت ۸:۳۰ دقیقه (به روایتی دیگر ۷:۴۵ دقیقه)شنبه، ۲۴ مهر ۱۳۸۹، زنی حدوداً ۳۳ ساله و نابینا در ایستگاه خزانه بعد از برخورد با قطار فوت کرد.

جستارهای وابسته

• فهرست ایستگاه‌های متروی تهران
• مترو
• متروی مشهد
• متروی تبریز
• متروی شیراز
• متروی اصفهان
• متروی اهواز
• متروی کرج
• متروی قم
• متروی کرمانشاه

پیوند به بیرون

• وب‌گاه شرکت بهره‌برداری راه‌آهن شهری تهران و حومه
• وب‌لاگ اخبار مترو و اتوبوسرانی و حمل و نقل ریلی کشور
• وب‌گاه گروه شرکت‌های راه‌آهن شهری تهران و حومه
• اطلاعات راجع به متروی تهران از سایت urbanrail.net
• نقشه جامع متروی تهران
• نرم‌افزار نقشه هوشمند مترو